Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 48, 28 November 1885 — Ka Luna Makai o Ewa me Waianea, a me kona Hope i Hoopauia. [ARTICLE]

Ka Luna Makai o Ewa me Waianea, a me kona Hope i Hoopauia.

(Kakauia no k< Kuokoā) t)a hoopauia e ka lima kakaufi|i o ka mea kaena tr>au i kona aloha i ke kanaka Hawaii. ka Luna Makai Anakalea o Kwa a mc Waianae, a nie Mahelona kona Hope. Ua huhu o Kipikona ia laua a ua kipaku aku; no ka mea, o ka poe hoopilimeaai kona makemake, ao!c o ka poe e ku ana nialuna o ka oiaio a me ka pono. 0 ka poe e ac ana e kuai aku ia lakou iho mailoko a waho no ua o Kipikona nei, a e hooko ana i kana mau kauoha a pau, īna no he hewa a he pono ki hojx:na, oia poe ka Kipikona mau punahele. He enemi nona ka poe e kanalua ana e hooko i kana mau kauoha ku i ka pono ole. A nolaila ka pau o kela mau luna aupuni, a ua hoonohoia ae he mau punahele. Ua maopopo keia mea i ka lehulehu.

O kela I.una Makai i pau aku la oia 0 Mr. Anakalea, hc kanaka oia i noho loihi ma ia oihana no kahi mau makahiki lehulehu, » i'oko o ia nianawa loihi aole i loaa kekahi ahewaia maluna ona ma kana lawelawe ana i ka oihana. Ua malama maiau oia i ka hooko ana 1 ke kuhikuhi ana a ke kanawai me ke kauiike, a ua mahaloia oia e na poo o kana oihana. He kanaka i hilinaiia e nā alii a me na luna aupuni i hala, a aia maluna ona na hilinai piha ana a na kanaka o ka a(<ina kahi ana i noho ai a elemakule ae nei- Aole toa i hoohaUihulan kana lawelawe ana i ka hana a ke aupuni, aole i K>aa he kumu hoopi», aole he hewa i ikeia, aole loa he hana kolohe e |>oino ai ka waiwai o ke aupum ina kona maiama ana; aka t me keia mau kahua paa a pau e loaa ai i ke ka naka ke kuleana e noho ma ka oihana, ua ki{>akuia aku la no nae no kona »e ole e hoopilimeaai wale aku malalo o Kipikona. He kanaka kuokea mau o Anakalea no £a pono o kona aina hanau; ua ku oia no na makahiki loihi ma la kulana, a i ka wa i hoaoia aku ai e hookahuii iaia uiai !una mai o ia kahua hanohano» ua ku oia me ke ano mau o ke kanaka olaio a hoo!e aku.

A heaha la ka manao o ka lehuiehu no keia hana ku i ka lapuwale a ke kanaka maka keleawe e kaena nei imua o ke ao, oia ke Kuhina Nui o Hawaii ? Pehea la ka manao o ko Ewa a n»e Waianae poe ? Ua oi aku paha ko lakou makemake e noho luna aupuni ia ko iakou apana e ka poe bi pa eleele a Kipikona ? O ka p,>e anei i makaukau e kuai aku i ko lakou pono kuokoa ka lakou makemake ? Ke manao nei makou ua lawa na hoike e maopopo ai, he hoopailua Ukou ia ano ha* na ame ka poe e hana ana peU. 0 kekahi keia o na hana nia&lea a Kipikona, me ka manao oia ka mea nana % hooikaika kana nioho holo ba!<v t* lunamakaainana i inakemake ai no keia kau ahaoielo ae. Ua ike oia he

makemake o Anakalea e Uwelawe i kana hatia me ki pololei a me ke kuokoa, | e like me kana poooi t manao ai be po no, aoiehoi mamuli ona hookokono a me na oooonoa mai a kahi mea okoa; nolaila, ua haupa oia ma muli haule kana *nau haoa apikee, a nele kona manaolana. Ano kona ma nao he kanaka makau ia ka luna makai, a mamuli o kana mau hoohuli ana i na kanaka e loaa ai iaia ka 2ansVi!a, nolaila ua kipakuia aku la o Anakalea a hoonohoia he mea okoa, (he kahona anaana ka, irahi aka oleloia, a o kahi kumu paha ia o Kipik«oa i hiipoi punahele ai iaia.)

Aka, oiai nae oia e hauoli ana iloko o kona manaoiana no kahiki mai o ka la o ka laaakila, aia hoi ua hoea pu aku la na kahoaka e hoike aku ana, o kekahi ia o kana mau hana kohihewa nui i lawelawe al Noka mea, i ka lohe ana o na kanaka o Ewa ma i ka pau o ko iakou iuna makai, me na kumu i hoopauia ai, ua nui ko lakou huha me ka nuku me na oleio ahewa ikaika ia Kipikona, aua ku iokahi lakou a hooholo e koho ana hkou i ka balota a Anakaiea e hoikeike aku ana ia lakou. Ua hoike ae lakou ua koho mau iakou i ka Anakalea baiota iloko o na kau i hala no ko iakou hiiinai ika oiaio o kana mau kuhikuhi, aole loa no ko iakou makau i kona kuiana iuna makai; a i keia kau ae e hoike ana iakou imua o na poe a pau i ko lakou makau oie i ka iuna makai ma ke koho ana i ka bilota kuokoa e kue ana i na hana pakaha a koiohe a Kipikona. Ua paa ko me ka lokahi e hele imua mahope o Mr. Anakalea, ke kanaka i kuai ole i ko lakou mau pono i na makahiki i haia ae, a e hoike maopopo aku ia Kipikona i ko lakou hoewahawaha 1 kana mau hana lima nui, a me ko lakou hilinai 'ole i na luna ?.upuni i kuai ia lakou iho i na mea e kue ana iko lakou pono. Noiaiia, he mau hua awaawa ke loaa ana ia Kipikona ma kahi ona hua ono momona ana i manao ai. Aohe e ioaa ana ko Ewa a me Waianae kuokoa īaia. Aohe make'make ia poe i ua o Kipikona no kona hoao e kaili-i ko lakou kuokoa mr.i o lakou aku, a e hoOtiokaia ana oia, me ka hoohaahaaia o ka inoa Kuhina Nui Kipikona. O na kanaka e iike me ko Anakalea kulana, aohe haawina e ae no ia poe, o ka mahaio wale no. I kona wa 1 ike ai e kipakuia ana oia mai ka oihana ae, ke kuai oie aku oia i kona pono kuokoa, ua ku oia me ka manao paa a hoike ae ia imua o ke ao a pau ua .oi akn konā makee i kona pone pili paa* piamua o ka oihana a ke aupuni. He mea hoopiha manaolana ka ike ana i na hana a ka poe e like me keia ke ano. Ua ioaa ia Anakalea ke kuiana hanohano i oi ioa aku i ko ke kulana luna makai, mamuli o kona ku ana maiuna o ka pono nona iho a nie kona mau 'noa

makaamana o ia apana. A ona hana i hapai ia e na manao kanaka-makua oko laila poe, e hapai ana i ke kanakā i malama 'i ko lakon pono kuokoa, me ke kokua iaia, ame ke kue ikaika ina hana ake apuhi a me ke kolohe, he mau hoike ana mai ia he poe noonoo maikai ko Ewa me Waianae Oka poe oia ano, aole he hopohopo ana ae e ko na kuko aka poe kolohe. He poe puuwai aloha aina lakou, he hehina wawae iluna o ka manao p*a oka oiaio. No lakou ka mahiole pka lanakila, aole loa e haule, a 0 ka lei o ka hanohano ka makana. E pono i na apana a pau mai Hawaii 1 a Kauai e hoohalike mai me ko Ewa me Waianae; no ka mea, aia-no mawaena o ia mau wahi na lima huelo awaawa o ua naheka nei kahi i kokolo ai me ka maaiea, ae ao kanaka ka pono. E hoike mai i kona. helehelena eltele ma ka hoohiolo ana i kana mau hana ino, i lanakila ke aupuni a me ka lahui, a holomua na mea a pau.