Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 1, 2 January 1886 — MAKE. Kini-Ona-Poino ke Ola. Ka Mohai a na Kuhina. [ARTICLE]

MAKE.

Kini-Ona-Poino ke Ola.

Ka Mohai a na Kuhina.

Iloko o ka moolelo o ka Paeinoku o Hawaii nei, aole loa palia e loaa ana kekahi mau kahakahana hakumakuma a eleele elike la me na mea i hanaia maloko p ka pa o ka Moi, ma Honuakaha, Honolulu ne!, ma kaPoakahi i halaiho nei. Aia ma ka Poaono, la 26 o l)eke maba, ua hoopukaia ae la kekahi mau palapala kono imua o ka lehulehu, e noi e akoakoa ae lakou rna ka hora eiwa kakahiaka o ua Poakahi nei, ma Honuakaha, no ka hoopaa sna i ko lakou mau ihoa ma ke ano luna ika no ka paa balota a na kuhina, oia hoi o Kikaha, Keau, Lilikalani a me Keoni Beka, ma ua la nei ua hele .iku la he elua haneri a oi poe kanaka mai j na wahi a pau o keia apana. Ua hoopaaia na inoa 0 kela me keia maloko o na papa inoa a na komite ia laua ia hana, oia o Keau a me LiliU alani; a ia Kahikina Kelekona hoi ka paalalo, ka haawi ana i na palapala hookohu, a me | »a kamailio maalea i hanaiia mai iaia e j ke kuhina kahu hipa o Lanai. O Kij kaha, 0 na apana okeni kana e onou j malu ana ma ke kuono, e haupeepee j ana mawaena o na kanaka. A aia hoi j ia Keoni Beka ka panina loa o na hana. ; O ke kanaka keia i kapa iaia iho he anela mai ka lani mai. Ku iho la oia | ma ka īpuka o ka hale o ke Ahi, e paa ana ma kona lima he pika i hoopihaia me ka wai kini (gin), he ano lama ikaika loa, a haawi aku la ua anela nei no kela me keia kanaka i kekahi kiaha nui i piha pono me ua lama nei, a īnu aku E O ke Kuhina Waiwai ka Lunahooponopono o keia mau hana; nana i hele i kai o ke kulanakauhale e kauoha aku i kahi o ka poe kuai lama e lawe aku 1 ka lama ma Honuakaha. Ua inu na kanaka me ka hookikinaia e ka balota a na kuhina; he eono kiaha o kahi poe 0 ka inu ana, a o ka hopena o ia hana, 0 ka ona ino loa, a haule ke kulana o ke kanaka malalo o ka holoholona. Ma ua la nei, ua hooliloia ke kapu 0 ka hale o ka Moi i mea ole, a ua hoololi ia ka makia o ke aupuni mai-ka hooulu lahui a i ka hoomake lahui. Ku ae la ke kaena a Keoni Beka e olelo ana, e hoonuu wale no na kanaka i ka waiwai o ka balota a Kipikona, ; ole e pau; no ka mea, he kuaua mai ka lani mai. He kuaua io no, aole nae mai ka lani mai, aka mailoko mai o na i-mole. He kuaua nihoawa, i manaoia e ):uai ai i ka mana keho o ke kanaka a !i!o He kuaua kumukuai nui. Ma ua la nei, ua ala ae la he haunae le nui maloko o ka pa o Honuakaha; ua hakaka aku a hakaka inai, ua oni iloko.o ka lepo, a ua puu na maka, ku olohelohe kahi poe me ka weluwelu o ka aahu. Ua hookam ae o Kaleikoa makai i ka ulili e kahea ana i na makai e kokua aku, a e hopu i kela poe hoohaunaele i kahi o ke Alii, aka ua papa koke ia me ka huhu ia e Kapena a me Hoapili Beka; me ka oleloia aku, aole i makemakeia e lohe ka lehulehu no neia mau hana. Mawaena o na kanakā i hele ae ma ia wahi, a i hoainu hooklkina ia hoi, o Kalalakoa kekahi, he kanaka kamaaina i ko Honolulu nei poe, he kuai pua a me ka lei kana hana, a iuka o Hanaiakamalama kona wa hi noho. Ua hookohuiia ua o Kalalakoa 1 luna hooikaika balota kuhina ma ua la nei, no ka apana 0 Nuuanu, a ua | nui ka hauoli a me ka lokomaikai o Kikaha ma, e haawi ana īaia i na dala me na kiaha lama. Ua oleloia he eha kiaha nui 1 piha pono ka i inuia e Kalalakoa iloko o ka hapaha hora, me ka inu ole i ka wai. O ka hopena, oia no | ka ona o ua Kalalakoa nei, a ua hoo 1 maka oia e hoi. Pii oia ma ke alanui! Nuuanu, a huhewaaku la makealanui e pii ai ma Pauoa a i ka hiki ana makai mai o ka halepule, haule iho la o ; a ma kae o ke alanui a hiamoe aku 1\ 0 ka Kalalakoa hiamoe hope U>a ana ia aole i ala hou a waiho aku la kona kino iloko o ka luakupapau. Ua loaa aku la oia īa C. Kanaau, ka makai o Pauoa, e moe ana ma ke alahele, a ua hapaiia a kau iluna o ke kaa, laweia a hoopaa ia iloko o ka halewai. I oko o keia m.inawa a pau, aole loa i puoho mai keia kanaka mailoko mai o kona hiam ie. A 1 ka hora 11 0 ia po ana iho, loaa aku la oia i ke kiai o ka halewai e mauliawa ana. Ua hoounaia ke kanka, a i ka ike ana, ua hooleia aole e ola; a aole no i liuliu make aku la. Ma kahi la ae ua kahaia ua kanaka nei, a ua loaa aku la kahi o ka make, oia hoi ua nawaliwali kona puuwai, a ua ikaika loa ka ama ana i inu aL ua loaa ka mohai a ka aha kuhina no ko lakou paa balota. Ua poino ke ola o Kalalakoa mamuh o ka hoainu a me kela waiona awaawa Ua hoonele ia ka wahine rae na keiki liiiii ekolu i

ka makua ole, mamuli o na bana ino a ku i ka lapuwale, i lawelaweia maloko o ka pa o ka Moi ma Honuakaha, ka punana o na hana apuka a LiliUlani ma i ka mana koho oke kanaka. Ua hoike ia ae, aia i ka loheia ana ua make o K* - lalakoa ma ka halewai, ua awiwi ae la ke Kuhina Waiwai malaila e poipoi ai, a ua haawi malu ae la o Kikaha ma i na dala kuai pahu a me na lilo e ae ma ka lima o Kahikina, a nana i lawelawe ka hana. Ua īke ua poe la ua make kela kanaka ia lakou, nolaila ua awiwi e haawi mai ina kumu hooluolu ika naau o na makamaka o ka mea i make. Ano, ke hoike e mai nei na kahoaka, he balota lima koko ka Kipikona ma, a ua ke'u la. Ua lohe mai makou, ua kaa aku ka hanohano o ka la hookahakaha kipu pololei o ka pualikoa Prince's Own, mrluna o George Kali, ma nehmei. Makana $5.00. Ma ka la inehinei, ma Kepohoni ae nei, ua ulu ae la he haunaele mawaena o kekahi Paniolo ame kekahi poe kanaka Hawaii. aka ua komo iiku ka makai e uwao; ma keia uwao ana a ka makai, ua hoopoino mai la ke Paniolo iaia a loaa he mau palapu; a no ka nui o na lima kokua ua paa ke Paniolo me ka nui no hoi 0 na palapu i kau aku ma luna ona, aua laweia ae no ka Hale wai. Oke kumu o keia, mamuh no ia o ka ona rama, pela ko makou lohe mai.