Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 2, 9 January 1886 — HOIKE KRISIMATA O NA KULA SABATI O KA UA UKIUKIU O MAKAWAO. [ARTICLE]

HOIKE KRISIMATA O NA KULA SABATI O KA UA UKIUKIU O MAKAWAO.

Mamua o ka wehe ana mai o ka pawa o ka malamalama Karistmas o ka Poalima, ka la hoi i hanau ai ko kakou Haku, ua haawi mai la na lani i ke kalae, ua waiho wale hoi na kuahiwi o Haleakala, a o ka mea nani ma ia kakahiaka, oia hoi ohu naulu e moe kokolo mai ana ma na kakai pali o ke kuahiwi kaulana o Haleakala, a he ku i ka hiehie ke ano o ka la.

E like me na hoolaha ana a ke Kahukula Sabati Nui Jno. Kalama, (kalunakanawai kahunapule o Makawao), oia hoi, e hui ae na kula Sabati a pau ma

kona wahi noho ma ka hora 7, a e ka' huaka'i aku maiiāila aku a i ka luakin kaulana o Pokela.

I ka makaukau ana mai o na kula Sabati, ua hoonohonoho koke ia ka laina penei: Jno. Kalama ke alakai oka la. Mamua o ka huakai ke Kahukula Sabati o Paia, Isaac D. laea, mahope iho ona kona kula Sabati, kula Sabati 0 Pai'niihi Charley Simerson Jr. kealakai, mahope iho ke kulaSabati 0 Haliimaile 0 I)avid Murry ke alakai, (he haole eleele keia kanaka a he naauao,) mahope aku ke kula Sabati o Pokela, Makawao 0 Mrs Jno. Kalama ke alakai, mahope loa aku ke kula Sabati o Haiku o J. P. Haulani ke alakai; a mahope loa aku na malihini e kakau ana ma na lio. A mamua loa aku hoi o ka huakai ke Kahukula Sabati Nui me kona kaa lio e kuehu hele mai ai i ka lepo.

I ka huakai e nee nei, aohe mea e ae a ka mea kakau e mahalo oia no ka nani o na aahu o na wahine a me na kane, ua paukuku ia hoi kaeleUe me ke keokeo, a he ku i ka nani ke nana aku. Oiai au e mahalo ana i ko lakou mau aahu, a i ka wa i pi'o ae ai o ka huakai, ike aku la au i ke alakai nui 0 ka la e paa ana i kekahi lala inia 1 hele a punonohu me he loulu la ; i ko'u nana ana aku, aohe he hae o keia huakai, aohe hae Hawaii hoi, a lilo ae la ka nani o ka huakai i mea ino a me ka molohaha i kela lala inia a me ka hae ole, a ua ulu mai iloko o'u ka hoowahawaha.

I ka huakai e aneane aku nei e komo iloko o ka luakini me keia mau hiohiona a pau, ulu mai iloko o'u ka ninau. No ke aha la e kiola ole ia ai kela lala inia ? Me he hanehane la e i iho | ana, mai ninau oe, mai hoowahawaha hoi; no ka mea, oka mea ake Akua i hana ai, mai noho ke kanaka a hoowahawaha. Oke ano ia o keia la, a e kapaia ka lala inia 1 keia la, he Hoola ; i kapaia ma kona mau manamana. "Laau Karitimasa," oia hoi, "Christmas Tree." A no na ninau a me na hoakaka, puiwa ae la a hoopau ae Ia i na manao diabolo a Satana i hookomo koke iho ai iloko 0 k'ou naau ia wa. Na hana ma ka luakim. —I ka pau ana o na mea a pau maloko o ka luakini, ua hoonohonohoia penei: Aneane 1 ke kihi hikina ke K. S. o Paihiihi, aneane i ke kihi komohana ke K. S. o Haliimaile, aneane i ke kihi akau ke K. S o Pokela, aneane i ke kihi hema ke K. S. o Haiku ; aoao akau 0 ka awai ke K. S. o Paia, aoao hema, papa a ka ma■kua Oelina, mawaena-konu ke kula kaikamahine 0 Maunaolu, maluna o ka awai ke Kahukula Sabati Nui a me ke Kahunapule Kuia. He wahi ano hoo pahaohao keia hoonohonoho ana i ke anaina a me ka mea kakau nei.

He mau minute pokole wale no ka hooponopono ana i keia hoonohonoho, a ia wa i kani mai ai ka ulili mai ka awai mai a hui koke ae la ke anaina ma ke ku ana iluna me ka eleu a kani aku la na puukani ma ka leo mele, "Nani ke Alii Kiekie." I keia wa, pii mai la ke okakala, lilio ae la ko'u mau pepeiao me he la, he hoailona o ka Uhane Hemolele e kau ana maluna o ke anaina e mele nei i kona inoa, a ku iho la au me ka mumule; a puana ia ae la ka leo pule mai ka makua Kuia ae a meha iho la ke anaina me ka nehe 'ole, a kuu iho la kona leo i, keia huaolelo : Amene me ka eehia.

Ika wa i kuu iho ai ka pule, eia no ke anama kula Sabati ke ku nei iluna; puka mai la na hoailona mai ke Kahukula Sabati Nui mai, ppa ae Ia 1 na kihi elua o ka hainaka, pane koke ae la ke kula Sabati o Paihiihi ika ninau, a pane mai la hoi ke kula Sabati o Haliimaile i ka haina me ka eleu, me he leo kupinai la ke ano. Ma o e kahea ai, a pane mai ma o, pela no hoi keia, ahe nahenahe no hoi na leo mele. O keia iho la ka ke ano oka hoonohonoho ia ana, oia ka manao, ma o e pane mai ai a ma o loa hoi e pa-e mai ai, i mea hoopahaohao i ke anaina ,pau ae la hoi ko'u pahaohao i keia O keia mau rula i hana ia ai, no ka hele ana i Molokai 1 ka hoike hui o na Kula Sabati, a pela aku no hoi kekahi mau kula Sabati e ae, o Makawao ia Haiku, he wahi hapakue iki ma ke kula Sabati o Pokela, no ka hala o ka hoailona mai ka awai mai paha, ke kumu o ka olohewa, a i ka hooponopono hou ana, o ke kahea aku la no ia o ka awai. Kula Sabati o Paia, mahope iho o ko Paihiihi a me Halii maile. He mau kamalii wale no ko Paia he 6 ko lakou nui, ko lakou haawina, pili i ke ano o ka ia, oia hoi ka hanau ana o lesu, maikai na ninau a pili pono ine na himeni, na lakou i hai mai ma ka olelo Roma i ke ano ka Hoola, a unuhi ae la ma ka olelo Beritania, a mailaila ae a i ka olelo Hawaii, oia keia :

Jesus Hominum Salvalor, Jesus the Savior of Meri, O lesu ka Hoola o Kanaka

Mahope o keia mau olelo, haawi ae Ia lakoii i kela himeni Kristmas i kapaia, "Christmas Chimes" ke mele ia ana e ka puali anela i hosana ai i kona wa i hanau ai, ma ke ano o ka olelo, a i ko lakou mele ana mai, ua kohu io no lakou me he puali anela io la no, me ka nahenahe a me ke ano eehia, aohe puuwai i koe iloko o ke anaina ka haawi i na mahalo ana me ka paipai a me ka hehihehi ana; a haawi mai la lakou i j ka hoomaikai 1 ke anaina ma ke kunou 1

ana rae ka leo mele nahenahe piano hope loa, a pau ae la, a hui ae la ke anaina me ka mahalo.

Kula Sabati 0 Pokela, kaahele ko lakou ninau, mahalo au i ka naauao a me ka paanaau ona haawina. Haawi ae la ke kula kaikamahine i na leo mele helu ekahi eku ai ika uhene. Maoli liko. Pau o Pokela, komo mai o ke kula Sabati o Huelo, he makuakane, makuahine a me na keiki, nui ka lakou haawina, a he ano noenoe ka lakou himeni ana no ka loa paha oka hele'na mai. Pau o Huelo, papa a ka makua Gelina, nui no ka manawa īaia, he papa namu ia. Pau ia, pane o Makawao ia Haiku, maikai na haawina me na himeni, a o ka hope loa na ke kula Sabati o Haiku i haawi ae ma ke mele i haku ia mai ka baibala ae, oia hoi ma na pilikia o ka luna olelo a ka Haku o Paulo. Ku ika nani a ke akamai na hana malalo o ke alakai kaulana ana aJ. P. Haulani. 0 ka haawina o keia mau kula Sabati ma na haawina a ka makua Laiana e puka nei, no na hapaha i hala o kela hapa makahiki ame keia hapa hou; ma ka Buke o Oihana a me ka Buke o Na'Lii. 0 ka hopena ia o na hana hoike.

Na manao paipai,—Nā J. P. Kuia he olelo paipai i na kula Sabati e hele i Molokai ; pau kana, na ke Kahukula Sabati Nui i mahele mai i ke ano o na hana, a haawi iho i ka mahalo 1 ke kula Sabati o Paia, ma na haawina a me na mele a hoopili ae la, ua Maunaolu leo lea, aole no hoi e lilo i helu ekahi a e mahalo hapa, haawi ae la ua like na kula a pau. Pau ia, kahea ia ia wa ka manao 0 na kula Sabati e hele ana i Molokai, hookahi no i ae mai, 0 ka puali oJ. P. Haulani. Kaheā ia he halawai lunamakaainana, aohe i pau mai na lunamakaainana, hookuu ia ke anaina me ka maluhia. Ua hoomakaukauia he papaaina i piha i ka momona Kankimaka ma kekakela o ka Lunakanawai. Na na kaikamahine 0 Maunaolu i hoomakaukau ika papaaina, way up, a na kahi keiki Lahainaluna i hao ka ai me ka eleu, nana hookahi i hoo!awa ka lehulehu ma kana tarena. Malaila ae na poe koikoi o ka aina a me kahi malihmi, H. P. Baldwin, Jas. Anderson, C. H. Dickey, C. K. Kapule, (i. M. Maalo na kumu o ke kula, malihini S. M. Kanakanui. Ua ai kela me keia me ka hauoli Kristmas.

E kuu Kuokoa. —Ma ka nana ana i na hana a pau oka la, he ku i ka nani, ke eehia, ka hana ia me ka waiwai, hoomanawanui, ame ka pomaikai. Ua hanaia na haawina me ka hoopaanaau maoli no, aole me ke ano palaualelo e like me ka nui 0 na kula Sabati a puni ka aina. Aohe he hoopunipuni ka hana ana. Ua lawe īa hoi ka hana hoike kula Sabati ma na la nui iloko o keia mau kula Sabati, a ua lilo hoi keia hana a na kula Sabati i mea e huki ae ai i ke kanaka iloko o kahi malu i loaa ai na pomaikai ma ke kino a me ka uhane, «oole hoi e hele ika hale inu rama. Eka ua Ukiukiu. Imua, imua a lanakila, a e lawe nui hoi i ke Kilohana Pookela 0 ka Lahui Hawai no ka a. d. 1886. Aloha oe, L. M. Kanakanui. Uli, Makawao, Dck. 29, 1885.