Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 52, 26 December 1885 — Ka Moolelo Kaao Nani! o TONERIKA! KA Anela o Mekiko [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao Nani! o TONERIKA! KA Anela o Mekiko

K&mea i oleloia, ka Hokuwelowelo o na .. inaiina mea naua i haalilo ka leiaīii me ke * kalaunu o ke keiki alii Benala. Hoopukaia e ka Haku Moolelo kaulana Mose Manu no ke Kuokoa. IA laua nei i noho iho ai malaila, me ka manao ole ae o Tonerika a me kona kaikunane a me ko laua mau makua a me ka luahme a me na elemakule, eia he malihini kiekie ke kokoke aku nei ma ko lakou home pali, aka, aia nae he manawa no lakou e ike maka maka mai ai i ke keiki alii a hooilinahoi o ke kalaunu a me ke aupuni o Mekiko.

I loa no ia laua n? i a hoonanea iho ka noho ana, aia hoi, ua huli pono aku la ko ke keiki ahi nana ana i kahi a kona kanaka i kuhikuhi aku ai i kahi noho o Tonerika, a iaia no e haka pono ana kona mau maka malaila me na iini iloko o kona puuwaii, aia hoi, me he aka la i maalo ae mamua pono o kona mau maka ka hoi ana ae o ke kaikamahine Tonerika me kona lio lele eleele e hoi ae ana a komo iloko o kona hale ana, a no keia mea, ua auwe ae la ke iPeikki alii Beriala me kona leo pihoihoi no ka manawa pokole loa, a iilo ae la ka manao maikai iloko o ka puuwai o ke alii Beriala i mea ano e me ka eehia nui, a no keia mea i loaa i ke keiki alii, ua kupu mai la ka manao hao hao iloko o kona kanaka, ame ka leo malie oia i pane iho ai: Eke alii, he aha keia ou ? Ua palua a kona ninau ana pela, ano ka pane wahi leo ole ae o ke aiii Beriala, huli ae la kona nana ana i kahi o Tonerika, ua ike aku la oia iaia a me kona lio eleele e ku aku ana iluna o ka pali Uun.ania ma ka ipuka oke ana noho oua eueu nei, a nolaila, pane hou iho la oia ia Beriala: E kuu alii, ina ua ike mua aku nei oe i ka mea au i kau nui ai e ke alii e ike, alaila e ala ae, a e nana hou aku laia i keia manawa, aia la ke ku mai la oia iiuna o kona wahi i keia manawa. Nolaila e hoopau i kou haalulu ame kou ilihia oka eehia, ao?e la he mea nui o ka manao ana, he mea ano ole wale no ia. nolaila e ala ae. A pau keia mau olelo aoa ake kanaka, owaka ae la na lihilihi maka oke aUi Eenala, mao ae la na hiona ano e maluna ona, a hoi ae la a kona kulana mau oiai ka u!a ohelo nani e puai mai ana, a ia wa oia i paoe ai me ka leo nahenahe : He oiaio kau mea i oielo iho nei ia'u oia

haawina ka i loaa iho nes ia*u a me ke kumu o ko*u ano e ana.

I ka lohe ana o ua kanaka la i keta a ke alii, ua pane hoii iho la oia: Nokila, e ala ae a hana aku i ua kaikamahme k, ke holohoio aiai ia oib iluna o kona home pali kahi e hiki ole ai U kaua"ke hele aku. A no keia olelo a kona kanaka» ua hooko aku la oia» a o

koiu hoomaopopo toa ana no ho; u 1 oa mea a pau ana i lo|g ai e pili ana i kea kAĪkamahine ui; ke*:ahi nwu minuie liuhu loa kooa hoomu ana aku ika pana, ua nalo aku ia o Tonenka iloko o kona hale no ki hoolaolu ana i&a 3io, a ertiook haule aku k oia i na thoonar?ea a -Nioiooua. lain i hia moē iho ai, loaa aVu la he hīhio.

Ke ike nei oe e ka mea e ka mea e heluhelu ana i keia hanea, ano, fce kokoke loa aku nei ke keiki alii Beria!a me kona hoa heie i ka home noho iuiu laumania o na pali o ka Anela i noho ai me kona nani nui ka mea i iike me ke kau haaheo ana mai o ka Hokuwe lowelo maluna poao iho o na lalani mauna o Anede, nolaila, e hoomanao ae i keia mau lalani mele,

u Auhea wale oe e ka manu, i Ai hookohu i ka lehua, i Elua kaua i ka piko, j I ke aupuni hui o Kina, : I koiu i ka ehai ula, I ka lei aloha a kaua, | Kaua i ka lai o HiU/ »; I ka pohu lai o* Hanakahi, Akahi au a manao ae, % ' pili aina aku nei, Nolaila, ua hiki īa kakou ke kamaiHo ae ma keia wahi no ua Anelanei» noka loaa ana he hihio iloko o ka manawa pokole loa, a he hihio ano nui ana i ike ai, a no ka maopopo' ole iaia ke ano o ia rnea, ua kupu ae* la kona manab e hai aku i kahu hanai luahine i ke ano o kana mea i ike ai, malia ua hiki no iaia k£ hoakaka mai i ke -ano. o īa mea.

Mai na la opiopio loi mai o Tonerika a hiki i ka wa i pii malie ae ai o "kona kino, pela no Ka nee ana ae e kona nani e like me ka alohilohi o na hoku 0 ka lani i ka po pojuli e kake maikatana i a'ai ole ia e na ao ma - J lewa/ a oiai kona maii fcrelehelerta ke hele la e pvtkeig o ka nanj4 me kila launa ole mai, a Uia e holoholo ana maloko o kona wahi mau, īaia e nanea ana 1 ka manawa ana i hauoh ai ma ia mea, aka, ano maluhiluhi iho la oki me ke ano e hiamoe ana, nolaila, hoopau ae la oia ia hana, a hoi aku la oia maluna o kona wahi moe e hooluolu ai, a iaia i hookuu malie aku ai i kona mau lihilihi e upoi no ka aina uhane, aia nae i kona mau maka nae \ huli aku ai me Niolopua, aia hoi ka pana ana a kona puuwai e akahele malie ana kona mau a-a koko me ka pauina ana a kona ake mama kahi o ka hanu e ho-

lo mai ai, a o kona noonoo ana a pau i kela manawa, aole ana mea i kuko ai mamua ae o kona hiamoe ana, ua lana malie wale no ia me he lana ala o ka wai, no ka mea, aole he mau kikiao makani nana e hoonioni ia mea, no keia manawa nae ana i hiamoe aku ai, oiai, o kona mau maka kai pili iho, a o kona puuwai nae, aia no ke ala 'la; aka' no keia manawa nae, ua ike aku la > nae oia i ka la e kau pu ana me ka ma- | hina ma kahi hookahi ma ka lani, aia |hoi maluna pono o ka mahina he hoai- | kaiaunu nani e kau ana, aia i keia | wa i ike pono ai ko Tonerika mau maka ! t ka oili ana mai o kekahi mea kino kanaka mai loko maio ka la me kekahi I hae kalaunu a hohola ae ta imua o ka mahina, a no keia wa i ike hou aku ai oia he mau ialani nui a lehulehu wale e heie mai ana mai ka akau mai, a hoopuni wikiwiki ae ia lakeu a pau i kahi o ka ia a me ka mahina e kau like nei, a o kekahi mau ialani hoku hoi mai na wahi a pau mai o ka iani, aia bkou ke holo awiwi nei ma na wahi a ptu o ka lani me he mau puali lio la i mj>kaukau no ka hoouka kaua mawaena o na aoao elua, a ke oiliiii nei hoi j kekahi mau hoku iloko o ka lewa me j he owaka ana la o ka uwiia. A no ke- j ia hihio a ua Tonerika la t ike aku ai, | aia hoi, ua pihoihoi loa oia i ka ike ana | aku i keia mau mea kupanaha ma ka lani, me ka haka pono ana aku o kona mau maka me na hiona pu o ka hauoii a ke manao nei no eia U i ke kino ma ob, me ke kupu pu ae o kona manao e hoao oia me kona Uo eleele e laona pu me iakou/ aka nae iaia i puoho ae ai a nana ae !a mao a maanei o kona home paii, aia hoi, ua nalo koke ae keia mau mea kupanaha ana i ike ai %o na minute pokole loa; a no keia hihio i loaa iaia, he mea e ke ano e kona noonoo ia manawa, noiaiia, puka koke aku la oia iwaho, a huU koke ae h i ka lani r a aia rto ka la e nee malie ana ma kona alabde mau ma ka lani, a kahaha iho !* kona manao no keia mea ana i ike ai, a no keia mea, ua hele aku la on a hai i kona hanai luahine ka mea t hoikeia ma na helu roua o keū

k-uo, he ano laahīoe kHokilo o»» »ole no paha i poiiu belafcciu 1 kana toc3 i haakaka mu» »i no ke kuUiiia o katu hahai Tocenka. ; Ika loheana o SAtonc ika bi)ito a k&oa haoai mai ka stu& z ka hope» &k fc<>V uwib ko&e ae la kona mau helebel«n* a pum <Re ke «)»o e» ko«itul*ni r,o kekalū mau nunx«e v a liuliu iki huli peno mai U kona ak> imua. o kana hanaip me na hiohiona mahiehie a me oa uunao i piha i ka hanoii nui, a hoaV»«. ka mai la oia i ke ano o ua hihio nei, Ka hoike {)olololei ana o ka luahine Sa< tone 1 ke ano o ka hihio a Tone« rika me ka oiaio o kana hai aiu.

Wahi a ka luahine Satone i hai aku ai imua o kana hanai tne ka leo oluoiu, 11 E Tonerika e» he mea hauoli no r u e hai aku īa oe ike ano o kau mau mea a |>au i ike ai ma ka hihio, he oiaio, ano, ua kokoke loa mai kou manawa e hiki aku ai oe i ke kuiana a'u i I jtkc mua ai la oe. Okalaa me ka mahiha an i ike ai e kau pu ma kahi hookahi, me ka hoailona ' s V»Uunu e kau pono ana maluna iho o ka ...ahina : o k,. la, he alii kiekie loa ia, a he hooilina hoi o ka noho mpi o kekahi tahuf kauaka, a he mea hoi e nanao nui e ike L oe, a e lilo ana oe jaia ma keia mua aku f aolepahai>e e liuliu, e halawai Koke ana oe meia..'"* A o ka mahina hoi au i ike aku.ai e kau *na, hc hoaUona o ke k.ali(unu e kau pbao ma. maluna; o oe ponoi no ia, e hiki aku *na uo oe ma ia kulana.kiekie, a o kela kanaka au i ike aku ai i puka mai ai,rtoi loko n ai o ka la i hohola aku ai malalo \x>no o ka mahina, oia no kou kaikunane l onelele, e iilopuuiku ana olua ma ia kuljma ho ikahi, ooe no nae maluna. ona f a oia mai no mahope ou, a o na lalani hoku a pau au i ike aku la mai ka v Akau mai a ma na wahi a pau o ka lani» e

t...- ,• * he hui ana atu īao ka lahui ilikinl mt ka lahui o ke Alii nana e lav.e *ku ia '?e, a e like me ka pomaikai nui e ili nuii ana maluna īho ou, he mau hoike ana mai ia. o makou kahi |x>e e komo aku ana iloko o ia haawina hookahi a me ko olua mau makua, nolaila, ano» ke ike aku nei au, ua kokoke loa mai kā manawa nou e hiki aku ai ma ia ku)ana kiekie."

t ka pau ana o keia mau olelo a ka luahine Satone me ka hoike oiaio, tka hi no a loaa i ua Anela nei ka manio ohiolu maikai no ia manawa, a ia laua no hoi e luana wale ana f aia hoi, ua hi ki koke aku la o 'lonelele (naiuna o kona lio keekeo maluna o ko laua wahi mau ma ka pah; a hahai mai la ka !uahine Satone i r.a mea a pau e piii ana i

lea hihio a kona kaikuahine i'onerika a a me na hoakaka ana no na mea a pau.

1 ka lohe ana o 'l onelele qo keia mea, ua haupu ae la oia ro ke keiki alii Beria!a, me he mea la, ua hiki pono aku ke kanaka i halawai pu ai me ia a me kona kaikuahine Tonerika, a \ t loaa t>ono aku na mea a laua i haawi iku ai

i ua kanaka la imua o ua keiki %ii Beriab ia, * iike me na mea i hoike ia ma na heiu mua o keia mooielo; a oo ia mea, ua kupu koke ae la kona manao e e heie koke e huli, nolaila, ua haalele ko'<e aku la oia me kona lio i kahi o kona kaikuahme, « uu i hiki aku ai imua o ko laua mau makua ponoi a mt kona mau Kahu hanai elemakule* ua ha hai aku !a oia ī - mea a pau ana i lohe m;u ai mai ka ll*. ne alone mai, a pau kaua oleiu aiu no u ua maka koke aku la oia e hele me kona <io ma kahi ana i manao at f aole no koi ktia i mamao ba aku» aia hoi, ua haupu koke ae la keia, a iata no e noonoo ana no keia enea, ua !«he koliuiiu axu la oia i ka ieo ilio e hae ana; nolaila, ka oiuiie iho ta oia me ka hoomaopopo i ke ano o ka le« am e hooiohe nei, a ak ika iata he leo to no ka iiio, nolaila» holo aku ia oia me kona Uo oae ka ek® nui me ka awiwi lauoa oie mai, me ke ano hoomakakiu, la Toneleie t hiki ak«t aī t«e kona !u> ma kahi o ke keiki aHi Eenala e noho ana me kooa hoa hele, 3u hoi, ua ike pono loa aku Ja keia, o ve keiki io no nana t malama pooo ta>a me ka hanohano a me ka maikai. Ht mea e kona aioha a me ka ehaeha 0 kona puuwaī mt na kulu wmunaka ena 1 kela manawa, a noonoo pono iho ta ou i keia maiiawa i kana mea e hana «ku ai im :a o ke keiki ahi Bcru!a, no«a manao ae ?a eaa, aole nae oia » -&e koke aku i k<?la wa. He m aku txiha ka p mo e hoi ho»» oia l kom waHi e Hai ak'* ai* kona kaik«ahine a me ko iaua mau makua a me na kaho k* nai o laua» i htki at i* lakou ke pono, n* ka hik» ana aku o ka alii kkkie m*Jko lakou wahi ▼