Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 49, 5 December 1885 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kaha'e Lee |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "Saturday Press." Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu. E hoouna muaia mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono ma mua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau. Aole e hoopukaia ua Olelo Hoolaha ke laweia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna. E hooko piha aku ana makou i keia @@@ maluna.
E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia Ka Nupepa Kuokoa ma Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia ole i keia Keena
O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa, ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.
Kela me keia.
Ma ke kakahiaka nui Poakahi nei i ku mai ai ka Alameda mai Kapalakiko mai ma ka Poalua oia i hala loa aku ai no Kikane.
Ma ke ahiahi Poaha nei ka hoolaaia ana o ka hale hou o ka A. O. I. P. K. o na pake o ke kulanakauuhale nei. Na Mr. Frank Damon i alakai na hana hoolaa.
Ma ka hookuku hookahakaha a na pualikoa ma ka la 28 aku nei i hala, ua lilo ka mahaloia, ka lanakila a me ka makana i ka puali Moi ponoi, ("Kingʻs Own.")
Ma ke awakea o ka la Kuokoa Nov. 28 i hala, ua kipu ae la ko ka aina nei batari pu a me ko ka moku kaua Constance no ka hanohano o ka la.
O Laliki, he haole luna hana no kekahi pa hana ma Kaneohe, Oahu nei. Ua kipu iho oia iaia iho a make loa no no na kumu lehulehu i loheia.
He ahahui koloke o ka poe noeau ka aia i Kawaihao, e kuko nui ana ka e hookuku me kahi eueu koloke Kimo i ka la ekahi o Ianuari, 1886. Alia, a puka aku kana aa hookuku i keia pule ae, e ua poe noeau nei.
Pakele o Mrs. J. W. Hingley a me kana mau keiki liilii ekolu mai poino i poino i kekahi kaa lio i holo ikaika aku a hookeeʻna ae ma ke kihi o alanui Nuuanu me Kukui, oiai no hoi lakou la e huli pu mai ana ma ia kihi.
He lono ke hoike ana mai ka panalaau mai o na mai lapera ma Kalaupapa, ua hoomaka hou mai ka wi ma ia wahi; iwaena no nae o na mai ka ikaika loa. Ano mal@nei no, ke hoala ia la he hale aina no na mai, a me he la e pau ana ka pilikia.
Ua loheia mai, ua hopuia he pake kane me kekahi pake wahine mauka ae nei o Pawaa no ka moekolohe. Na ka wahine a ke kane pake laua i haawi i ka makai, a he wahine Hawaii oia. O ke kane hoi a ka wahine pake, aia i Kina. Ina he oiai keia, alaula, ua oiaio ka lohe.
Ma ka huakai o ka la kuokoa i hoonohonohoia ma alanui Moiwahine, aole i pau pono na ahahui i ke komo no ua huakai la e like me ka mea i hoolahaia ma na nupepa. O ka hapanui iloko o ka huakai i ikeia, oia na pualikoa; a o ka hapa uuku loa, oia na Ilamuku nui o ka la.
Oiai ka mokuahi Malulani e hoomakaukau ana no ka holo, ua pii ae la he ohua kane me kahi paiki i hele a luhe i ka wai a ka omole. Iuia ma ka oneki, a e noho ana maluna o ka papa, ua nahu ia ae paha kona lalo e ke poo o ke kui i ka hapai ana iluna a noho iho la iluna o kahi paiki. Emoole no hoi kahe mai ana ka wai o ua wahi paiki la eia ka he omole ko loko ua naha mai. Kuhi kanaka he puolo lole.
Ma keia hoi ana mai nei a Palanikemai kana huakai aku nei i Kaleponi, ua loaa koke iaia ka lohe ua hoopauia o A. Kauhi mai kona noho Lua makai ana no ka apana o Ewa. Nolaila, ua hooholo koke oia i kona manao, e hooikaika ana ia e kokua ia A. Kauhi i Lunamakaainana nana no Ea a me Waianae. A he mea pono i na kupa o Ewa a me Waianae ke hooikaika no A. Kauhi, me ka nana ole i kahi mea okoa e ae. A ua lohe pu ia no hoi e holo balota ana o Palanike no ka apaka o Koolaupoko, a he mea pono no i ko laila poe ke apo mai me na lima aloha nona.
HE LEO KAHEA MAI HAWAII A NIIHAU
E ka Nupepa Kuokoa e,- Aloha oe :-
Ua loaa mai i keia maka peni ka panee aku imua o na tausani e lawe ana i kou kino lahilahi, no kela mau hua e kau ae la maluna. A ke poloai ia aku nei oukou e na makamaka puni mea hou, e lawe nui i ka nupepa Kuokoa, i ike i na mea hou o kona mau kolamu; i na nuhou o na aina e, a me ailana nei, a i ike i ka moolelo nani o Lameka Puluka, ka hiapaiole o ke aupuni o Arabia, ka Naita nana i pani ka malamalama o ka la; a he ole auanei ka lohe pepeiao; o ka pono no ka lawe i nupepa i ole e pa i ka leo o ka mea lawe, lawe ae no na ai hookano, oiai, he makahiki Ahaolelo ae keia i ike i ka hana a na lunamakaainana o keia kau ae. Nolaila keia lee paipai a ko oukou wahi makamaka nei, e lawe nui i nupepa, aole poho na pehu elua o ka makahiki. E lawe nui aku i ike i ke au nui me kau iki. E lawe ke kane, ka wahine, keiki; aole e lawe ke kane a koe ka wahine, e lawe pu no e pono ai, oiai ua wehe mai nei ke alaula o ka malamalama ia oe e Hawaii opio. A o ka pono ke hanaia a haule mai na lani. Ke hooki nei au maanei.
J. B. M. KAPULE. Aleamai, Hilo.
NA HUNAHUNA O KO NA AINA E.
He lono ke hoike ana, he kaua hahana ka i hooukaia mawaena o na koa Bulegaria a me Serevia ma ka la 22 o ka mahina i hala, a ua kaa ka lanakila ma ka aoao o na Bulegaria me ka lilo oio pu mai o kekahi mau alahele.
E hoike ana kekahi lono, eia ke hoonee nei o Tureke i kona mau koa nona palena aina o Helene a kaua aku iaia mamua o ka makaukau ana o ko Helene mau koa i na pono kaua no ka nee ana mai ma ke kahua hookahe koko a halawai he alo a he alo.
E hoike ana kekahi mau nupepa Rukini penei: Aole he mau nanaina o ko Serevia hoomau ana aku i ke kaua me Bulegaria, oiai ua kukala akea ae ke keiki alii Alekanedero o Bulegaria, aole oia e hoi hope a hiki i ka heiki ana o kona mau kapuai wawae ma na lepo o Serevia Hikina. Ina e manao ana ke alii Milana o Serevia, e lawe ae i ka apana aina o Sophia, alaila he hana nui nana e hoohikihiki i na koa a me na lako kaua me ka nui o na lilo; a i lanakila kona aoao, waiwai; a lanakila ole, poho.
O David Riel, ke alakai o na koa hapa ilikini kipi o Canada, Amerika, i ala kue i ka mana hoomalu o ka Moiwahine o Enelani maluna o ia wahi, ua kau ia mai nei ma ka amama, a li ia a make ma kela mahina aku nei.
Ke ake la ke alii Milana e loaa ka maluhia ma na aoao a elua, a ke hoole nai la no kekahi aoao. O ko ke keiki alii Alekanedero ake nui e halawai laua me na pualikoa ma Sophia, kahi a Setevia e ake nui la e lawe pio mai, ina he mea hiki iaia ke lawe me ka waha o ka pu a me ka wini o ka elau. He pualiko nui ka i hoaano aku o na Serevia ma ke ala no Sophia, aka ua kaupaleia aku e kekahi pualika Bulegaria nui.
NA POAKAHI KOKO ME NA LA KAULANA
Ma ka wanana a kekahi kilo Arabia elemakule, ua olelo oia, he ekolu Poakahi maikai ole iloko o ka makahiki, he mau la i hookahe ia ai ke koko, a he hoomaka ana o kekahi mau hana kaulana a ano nui.
O ka Poakahi mua o Augate, oia ka la i lukuia ai o Sodoma a me Gomora no ka nui o ko lakou hewa.
O ka Poakahi hope o ka mahina o Dekemaba, oia ka la o Iuda i hanauia ai, ko ka Haku mea nana i kumakaia.
O na keiki e hookomo ia ana i ke kula a na la malalo iho nei, e lilo lakou i mau haumana kaulana:
O na la 3 me 13 o ka mahina o Ianuari; 5 a me 28 o Feberuari; 3, 22 a 30 o Maraki; 5, 23 a me 29 o Aperila; 4 a me 28 o Mei; 3 a me 8 o Ione; 12, 13 a me 15 o Iulai; 12 o Augate; 1, 7, 24 a me 28 o Sepatemba; 4 a me 15 o Okatoba; 13 a me 19 o Novemaba; 23 a me 26 o Dekemaba.
O keia ae la na hakaka ana a kela makaula Arabia, no na la i pookoʻi me ke koko a me na la e papahi iho ai ke kanaka i na pomaikai i huna ia mai kona ike ana, a e lilo ai oia i mea nui a Kaulana.
HE WANANA NO KA MAKAHIKI 1886.
Ua loaa aku maloko o ka luakini o Aberemela, ma ke kulanakauhale o Teveri, Geremania, kekahi mau pohaku hoomanao he mau keneturia ke kahiko, i kahakahaia he olelo wanana penei:
"I ka wa o Mareko e lawe mai ai imua o kakou i ka ahaaina o ko ka Haku ala ana mai ka make ae, a e mele halelu o Anthony ma ka la Peneketoka, a e kiolaola o Ioane i ka ipu mea ala ma ka ahaaina o ke Corpus Domini, alaila, e kupinai auanei ke ao holookoa i ke kumakena a me ke kanikau ana."
He mea oiaio, i keia makahiki ae, e haule ana ka la o ka Haku i ala hou ai ma ka la o ka lunaolelo Mareko, ka la Peneketoka ma ka la o St. Anthony o Papua, a o ka la o ka ahaaina Corpus Domini ma ka la o Ioane Babetite, oia ka la 24 o Iune.
O keia ae la ka ookoia ana o na hikimua o ka wanana i kakau ia ai iluna o kela pohaku ookalakupa i loaa ai, nolaila, o ka mea wale no i koe no ka poe e hooiaio ana i na wanana, o ke kali malie me ka nana ana i na hooko ana o ka wanana maluna o ke ao holookoa a kakou e noho uhaai nei, mai Ianuari o keia makahiki ae a hiki i Dekemaba. Aka, ina aole e oea mai ka wi, ka luaipele, ke olai, ka mai ahulau, na kiki ao makani ino a me na onene kaua ana o 1882-3-4 a me 1885 nei, alaila, aohe oiaio o ka wanana.
NO KA OHANA ALII O BERITANIA.
Mai ka nupepa Weekly Bulletin mai o Kapalakiko, i ike iho ai makou i keia maluna ae:
Aole paha he mea e kanalua ia ai ko ka lahui Beritania hemahema ole ana me ka ohana alii nona ponoi iho, a ke kanaka Pelekane e akena mau ai, he aupuni alii kona, a pela wale aku. Aka i ka hookolo pono ia ana aku i ke kumu i hoea mai ai kona ohana alii, a i ku ai ke kaena ana a ia lahui, ua ikeia keia.
He ohana alii o Gerbania ko Beritania, aole ohana alii nona ponoi iho: a malalo o keia ohana alii i noho ai ia aupuni no 170 makahiki i hala ae nei.
Pii aku o Keoki I., i ka noho alii o Beritania i ka makahiki 1724, oia a me kana keiki o Keoki II., he mau Geremania laua a ma Geremania laua i hanau ia ai; o ko laua wahi pili wale no ia Enelani, mamuli no ia o ko laua kupunawahine, he kaikamahine oia na James I., ka Moi o Enelani.
O ka Moi Keoki III., he moopuna oia na Keoki II., a ma Enelani i hanau ia ai, aka, o kona mau makua, ma Geremania i hanauia ai.
O Keoki IV., a me Uilama IV., he mau keikikane laua na ka Moi Keoki III., a ma Enelani laua i hanau ia ai; aka, o ko laua makuahine ka Moiwahine Kalote, he Geremania oia a na Geremania i hanau ia ai.
Mai ka lalani mai o na kupuna o Keoki IV., a me Uilama IV., i loaa ai ka leialii ia laua, e hoomaka ana mai ia Keoki I., mai, he ehiku alu he poe Geremania wale no, a hookahi wale no, oia ko lakou makuakane i hanauia ma Enelani.
A mai ka lalani mai o ka Moiwahine Vitoria, mai ia wa o na alii maluna ae, he ewalu i hanau ia ma Geremania; a elua wale no i hanauia ma Enelani, oia kona makuakane a me ke kupunakane.
He Geremania ke kane a ka Moiwahine Vitoria i mare ai, a ma ke kapae ana ae o kana keiki ke keikialii o Wale i ka rula, ua mare aku la oia i ke kaikamahine a ka Moi o Denemaka; o ka makuahine nae o ke kama Aliiwahine o Wale he Germania, a o kahi i hanau ia ai kona makuakane ma kekahi okana aina i lilo i panalaau no Germania.
NA ALAWAI OKI NUI O KE AO NEI.
O ke alawai oki Imiperiela o Kina, 1,000 mile ka loihi.
O ke alawai e hoohui ana i ka moana Atelanika me ke Kaiwaenahona, 148 mile kona loa.
O ke alawai o Holani Akau, 51 mile kona loa, 125 kapuai ke akea maluna o ka iliwai, 31 kapuai ke akea malalo o ka papaku a he 20 kapuai ka hohonu.
O ke alawai o Sueza, 88 mile ka loa, oia he 66 mile alawai oki maoli.
O ke alawai Erie, 350 1/2 mile ka loa; ke alawai o Ohio, 332 mile ka loa; ke alawai Miami a me Erie, 29 mile ka loa; a o ke alawai Wabash a me Erie, 374 mile ka loa.
Ma Beritania Nui he 15,000 hui haole waiona, a ma kahi o 5,000,000 ka nui o ka poe i haalele.
Ua hana ae kekahi kanaka o ka mokuaina o Minesota i kia hoomanao Pohaku mai na pohaku i ohiia mai na mokuaina a pau o Amerika Huipuia. He eono kapuai ke kiekie a eha kapuai ke anawaena o lalo o ke kumu o ka kia hoomanao. O kekahi o keia mau pohaku, mai ka piko kiekie loa o Mauna Pohaku i lawe ia mai ai.
Ua hana iho kekahi kanaka i aahu lole ili iole nona mai ka piko o kona poo a i ka manea o kona mau wawae. O ka nui o na iole i pepehiia he 670.
Ua hele aku na hookele kaa me na kaa o lakou i ka hoolewa o ko lakou hoa hookele kaa i make, ma ke kulanakauhale o Ladana, ma ka palua i ka laina, nona ka loihi o ka huakai he hookahi mile me ka hapa.
Ma ke kulanakauhale o Nuioka, e kau ia ka hoopai ikaika maluna o na hookele kaa a apau, e hoike ole aku ana i kela a me keia ohua i ka uku hoolimalima o ka holo ana ma kekahi pepa i paiia na rula. (He rula kupono keia e kau ia ai no ko kakou mau kaa hoolimalima a pau.)
Ma ka mokuaina o Nu Hamelire, ua kau ia ke kanawai no ka mea e kuai aku ana i ka paka kikalike (cigarette) i kekahi keiki kane a kaikamaine paha malalo o umikumaono makahiki he $20 ka hoopai.
O kahi auau o ka Moi Westphalia ua kukulu ia me kekahi hale, me ke keena kuoho pohaku mabela iwaena me na kii pohaku he nui wale ma na wahi a puni o ke keena, me ka mikini lu wai aala. Aole nae he auau ia o keia hale, aka, ua hana wale ia no i mea hoonani.
Ke koi poho nei kekahi haole o Steinberger ka ina ia Enelani no ka $750,00. O keia haole ka mea i kipaku ia mai e Enelani mai ka Paeaina o Samoa, a ke makemake nei oia e lawe o Amerika i kana noi a hooko aku. E oehuehu auanei paha ua mau keiki lae ula nei, ke hooko ole ia ka makemake o kekahi.
O ka aie lahui o Parisa, ua oleloia, ua oi aku ka makolukolu @ ka nui hewahewa, i ko na kulanakauhale a puna honua.
Ua hookiekie hou ia ae ke ana kumau o na keiki e komo ana i ka oihana kaua moana o Beritania i ka hapalua iniha.
Ua haawi aku ka oihana kaua moana o Rusia i ke kauoha ia Denemaka, e kapili ia i mau moku holo loa nona o ka papa ekahi.
He iwakaluakumawalu wahine Pelekane kuai waiona i komo iloko o ka ahahui haole waiona o na wahine opiopio Imi Pono Kristiano.
Ua pii mahuahua ae na keiki kamehai ma Farani iloko o na makahiki elima, e hoomaka ana mai ka 1880 penei: He 68,227 keiki kamehau i ka 1880; 70,079 i ka 1881; 71, 305 i ka 1882; 74,213 i ka 1883; a he 75,754 i ka 1884.
O ke kumu waiwai o ka Baneko o Buenos Arres he $33,000,000 a o ka huina dala i hoahu ia aku iloko o ka Baneko he $67,000,000. O keia mau huahelu, aole Baneko o America Huipuia e alualu aku mahope.
Ua hoolaha ae kekahi hui nona ka nui o na lala 4,800, o ke kulanakauhale o Berelina, ua makemake lakou i eono mau kauka, nana e lapaau ia lakou i ka wa pilikia, no ka $375 pakahi o ka makahiki. Makahi o 400 kauka i waho ae i ko lakou mau inoa no keia kulana.
Ua hanau mai na kekahi wahine o kahi kauhale o Watertown, mokuaina o Dakota, eha keiki mahoe no lakou ka huina o iwakalua paona ke kaumaha. He elua keikikane a elua kaikamahine. Ke ola maikai nei keia poe keiki a me ko lakou makuahine.
I ka wa e hoopalau ai kekahi m@u paa mare ma Rusia, ua malama ia he ahaaina mare, a o ka wahine e mare ana e oki oia i kona lauoho imua o kekahi mau hoike, alaila, haawi aku i ke kane hoopalau; a nana e haawi mai i kekahi komolima dala i o komo ai me ka poha ku makamae, he mea ono, he palaoa a me ka paakai.
Ua ike ia, o ka lahui holookoa o Irelani, ua emi iho lakou malalo o 5,000,000 ka heluna nui; a o ka heluna o na hanau a me na mare, ua haule iho malalo o ka averiga o na makahiki he umi i hala.
Ke liuliu makaukau nei ke kulanakauhale o Berelina no ke kulaia ana i ka 24 o na makahiki, o ko ka Emepera Uilama noho ana ma ka nohoalii o Peruisa ke hiki aku i ka la 12 o keia Ianuari ae.
Ma kahi o kanaha kapuai ka hohonu o kekahi lua nui akea, ua loaa iho la ka iwikuamoo a me na iwi aoao o kekahi moo nui. He 9 iniha ke anawaena o ka iwi kuamoo o ua moo la, a mai ke kanaono a i ke kanaiwa kapuai ka loa. Ma Rochelle Ilinoi keia mea hou i ikeia.
O ka pu nui loa a loihi o ke ao holookoa, aia ma ke kulanakauhale o Ierese, nona ka loa he kanaono kapuai. O ke ea (makani), ka mea nana e hoohana i ke kiola ana ia 150 paona poka dainamita elima kapuai ka loa.
O ka Central Park maka mokuaina o Nu Ioka, e like me ko kakou nei Kapiolani Park ma Leahi, he elua a me ka hapalua mile ka loa, a he hapalua mile wale no ka laula, nona ka huina o na eka he 852.
O kekahi o na mea pahaohao i ikeia no kekahi kanaka haku mele, o na pihi o kona puliki, he umikumaono dala pakahi ke kumukuai.
He 1,000,000 haumana ka nui ma na wahi a pau o ka honua nei a ka hui imi akeakamai, e heluhelu nei i ka buke i hoomakaukau ia no ka makahiki 1886 ae nei.
Ma Denemaka, na ka makai e hoihoi ke kanaka ona i kona hale maluna o ke kaa, a o ka hale hoainu waiona hope nana i hoohainu iaia i ke kiaha hope, na ia hale e uku i ka uku kaa o ka makai a me ka mea ona.
He $10,000,000 ka waiwai io o na lako papaaina o ke Kakela o Windsor ma Enelani, oia ke pa, bola, pahi a me na mea like. He waiwai lei alii keia, a ina e nalowale kekahi puna a nahaha paha kekahi pa, na ka Moiwahine no e pani hou iho ia mau mea.
Ua olelo ka poe Helene, o ka manamana wawae elua ka oi aku o ka loihi i ko ka manamana wawae nui, aka, ma ke kapuai nae o ko Europa au kahiko, o ka manamana wawae nui ka mea loihi.
Mai waena ae o 56,000 poe i hopuia e ka ahahui Beritania no ka hoomalu i ka hana ino ia o na holoholona, iloko o iwakalua-kumamalima makahiki i hala ae nei, he 55,000 poe i hookuuia, a hookahi wale no i hoahewaia.
O ke kumu ohia haole nui (apala) ma America holookoa, aia ma ka mokuaina o Konetikute kahi i ulu ai. He 60 kapuai kona kiekie, 100 kapuai kahi i hohola ia e kona mau lala; a mai ke 75 a hiki i ka 100 bukela ohia i ka makahiki, ma kekahi aoao wale no o ua ohia la.
Ke uku nei ke aupuni o Farani $45,000,000 no kona oihana leta kuwaho; Enelani, $3,00,000; Italia, $2,000,000; Mekiko, $1,000,000; Auseturia, $1,000,000; Sepania, $1,000,000; Belegioma, $1,000,000; Holani, $4,000,000; a o Amerika Huipuia, $325,000.
O ka palapala hoopii loihi a ka launa ole a ka puali o ke ola, no ka malama ana i na kaikamahine, i waiho ia aku i ka hale ahaolelo o Enelani, he @ mile, 600 iwilei a me 1 kapuai ka loihi, a maluna aku o 393,000 ka nui o na inoa.
Iloko o iwakalua makahiki i hala ae nei, o ka nui o na nupepa i hoolahaia ma ka olelo Germania, maloko o Perusia 1635, me 5,000,000 poe lawe pepa: ma Badena, Bavaria, a me Watemsbuga 552 me 1,300,000 poe lawe pepa; ma na okana aina liilii iho o Geremania, 360 nupepa me 680,000 poe lawe pepa; ma Alsace-Lorraine 52, me 120,770 poe lawe pepa; nona ka huina nui o na nupepa ma Geremania holookoa a puni, 2599. Ma Auseturia Humegaria, ua loaa hou 518 nupepa pili lahui, oia he 297 maka olelo Geremania, a 221 ma kekahi mau olelo e ae.
Ua haawi aku ka oihana makai o ke kulanakauhale o Bosetona i ke kauoha, i ka poe kawili a hoomoʻa palaoa o ia kulanakauhale, e hoopaa i ko lakou mau ipuka, i ka hora 9 o na kakahiaka Sabati a pau ma keia mua aku.
Hoike aku la o Bisimaka i kekahi elele komisma Rusia, ua hoohala oia aole e puhi hou i ka paka ma kona mau ano a pau, me kona hoike pu aku, o ke puhi ana i ka paka kikilika he hoonawaliwali ana ia me ka hoopilikia ana i ke ola kino.
He hoohele ka lahui Perusia i ka lakou mau keiki a pau i ke kula, aka, he omilumilu loa nae ka uku a lakou e haawi ai i ke kumu, nolaila, aole he hoopaa loa ia no na haumana i ka halekula, koe wale no ina aole e loaa ka hana mai ka poe mea hana mai, alaila, oia ka ke kumu e ao ai. Ma kahi o ka 300 haumana a oi aku a ke kumu hookahi e ao ai.
Ua hana ia mai nei he umikumamalua mau mamalu wahine liilii, na kekahi keiki alii I@a, ma ka $1,250 ka lilo o ka mamalu hookahi, a e haawi makana ia ana i na aliiwahine o Enelani. O ke kumu o ka mamalu kahi oi loa aku o ka maikai, oia kahi i hookinohinohi loa ia e ka mea hana gula me kona akamai a pau.
NA KUPEE LAAU E PAA AI NA WAWAE.
Pan@a na hale kuai rama. Lilo ka poe ona i poe kue i ka rama, i poe kinai ona. E lana ka manao. No keia poe no ka poe e imi ana e hoopau i na hana in a pau, puhi baka, puhi opiuma, piliwaiwai, hehi Sabati, moekolohe, hookamakama, aihue, hana hewa, i mea e loaa ai ka waiwai. Huhu lakou i ka poe e imi ana e hoopau ia mau hana, na lunakanawai, na halepaahao. E ake ana lakou e hoopaa i na wawae i na kupee laau. Makau paha kekahi poe o hoopaa ia. A hana ola. Aka, mai makau. E hoohalike me Paulo ma. E pule, e himeni i ke Akua. A na ke Akua e kokua, a hoohaalulu i na kahua hale a hoohemo i na kupee laau, a hoolanakila i ka aoao pono.
He poe i makemake e hele i ko na aina e, e hai aku i ka ke Akua olelo. Ua paa nae na wawae i na laau kupee. Maimai paha na kino. Hoole paha na wahine, na makua, na makamaka. Lawa ole paha ke dala e hiki ai. Uwe no ka hiki ole. Hiki nae ke pule, ke himeni i ke Akua, a paipai ia hai e hele. Malia paha a hemo auanei na kupee laau, a hiki ke hooko ia kou makemake.
Makemake hoi na aha misionari e hoouna nui aku i na misionari i na aina naaupo. Paa nae na wawae i na kupee.
Auhea na misionari? Auhea hoi na dala e hoouna aku ai? E mau ka pule me ka himeni ana. Hamau! He leo hoolana mailoko mai o na hale kahunapule e o mai ana. Eia no makou, ua makaukau e hoouna ia aku i na aina naaupo. He leo hoi mailoko mai o na waha o ka poe aloha, e o mai ana.
E hoomanao kakou. No ke Akua ka honua a me kona mau mea i piha ai.
No ke Akua ke dala me ke gula, a me na holoholna ma na puu hookahi kausani. E lilo auanei na aupuni a pau o keia ao i aupuni no Iesu. Amene
HAWAII. Waimea, H. Nov. 24, 1885.
Ka Aha Himeni i keia po ma Pauoa
E weheia ana e kekahi poe himeni hui, he aha himeni lulu dala i keia po maloko o ka hale halawai ma Pauoa. He mau dala keia e imua ana no ka hoomaemae ana i ko laila hale halawai. Ua hana mua ia o loko o ka hale a ua paa me ka maikai. O ka hoomaemae ana ia waho koe, a oia ke kumu o keia aha himeni lulu e weheia nei ma ia apana o kakou. O ka poe e himeni ana malaila i keia po, he poe maiau i waeia no loko ae o na poe himeni o Kawaiahao, Kaumukapili, Manoa a me Waikiki, malalo o na alakai ana a Lima Naone a me J. K. Naone. He hana keia i kupono e kokuaia aole wale o ko Pauoa poe, aka o na makamaka e ae kekahi ma na apana mawaho. He manaolana ko makou e paha ana kahi hale o Pauoa i keia ahiahi, a e lawa ana ke dala e hana hou ia kela wahi hale a maikai me ka aie ole. Ua lohe mai makou he mau leao maikai loa a ano hou no hoi waeia no ia aha mele. A o Juliana Walanika no hoi kekahi e mele ana iloko oia aha. E mahaloia ko kakou poe opio e hapai nei i keia mau hana maikai; a e kokua pu aku na lima aloha o ka lehulehu e pono ai. Eia iho ka papa kuhikuhi o na leo:
AHA MELE NUI
MA KA
Hale Halawai o Pauoa
MA
KE AHIAHI POAONO, DEC. 5, 1885.
Malalo o ke alakai ana a J. K. Naone.
Part First-------Mahele Akahi.
OPENIN CHORUS. E Ola ka Moi Hui a pau
CHORUS. Kaulilua. Haili Club
SONG & CHORUS. The Virginia Rose bud. Ice Land Club
SOLO & CHORUS. Maile Laulii. Waiolohia Club.
QUARTETER. Twinkling Stars are Laughing Love. Ice Land Club.
SOLO & CHORUS. By the side of the Deep Rolling River. Haili Club.
CHORUS. Kuhaimoana. Ice Land Club.
SOLO & CHORUS. Keiki Lahaina i ka Waiolohia Club.
CHORUS. Kiss Me Mother. Haili Club.
Part Second---- Mahele Alua
SOLO & CHORUS. Kauanihipali. Haili Club.
CHORUS. Aina Hau. Ice Land Club.
SOLO & CHORUS. Hooheno anai ka Lehua Waiolohia Club.
CHORUS. Kuu Lei Kau i ka Wekiu. Ice Land Club.
QUARTETTE. Wait till the Clouds Roll By. Ice Land Club.
SOLO & CHORUS. Waiolohia i ka Iu. Waiolohia Club.
CHORUS. Beautiful Dreamer. Haili Club.
SOLO & CHORUS. Remember Me. Ice Land Club.
CHORUS. Chiming Bells of Long Ago. Haili Club
HAWAII PONOI…… Hui a pau.
E weheia ana ka puka i ka hora 7:30 p. m. Hoomaka na hana ma ka hora 8 p. m. Ua oluolu pu no hoi o Jon T. Baker, e hookuu mai i kona Kileo Wikani ma ua Po Lea la o Halalii.
E loaa no na Palapala ma kahi o Kamika Opio, a ma ka lima o na Komite.
AHA MELE NUI MA KANEOHE.
E wehe ana ka "Famous Club" o Kaneohe mamuli o ka apono ana o ka Aha Luna o ka ekalesia, he aha mele maloko o ka luakini o Kaneohe, Koolaupoko, Oahu, ke hiki aku i ka po o ka Poaono, Dekemaba 19, 1885, malalo o ke alakai ana a Mr. F. T. Steven Taua. Nolaila ke poloai ia aku nei ka oluolu o ka lehulehu i pumehana na lima i ke aloha, a o ke aloha wale no kaʻu hialaai e noho pu aku nei, e ake aku ana e kipa mai a lulu lima pu a e papa leo hoi me kamaaina alaila hoi naue aku, oiai eia ke kehau halihali ala o Kekele la ke iho nei, a
Ke nihi ae la mauka o Moelana
E hoolana i ka manao
A ike i ka nana o Hiilaniwai
Hookahi no waiwai o ka hale la o ka ike.
E hele mai e ike i ka nani o Kumakanaheleikapo, oiai e hoene lea aku ana ka leo o na mea kani like ole ma ia po lea o Halalii, no ka pomaikai o ke kokua ana i kekahi hapa o na loaa no ka hale kahu o ka ekalesia, oiai akahi no a loaa ia pomaikai nui ma keia kihapai o ka Haku, aole mai kinohi mai. Nolaila e eleu mai e na keonimana, na lede mai ka huikau lua o ko kakou Capitala aloha ka onohi o na kai, a i ka welelau o na Pali Hauhuli o Koolau nei, ka welina hope.
E loaa no na balota ma ka lima o na komite mamuaʻe o ka manawa, a ma ka puka ma ia po. No na noho mamua, $1.00; na noho mahope $.50; na keiki, $.25.
E wehe ana ka puka, hora 6:30; a hoomaka ma ka hora 7:30 P. M.
APANA OHI AUHAU O KOOLAULOA:
I na mea a pau i Heluia ko ouou mau Auhau ma ka apana o Koolauloa nei, ke kauoha ia aku nei oukou e hookaa koke mai oukou i ko oukou mau Auhau iaʻu, ma koʻu hale noho ma Puheemiki, mamua ae o ka la 15 o DEKEMABA, 1885. E hoopii ia ka poe hookaa ole e like me ke kanawai.
J. M. KAUAHIKAUA. Luna Ohi Auhau.
OLELO HOOLAHA
Ke hoike aku nei au ma ke akea, ua haule he Sila Aina noʻu ma ke kakahiaka Poakolu nei, la 2 o Dec. nei, mai ka hale Banako aku o Bihopa alanui Moi, a hiki ma ka halekuai o J. T. Waterhouse ma alanui Moi, malaila huli hou ma ke alanui Moi a hiki ma ka Nekina, aia mawaena o ia mau wahi ka haule ana. Nolaila, ine e loaa kela Sila, e hoihoi ae ma ka Baneko o Bihopa ma, ia Sam Demona. A i ole ma ke Keena o ke Kuokoa, a e @@@ ia no ka mu a loaa ai $3.00. Penei na hoakaka ana no keia Sila, o Kaue (k) a me Poupou (w) ma waho o ka @aki l@l@ o Kamaalo.
KAMAALO.
EA HOOLAHA KUMAU.
KE KAUKA IAPANA
MR. M. GOTO.
He Kauka no ka mai I@@@@, na mai e pili ana i ka ili o ke kanaka, ka mai kaokao
etc. etc. etc.
IKENA HANA-Aia ma Kapulama, mauka @@@@ o @@@@ noho o ka H@@ J. Keau.
NA HORA HANA @ Hora a ka 5 p. m. Na La Sabati hora @ @ @@ @
JAMES DOWER.
Oia hoi o Kimo Kapiolani, ka ona mua o ka mokuahi Kapiolani. Ua makaukau oia me na lako apau no ka hana ana i na waipa, a me ka hana hou ana i na waapa naha. Ua makaukau oia me na Wae, na Umi, @@@@ na apana hookui e paa ai na waapa, a me na lako e ae no ke kapili ana i na waapa. E hele mai ma kona hale ma Manamana, Honolulu.
E holoholo mau ana ka Moku Kuna kialua hou o MR. J. PAIKO i kapaia ma ka inoa o kona makuhine oia o
"DOMITILA"
-MA NA AWA O-
Malae, Kaneohe, Heeia, Kahaluu, Waiahole, Waikane,
A me na @@@ e ae o Koolau; he oluolu ka uku @@@@ a me na ukana; he moku maikai o manawa.
JAMES M. MONSARRAT. (Maunakea)
Loio A He Kokua Ma Ke Kanawai
He Lama Hoolaha Palapala
E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa
KEENA HANA: alanuia Kal@o@
H L. CHASE. (KEIKI)
Mea Pai@@ ma na mokupuni. E hanaia no na kii me ka maikai a me ka eleu pu no hoi. E paiia no na kii nui a lii lii me ka makemake o na makamaka.
J. A. MAGOON, (Makuna.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
Keena Hana, Helu 42 Alanui Kalepa, kokoke i ke Keena o Pekekona.
PAPA! PAPA!
AIA MA KAHI O
LEWERS & COOKE,
(O LUI MA)
ma ke kahua kahiko ma alanui Papa a me Moi
E loaa ai na
PAPA NOUAIKI
o kela a me keia @@@
Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papa Ku, A me na Papa Moe nui loa
Na Pili o na Hale o na Ano a Pau
Na Pepa Hoonani, Na Pen o na Wai e poo
Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami
Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami
o na ano a pau, Na Aila Pena, o
kela me keia ano, Na Aila Hoo-
maloo, he lehulehu wale,
Na Aila e ae o na
ano a pau.
NA WAI VANIKI
A ME NA
WAI HOOHINUHINU NANI!
O NA ANO A PAU LOA.
NA BALAKI ANO NUI WALE,
A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a
pau, ua makaukau keia mau Makamaka
o oukou e hoolaw@ aku ma na mea a pau e pili ana
ma ka laua @ hana
NO KA
UKU HAAHAA LOA.
E like me ka @@@@ e holo ana ma waena o
laua a me ka mea kuai
HELE MAI E WAE NO OUKOU.