Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 51, 19 December 1885 — Page 3
This text was transcribed by: | Charis Kaio |
This work is dedicated to: | To my Mom Yvette Kahauolopua |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA.
Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa “SATURDAY PRESS.” Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moi wahine me Nuuanu.
E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena awakea o na Poaha a pau. Aole e hoopukaia na Olelo Hoolaha ke laweia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna. E hooko piha aku ana makou i keia rula maluna.
E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me kah hakalia ole i keia Keena.
O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka papa, ma ia mau apana, e hooia ka uku luna.
KA NUPEPA KUOKOA
NO
1886.
E hoomaka ana ka helu mua o ka makahiki hou o ke KUOKOA ma ka la a o Ianuari. E pono e kauoha mua mai ka poe a pau e makemake ana i keia pepa no 1886, a e hooi`i pu mai me ke dala.
E haawi ana makou i ke kii maikai o GENERAL GRANT (KENELA KALANI) ka Alihi Kaua kaulana loa o keia au e hele nei a PUNI KA HONUA A PERESIDENA o America Huipuia i aloha nui ia, ka mea hoi i kapa mua ia he “MOI MAKAAINANA.” E loaa ana keia kii maikai i ka poe a pau e lawe ana i ke KUOKOA no 1886, me ka hookaa mua mai iloko o keia keena i na dala elua o ka uku pepa no ka makahiki. E puka aku ana no hoi @ o keia mau pule iho he moolelo o ke ola ana a me na hana a GENERAL GRANT. E hooili pololei mai ka oukou mau dala elua i keia keena, a i ole e lawe kino mai oukou.
NO NA LUNA.
Eia kekahi pomaikai no na Luna o ke KUOKOA no 1886. I ka Luna o ka mokupuni o Hawaii e oi aku ana kona poe lawe pepa mamua o na luna e ae o ia mokupuni, me ke kaa pu o ke dala, e makana aku ana makou i na kii maikai elua o na Peresidena kaulana elua o America Huipuia i powa ia, oia hoi o A. LINECONA a me JAMES A. GAFIELD.
I ka Luna o ka mokupuni o Maui e oi ana kona poe lawe pepa, me ke kaa mua o ke dala, e makana aku ana makou i ke kii maikai o kekahi o na lua pele kaulana loa o ka honua nei, oia o VESUVIUS ma Italia.
I ka Luna o ka mokupuni o Molokai e oi ana kona poe lawe pepa, me ke kaa pu o ke dala, e makana aku ana makou i ke kii maikai o GEORGE WASHINTONA (Wasinetona) ka mea i kapaia ka Makuakane o kona Ainahanau.
I ka Luna o ka mokupuni o Oahu e oi aku ana kona poe lawe pepa me ke kaa pono o ke dala, e makana aku ana makou i ke kii nani o ka mare ana o HIAWATHA. O Haiawatha kekahi Kaikamahine Ilikini i hookaulanaia iloko o na mele e kekahi o na haku mele kaulana o America. O kona mare ana me kana kane ke ano o keia kii, a he mai kai ke kulana.
I ka Luna o ka mokupuni o Kauai e oi ana kona poe lawe pepa, me ke kaa mua o ke dala, e makana aku ana makou i na kii maikai elua, o ka mua ka hale aupuni o ke kulanakauhale o Nu Ioka, a o ka lua ka moku mahu kaulana Britania, kekahi o na moku kaulana alii e holo nei mawaena o Nu Ioka me Enelani.
He mau kii makana maikai keia a pau, a he kupono no ka hoohanohano ana i na home o ka lahui Hawaii.
LEO PAIPAI.
Ke hoike ia aku imua o ko makou poe heluhelu nupepa Kuokoa, oiai, ke kokoke mai nei na la mua o 1886. He mea pono i ko makou poe heluhelu ke hoike e mai i ko lakou makemake i nupepa hou na lakou mamua o ka la 1 o Ianuari a me na luna pu no hoi, i ole e hookaulua ia ka hoouna ana ma ka pule mua o ka makahiki hou.
KELA ME KEIA.
E nana ae e na makamaka i ka makou hoolaha no ke kukui uwila malamalama e puka aku nei.
He mau la ino loa keia o ke kulana kauhale nei. nui ka ua me ka makani. Momona na alanui i ke kelekele o ka lepo.
E nana ae e na loea imi nane i ka nane hoohana puniu a Wenese e puka aku nei. He elima pooleta makana ke loaa pololei ka @. E loaa no ia ma ke keena pai nupepa.
Ma ka Poaha nei i ku mai ai ka mokuahi Australia mai na Panalaau mai o ka hema. Ua loheia mai maluna ona he nui ka ino o ka moana. Ma ka hora 12 o ka po iho i holo loa aku ai oia no Kapalakiko me ka piha ukana pu.
Mamuli o ka haule hope ana iho he hookahi la mai ko makou la e puka aku ai, a o ua la @ @ ka la @, nolaila, ke “Aloha Kaisimaka e aku ne makou i ko makou mau tausani makamaka lawe pepa.
Ma ka Poalua nei makai o ka uapo, ua pakele iho la kekahi kanaka mai lilo ke ola makamae i @ @ kona @ ana iloko o ke kai @ oia e uluhia ia ana e ka uhana @ o ka waiona, a e ole na lima kokua a ke aloha, ua pakele mai la oia.
Ua @ ma Kikihale he elua mau wahine i loaa aku e hana ana ma ke ano pohihihi, na ka mama o kekahi o laua i @ ae imua o ke akea. Ke @ nei no ka hoi kakou ma ka lawe ana ae i ka pili aoao i pili aoao.
Ma ka Poalua nei i ku mai ai ka mokuahi St. Paul mai Kapalakiko mai. He mokuahi ano @ a puipui no hoi kei, a ua holoholo mau oia ma Kapalakiko no kekahi manawa loihi. A ma ka Poalima nei i huli hoi hou aku ai oia no Kaleponi me ka piha ukana mai kela awa aku.
Ma ka puka aniani o Ota ma i hoikeikeia aku nei ke kii o na pualikoa, na papu aina, na papu lana, na moku kaua Eleu me Pele o ke aupuni Hawaii nei. Ma ka nana iho, he kulana e pale aku ana i na enemi e hookomo mai ana ma ke awa o Kou e lawe aku i ke aupuni. He kii nani keia a Lualii ke kaha kii kaulana o Hawaii nei.
Ma na awakea o na la i hala iho nei, ua ike ia aku na pake e kai auna ana no ka hale keaka a me na pake Hawaii pu kekahi o na aoao a me na pili aoao, eia nae, he mau maka no e nana aku ana, aohe nae he ike; he mau pepeiao no, aohe lohe. Ua hiki hoi, aia po i ka hookua ana i pono; o ka ike aku ka paha i na haukawewe a na keiki o ka aina pua. E aho ia.
Nani kilakila na puoa bele o ka luakihou o Kaumakapili e ku nei i keia mau la; ua pau na hemahema nui i ka hana ia, a he wahi iki wale no koe, a kau ka bele, o ka pau no ia o ka pilikia. Ua hoike mai laua i na hiona nani o ko laua ano. O keia na kia hoomanao no na tausani makamaka i lulu i na koku no ka hoala ana ia laua. O na lawela we ana hoi o ko Kawaiahao puoa bele, ua pau na hemahema nui, maikai kona nanaina, a ke kani nei ka bele maloko o kona puoa hou.
Ma ke ahiahi Poalima o ka pule i hala i malama ia ai he anaina hoonanea maloko o ka luakini o Kaumakapili. Piha ka hale i na makamaka; a malaila pu ae na koa kahi i hoonanea ai. Nui na maka hanohano i hiki pu ae; o ke kuhina Waiwai pu kekahi malaila J.M. Kapena. Ua kamailio mai oia no na hana a ka Haku ana i ike ai ma na aina e ma kana huakai aku nei, a ua piha hauoli ke anaina kanaka. Mahope iho o na hana, u apahola ia mai he mau mea ai imua o kela a me keia. Piha hauole ka hale.
He mau paio okaika ana mawaena o kekahi mau wahine elua mauka ae nei o Kapauhi, e o ana i na ihe o na olelo oolea a ano kupono ole ke hoolohe ia aku e ka poe i maa mau me na huaole o ka maemae, a ua hapala ae kahi o ia mau mea maluna o ka lehulehu noho hale. Ua lohe pu ia aku no hoi na mea huna i hana ia mawaena o laua, O ke kumu o keia, he keiki ka i iniki ia e kekahi wahine, a o kekahi nae o la ua ua “Paila ena mai loko, i ka hana a ka molemole. Ma ka aoao o ke KUOKOA e uwalo ana, he ano maemae ole keia ano mawaena o kekahi mau wahine e hoike ena i ko laua mau alelo ahi imua o ke akea.
HE MAU HANA PONO OLE.
E ka nupepa KUOKOA,
E oluolu oe a me kou hookele e hoaiai ae ma ke akea, i na hana pono ole a ke kumu kula olelo Beritania o Ewa nei, a oia keia: I na mahina o Okatuba a me Novemaba i hala iho nei, ua pinepine ka haalele wale ia o ka manawa kula e Davida Malo, mamuli o kona lilo i ka ona rama; aia nae a pau ka mahina, palahalaha kona lima i na dala a ka lehulehu. Oiai hoi owau kekahi makua mea keiki, a he eha a`u mau keiki e hele nei i ke kula, a ua minamina loa au no ko lakou ao pono ole ia, oiai he lilo ke kumu i ka luaia. Wahi a lakou: Aia ka a hora 11, hiki ae la o D.M. i ka hale kula; a aole no hoi he hele ae i kekahi mau la, a ke puana mai nei lakou, ua kaukau samasu o D. M. ke hiki ole mai nei. Nolaila, he hoike ana mai keia i ka hoopalaleha ia o ka oihana e hoonaauao ana i na keiki liilii Hawaii, a aole no hoi he manaolana no ka holomua o ka ike e loaa ana ia lakou. Nolaila, i na maku amea keiki o Ewa nei, e pono kakou e nana i keia, a e imi i kumu kupono na kakou, i kumu hoopono, i ao pono ia ai na keiki a kakou, a aole no paha i nele loa ka Papa Hoonaauao i ke kanaka kupono i kumu na kakou.
Ke hooki nei au maanei me ka makaukau e pane aku, ke pane ia mai.
Owau iho no me ka oiaio.
MAKUA MEA KEIKI
Ewa, Oahu.
PAU OLE KA EPA O HAWAII.
E @ @. Aloha ae. Ma ka la Sabati 19 Nov. A. D. 1885. @ @ aku la kekahi kahuna o Komaka ko inoa a me kekahi kanaka o ma @ o @ Kona Akau; me ka @ keokeo, @ ka awa, me ke @, @ a me ke ko Laukona;
@ aloha i kekahi kaikamahine @ haole o Miss- i lilo ia i wahine @ na @, aka, he elua manawa a ke kahuna i hana i, aole nae i holo ponoi no laila, kauoha aku la ke @ ia Keopuhau, “E hoi e au mamua i Kaohe (Kona Hema) mahope ae nei oe, alaila, hana hou kaua” &c, &c. Ma ka Poaha la 30 o Nov. ua laulaha a la keia iwaena o ka apana, mai ko Keopuhau mau kini ponoi ae no. I ka lohe ana o Miss-i keia, ua hoopii aku la oia imua o Kaikai, he Luna Ekalesia, me kona manao e hana ia keia ma ke ano hoahanau, e owala mai ana kahi Anela Kiai, (L.E.) nona keia
“Uhiuhi lau mamane, Ka wai o Kapapala. &c.”
Me ke aloha ia Mr. L. H. & na keiki hoolele hua metala o ka Halepai.
J.H. HOPOE JR.
Holualoa, Dec. 10 1885.
E ALA! E ALA!! E ALA!!! E NA KUPA O KA IA HAMAU LEO A ME KA MAKANI KAIAULU.
I na hoa`loha a me na makamaka o ka Ia-Hamauleo a me ka makani Kaiaulu e wehe ana i ka lau o ka niu o Polai,
Aloha kakou,-
Oiai, ke kokoke mai nei ka manawa a ka Lahui e koho ai i mau waha olelo no lakou e hele aku ai iloko o ka hale Ahaolelo o 1886, a mamua o k a hiki ana mai o ka la e akoakoa ai kela a me keia kanaka o kela a me keia apana koho balota imua o ka pahu balota, nolaila, ke hoike e aku nei au imua o ka lehulehu, owau kekahi e holo balota ana ma ka apana o Ewa a me Waianae.
Nolaila, ke kono ia aku nei ko`u mau hoa aloha a me na pilikana a me ka lea a ka ai a me ka lea a ka ai a me ka ia, e ike mai ia kakou hookanaka, e maliu mai i ka ula leo e poloai ia aku nei.
Ua makaukau au e haawe i ka ukana a e amo maluna iho o`u ina owau ke koho ia ana i lunamakaainana, malia paha o olelo ia mai wau, aole i makaukau i na mea pili i ka oihana lunamakaainana, aka, e waiho aku anan no wau ia`u iho imua o ka lehulehu ma ka la halawai lunamakaainana, a malaila oukou e ike mai ai ia`u.
Owau iho no me ka haahaa.
C.P. KANAKANUI.
NA HUNAHUNA O KO NA AINA E.
WAIU BATA PAA,- O ka waiu bata paa i hana ia ma ka mokuaina o Nu Ioka, nona paona 3000, oia ka waiu bata paa oi aku o ka nui i ike ia ma ke ao nei, aka, ua lawe ia i ka hoikeike kekahi waiu paa i ka makahiki 1873, nona na paona 4,081; o kona anawaena he 5 kapuai me 4 iniha, a o ka manoanoa, he 3 kapuai me 4 iniha, noloko mai o na pipi waiu 3000, elua manawa o lakou i uwi ia ai; o keia ka waiu bata paa oi aku o ka nui i hana ia.
KA HELU ANA A BILIONA.-Ua hoakaka ae kekahi kanaka kakau helu, aole paha i noonoo ia ka nui o ka hana a me ka loihi o ka manawa i pau, ma ka helu ana a hiki i ka biliona. A wahi a ua olohe kakau helu la, ina o Adamu i hoomaka i ka h elu ana me ka hoomau, mai kona manawa a hiki i keia la, aole oia e hiki ana i ka biliona, no ka mea, e loaa auanei he 9,512 makahiki wale no Ina ua loaa ke kanalua i kekahi no keia hoakaka, o kona hoao wale no ka mea e maopopo al.
KE KINAI WAIONA.-Ua hoomama ia ke kaumaha me ka loaa o ka maha i na makai o ke kulanakauhale o Atena ma ka mokuaina o Geogia, Amerika, no na hana maikai a ka poe kinai waiona, ma ka loaa ole i na makai na haunaele a ka poe inu waiona, a me ka nele o na keena hoopaa lawehala i na poe o ia ano. He hoike ana keia, o na hooikaika pauaho ole ana a ka poe kinai waiona, aole i poho wale; ua lilo ia i pulumi hoomaemae e noho maluhia ai na aina a pau, a oi aku no ke kulanakauhale o Atena; oiai, o kona mau huina alanui, he puana ia o na haunaele o ka poe inu waiona, aka, ua hooneoneo ia nae i keia wa. O ka la hui paele kekahi o ia wahi, aki kapae aku i keia mau ano ahiu mua o lakou a malama i ka noho`na maemae me ka maluhia. Pehea la oe e Honolulu, ua like anei kou palekana me Atena, a ua pupuu ka lima o kou mau makai no ka poe inu waiona ole, a nele kou keena hoopaa lawehala? Aole loa, ma kahi o ka umi a emi mai a oi aku e hou ia ana no ka inu waiona i kela a me keia la.
TUREKE ME NA PU.-Ua haawi aku o Tureke i ke kauoha i kela kanaka hana pu kaulana oia o Herr Krupp, e hana oia i ehiku mau pu kuniahi nona, i like me ke ano o ka pu mua i kau ia ma ke kowa o Dadenale, iwakalua kumamalua mau pu kahua kaua. Eha o na pu nunui no ke kowa o Bosapara, a ekolu no ke kowa o Dadenale. O na pu e ae, no na pakaua ma kona mau KAPAKAI.
PILIKOKO ILIO IMUA O KE KANAWAA.-E hoike ana kekahi hepa o Rusia, i ka wa i @ ai kekahi wahine @ @, haawi aku ia oia i kana ilio punahele i kona makamaka, me ke kauoha pu aku @, e malama a hanai i kana ilio me ka uku panee o $1,000 i hookaawale ia iloko o kana palapala kauoha, I kekahi la make iho la ua ilio nei, a manao iho la ke kahu hanai o ua ilio la, ua lilo iaia kela puudala. Aka, aia nae kekahi wahine okoa me kana ilio, he keiki na ka hanai ilio a ka wahine mua, a koi aku la imua o ke kanawai ma kono (ilio) ano pilikoko no ka $1,000 o kona makua ilio, oiai, aole he mau olelo i hoakaka iloko o ke kauoha no keia dala i ka wa e make ai ka ilio. O ka hopena no keia hana, aole i hoea mai. Pehea keia wahi hua hawane ia oukou e na loio o kakou? Nawai kela waiwai? A owai ke kuleana o ia waiwai?
KA OIHANA LAPAAU.-He 11 makahiki ae nei i hala, ua waiho ia aku i ka lima o kekahi kauka kekahi keiki mai lolo mai kona hanau ia ana e lapaau; aole e hiki i keiakanaka opio ke hele, he kolo wale no ka mea hiki iaia. He eiwa mau kulana pohihihi o ka oihana lapaau i hoao ia maluna o ua keiki la, a iloko o keia mau ano eiwa, he eha mau iwi kekee i uhaki ia, ekolu o kona mau ami laau i hoopololei ia, he lehulehu wale o na olona i oki po`a ia a hoomaloeloe ia na aa; alaila, ua kau ia kekahi mea kaumaha ma kekahi mau aa, ma ua hoauau, ka hamo ana i ka aila a me ka hana ana i ka uwila, ua loaa ka pono i ua keiki la, a ua hiki iaia ke ku pololei a hele me ke kokua ana a na laau kookoo, ma na makahiki mai mahope, me ka kakoo ia nae o kona mau wawae me na apana laau i maloeloe ai. Mahope mai o ia manawa o ka paa ana o keia mau apana laau, ua hiki iaia kewaiho aku i na kookoo me ke kiola aku i na apana laau; a ma keia manawa, iloko o umukumamakahi makahiki o ka lapaau ia ana, he kanaka ikaika oia me ke kina ole, i like me ka poe e ae ma na hana a pau.
LUAWAI ELI HOHONU.-O ka luawai eli hohonu o ke ao nei. aia no ia ma Peniselevania. He nui wale na lua i eli ia ma keia mokuaina no lakou ka averiga hohonu 1,850 kupuai. O ka luawai nae e eli ia nei i keia wa, ua hoea ae ka mahu a me ka wai, oiai he 2000 kapuai wale no ka hohonu, a no keia mahu. ua hooihoia ke paipu e pale aku i ka pii ana mai o ka mahu aole he waiwai; ua hoomau ia ka eli ana he 6000 kapuai malalo aku o ke poo o ka ohe hao o na kapuai 2000. A ke pau ka eli ana, o keia ka lua hohonu o na lua a pau i eli ia o ke ao hohookoa. Aiea no ma Wasinetona kekahi mau lua hohonu i eli ia nona na kapuai 4,000 a me kekahi mau lua e ae i ike ia i lihi launa aku i keia lua hou, oia ka luawai ma Farani, nona na kapuai 5000 ka hohonu, aka, o keia lua hou nae ke kiekie aku.
MAKEKE IA KE AUPUNI HAWAII.
(MAI KA NUPEPA S.F. POST.)
Malalo iho na mea i paiia a hoopuka ia maloko o kekahi nupepa o na aina e ai hoolahaia ae e ko ke kulanakauhale nei mau nupepa, e pili ana no na nune e hoolilo aku ia Hawaii nei no Amerika a ke kuai; ua unuhi mai makou i keia ma ke ano nui, penei:
WASINETONA, NOV. 27-Ma ka akoakoa hou ana o ka Aha Senate, ua loaa i ka Peresidena Cleveland he hana ano nui e waiho aku ai imua o lakou, a e hooponopono ia ai ma ke ano malu. Aole he ano e ae nana i hoopuiwa aku i ka manao o ka Aha Senate, aka, o keia wale iho no: “Ke noi a ke alii ka Moi e hoolilo aku i ke Aupuni Hawaii ia Amerika Huipuia.” Kupana ha! ke kuaiia o ka noho alii e kekahi Ripubalika!
PIEPIELE MUA IA MA IAPANA. Ua hoike mua ia ae, ua lawe hele ia ae ke aupuni Hawaii e makeke no kekahi mau makahiki; a hiki i ka hoea kino ana aku o ke alii ka Moi ma Iapana i ka makahiki 1881, u ahoomaikeike aku oia i ka hooililo aku i Kona aupuni imua o ke alo alii o ka Mikado, aka nae, aole i apoia mai. Ua hoouna aku nae ke aupuni o Iapana he elua tausani o kona mau poe mahi aina ma na mahiko o Hawaii, no ka hoao ana ina he wahi kupono ia no ka noho`na o kekahi hapa o kona lahui kanaka.
Aole o keia wale iho no na lono i loheia no keia hoolilo aku i ke aupuni, aka, ua hoopukaia ae ma ka nupepa Official Gasette o Geremania he hunahuna e pili ana no keia hoolilo aupuni he mau pule i hala ae nei. A hiki i ka hoea ana ae o ka mea i mahalo ia J.M. Kapena, ke Kuhina Waiwai o ka Moi Kalakaua ma Wasinetona, ua halawai pu oia me ka Peresidena Cleveland, a me ke Kuhina o ko na aina e. Ua launa loihi pu oia me ka Peresidena, no ka noonoo ana i kekahi mea ano nui, a mamuli o na hoaiai ana a kela hunahune pili ana no keia hoolilo aupuni, ua maopopo lea, o na hiona a pau o keia launa pu ana, he hana ano nui loa ia e pili ana no ko ka pae aina Hawaii kulana o keia mua aku.
Ua launa aku no hoi o Kapena me H. A. P. Carter, ke kuhina noho maanei, a mahope iho o ia mau launa ana, ua holo aku o H. A. P. Carter no Europa. Ua maopopo nohoi ua loaa aku iaia na kauoha piha mai ke alii ka Moi aku no kekahi hana ano nui. O ko ka Peresidena manao e hoakea i ko kakou @ ma o ko Hawaii komo pu ana mai, @ nae, oke kumukuai he umikumamaha me ka hapa miliona dala ($14,500,000) a i hiki ole ke uku ia me ka noonoo mua ole o ka Ahaolelo. Nolaila, e waiho aku ana ka Peresidena ia mea i ka Ahaolelo no ka noonoo ana pehea la oia e hana ai no ke kuai ana pehea la oia e hana ai no ke kuai ana peah la oia e hana ai no ke kuai ana keia pae moku waiwai nui o ka Pakifika.
E maheleheleia aku no keia mau dala e like me ia malalo iho: O ka hapalua miliona dala ia 19 lala o ka hale ahaolelo, i hookahi miliona pakahi hoi i ka ohana alii, ke`lii ka Moi, ka Moiwahine, ka @ Alii, Kama Aliiwahine Likelike, a me ka Moiwahine Kanemake Emma. Mawaho ae o keia, ua noi mai ke`lii ka Moi i 8,000 eka aina ma ka hema o ka mokuaina o Kaleponi, a e kuokoa mai na auhau ana a mau loa aku nona a me kana mau mamo; alaila, e lilo auanei i makaainana Amerika ponoi.
MAOPOPO IO KA HOOLILO AINA.-Ua laulaha loa ae no hoi keia mea ano nui oia ko ka Moi ohohia nui ole ia ma kona home e ka lahui, a aole loa no hoi i loaa aku he wahi @ o ka malamalama o keia hoolilo aupuni iwaena o ka lahui. Malia paha aole no i kauo loa ia aku ko ke alii noonoo e hoolilo i ka aina, aka nae, ua maopopo ko ke kananaono tausani kanaka manao hauoli, i hoike ia ma kona aupuni, e hoohui mai ia Hawaii me Amerika nei. Alaila e hoomalu ia auanei ke aupuni alii malalo o na hooponopono ana ma ke ano he mokuaina. He Amerika ka hapanui e lawelawe ana i na oihana malaila no kekahi mau makahiki, a aia kona mau kanaka kalepa mao a maanei o ka aina.
KO KA LAHUI HOOWAHAWAHA.-No na @ e pili ana no ko ka lahui pono ua hoike ae kekahi mea ma Wasinetona, ua nui ka hoowahawaha o ka lahui no na hooponopono aupuni ana a na kuhina malalo o na lawelawe kupono ole. Ua hoolilo ahuai wale ia ke dala a ka lahui no na haawina o na `lii, me ka popo-pulu mai o na hemahema o ka aina mai o a o, a ua nele ia mau pono no ka nele i na kokua. Nui na leo o na kanaka e uwalo ana no keia poino, aka aole he maliu ia aku.
Nolaila, o ka hoohui aupuni i manao ia, me he la e hookipa oluolu ia ana no.
HE NANE HOOHANA PUHIU.
He 20 ka nui o na pua o kuu lei momi, a eia no ia ma kuu poli kahi i anapa mau ai i na wa a pau, a penei i manai ia ai i hele ai hoi a pili pono ka la i Haehae:
Ko`u 1, 2, owau kekahi @ nui i noho naa me na hao, a he kauwa hoi na na lahui kanaka. Owai au?
Ko`u 3, 4, 5, aia i kai ulu kai hohonu, kai @, kai lawaia a ka Ula. Owai au? Kuailo ia mai.
Ko`u 6, 7, 8, 9, owau kekahi mea nu iwaena o ke ao nei, a ua noho alii @ maluna o na lahui kanaka a pau. Owai au? Eia iho no ke pili ae la,
@ ia iho a paa he kaloha.
Ko`u 10, 11, 13, 14, aia au iwaena o na mea wehiwehi a pau, a he home noho poo mau no`u. Pee ia iho i nalo.
Ko`u 11, 8, 4, 17, 18, he ukana nui au na ka lehulehu, aole hoi e hiki i kekahi mea lima ke lawe mai a malama. Hele iuka, hele i kai, hele i kou wahi e pee ai a nalo.
Ko`u 4, 10, o kekahi mea au i makemake ai; ina aue puunaue ia, a hoolawe ia, a houluulu aku. owai au?
(Elima pooleta makana.)
B.B. Charley Menese.
AHA MELE NUI MA KANEOHE.
E wehe ana ka “Famous Club” o Kaneohe mamuli o ka apono ana o ka Aha Luna o ka ekalesia, he aha mele maloko o ka luakini o Kaneohe, Koolau poko, Oahu, ke hiki aku i ka po o ka Poaono, Dekemabe 19, 1885, malalo o ke alakai ana a Mr. f. t. Steven Taua. No laila ke poloai ia aku nei ka oluolu o ka lehulehu i pumehana na i ma i ke aloha, a o ke aloha wale no ka`u hialaai e noho pu aku nei, e ake aku ana e kipa mai a lulu lima pu a e papa leo hoi me kamaaina alaila hoi naue aku, oiai eia ke kehau halihali ala o Kekele la ke iho nei, a
E hele mai e ike i ka nani o @ nakaheleikapo, oiai e hoene lea aku ana ka leo o na mea kani like ole ma ia po lea o @, no ka pomaikai o ke kokua ana i kekahi hapa o na loaa no ka hale kahu o ka ekalesia, oiai akahi no a loaa ia pomaikai nui ma keia kihapai o ka haku, aole mai kinohi mai. Nolaila e eleu mai e na keonimana, na lede mai ka huikau lua o ko kakou Capitala aloha ka onohi o na kai, a i ka welelau o na Pali Hauliuli o Koolau nei, ka welina hope.
E loaa no na balota ma ka lima o na komite mamua`e o ka manawa, a ma ka puka ma ia po. No na noho mamua, $1.00; na noho mahope $.50; na keiki, $.25.
E wehe ana ka puka, hora 6:30; a hoomaka ma ka hora 7:30pm.
KA IMI AKAMAI KELAKELA HOPE LOA I LOAA IHO NOI O AMERCIA!
KA LANAKILA O KA UWILA!
Mahope mai o ka laweia ana o ka Uwila i mea hoomalamalama, @ hui pu na hooikaika ana a pau o ka poe Imiakamai ma na mea paahana i loaa ke kukui hoomalamalama uwila i kupono ke paa lima ia maloko o na home. O ke kumu i loaa mua ole ai keia pomaikai a hiki i keia wa, oia no ka hiki ole o ka poe imiakamai ke hookaawale aku i na noonoo ana no ka mahu ma ke ano hoomalamalama, a ua hoopaaia lakou a pau ma ka manao aia i kahi hookahi e hanaia ai ka uwila me na mikini ano nui a koikoi, aole hoi lakou i noonoo o ke kumu nui e pono ai ke kukui, oia kona kupono e paa liam ia ma o a maanei e like me na kukui aila.
Ua loaa maopopo iho nei i ka hui THE NORMAN ELECTRIC LIGHT COMPANY ka ike lea i na ano o ka Hoomalamalama Uwila, aohe kanalua i koe e auhulihia ana na ano hoomalamalama kahiko a nalo aku.
O ko makou Ipukukui Uwila, he hiki ke @ me ka mikini ole, aole hoi nui o na lilo, aohe pohihihi, aole hohono aila. Eia wale no ka hana, aia a hala eha a elima paha la hoopiha iho i ka paapaakai (acid). ua emi loa na lilo o ka hoa ana e like me ka mahu, ¾ ceneta no ka hora,a o ka oi loa oka maikai o keia, aole wela, aole uwahi, aole mahu, no keia mau kumu aole e inoino ke ea, he oia mau kona ano. Aohe hohono, aole no hoi me ke ahi e hoa ai, e wili ae no oe i ke ki a o ka a no ia; nolaila aole hopohopo ana no ke ahi, o ke pahu ana paha e like me na kukui e ae ke hoohemahemaia, ma keia ua maopopo ka oi keia ano kukui. Eia hou no hoi kahi mau mea e akaka ai o ka oi o keia mamua o na ano kukui e ai:
1. Ole akaka loa na lawelawe ana, e hiki i ke keiki uuku ke hooponopono.
2. He hiki ke paa lima ia keia ma o a maanei e like me na kukui aila.
3. Aohe uwiki, aole no hoi luhi i ka hoomaemae ana.
4. He oluolu ka malamalama, a he ano mau, aole hulili, he ikaika ka a, a he hiki no nae ke hoemiia a hoopiiia e like me ka makemake.
5. Aohe hopohopo ana no ke ahi, no ka mea ina e naha ke aniani e hoopuni ana i ke omo o ka pio koke no ia.
6. E a no keia kukui iloko o ka makani ikaika, he hiki ke kau ia ma na lanai a ma na pa hale e hoomalamalama ai. He ekolu ano o keia kukui i keia wa:
A. Kukui uuku, kona kiekie 14 iniha; koikoi 5 paona, no ka hoomalamalama i na hale noho, hale kaa, a me na wahi hoahu ukana. Kumukuai, LI.
B. Maluna iki ae o ka mea mua, no ka hoomalamalama ana i na hale noho a pau. Ua hoonaniia keia kukui me na mea nani, a he aniani poepoe keokeo maluna iho. Kumukuai, L2-no ke kukui hookahi, a e hoounaia i na wahi a pau o ke ao nei.
C. Ano nui loa keia no na hale halawai, hale aupuni, a pela aku. Ikaika kona malamalama, ua hoonaniia, a he aniani poepoe keokeo nunui maluna. Kumukuai L4.10-o ke kukui hookahi, a e hoounaia i na wahi a pau o ke ao nei. Ke kahua o ke kukui ua hanaia ma ke keleawe, o Iapana, a metala e ae no hoi. he hiki no hoi ke hanaia na ano e ae ke kauohaia.
Ua makaukau na kukui a pau no ka hoa koke ia, a e hooiliia no hoi iloko o na pahu laau i hoopaa pono ia, me na kuhikuhi kupono i paiia, me na paakai e lawa ai ka hoa ana no kahi mau mahina, a me na omo elua no ke ano A, a me ekolu omo no na ano B a me C. E loaa mau ana no na paakai no ka hoa ana maloko o na halekuai laau o na kulanakauhale a pau.
Ua hoopaaia keia mau kukui no hookahi makahiki, a e hoihoi ia ke dala ke ko ole ka makemake a pau.
No na kauoha a pau no eono kukui a oi, e hoe miia ke kumukuai he 6 pa ceneta. aole hookoia na kauoha ke hoouna pu ole ia mai ke dala.
O na hoouna ana o ke dala, e pono ma na bila kikoo banako no Nu loka, e loaa no ma na hale banako a pau, a i ole e hooili mai ke dala pepa o na banako, a i ole ma na pooleta o na aina a pau o ke ao nei.
E nana pono ia no na kauoha a pau a e hooiliia me ka hakalia ole.
Ua hoomaluia ko makou mau Kukui Uwila ma ke kanawai, a e hoopii ia ka poe imi apuka ma ka hoohalike ana.
Ua makemakeia na agena no ko makou mau kukui ma na wahi a pau.
E hoouna mai i na kauoha ia, NORMAN ELECTRIC LIGHT CO.
Philadelphia, U.S. of America.
NA HOOLAHA KUMAU.
KE KAUKA @
MR. M. GOGO.
He Kauka no ka mai lepera, @ mai e pili ana i ka ili o ke kauaka, ka mai @, etc. etc. etc.
KEENA HANA – Aia ma @, @ @ @ @ @ @ @ @.
NA HORA HANA- Hora i a ka 5 p.m.
“ “ “=Na la Sabati hora @ @ @
JAMES DOWER
Oia hoi o Kimo Kapiolani, ka ona mua o ka mokuahi Kapiolani. Ua makaukau oia me na lako apau, no ka hana ana i na waapa, a me ka hana hou ana i na waapa naha. Ua makaukau oia hookui e paa ai na waapa, a me na lako e ae no ke kapili ana i na waapa. E hele mai ma kona hale ma Manamana, Honolulu.
E holoholo mau ana ka Moku Kuna kialua hou o MR. J. PAIKO i kapaia ma ka inoa o kona makuahine oia o
“DOMITILA”
MA NA AWA O
Malae,
Kaneohe,
Heeia,
Kahaluu,
Waiahele,
Waiakea,
A me na awa e ae o Koolau, he oluolu ka uku @ a me na ukana; he moku @ @ @
JAMES M. MONSARRAT. (MAUNAKEA)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.
He Luna @ Palapala.
E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.
KEENA HANA: alanui Kalepa.
H. L CHASE. (KEIKI.)
Mea Paikii kaahele ma na mokupuni. E hanaia no ka kii me ka maikai a me ka eleu pu no hoi. E paiia no na kii nui a lii lii me ka makemake o na makamaka.
J A MAGOON, (Makuna)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
Keena Hana, Helu 42 Alanui Kalepa, kokoke i ke Keena o Pekekona.
PAPA! PAPA!
AIA MA KAHI O
LEWERS & COOKE
(O LUI MA)
ma ke @ kahiko ma alanui Papu a me Moi.
E loaa ai na
PAPA NOUAIKI.
o kela a me keia ano.
Na Pani, Puka, Na Puka Aniani, Na @ @,
Na Pou, Na Oia, Na Papa Hele, Na Papu
Ku, A me na Papa Moe nui loa
Na Pili o na Hale o na Ano a Pau
Na Pepa Hoonani, Na pena o na Wai e pau Na Kui mai ke Nui a Ka Makalii, Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami o na ano a pau, Na Aila Pena, o kela me keia ano Na Aila @, he lehulehu wale, Na Aila e ae o na ano a pau.
NA WAI VANIKI
A ME NA
WAI HOOHINIHINU NANI!
O NA ANO A PAU LOA.
NA BALAKI ANO NUI WALE.
A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makau aha o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana me ka laua oihana
NO KA
UKU HAAHAA LOA.
E like me ka mea e hole ana mawaena o laua a me ka mea kuai.
HELE MAI E WAE NO OUKOU