Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 3, 16 January 1886 — Page 4
| This text was transcribed by: | Adham Loutfi |
| This work is dedicated to: | Loutfi Family - Maui No Ka Oi |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
No ka Makahiki $2.00
No Eono Mahina 1.00
KUIKE KA RULA
Poaono IANUARI 16, 1886
KA POHAKU I HAHAUIA
[THE SMITTEN ROCK]
G.H. No. 270.
I
He pohaku i hahauia,
A kakahe mai ka wai,
Wai akaka, kahe mau la,
Wai no ia e ola'i
Cho. Iesu ia Pohaku ola,
Hahau ia a make e,
A mehea he Punawai la,
Inu i pau ka makewai.
2
E na mea e naue ana,
A maluhiluhi e,
Ike e a no oukou la
O ua Punawai maikai.
Cho. Iesu ia Pohaku &c.
3
Kala ole, pono ole,
Hea Iesu ia oukou.
Lawe i keia wai hoola,
Me ka uku ole no.
Cho. Iesu ia Pohaku &c.
4
Hele me ka maule ana
Ma ka waoakua nei.
Hewa no, e make ana.
Hea Iesu Hele mai.
Cho. Iesu ia Pohaku &c.
HAWAII.
Haawina Kula Sabati.
Helu VI. Feb 7, 1886. Kumuhana. Ka umu ahi ahi wela. Dan. 3:16-28
16 Olelo mai la o Saderaka, o Mesaka, a me Abedenego, i mai la i ke alii, E Nebukaneza, aole o makou mea e pane aku ai i kau ma keia mea.
17 Ina pela, o ko makou Akua ka mea a makou e malama nei, e hiki no ia ia ke hoopakele ia makou mai ka umu ahi e aa ana, a e hoopakele no hoi ia makou mai kou lima aku, e ke alii.
18 A i ole hoi ia, e ike auanei oe, e ke alii, aole makou e malama i kou mau akua, aole hoi makou e hoomana aku i ke kii gula au i kukulu ai.
19 Alaila, piha ae la o Nebukaneza i ka huhu, a ano e ae la kona helehelena ia Saderaka, a me Mesaka, a me Abedenego; a hoolale ae la oia e hoaa i ka umu ahi a pahiku ka enaena ana i kona mau e enaena ai.
20 A kena aku la oia i na kanaka ikaika o kona poe koa, e nakinaki ia Saderaka, a me Mesaka, a me Abedenego, a e hoolei ia lakou iloko o ka umu ahi e aa ana.
21 Alaila, nakinakiia iho la ua poe kanaka la me ko lakou mau lole wawae, a me na palule, a me na kapa aahu, a me na kapa e ae, a hooleiia lakou iloko o ka umu ahi e aa ana.
22 A no ka ikaika o ka ke alii kauoha a me ke okoko loa o ka enaena ana o ka umu ahi, nolaila, ua make i ke apoia e ke okoko ana o ke ahi ka poe kanaka nana i hapai o Saderaka, a me Mesaka, a me Abedenego.
23 A o keia mau kanaka ekolu i nakinakiia, o Saderaka, a me Mesaka, a me Abedenego, haule no lakou iloko o ka umu ahi e aa ana.
24 Alaila, pihoihoi io la o Nebukaneza ke alii, a ku koke oia iluna, olelo aku la i kona poe kuhina, i aku la, Aole anei kakou i hoolei aku i ekolu kanaka i nakinakiia iloko o he ahi? I mai lakou ia ia, E ke alii e, he oiaio no ia.
25 Olelo aku oia, i aku la, Aia hoi, ke ike nei au i na kanaka eha, aole i nakinakiia, e hele ana iloko o ke ahi, aole o lakou wela; a o ka ha, ua like ia me ke keiki a ke Akua.
26 Alaila, hookokoke aku la o Nebukaneza ma ka puka o ka umu e aa ana, a olelo aku, i aku la, E Saderaka, a me Mesaka, a me Abedenego, e na kauwa a ke Akua kiekie loa, e puka mai oukou, a e hele mai ia'u: alaila puka mai o Saderaka, a me Mesaka, a me Abedenega, mai loko mai o ke ahi.
27 Ua akoakoa iho la na alii, a me na kiaaina, a me na lunakoa, a me na kuhina o ke alii, a ike lakou i keia mau kanaka, aole lanakila ke ahi maluna o ko lakou mau kino, aole hoi i wela kekahi mau lauoho o ko lakou mau poo, aole i aa iki ia ko lakou kapa, aole hoi ka hohono ahi i pili ia lakou.
28 Alaila, olelo aku o Nebukaneza, i aku la, E hoomaikaiia ke Akua o Saderaka, a me Mesaka, a me Abenedenego, ka ma i hoouna mai i kona anela, a i hoopakele mai i kona poe kauwa, ka poe i manaoio aku ia ia; ua hoolohe ole lakou i ka olelo a ke alii, a ua @awi lakou i ko lakou mau kino, i ole lakou e malama, a e hoomana i na akua e, aka, i ko lakou Akua wale no.
Pauku Gula. O ko makou Akua ka mea a makou e malama nei, e hiki no iaiia ke hoopakele ia makou mai ka umu ahi e aa ana. Dan. 3:17
Manao nui. Ko Iehova malama ana i ka poe kupaa ka manao me ka malu loa.
NA HELUHELU LA.
Poakahi, Dan. 2: 1-49.
Poalua, " 3: 1-30.
Poakolu, Hal. 46: 1-11.
Poaha, " 91: 1-16.
Poalima, " 96: 1-13.
Poano, " 97: 1-12.
Sabati, " 115: 1-18.
Mele. Ke Akua me kakou. H. A. N. 170.
Pule.
NA NINAU.
Heaha ka mea nui i hai ia ma Dan 12? Kahea ke alii iawai e hai mai i ko. na moeuhane? Dan. 2:2. Ua hiki anei i ka poe kilokilo e hai aku? No ka hiki ole ia lakou, heaha ke kauoha a ke alii? p. 12. Owai kekahi poe i imi ia e pepehi p. 13. Heaha ka Daniela hana wiwo ole? p. 16. Me wai kona kuka ana? p. 17. Ia wai ka pule ana e hoike mai ia mea pohihihi? p. 18
Pehea ko Daniela hoomaikai ana i ke Akua no ka hoike ana iaia i keia moe? 20-23. Nawai i kai aku ia Daniela imua o ke alii? p. 25. Pehea kana pane ana i ke alii? p. 27, 28. Nawai i hoike mai i na mea a Nebukaneza i ike ai? Heaha kana i ike ai ma ia moe? p. 31-35. Ua hoike ia anei ke ano? p. 37-45. A pau ka Daniela olelo heaha ka hana a ke alii? p. 46. Heaha kana olelo no Iehova? p. 47. Hoolilo oia ia Daniela i aha? p. 48. Ma ka Daniela noi ana, owai kekahi i lilo i luna? p. 46.
A hala kekahi mau makahiki heaha ka Nebukaneza i kukulu ai? Dan. 3:1. Pehea ka nui o au kii la? Ina 90 kapuai ke kiekie, ua ike ia anei ma kahi mamao aku? Mahea ke ku ana? Kahea ke alii ia wai e hele mai? Heaha ka hana nui i manao ia ma ia akoakoa ana? p. 2. Ua hoolohe anei ia poe? p. 3. Heaha ke kauoha ia lakou? p. 4-6.
Heaha ka poino e kau mai ana maluna o ka poe kulou ole imua o ke kii? Ua komo pu anei na mea a pau ma ka hoomana an ia ua kii la? p. 7. Owai ka e hoomakakiu ana i na Iudaio? p. 8. Ia wai ko lakou hele ana? p. 9. Owai ka poe a lakou i ike ai, i hoomana ole i ke kii? p. 12. Oluolu anei ki alii i ka lohe ana no ka hoowahawaha o keia poe kanaka i kana kauoha? p. 13. Ina kulike ole ke kauoha a ke alii me ka ke Akua ka wai kauoha e malama? Heaha ka ke Akua Kauoha no ka hoomanakii? Puk. 20:4, 5. 23:24. Pehea? Pehea hoi ka Nebukaneza? Ua pono anei e malama?
Ua hoopai koke anei ke alii ia lakou ia wa? Heaha ke kauoha ia lakou? p. 14, 15. Ua wiwo anei keia poe imua o ke alii? Ua paa anei ka manao mamuli o ke Akua? No ke aha ko lakou pihoihoi ole? Is. 26: 3. Owai ka e hoopakele ia lakou? p. 17. Ina ua makemake ke Akua e hoopakele ia lakou mai ke ahi mai, aole i hiki? Aka, in a o kona manao e hoolei ia no lakou iloko o ia umu ahi, e haalele anei lakou ia Iehova? p. 18. Aole anei o ke Akua ka mea ike i na mea kupono no lakou.
Ae anei ka haipule io e hana i ka hewa i loaa kekahi pomaikai? He pomaikai io anei i loaa ma ia ano? Hookahi manao iloko o keia poe haipule, e kupaa ana ka pono, me ka manao ole i ka poino e kau mai ana. He poe opio keia, he poe pio e ku ana imua o ke alii o ia aina, -aole makamaka e kokua ia lakou, a he make weliweli e kau mai ana ke ole hoolohe i keia kauoha-aole anei mahalo kakou ia lakou? Nui ka hoowalewale, nohea ke kupaa ana?
Pehea auanei ke alii i ka lohe ana i ko lakou hoole ana? p. 19. No ke aha ka wela loa ana o kona huhu? Heaha ke kauoha no ka umu ahi? Owai ka i kauoha ia e hoopaa ia Saderaka ma? p. 20. Me ko lakou aahu anei ka hoolei ia ana iloko o ke ahi? p. 21. No ka wela ino o ka umu, pehea na kanaka ia kiola ia Saderaka ma iloko o ke ahi? p. 22. Make ia poe, aka o ka poe i hoolei ia iloko o ke ahi, ua aha ia? p. 23.
Heaha ka mea kupanaha a ke alii i ike ai? p. 24, 25. Kupanaha ea! ka ike ania poe, aole i pau i ke ahi? e hele wale ana, aole paa ina kaulahao; aole eha a he hoahele no hoi ko lakou!
Ua hoouna anei ke alii i kauwa e kii ia lakou? p. 26. I kona hookokoke ana i ka puka o ka umu ahi, pehea ke kahea ana o ke alii? Kapa ia lakou heaha? Owai ka i ike i keia mau kanaka i hoopakele ia mai ka m=umu ahi wela? p. 27.
Mahalo anei ke alii i ke Akua nana i hoopakele ia lakou Heaha kana kauoha? p. 29. Ua mahalo paha ke alii i ke kupaa o keia mau kanaka ui? Ua aha ia lakou? p. 30. E pomaikai ana paha oia i ka loaa ana i mau luna kupaa e like me lakou?
O ka hoao ia o ka manaoio, he mea anei ia e mahuahua ai ka manaoio?
Ua paa anei ke kukulu ia ana i na kii, na ko ke ao nei e kulou a hoomana? Pehea na lealea, ka waiwai &c? Ua pio anei ia umu hoomaau, ka pilikia, ka ilihune, ka make? Aole anei na ke Akua e malama iloko o ia mau poino? Aole anei he paa mau oia? Aole anei i lawa ke Akua hookahi? Ke ole mana ke Akua hookahi heaha ka waiwai ina makena na akua? E hoomanao i ka Iehova kauoha Puk. 20: 4,5.
Mele. E ku no Iesu. H. A. N. 73.
KA HEBEDOMA HAIPULE
Oia ka Hebedoma mai ka pule mua a hiki i ka pule elua o Ianuari o kela me keia makahiki. Ua paua na kumu pule no na la ewalu.
Na kumu pule no ka mak. 1886. Ua paiia iloko o ke KUOKOA, Helu 52.
Aole no keia mau la ewalu wale no ka hoomanao ana i keia mau kumu pule, me na kumuhana, aka, he pono ke hoomanao ia i kela a i keia hebedoma a pau ka makahiki.
E ka poe heluhelu KUOKOA, e oluolu oukou e heluhelu i ka'u wehewehe pokole ana i ke ano o keia mau kumu pule me na kumuhana hoi.
Sabati, Ian. 3. Ke kumu haipule,
"E KUAI OUKOU A HOI MAI AU," Luka 19:13.
Ka pili mua i kekahi alii e hele ana e imi i aupuni nona. Hea oia i na kauwa he umi, a haawi ia lakou i na paona he umi, a i aku, e kuai, oukou a hoi mai au. Me keia mau paona e kuai ai, e hana'i, e hoopukapuka ai a hoi mai ke 'Lii. Ma ka pili elua ku wehewehe ana.
1 Iesu ke 'Lii. Ua loaa kona aupuni.
2 Kakou a pau, kane, wahine, kama lii, na kauwa.
3 Na paona i haawiia mai. Nui ke ano, ke kino, ka uhane, ka manawa, ka oihana, ke dala, ka holoholona, ka aina, ka naauao, ke akamai, ka inoa ekalesia, inoa alii, inoa hanohano, ka pule, ka manaoio, a pela aku.
4 Me keia mau mea e kuai ai e hana'i, e hooponopono ai no ke 'Lii no Iesu, no kona aupuni, a no hai. Nui no na hana no ka mak. 1886 ma keia Paeaina, a ma na aina e.
1 E imi i hoonuiia ka poe hele i ke kula Sabati. Nui ka poe auwana ma na Sabati. E huli a lawe ia lakou iloko o ke kula Sabati.
2 E imi i hoonuiia ka poe hele i na halawai Sabati, me na balawai haipule.
3 Imi i hoonuiia na kokua o kela ano o keia ano, kokua kuwaho, kuloko.
4 E imi e hoopauia na ino, na hewa, ka ona, ka hoohiki wahahee, ka mokuahana, a e hoonuiia ka pono, ka naauao, ka huli ana ma ka pono ma na wahi a pau.
Mahope ka hai ana i kekahi mau hana.
Poakahi, Ian. 4. "Ka hoonani ana me ka hoomaikai ana i ke Akua no na pomaikai i loo mai." Heaha keia mau pomaikai i loaa mai?
1 Ko ke Akua ahonui i ka ae ana e komo kakou iloko o ka makahiki hou. Kupaianaha! Kali ke Akua i ka mihi oka poe hewa me ka hoopau ana i ka he wa. Kali no a pau ka makahiki, nui ka paipai ana e mihi. Aole nae i mihi. Ka inoa e hoopai ana ke Akua ia lakou a hookaawale mai ka honua aku. Aole nae. Eia no oukou ka poe hewa, inu rama, kuai rama, uhauha, hoino i ke akua, hehi Sabati, hookuli, hoomaloka, hoomanamana, ke ola nei, ke komo nei iloko o ka makahiki hou no ka hoomanawanui ana o ke Akua. E hoao hou ana oia ia oukou. Ina e mihi ana i keia makahiki, e hoapono ia'na. Ina mihi ole e makau o pau ke ahonui o ke Akua, a kau ka hoopai i ka make mau maluna o oukou.
E hoomaikai aku i ke Akua, aole no kona ahonuui i ka poe hewa, aka, i kona poe kanaka kekahi. Nui na hana i haule ia lakou, na pule, na mihi, na halawai, na paipai ana. Ua noho palaka, noho kue a mokuahana, a hoomauhala. Hapa loa ka hana, hapa ke kokua, kokua ole. Auwe! Ane like me ka poe hewa a hewa ole ka Akua, ina ua hoopai mai oia a hoolei aku iwaho o kona mala. Ahonui nae oia, e ae e komo iloko o ka makahiki hou, a e hoao hou ia lakou. Nani kona lokomaikai! E hoonani aku.
E hoomaikai aku i ke Akua no ka hoomau ia mai na pouna i haawia mai i na kanaka, oia hoi na kino, na uhane, ka manawa, na oihana, na dala, na holoholona, na aina, ka naauao, na kula, na halawai, na inoa maikai, na aba maikai, &.c
Me ia mau mea e hoomau ai i ke kuai ana, i ka hoopukapuka ana, ka hana ana no ke 'Lii, &c.
Poalua, Ian. 5. "Ka hoohaahaa ana imua o ke Akua, a me ka mihi ana no na hewa."
Ke kumu pule me ka hana keia no ka la ekolu. E huli mua paha i na hewa i pono ke mihiia. Weliweli paha ka nui.
1 Na hewa o ke kino me kona mau lala. Ua hewa ka wawae, ka lima, ka maka, ka waha, ka pepeiao, ka ihu, ka puu, ka opu. Ua hele ka wawae i na wahi ino, ia na hale lealea, hookamakama, inu bia, inu rama, ua hele e wawahi hale, e aihue, e moekolohe, e kuai i na mea ino, i ka rama, ka baka, ka opiuma, e pili waiwai, e powa, e pepehi aku. Ua hele ole i na halawai, i na kula Sabati, i na hale ilihune, i na hale mai, na hale paahao, na hale o ka poe naaupo hoomaloka, malihini, &c.
Pela ka lima, ua laiau ia na mea ino i ke kiaha rama. au haawi aku i ka rama ia hai, ua Iawe wale i ko hai waiwai, i ko hai kane, ko hai wahine. Ua o ole aku e kokua i ka poe palikia. Ua komo ole iloko o ka pakeke e unuhi ae i wahi dala kokua kuwaho, kuloko. Na hewa o ka waha, o ke alelo, o ka lehelehe, o ka maka, o ka pepeiao. &c. Auwe ka nei Hilahila ke hoikeia. E hoike ia nae i hiki ke mihiia. Makena wale na kua ino o ka waha, na olelo hoohiki ino i ka inoa o Iehova, na hoike wahahee, na olelo huhu, hoaikola, kuamuamu, hoomaewaewa, hoohenehene, pakike, akiaki holoholo olelo, hoino, hoomainoino. Nui na pule hewa, pule hookamani, pule hoikeike, pule ole. Na hewa o na maka. Auwe ka nui! He maka ino, he maka hoowalewale, he maka kuko hewa, he maka hoowahawaha, he maka olioli i na hana lapuwale, i na omole waina, i na hakaka, a pela aku.
Pela na hewa o ka pepeiao. He pepeiao hookuli, hoolohe ole i na olelo paipai e huli e mihi, e manaio i aIesu, e kokua i ka poe ilihune, i ka poe e make ana iloko o ka pilikia a me ka hewa. Olioli ka pepeiao i ka lohe ana i na mele lapuwale, i na olelo ino, i na hua hoowalewale, a pela aku.
Pela hoi ka ihu. Olioli ia i ka honi ana i na mea ino, i ka baka, uwahi baka, i ka rama, i ka waina, me ka honi moekolohe, honi kumakaia, honi hoopunipuni.
Hui me keia na hewa o ka puu me ka opu. He puu moni i na mea ino, na mea awaawa, me ka ono nae. He opu inoino, he opu kui a wali ia mau mea ino me ka makemakeia.
Uoki ka hoike ana i na hewa o ke kino. Alia Aole i pau ka hoike ana. E nana na koena. Mai poina kekahi mau hewa o ka lima, e pili ana i ke kakau lima. Malia paha ua kakau kou lima ia palapala apuka. Ua kakau ino oe i ko hai inoa i mea e loaa'i ka dala, ka waiwai ia oe. Ua kakau hoi i palapala noi a hoowalewale e hana hewa. Ua kakau i kau inoa i kekahi mau palapala pono ole, a hoopunipuni paha. He mau palapala ino paha kau i kakau ai e paia iloko o na nupepa, he mau palapala alakai hewa a hoohaumia i ka poe e heluhelu ana. He mau palapala paha kekahi e hookonokono ana e kipi, e hoohaunaele, e hookahuli i ka pono, e hoonui i ka hewa.
A no ke aha oe i kakau ai i keia mau hewa o ke kino? Lokoino paha oe a makemake e hoopai ino ia ka poe i ha na ia mau hewa. No ka mea, he la mihi keia. A pehea la e hiki ai ke mihi ke hoike ole ia na hewa? E mihi oukou, kena-Iesu. A i ole oukou e mihi, e pau oukou i ka make. Ua hewa kakou a pau. Auhea ka mea hemolele? Aole au i hemolele a hewa ole. A i mihi ole au i ku mau hewa, pakele anei au i ka make? Aole paha. Ke huli nei au i kuu mau hewa, a loaa e lawe ia mau hewa a kau maluna o Iesu me ke noi aku iaia el kala mai, a holoi aku mai kana buke aku, ma kona koko a e hoomaemae mai ia'u i maemae au a hoapono ia e ku Alii e Iesu Kristo. Me ia hoi oukou e hana ai i hoapono likeia.
Ua pau anei na hewa i ka hoike ia aku Pau anei? aole lana iho.
Paupauaho anei ke helu hou ia na hewa? Paupauaho anei ke kanaka mai i ka lohe ana i ka nui me ke ano o kona mai? Pehea e hiki ai ke lapaauia ke hunaia kekahi mau mai? A hunaia, heaha ka hope? Ka make paha. ae, e helu hou oe i na hewa i koe.
Na hewa o ka uhane. No ka uhane mai na hewa a pau. No ka mea, aole e hiki i ke kino ke hana i kekahi mea ke ole ka uhane. He make ke kino uhane ole.
Heaha na hewa o ka uhane? He hewa nui ka hana ole, ka noonoo ole, ka imi ole i ka mea e pono ai ko Iesu aupuni me ka mea e pono ai kanaka, ka ne, wahine, keiki. Na ka uhane e paipai i ke kino e hana i na mea maikai, a e waiho i na mea ino. Na ka uhane e noonoo i na hana a na kino e kakau ia mau hana, a hoolaha aku. A i noonoo ole ka uhane, nowai ko hewa? Nou paha e ka ona o ka uhane. Olelo kekahi kanaka i kona uhane. E ka uhane, ua nui kou waiwai i hoahuia no na makahiki he nui; e noho nanea oe, e ani no, a e inu no me ka lealea. Luka 12:19. E ke kanaka, o oe ka ona o ka uhane. Nau i olelo i kou uhane, e noho nanea oe, me ka hana ole, me ka noonoo ole. A ae no ka uhane ia oe, a noho hana ole olua pu. Ua hewa ka haku, ua hewa ke kauwa, oia ka uhane.
Ka uhane kekahi paona i haawiia ia oe. Me ia e kuai ai, e hana ai oe no kou Alii Nui no Iesu a no na kanaka. Aole nae oe i ae i kou uhane e hana. Auhea na hana a kou uhane i hana ai? Auhea na buke, na palapala, na kumumanao, na haiolelo au i haku ai a kakau ai a pai ai? Ua hoohiamoe paha oe i kou uhane. (Aole i pau.)
HAIOLELLO MA KA HOOLEWA ANA O KA REV. DWIGHT BALDWIN, M. D (BALAUWINA) MA KAWAIAHAO, IANUARI, 4. 1886.
[NA KA REV. SE. E. BIHOPA.]
Ua akoakoa mai nei kakou e waiho aku i ka honua i ke kino make o kekahi makua kahiko i noho loihi ma keia pae aina. He elima ka oi o kona mau makahiki he 87 i ko na makua misionari e ae. O Gerina laua o Laimana wale no i hiki aku i ke 82. Ua oi no hoi ka loihi o kona noho ana ma Hawaii nei i ko na makua e ae. Ma June, 1831 kona pae ana mai, he 54 1/2 makahiki i hala. Oia hookahi wale no i koe o na misionari a pau e ola ana maanei ia wa. E like me Ioane i koe ma Epeso mahope o ka make ana o na hoa Lunaolelo a pau, pela no o Balauina i noho ai me kakou. O Dibela a me Tineka i pae pu mai me ia, ua make opio, koe oia nei a elemakule. O na keiki misionari e ola ana ma Hawaii nei ia wa, elima wale no makou e ola nei i keia wa, a o maua o kuu kaikuahine o Keoua wale no na ili keokeo e noho nei ma Hawaii nei i hiki ke hoomanao i ko Balauina pae ana mai. Ia'u he keiki liilii, ke hoomanao nei au i kona ano mama o ke kanaka ui, he eleu a me ka hoihoi ma na hana o ko Iesu aupuni, a eia no ke waiho nei kela kino hanohano poohina, ua pau kona naue ana ma ka ili o ka honua, ua puka aku o Balauina ma kela aoao o ka paku o ka make, a ua halawai me kela lehulehu o na naau alohaia i hala e mamua.
Ua hanauia o Dwight Baldwin ma Durham, Konetikuta, Sept. 29, 1798. I kona mak. 4, hoi na makua a noho ma Durham, Nu Ioka. Komo oia ma ke kula kiekie o Williams, 1817, a hala elua mak. ua komo ma Yale College, a puka pono malaila; 1821. Noho oia he kumu kula no kekahi mau makahiki, alaila ao i ka Oihana lapaau. Mamuli o ke ao ana o kona Kahu o Williston, Huli loa oia ia Iesu, a mahope iki, ma 1816, komo oia ma ke kula Kahunapule ma Auburn. Malaila i puka ai 1829, a hoike i ka Papa Misionari o Bosetona i kona naauao e hele i ko na aina e. Mamuli o ko lakou ao ana mai, au noho oia hookahi makahiki ma ke kula Lapaau ma Cambridge, a loaa ka palapala hookohu o ke Kauka. 1830 ua mare ia Miss Charlotte Fowler, a kauma ka moku ma Nu Pepeke, Dek. 1830, a holo mai ma Hawaii nei, pae mai ma Honolulu nei, Iune 1830.
I ka malama o Ianuari, 1851, ua hele oia a noho ma Waimea, ma Hawaii, e hoike ai i ka pono o Iesu ma Kohala a me Hamakua. Ua hele pu o Bihopa ma a noho pu ekolu mahina, a kamaaina iki o Balauina i ka hana. Ke hoomanao pono nei au i kela hele ana o makou i Waimea. O Manuia nei hookahi wale no paha ke kanaka Hawaii iwaena o kakou e noho ana ma Kohala ia manawa. 1835, no ke koekoe ino o Waime, loohia o Balauina i ka mai kunu ino, haalele i aWaime, kau ma ka moku, holo i Tahiti, a hoi mai me ka oluolu iki. 1836, noho o Balauina ma Lahaina, a i ko Rikeke komo ana i ka oihana aupani, lilo oia i Kahu no ka Ekalesia o Lahania, malaila kena mau hana nui.
He kulanakauhale piha kela i kanaka ia wa, a he nui ke kihapai mai Ukumehame a hiki i Honokohau. O Balauina no hoi ke kauka hookahi ma Maui a me Molokai, a he pinepine kona holo ana i o a ianei no na mai o na makamaka. Ua piha no hoi kona mau hora i ka lapaau ana i ko Lahaina poe. Ua kokua nae na kumu ma Lahainaluna iaia ma na kihapai ma Olowalu me Kaanapali. Ua hele na hana o ka Ekalesia, i hookumuia ma ke kiai ana o Rikeke. Ua mau a mahuahua ko iakou ikaika, a me ke kupaa, a me ka naaeao ma na mea o ka Haku. 250 na hoahanau, i ka makahiki 1830, a 870 lakou ma 1868, ko Balauina wa i haaleie ai 2,283 ka heluna okea o na hoahanau a Balauina i malama ai. Ke hoomanao nei kekahi poe o kakoa i kekahi o kela poe haipule aloha a me ke kupaa, o Upai, o Moku, O Kaiwioni, O Timoteo Keaweiwi, a he lehulehu aku.
No ka hoomaka ana o ka nawaliwali, hookuuia o Balauina i ka noho kahu ana i ka mak. 1868, a hoi ma Honolulu e noho ai. Ua lawelawe nae oia ma ka hana o ke kula Kahunapule mai 1870 a hiki i 1877, a hapai o Dr. Haida i kela hana. Mahope mai noho o Balauina me na keikikane a me na hunona, nana i malama pono i kona wa palupalu, mahope o na makahiki he 80. Ua emi no ka mama a me ka eleu o kona holoholo ana. Aole nae i moowini ka maka, aole i kuli na pepeiao, aohe kolopupu, aohe nawaliwali kona kamailio ana.
Ua lawe akahele ka Haku iaia me ka ehaeha ole. Ua moe iho oia ilalo a hiamoe loa, mawaena o na keiki e kiai aloha ana. Ua hele loa aku keia makua o kakou. Aloha nui!
(E nana ae i ke koena ma ka aoao 3)
E nana ae ma na aoao maloko o ka pepa, ua piha me na manao waiwai he nui. E nana a e heluhelu.
Ma ke ahiahi o ka Poakolu nei i ku mai ai ka mokuahi Zealandia mai Kikane mai no na la holo he 15 a oi.
Ka Imi Akamai Kelakela Hope loa i loaa iho nei o Amercia!
KA LANAKILA O KA UWILA!!
Mahope mai o ka lawaia ana o ka Uwila i mea hoomalamalama, ua hui pu na hooikaika ana a pau o ka poe Imiakamai ma na mea paahana i loaa ke kukui hoomalamalama uwila i kupono ke paa lima ia maloko o na home.
O ke kumu i loaa mua ole ai keia pomaikai a hiki i keia wa, oia no ka hiki ole o ka poe imiakamai ke hookaawale aku i na noonoo ana no ka mahu ma ke ano hoomalamalama, a ua hoopaaia lakou a pau ma ka manao aia i kahi hookahi e hanaia ai ka uwila me na mikini ano nui a koikoi, aole hoi lakou i noonoo o ke kumu nui e pono ai ke kukui, oia kona kupono e paa lima ia ma o a maanei e like me na kukui aila.
Ua loa maopopo iho nei i ka hui THE NORMAN ELECTRIC LIGHT COMPANY ka ike lea i na ano o ka Hoomalamalama Uwila, aohe kanalua i koe e auhulihia ana no ano hoomalamalama kahiko a nalo aku.
O ko makou Ipukukui Uwila, he hiki ke hoaia me ka mikini ole, aole hoi nui o na liko, aohe pohihihi, aole hohono aila. Eia wale no ka hana, aia a hala eha a elima paha la hoopiha iho i ka paakai (acid). Ua emi loa na lilo o ka hoa ana e like me ka mahu, 3/4 ceneta no ka hora, a o ka oi loa o ka maikai o keia, aole wela aole uwahi, wole mahu, no keia mau kumu aole e inoino ke ea, he oia mau kona ano. Aohe hohono, aole no hoi me ke ahi e hoa ai, e wili ae no oe i ke ki a o ka a no ia; nolaila aole hopohopo ana no ke ahi, o ke pahu ana paha e like me na kukui e ae ke hoohemahemaia, ma keia ua maopopo ka oi keia ano kukui. Eia hou no hoi kahi mau mea e akaka ai a o ka oi o keia mamua o na ano kukui e ae:
1. Ole akaka loa na lawelawe ana, e hiki i ke keiki uuku ke hooponopono.
2. He hiki ke paa lima ia keia ma o a maanei e like me na kukui aila.
3. Aohe uwiki, aole no hoi luhi i ka hoomaemae ana.
4. He oluolu ka malamalama, a he ano mau, aole hulili, he ikaika ka a, a he hiki no nae ke hoemiia a hopiiia e like me ka makemake.
5. Aohe hopohopo ana no ke ahi, no ka mea in a e naha ke aniani e hoopuni ana i ke omo o ka pio koke no ia.
6. E a no keia kukui iloko o ka makani ikaika, he hiki ke kau ia ma na lanai a ma na pa hale e hoomalamalama ai. He ekolu ano o keia kukui i keia wa
A. Kukui uuku, kona kiekie 14 iniha; koikoi 5 paona, no ka hoomalamalama i na hale noho, hale kaa, a me na wahi hoahu ukana. Kumukuai, £1.-- no ke kukui hookahi, a e laweia aku i na wahi a pau o ke ao nei.
B. Maluna iki ae o ka mea mua, no ka hoomalamalama ana i na hale noho a pau. Ua hoonaniia keia kukui me na mea nani, a he aniani poepoe keokeo maluna iho. Kumukuai, £2.-- no ke kukui hookahi, a e hoounaia i na wahi a pau o ke ao nei.
C. Ano nui loa keia no na hale halawai, hale aupuni, a pela aku. Ikaika kona malamalama, ua hoonaniia, a he aniani poepoe keokeo nunui maluna. Kumukuai £4.10 - o ke kukui hookahi, a e hoounaia i na wahi a pau o ke ao nei. Ke kahua o ke kukui ua hanaia ma ke keleawe, o Iapana, a metala e ae no hoi. He hiki no hoi ke hanaia na ano e ae ke kauohaia.
Ua makaukau na kukui a pau no ka hoa koke ia, a e hooiliia no hoi iloko o na pahu laau i hoopaa pono ia, me na kuhikuhi kupono i paiia, me na paakai e lawa ai ka hoa ana no kahi mau mahina, a me na omo elua no ke ano A, a me ekolu omo no na ano B a me C. E loaa mau ana no na paakai no ka hoa ana maloko o na halekuai laau o na kulanakauhale a pau.
Ua hoopaaia keia mau kukui no hookahi makahiki, a e hoihoi ia ke dala ke ko ole ka makemake a pau.
No na kauoha a pau no eono kukui a oi, e hoemiia ke kumukuai he 6 pa ceneta. Aole hookoia na kauoha ke hoouna pu ole ia mai ke dala.
O na hoouna ana o ke dala, e pono ma na bila kokoo banako no Nu Ioka, e loaa no ma na hale banako a pau, a i ole e hooili mai ke dala pepa o na banako, a i ole ma na pooleta o na aina a pau o ke ao nei.
E nana pono ia no na kauoha a pau a e hooiliia me ka hakalia ole.
Ua hoomaluia ko makou mau kukui Uwila ma ke kanawai, a e hoopii ia ka poe imi apuka ma ka hoohalike ana.
Ua makemakeia na agena no ko makou mau kukui ma na wahi a pau.
E hoouna mai i na kauoha ia,
THE NORMAN ELECTRIC LIGHT CO.
Philadelphia, U. S. of America
KAKELA & KUKE,
E laa na pahiolo, koi hole,
hamale, koi nui a me liilii, kila,
wili puna, rula, apuapu, kui o na ano
a pau, kala kaa, hao hoopaa puka
pohaku hoana, kepa, lei ilio, kau-
la hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi,
kalapu, kupe hulu, pulupulu, oepa ao
lakala, lina hao, ami, keehi, a me ae
KAULA OPU.
Palau o na ano a pau,
Oo, ho koala, pe, kipi-
kua, hao kope, au ho a : e
a aku, kua bipi, lei bi-
pi, kaala hao bipi, uwea
pa, uwea keleawe, hao p@
piula, kaa palala, ipuhao, ipu@
PA-PALAI MAKAU ME KE AHO
Ili wai, papa holoi, kopa alam, kaula
kuaina, hu'akai, ehi waewae,
hulu pena, a pela aku.
Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau, me ka pepa kuhi-
kuhi, pena keokeo, aila
pena, aila hoomaloo,
vaniki kaa, a me
vaniki moe,
PENA HOOMALOO
-a me aniani hale-
AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO ILI AILA KAA, INIKA KAMAA.
PAUDA KUKAEPELE, KIANA PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA ANO HE NUI A LEHULEHU
LOLE MAKEPONO
-E aa na-
AHINAHINA, KALAKOA, KEO KEO, LEPONALO, HULUMANU UWE-WAHINE, KUI HUMUHUMU, A ME KA LOPI.
Ke kuiko a loaa no ia ma kahi o
Kakela & Kuke!
NA MEA PIULA,
Mikini Humuhumu
Makini a WHEELER a me WILSON
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
NA MAKINI A
-REMINGTON-
He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pao ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO, LAAUKUNU, PENIKILA, HUAALE PAAKAI, LAAU HOOPAA HI.
Me ua Laau Hame a Pela 'ku.
KAKELA-KUKE