Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 50, 12 December 1885 — Page 4

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Hawaiian Collection; U.Hawaii Library

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

 

No Ka Makahiki,...............$2.00

No Eono Mahina,................1.00

---KUIKE KA RULA.---

Poaono.        Dekemaba 12, 1885.

 

E KIAI ANA ANEI NO IESU?

[WILL JESUS FIND US WATCHING?]

                                 G. H. NO 259.

1

            A hiki mai Iesu e hoouku,

              Ma ke ao a ma ka po.

            E loaa anei e kiai ana,

              Me na ipu aa no ?

Ref.       Ua niakaukau anei e na hoa

                  No ka home lai ma o?

              Loaa anei e kiai pu ana,

                   Kali, kali ana no Iesu?

2

            Ina kii ia mai ma ke alaula

              E kai aku ilona'e,

            No ka hoike no na talena,

              Paneia anei, "maikai?"

Ref.       Ua makaukau &c.

3

            Ua hana maikai anei kakou la

              Me na mea i loaa mai?

            Ina aole e ahewaia,

              Nani e ka pomaikai:

Ref.       Ua makaukau &c.

4

            Pomaikai e ke kiai a mau la

              No ko Iesu hiki mai,

            Komo lakou la i kona nani

              Ma ka wa e kii ia'i.

Ref.       Ua makaukau &c.

                             HAWAII.

 

Haawina  Kuia Sabati.

  Helu 1@ Ianuari 3, 1886. Kumuhana, Iosia me ka Buke o ke Kanawai. 2 Na Lai 22: 1--13.

E WALU na makahiki o Iosia, i kona lilo ana i alii a he kana kolukumamakahi na makahiki ana i noho alu ai ma Ierusalema. A o ledida ka inoa o kona makuwahine, he kaikawahine a Adaia no Bosekata.

  2 A ha@a pono aku la ia inaia o Iehova, a hele no ia ma na aoa, o Davida kona kepuna, aole i huli ae ma la akau, aole ma ka hema.

  3 A i ka makahiki umikumamawalu o Iosia ke alii, hoouna aku la ke alii ia Sapana ke koiki a Azalia, ke keiki a Mesulama, ke kakauolelo, i ka hale o Iehova, i aku la,

  4 E pii aku oe ia Hilekia ke kahuna nui, a nana e helu ke kala i laweia mai iloko o ka hale o Iehova. ka n@a a ka poe i kiai i ka paepae puka i hoiliilii ae na na kanaka mai.

  5 A e haawi aku lakou ia mea i ka lima o ka poe hana i ka hana, i ka poe luna hoi o ka ha'e o Iehova, a e haawi aku hoi lakou i ka poe hana i ka hana maloko o ka hale o Iehova, no ka hana hou i kahi naha o ka hale.

  6 A i na kamana, a i ka poe kukulu, a i ka poe hahao pohaku, a me ke kuai laau a me na pohaku i kalaiia no ka hana hou i ka hale.

  7 Aka, aole i helu pu ia me lakou ke kala i haawiia i ko lakou lima, no ka mea, ma ka pono ka lakou hana ana.

  8 I aku la o Hilekia ke kahuna nui ia Sapana ke kakauolelo, Ua loaa ia'u ka buke o ke kanawai ma ka hale o Iehova. A haawi aku la o Hilekia i ka buke ia Kapana,  heluhelu no kela ia mea.

  9 A hele aku la o Sapana ke kakauolelo i ke alii, a hai aku i ka olelo i ke alu, i aku la, Ua minini kau mau kauwa i ke kala i loaa iloko o ka hale, a ua haawi aku ia mea i ka poe hana i ka hana. i na luna o ka hale o Iehova.

  10 A hi aku la o Sapana, ke kakauolelo i ke ahi, i aku la, O Hilekia ke kahuna, ua haawi mai ia'u i buke. A heluhelu iho la o Sapana ia mea imoa o ke alii.

  11 A lohe ke alii i ka olelo a ka buke o ke kanawai, hahae iho la ia i kona aahu.

  12 A kauoha aku la ke alii ia Hilekia ke kahuna, a ia Ahikama, ke keiki a Sapana, a ia Aki bora ke keiki a Mikaia, a ia Sapana ke kakauolelo, a ia Asakia, ke kauwa a ke alii, i aku la,

  13 E hele oukou, a e ninau aku ia Iehova no'u, a no na kanaka, a no ka luda a par, i na olelo o keia buke i lo@; no ka mea, na nui ka inaina o Iehova i hooia no kakou, i ka hoolohe ole o ko kakou poe makua i na olelo o keia buke, e hana like me na mea a pau i kakauia no kakou.

  Pauku Gula, A hana pono aku ia imua o Iehova.  a Na I@li 22:2

  Manao nui, E like auanei me ke kanaka, peia no me kahuna: a e hoopai aku au ia lakou e like me ko lakou aoao, a e hoouku aku au ia lakou e like me ka lakou hana ana. Hoa 4@ 9.

NA HELUHELU I.A.

  Poakahi,    2  Na Lii,      21: 1--26

  Poalua,      2   "     "        22: 1--20.

  Poakolu,    2   "     "        23: 1--30.

  Poaha,       2  Oih.  L@.  33: 1--25.

  Poalima    2    "     "        34: 1--33.

  Poaono,    2    "     "        35: 1--25.

  Sabati.      1   Na Lii.      13: 1--32.

  Mele,  E na kiai.  H. A. N.     224-

  Pule.   Hoomaikai no ka makahiki hou.

NA NINAU.

  Mamua aku nei ua kula kakou no ke @lii hea o Iuda? 2 Na Lii 18: 1.  Owai kana keiki i lilo i alii ? 2@: 1.  @ hia makahiki o Manase i kona lilo ana i alii? Ua hahai anei oia mamuli o na hana maikai a Hezekia ? Ehia makahiki ana i alii ai? Heaha kekahi mea ana i hana'i? p. 3.  Mahea ke kukulu ana i mau kuahu no na akua kii?  p. 4. 5. Hoolaa oia i kana keiki no ke akua hea ? p. 6 Oihk. 18: 21. No ke alakai hewa ia o kanaka, pehea lakou? 2 Oih. alii 33: 9-

  Heaha ka pilikia i hiki mai ia Manase no kona hewa? 2 Oih 'Lii 33: 11.  I kona noho pio ana ma Babulona, ua aha oia ? p. 12. Ua hoolohe anei ke Akua i kana pule ? p. 13. Ua imi anei oia e hoike ma kana mau hana i ke ano hou ana o ka naau? p. 15, 16. Pehea auanei ka mea hewa i ka la hookolokolo, oiai, ua ikaika oia ma ke alakai hewa ana ia hai? Pehea ka hale o Iereboama a me Ahaba? Pakele anei kekahi ka hahai ia hai me ka nana ole i ka pono a me ka hewa o ka hana?

  O Manase wale no anei e hoopai ia ana? Na Lii 21:11--15. Pehea o Adamu ma i'ke kihapai o Edena: maluna owai ka hoopai ana? Pehea auanei na alakai hewa, a me ka poe hahai ia lakou i keia wa? Ua hiki anei i kekahi ke i mai, ua lalau oia no kona ike ole, oiai ua loaa no i ka ke Akua olelo?

  Owai ke alii mahope o Manase? p. 19. Ua hana pono anei? p. 20- - 22. Owai ke alii hou ? 22: 1.  Ehia ona mau makahiki? Pehea ka Solomona olelo? Kek. 10-16. He wahi keiki wale no o Iosia, pehea nae kana mau hana? Aole anei he kohu kanaka makua? Ua hoohalike anei me kona makuakane? p. 2. Ehia ona mau makahiki i ka hoomaka ana e hahai mamuli o Iehova? 2 Oih 'Lii 34: 3. Hoomaka koke anei oia e hoomaemawe i kona aupuni? p. 3. Pehea na mea ana i hoopau ai? p. 4. A pau na kii i ka wawahi ia, ua lulu ia ka lepo ma na luakupapau owai?  Ua puhi oia i na iwi owai? p. 5.

  Heaha ka hana i hoomaka ia i ka inakahiki 18 o kona alii ana? p @ Owai ke kahuna nui ia wa? Heaha ka i loaa ma ka luakini i ka hoomaemae ana ilaila? p. @. Nawai i heluhelu? Ia wai ka lawe ia ana? Ua aha ke alii i ka lohe ana ? u. i @ No ke aha? p. 13.

  Ia wai e ninau ai? Ia wai ko Hilekia hele ana? p. 4. Pehea ka Huleda pane ana? p. 16, 17. Heaha ka olelo no Iosia? p. 19, 20.

  Owai ka ke alii i hoakoakoa ma Ierusalema ma ia hope iho ? 23: 1.  Heaha ka hana malaila? p. 2.  A pua ka heluhelu ana i ke kanawai, ua hana o losia i berito me wai? p. 3

  Heaha ke kauoha ia Hilekia? p. 4- Mahea ka puhi ana ia mau mea i ke ahi? Ihea ka lawe ana i ka lehu? Pehea na kahuna? p. 5, 20.  Ua aha oia i na kii i waiho ia ma ka hale o Iehova? p. 6.  Heaha na hana e ae ? p. 77 --14.

  Ua hookoe ia anei ke kuahu ma Betela? p. 16.  Heaha kana i ike ai malaila? p. 17. Ua puhi ia anei na iwi o ke kaula?  Ua wanana e ia anei keia mau mea?  1 Na 'Lii 13: 1, 2.  Ehia makahiki mamua'e?

  A pau keia hoomaemae ana, heaha ke kauoha a ke alii? 23, 21.  He la nui anei la? Oih 'Lii 35: 1--19. Pehea ka make ana o Iosia? Ma ia make ana ua ko anei ka olelo a Huleda? Aole e ike o Iosia i ka hooko ana i ka wanana no ka poino e hiki mai ana i kona aupuni?

  Pehea ka Baibala i keia wa, aole anei i nalowale ma kekahi mau hale. a heluhelu ole ia, a hoomaopopo ole ia ka ke Akua olelo? aole anei he wa pono keia e huli hou i ka olelo a Iehova? A e like me Iosia e hoohaahaa i ka naau a e hoolohe i na kauoha a ke Akua?

  Wahi a Iesu, i mihi ole oukou, e pau pu hoi oukou a pau i ka make. Lu. 13: 3. Heaha auanei ka pono? Oih. 16:31. Ua lawa anei ka lohe ana i ka olele wale no? Iak. 1: 22. A ike kekahi i ke ala, aole anei e aloha aku i kona hoalauna, a kuhikuhi aku i ke ala o ke ola? Aole anei pela na haumana a Iesu, a hai ia ma Io. i?

  Heaha na hana a kela a me keia i keia makahiki hou, i mea e hoike ai i kona aloha ia Iesu?

  Mele. Makahiki Hou. H. A. N. 253.

  Pule. I huli nui ia ka ke Akua Olelo i keia makahiki.

 

E PIIO ANA KE AHI HOOMAEMAE

O PUGATORIA

(PURGATORY.)

  Ke uwe nei kekahi poe o ka aoaoa Katolika no ka paa ana o na makamaka. o na pili kino, kane, wahine, keiki, makua, iloko o ke ahi hoomaemae o Pugatoria, oia o Pugatory, o ke dala ka mea e hemo ai. Aole nae he dala, ua ilihune. Aole hiki ke uku aku i na kahuna no ka pule mare ana i mea e hemo ai ia poe i alohaia iwaho o ia wahi lua ahi. Ua kaa paha kekahi ahpa o a uku. Aole nae i lawe.  Ua hala paha kekahi mau makahiki o ka hoopaa ana. Ehia la makahiki e koe ana? Ehia la hoi? Aia paha ia i ka manao o na kahuna.

  O keia uku no ka pule mare ana no ka poe i make a o uw@ ana Koko o ia lua ahi hoomaemae, he mea ia e waiwai ai na kahuna paha, ka ekalesia Katolika paha, a he mea ia e ilihune ai ka poe kanikau.

  E, ua poe kanikau la, e lana ka manao. Pehea e lana'i ka manao? Penei paha : Ke olelo mai nei ka hoomana Moremona, aia kekahi kahuna Moremona iloko o ka lua ahi e hoohuli ana i ka poe i paa ilaila. Ma ko lakou huli ana i poe Moremona, hemo na kaulahao, a hookuuia lakou iwaho. Me he la paha, e hele ana kekahi poe Moremona mai ia lua ahi a i Pugatoria, (Pugatory), e hoohuli i ka poe i paa ilaila no ke dala ole e hemo ai. Ma ko lakou lilo i poe Moremona, alaila, hemo wale lakou me ke dala ole, a pii ae lakou i ka lani. Pau ka uku hou ana i na kahuna Katolika. Aole anei he pono ke lana ko oukou manao? Malia paha ua hemo, a i ole, e hemo ana ko oukou poe i aloha ia iwaho o ia ahi hoomaemae me ko oukou manao hou ole ana no ke dala e hemo ai?

  Aka, e na aoao elua, aoao Katolika, aoao Moremona, malia paha, ua lalau olua a elua. O kela wahi Purgatory, aole he wahi oiaio. Aole loa no. O ka poe i make e a e make ana, e hele koke ana lakou i kahi e noho paa ai. Ina ma ka lani, e mau ana lakou ma ka lani. Ina ma ka lua ahi, e mau ana ia poe malaila. Aole loa he wahi mawaena o ka lani me ka lua ahi.

  Ua make Iesu no na mea a pau. O ka poe i manaoio a hahai mau ia ia e ola mau lakou ma kona koko me kona pono. Aohe mea e ae e ola'i lakou. He mea hoopunipuni wale no. he mea hoomaka'u wale ke ao ana. he mea e ae e ola'i oia ka eha a loihi wale paha iloko o ke ahi o Pugatoria. Aole loa he Purgatory. Ua lawa ka eha, ke koko ka make ana o Iesu no ke ola koke ana o ke poe manaoio ia Iesu. He mea lalau loa ka manao ua hele a e hele ana na kahuna Moremona i ka lua abi e hoohuli i na pio ma ka aoao Moremona a hookuu aku ia lakou. Aole loa e hiki. Ua paa mau lakou ilaila. E nana ina Luka 16:26. A he mea e ae no hoi ua waihoia mai he awawa nui iwaena o makou me oukou i ole ai e hiki ka poe e manao ana e hele aku mai keia wahi aku io oukou la; a o ko laila poe aole e hiki ke hele mai io makou nei.

  Ina aole hiki i ko ka lani poe ke hele i ka lua ahi e kokua i na pio malaila aole paha e hiki i ko ka honua poe e hele ilaila e hoohuli ia poe pio a hookuu aku e pii ae i ka lani. He wahi awawa nui mawaena. hiki ole ke ae ia. Makehewa hoi ke hele na kumu, na kahuna o keia e ao i na uhane ino, a i ka poe hewa e huli mai, e mili, e manaoio ia Iesu i hemo iwaho a pii ae i ka lani. Ina aole lakou i hoolohe a huli mai ia lakou ma keia ao, aole hoi lakou e hoolohe a huli mai maloko o ka po. E heluhelu ma Hoike. 22: 11.  O ka mea hewa, e mau kona hewa, a o ka mea paumaele, e mau kona paumaele. Aia a haule ka poe hewa iloko o ka lua ahi e mau ana no ko lakou hewa. Ua hoopaaia lakou ilaila. Ua pani ia ka puka e Iesu, aole hiki i kekahi mea e wehe ae.  Hoike. 3:7.  A o ka poe diabolo me na uhane ino, na daimonio, ua ahewaia lakou e noho mau lakou iloko o ka lua ahi. Aole e hiki ke hoohemoia. Nana Mat. 25:41, a Pet. 2: 4, Iude 6, Hoike. 20: 10  E pau ka hookeekee ana i ka ke Akua olelo. Maanei, ma keia ao kahi e hoomakaukau ai no ke ola mau loa. Aole he wahi e ae. A o ka poe mihi ole ma keia ao, e pau no lakou i ka make me ka hiki ole ke mihi iloko o ka make mau, oia hoi ke ahi pio ole o Gehena.

  A o ka poe mihi a anaoio ia Iesu ma keia ao, e pau lakou i ke ola. Aole loa e make, aole e kiola ia'na iloko o ke ahi hoomaemae o Puratory i loaa ka makaukau no ke ola mau. Ua makaukau e no lakou. E lana ka manao.

          Na'u na     MANAOIANA.

 

NA KEIKI KULA MA NU

HEBEDE.

  He poe mokupuni Nu Hebede, (New Hebrides) ma ka moana Pakipika ma ka aoao Hikina Hema. Kolaila poe, he poe hoomanakii lakou, a naaupo loa mamua, a pepehi no i na Misionari mua. Mahope nae ua mihi lakou no ka pepehi ana i na Misionari mua. A ae e noho no na Misionari, a e hoolohe i ka lakou ao ana. Rev. M@ Patona kekahi no malaila i keia wa. He kumu ao hoi i na kamalii o ia wahi. A makemake loa na keiki i ke aoia mai. Nui ko lakou aloha i ke kumu. Hele no e ike, e kamailio pu. I kekahi manawa, hele kaawale na keikikane, a hele kaawale na kaikamahine. A ma kekahi la hele hui lakou e ike i ke kumu. Olelo lakou, e ke kumu, makemake makou e ae oe e hana i kekahi mea a makou e noi aku ai ia oe.

  E ae paha au, aole paha, pane ke kumu. Aia a lohe au ia hana, hiki paha ke ae, hiki ole paha. Heaha la ia hana? E hai mai oukou.

  E ke kumu, e ae oe e lawe pu ia makou me oe a i Beretania. Auwe! E na keiki, hiki ole ia'u ke lawe ia oukou i Beretania. Loihi loa ke ala 16,000 mile. Hiki ole ia'u ke hanai ia oukou ma ke alanui. Pane lakou. Ua noonoo makou no ia mea. E ae no makou e hoemiia ka makou ai ana. i hookahi wale no papaa l@a ma ka @ ke@e oe e lawe ia makou. Pane ke kumu. E na keiki makamae, pehea la e hiki ai ia oukou ke ola ma ka papaa berena hookahi ma ka la? No hea hoi ka wai mu?

  Pane hou na keik@. E ai no mako@ i 1/2 papaa berena ma ke kakahiaka, a ina aole pololi e malama i kekahi 1/2 no ke ahiahi. A ina pololi loa makou e nakiiku makou i kaei ma ko makou mau kino i ike ole ia ka pololi. Makemake loa makou e ike i na keiki keo keo makamae, a e hoomaikai aku ia lakou no ka hoouna ana mai i kumu nana e ao mai ia makou no ka Haku makamae o Iesu. Pane ke kumu. Pehea la oukou e ola'i ke hiki aku i Enelani? No hea mai ka ai? Aole a'u dala e kuai ai i ai na oukou. Pane lakou, aole pohihihi ia. Ina e hiki aku makou i Beretania na na keiki keokeo maikai e malama ia makou.

  Ninau ke kumu. Pehea oukou e ike ai ia mea? Penei : Ina hele mai kekahi poe o lakou io makou nei, e hana lokomaikai makou ia lakou, a ohi i maia no lakou, a e lawe pu ia lakou i ko makou mau hale, hanai pono i ole e pololi, a makewai.

  Pane hope ke kumu, e na keiki, aole hiki ia oukou ke hele aku i Beretania, loihi loa ia. Aole hiki ke hele ilaila e hoomaikai aku ia lakou no ko lakou aloha. Eia nae ka mea hiki ia oukou ke hana. E noi aku oukou ia Iesu e hoomaikai i na keiki keokeo olaila no ko lakou hoouna ana mai i kumu e ao ia oukou no Iesu.

  Ke kukuli no ia o lakou ilalo a noi aku pela. A helelei na waimaka i ka lohe nana i ka lakou pule

            UNUHIIA E HAWAII.

 

MOOLELO O KA AHAHUI HOOLE

WAIONA O PAIA.

   Oct. 3, 1886.--Ua kukulu ia keia ahahui e Miss Mele E Gelina ma ka luakini o Paia, ua kakau inoa na lala malalo o ke Kumukanawai, a na koho ia na luna nui o keia ahahui oia keia : J. P. Haulani, Peresidena; J. B. Luna, Kakauolelo; J. P. Kuia, Puuku.

  Ma ka la 11 o ia mahina, ua hapai hou ia keia hana ahahui hoole waiona ma ka luakini o Haiku, ua nui na lala i kakau inoa malalo o ke Kumukanawai me na hoailona lipine keokeo.

  Ma Paihiihi la 18 o ia mahina no ua noho hou ka ahahui malaila, a ua wehe ia na hana me ka himeni a me ka pule a P. Keupuni. Ua nui no na lala i kakau inoa malalo o ke Kumukanawai, a ua malamaia he lulu dala no na pono o keia hana, a ua loaa he 4 dala. O na hoolilo, he 1 buke na ka Puuku me na pono kakau, 1.37; 1 buke na ke Kakauolelo me na pono kakau $1.38; 1 Pokaa lipine keokeo hoailona, he 75 keneta; huina nui o na lilo, he $3.50; koena ma ka waihona, he 50 keneta. Ua hooholoia e halawai mau keia ahahui ma ka pule mua o kela a me keia mahina, a ua aponoia, a hookuuia na hana me ka himeni a me ka pule.

  Ma ka la 25, ua malama hou ia he anaina o keia hana ma ka luakini o Huelo, a he kakaikahi ka poe i kakau inoa malalo o ke Kumukanawai. Ua holomua nae na hana i malamaia mawaena o ia mau ekalesia. O ka huina nui o na lala, he 72; oia hoi, he 16 no Paia, 22 no Paihiihi, 22 no Haiku, me 12 no Huelo.

          J. B. LUNA.

 

LEO KAHEA.

  Mamuli o ka Olelo Hoolaha a ka Ahahui Kula Sabati o na mokupuni o Maui a me Molokai, ua kohoia wau i komite huli i mokuahi nana e lawe aku i na Kula Sabati o Maui-waena a me na Maui Hikina, nolaila ke kauoha ia aku nei oukou e na Kula Sabati o Keanae, Huelo, Haiku, Paihiihi, Paia, Ma kawao, Honuaula, Waikapu, Wailuku, Waihee a me Kahakuloa, e hoomakaukau ia oukou iho no ka hele ana aku i Molokai ma ka mokuahi Likelike, ina ka la 25 o keia mahina oia ka Poalima, a hoi hou mai ma ka la 4 o Ianuari 1886, a e hele pu mai oukou me ka makaukau no na uku moku e like me na kauoha ma na leta i hoounaia aku ia oukou. mai lemu nui oukou o haule auanei i ka hope moku, a ike ole i ka nani o na Kula Sabati kaulana o n@ Hono a Piilani, a helu ekahi hoi o na hoike Kula Sabati o ko Hawaii Pae Aina.

          I. HAOLE.

 

NA HUNAHUNA O KO NA AINA E.

  O ka nui o na kanaka Farani i make ma ke kaua o Tonakuina, Kina, he 15,000 a o kona mau lilo ma ke dala ke hui pu ia me na lilo o ke kukulu ana i na papu, na halemai a me na pakaua pale i kona mau palena, ua hiki aku i ka $215.000.000.

  Ua haawi ae ka wahine a ka ona miliona Ma-ke he mau hooahaaina ana ma Ladana. Ua uhiia na papaaina me ka pua rose, aole wahi kaawale, koe wale no kahi o ke pa e waiho ana. He hana hookelakela kela'a ia eu o ka aoao hoikeike pu ana i kona inoa a me kana kane.

  Ua haawi aku ke aupuni o Bulegaria i ke kauoha, e ohiia na kanaka mai ka i@ a hiki i ke 40 o na makahiki no kona oihana kaua, ma keia kauoha a ke aupuni, ua manao ia ma kahi o ke 50,000 ka n@i o na kanaka i kupono e paa i @a n@ ka@.

  Ua kukulu ae kekahi Makoisa Pelekane i hale kakela nona. i hiki aku kona mau lilo e like me ka hale aupuni ma Wasinetona.

  Mai no awai mai he 8 000 o na luakini Pelekane. he 6.000 o lakou i pani ia na hakahaka e na kahuna e ae i kela a me keia Sabati, no ke kokua aaoa i na kahu ponoi o ia awai.

  He 65,000 ili keokeo, 98,000 paele o ka hoomana Moremona ma ka mokuaina o Misikipi, a ma kahi o 1,700 haumana ma na kula a me na kula nui.

  Ua kuai ia ka uala kahiki o Geremania ma ke kulanakauhale o Nu Ioka me ke kuai liilii ma ka elima keneta o ka paona. O ka nunui o ka uala ua like me ka hua kukui ka liilii, aka, ua oleloia aole i loaa keia ano uala iwaena o na ano uala o Amerika i hoouluia.

  Ua ae ia kekahi loio paele o ka mokuaina o Felorida e ku pale hibia imua o ka aha kiekie o Amerika Huipuia ma ke noi a kekahi hoa Senate Demokarata mai ia mokuaina mai.

  I keia Augate ae e hoomanao ia ana ka piha ana o na makahiki 500 o ka hookumu ia ana o ke kula nui o Heidelapuka.

  He lehulehu na kahunapule o na apana kuaaina o Enelani i hoole aku i ae ana i ko lakou mau keena kula i wahi no na halawai makaainana e malama ia ai.

  Ua hoolala ia ma Sepania e hoala ia i aumoku, mai kahi awa kumohu uuku o Palosa ma Sepania ma ka la 3 0 Augate, 1892. oia ka 400 o na la hoomanao o ka holo ana o Columbus me kona mau aumoku: a o keia aumoku a Sepania e hoolala nei, e holo aku lakou ma ke alanui hele a ka huli aina mua i holo ai a hiki i Sana Salvador ma Amerika Hema.

  Ua hoolilo aku ka ahahui hoolaha baibala o Amerika i ka makahiki $150.000 no ka unuhi, hoolaha a me ka haawi ana i ka euanelio ma ko na aina e.

  He kanakolukumamalima makahiki i hala aku nei, ua lilo i karaima kiekie loa ma Italia ke loaa aku kekahi baibala e malama ia ana e kekahi kanaka, aka, i keia manawa, aia na keena kuai baibala he lehulehu wale ma Italia a puni.

  Ma kekahi h@le keaka o ke kulana kauhale o Parisa, ua hana ia kekahi ano nobo hou loa, i hiki ke opiopio ia a uuku no ka ekolu iniha ka manonao. me ka pau o na hemahema o ka noho a pau, e laa na kalele lima, kahi kau papale a me kahi waiho kookoo.

  He 87 mau kula kauka kumau o Amerika Huipuia. Mai waena ae o keia huina, he 39 i hookumu ia iloko o umikumamalima makahiki a he 21 iloko o elima makahiki koke iho nei. Iwaena o keia mao kula he 1,300 mau kumuao me na haumana maluna aku o 10,000, a e puka ana i ka makahiki 3600 mau kauka hou.

  O na ekalesia o Amerika i kapa ia lakou iho he mau hoomana hoolaha euanelio, ke ku nei lakou me 11,318,287 mau hoahanau. Ua hoahu ia e keia mau ekalesia iloko o ka makahiki no ka oihana kuwaho he $3.830.931. O ka nui o na misionari i hoouna ia ma na kihapai he 2,393, a ua kokua ia lakou e 10,000 o na kamaaina o kela a me keia kihaoai, i aneane aku e hiki ka huina i ka 370,000 poe i hoohuliia ma ka pono.

  Ke pena ia nei ke kii holookoa o ka Moiwahine Vitoria ma ka halealii o Windsor e ka Prof. Angeli, ke pena kii o ke aloalii o Viena.

  Ke pena ia nei e kekahi haole na kii kuahu o kekahi mau luakini elua o Nu Ioka, oia ka luakini o ke Ala Hou ana a we ka luakini o ke Ola Kino ana.

  Ua emi iho ka nui o na haumana komo hou i ke kula nui o Yale i keia makahiki i ko ka makahiki i hala, oia hoi he 134 haumana ia 141 haumana o 1884, a o ka huina nui ma ke kula he 561 ia 580 haumana o ka makahiki i hala.

  O ka papa inoa o ke kula nui Cornell o na haumana, ua hiki aku ka huina i ka 610; o keia ke kiekie loa o na haumana i ike ia ma ka moolelo o ia kula mai ka hookumu ia ana. Mailoko ae o keia heluna, hookahi mailoko ae o umi, he poe wahine.

 

HE MAU PAA MARE MAHOE.

  Aia ma ka mokuaina o Iniana kekahi mau paa mare mahoe, he mau mahoe kane a me na mahoe wahine; he 87 makahiki o na mahoe kane a he 84 makahiki o na mahoe wahine.

  Ua mare like ia keia mau paa mahoe elua i ka manawa hookahi ma ka la 27 o ka malama. Ua hanau ia mai he 12 keiki pakahi na keia mau paa mahoe. ehiku keiki kane a elima kaikamahine. Ua hanau ia keia poe keiki a pau ma ka la 27 wale no o ka malama.

  Hookahi hoomana o keia poe. mai na makua a na keiki, oia ka hoomana Kristiano. He like loa ka helehelena o na mahoe kane, a pela me na mahoe wahine. O ka inoa o na mahoe kane o Maraki, a o na mahoe wahine o Koromika; ua oleloia, o ko laua makuakane, oia ka ili puakea mua ma ka mokuaina o Iniana.

 

KAKELA & KUKU,

E l@ na pa@olo, loi hole,

    kamale, koi m@i a me liilii, kila,

      wili p@aa, rula, apuapu, k@i o na ano

        a pau, kala kaa, hao hoopaa paka

pohaku hoana, kepa, lei ilio , kam@la

    hao ilio, paki, upa, pah@ umiumi,

      kalapu, kope hul@, p@lupulu, oepa ka

        lakala, lina hao, ami, keehi, a me ke

------KAULA  OPU-------

Palau o na ano a pau,

    Oo, ho, kopala, pe, kipikau,

      hao kope, au ho a pea

aku, kua bipi, lei bipi,

    kaula hao bipi, uwea

      pa, uwea keleawe, hao pili

piula, kaa palala, ipuhao, ipu it

PA-PALAI MAKAU ME KE AHO

 

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula

kuaina, hu'akai, ehi wawae,

hulu pena, a pela aku.

Pena wali, kini nui a me liilii o na

ano a pau, me ka pepa kuhikuhi,

pena keokeo, aila

pena, aila hoomaloo,

vaniki kaa, a me

vaniki moe,

PENA HOOMALOO

--a me aniani hale--

AILA MAHO, AILA MIKINI, AILA MAMO ILI,

AILA KAA, INIKA KAMAA.

    PAUDA, KUKAEPELE, KIANA

    PAUDA, UKI IPUKUKUI O NA

    ANO HE-NUI A LEHULEHU.

 

LOLE MAKEPONE

--E laa @a--

AHINAHINA, KALAKOA. KEO

KEO, LEPONALO, HULUMANU

UWE-WAHINE, KUI HUMUHU

MU, A ME KA LOPI.

Ke kuike o l@a no la ma @ahi o

Kakela & Kuke!

 

NA MEA PIULA,

 

Mikini  Humuhumu

M@kini a WHEELER a me WILSON

MIKINI A WIILCOX ME GIBBS

NA MIKINI A

--REMINGTON.--

He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNE,

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HOOPAU NAIO, LAAU

KUNU,   PENIKILA, HUAALE

PAAKAI, LAAU HOOPAA HI,

W@ m@ L@ H@ a P@l@ 'ku,

 

KAKELA-KUKE.

 

J  T.  WATERHOUSE.

                       (Walaka@ai.)

 

HALEKUAI @UNAA NUI ME LII@

Ua paha @ o @a waiwai makamo@

hema ai na mak@ ka @ o ka leh@.

Hen@ mo l@ hoi ia

--MALAILA--

Na Apa Kilika o na a@ a pau,

      Pahoehoe o na ano a pau,

           Alapia o na ano a pau,

               H@lahipa o na ano a pau.

                     Na Huluhulu holoku,

                           Na Keokeo Paina,

                                 Lihna l@ puu.

                                                     We@orta.

                                                 Lep@alu.

                                             Lainakini

                                  Ahina peleka@e,

             Na Kihei o ma ano a pau,

        Na Koloka o na wahine,

    Na  Kihei  Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a pau,

             Na Kihei uhi moe,

                  Na Koloka o na wahine,

                       Na uhi Kilika,

                           Na uhi Alapia,

                               Na Hainaka nunui a lii@

-El@ hou.-

HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE

O NA KANE A ME NA KAMALII.

Na Apa paina maikai loa,

      Polu man@ a lahilahi.

      Huluhulu mai@mim@ a lahilahi,

      Na Apa huluhulu a pahee,

      Na paa lole huluhulu, @e, me kam@lii,

      Na Pililakek@ @h@ a pokopoko,

      Na Palule kaul@ na ano a pau,

      Na Palule keokeo,

      Na Palule @alakoa,

      Na Pal@.

Na Papale w@ui i kinehinohila mae na pua

            me na hulu nani, a he heluna mai o na

            kane a me na kamalii o na ano pau

HE HELUNA NUI O NA KAMAA.

            Na Kamaa buti,

            Na Kamaa pihi,

            Na Kamaa huka,

            Na Kamaa lahoho

            Na Kamaa weleweka.

HE HELUNA NUI O NA NOMO @O MAI@A

                        Na Noho Italia,

                        Noho pulu ma@rua

                        a mahope o kela a

                        me keia ano.

NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.

Na Aila honua helu i he aiai me he w@

Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

Aila inau, Aila lauoho,'

Waiala maikai,

NA PENA WAIHOOLOU LIKE OLE.

            Keokeo,

                        Eleele,

                                    Polu

                                                Melemele,

            &c.,     &c.,     &c.,     &c.

 

Ina  iho  Ina  iho.

    Na ipuhao, na ipu ti,

        Na @oi nui a liilii,

            Na pahi nu, a liilii,

                Na pahi olo, paka@i

                    Na pahi olo palua

    Na tabu nui a liilii,

        Pakeke nui a liilii,

            Na lako kamana,

                Na lako amala,

                    Na kamaa lio,

                        Na moe hau,

                           

                                Na pala uwea

NA LAKO MAO, MA KA AI@A A ME KA WAI

            Na lako @

            Pa nui a liilii,

            Na bola,

            Na kiaha ani@i

            N ipukukui o na ano a pau.

HE MALUNA    NA M@A AI

              Pal@a poepoe,

              Palena poepoe pal@

              Palena huinaha,

              Palaoe o na @ao a pau

            Na kaa@o maikai loa ma ka p@h@,

            Na kamano timi,

            Paakai o Livapulu.

            Paakai inu,

            Puakai hu,

            Manu Kaleponi,

            Palani ai a ha M@.

 

h@i@i o kelamauwaiwai aiwaiwa

  ko'u mau halehuai aole i p@u i ka hual@a aku

  @a oukou @e o h@le mai a kil@hi no oukou.

Ua waeia keia mau waiwai me ka mai@u, @a

Pul@kana, Farani, a me Amerika, no ka pono

  a me ha pomaikai o ma kanaka Maw@, @e

  na kauoha mai na mokupuni hoohola me

  k@ ele@ loe.

          T. WATERHOU@