Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 3, 16 January 1886 — Ka Moolelo Kaao Nani! o TONERIKA! KA Anela o Mekiko [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao Nani! o TONERIKA! KA Anela o Mekiko

Ka mea i oieloio, ka Hokuweloweio o oa mauna Anede. a o ka. mua loa hoi o <1 mea. nana i haaheo ka leialii me ke kaiaunu o ke keiki alii Benala. ffihT/>S(.iaia t ka Ha.ku Mooleh kavlanū Mosf Manu no kt Kuok&a> IA Tonelele i ala ae ai maUoko ae o kona hiamoe, me ka lohe pono i na olelo a kona papa, ua puiwa krke ae la oia me ka ninau aku i kona makuakane, "Heaha keia au e hoala nei ia'u V A wahi a kona papa 1 i>ane aku at\ Eia la he mau nialihini ua hiki mai nei i o kakou nei me ka huaōlelo i hoouna la mai nei e na alii o na Ilikini, eia l.ikou ma kahi kokoke loa e hiki mai imua o kakeu i keia la, nolaila, ano wale no ka manawa kupono ia oe e hele aku ai e hai 1 ka lohe i ko kaikuahine a me ko na mea nana i malama; oia ko laua mea i hiki mai nei. Ika lohe pono ana o l onelele i keia mau olelo a kona ua awiwi koke ae la oia me ka pihoihoi nui a me ka e'eu, a no keia wa oia i hea koke aku ai i ka inoa o kona lio keokeo e hele mai ma kona wahi e kamailio nei me kona makuakane; i ka lohe ana o kona lio i kona inoa a kona haku i hea aku ai, he manawa pokole loa, ku ana ua lio nei imua ona me na ano 0 ka oiioli a pau loa iluna ona.

Ia manawa i pane iho ai o Tonelele i kona lio, ano, i keia wa, e holu oe e like me ka owaka ana o ka nwila, o la we aku ia'u i kahi o kuu kaikuahine e noho mai la iluna o kona home j>aii Iloa no a pau kana olelo ana, o ke kau ae la no ia o ia nei maiuna o kona lio, ao na hiohiona oua lio nei ke nana aku, he ku maoii no i ke anoano a ine ke eehia, a no ka manawa pokole loa, e iike me ka amo ana a ka maka, ua hiki aku la oia ma kahi o kona kaikuahine, a hai aku la oia i ke kumu o kona hiki ana aku imua ona a ine kona kahu hanai, a i ko iaua lohe ana ia mea mai a Toneleie aku, he mea e ka piha oka luahine Satone i ka olioli, a liuliu koke ae la oia i ka hoomakaukau i kana hanai, a ma ia hope iho i hai niai ai oia ika huaolelo ia Tone!ele : E hoi aku oe a hai aku i na eiele i hoounaia

mai nei, ua ma .aukau mau no ka'u hanai i na manawa a pau ioa e hoike aku iaia i na aiii o na liikini a me ko kiua mau kanaka. I ka pau ana o keia mau olelo, ua huii hoi koke aku la o Tone- j lele a hiki imua o na kanaka i hoouna ia mai ai, a hai aku la oia i na oleio a pau aka iuahine Satone. Ika pau ana o kana olelo, ua huli hoi aku la laua nei a hiki ana i kahi ona alii e noho nei me ko laua mau makaainana, a i ko laua iohe ana, ua heie koke mai la !a kou me ka mama loa a hiki ana imua 0 'l'onelele a me ko iaua mau makua a me na elemakule. I ka hiki ana aku o keia huakai nui me na alii, ua iele hou aku ia o I onelele me kona iio ma ka--Ihi o kona kaikuahine e hai hou aku no [ keia mea, ia manawa i lele pu mai ai o Satone me Tonelele a hiki ana imua o ua mau alii nei o na liikini me ko laua mau makaainana : mahope iho o ka haawi ana o kana mau huaoielo me ka manao piha i ka oiiloli, ua pane aku Ui ua iuahine nei imua ona aiii: "E na alii. a me ko oiua mau makaainana, ke ike nei olua i keia wa t he mau pali laumania wale no keia e ku mai nei me ke kiekie launa oie mai, ahe wahi kahua palahalaha maikai loa mawaena e waiho nei me na holoholona lio he nui wale, aka, aia nae ma keia mau pali e ku mai nei, aia he mau lua ona ana e hiki ai ia oukou ke noho malaila, i pi ha i na lako a pau, he mau hanen tausani ka nui, a he wahi e hiki ai ta oukou ke noho me ka pilikia ole, a o oiua hoi e na aiii, ua lawa oiua no kahi ku pono e noho ai kakou bo ka manawa loihi. " Ika pau ana o keia mau olelo a Satone, pane koke aku ia kekahi o na alii, "Aia i hea kahi o ke kaikuahine oka mea nana maua i kii ae e hele mai e like me kana kauoha. he makana ka maua e haiawi akuai iaiai keia wa?"

A no keia olelo i pane mai ai o Satone imua o laua, & *aia oia Uuna o ka hapa!ua o keia pah e ku mai nei, me a'u mau oia i na manawa a pau loa, aole e liuhu mahope kamailio ana a kakou, alaila, e ike no oiua iaia me ke kup&naha nui a me ke ano e o na manao o olua a me na kanaka a pau o olua ke

i<e aVt: i kona nwu hc:eh~!e«a 1 n\e na hiona nani o ke kanuh4 S > I ka pati ana o kana mau v\tk\ huii ko ke ae !a oia me ka eiets nu: j hele aku la. laU i hiki aku ai nu ke kurau o ua mau pali neū o kona hoomaka koke aku la no ia e wehe i na lua nwii keU aoao o ka pali a hiki i kekahi kihi o tu mau paU nei, a hamama like ma? L\ ua mau ana nei me na pono a pau iloko A no keta manawa 1 ike u aku ai ea luahine nei e hoike ana i koeia eleu nui me ka awiwi, a pau kona wehe ana ua mau ana nei. he!e hou mai laoua hai mai la i kana olelo i na alii ona Iluuu a me Tonelele» e b«re aku i na alu me ko laua mau kanaka a pau, tnak>ko o ua mau ana nei e noho ai* me ka hoomaha ana no kekahi manawa» o no keu olelo kauoha, ua hooko koke aku U o Toneiele i ktia mea. 1 kona lawe aua aku i na alu a me ko laua mau kanaka ma kahi i oielo u, aia hoi ua Satone nei ua hala aku la c«a iluna o kahi o kana hanai Tonerika.

laia i hiki aku ai imua o kana h uiai. aia hoi oia c m>ho mni ;tna ra« k4 roamakaukuu ina kahiko 0 pili ana uta a me kon.i lio nani eleek», aole no i liuliu iho, pane aku la o Satone "K l\>neiika, ano, e kau koke ra;ilunA o kou lio a le!e aku oe e hoike ia oe iho i:n\ia o na alii a me ko laua nuu kanaka ke noho luai nei lako 1 nulalo nei o ko ka kou wahi, ua hele mai nei lakou e \<c ia oe, kekahi makana nui e haa*i mai ana ui oe, nolaila. e hele koke aku oe me ke kali ole, ao'«c hoi au niea e unk.ui ai no lakou. Ika pau ana noo keia mau olelo, o ka hoomaka k«>ke ue U no ia o Tonerik4 e kau maluna o ke na lio eleele aleie mai U 01.1 mai iuiu mai j kona home pa«i» aia i keia wa 1 hai aku ai o l'oneiele 1 na aiii me ke kuhikuhi aku o kona iima iluna, "K na alii, e huli aku oiua a nana aku iiuna o ka pali, ei ae o Tonerika ke lele m i nei me kona lio i laio nei." !ka huU ana ae o ua mau alii nei a me ko laua mau kanaka a nana pono aku ia 'i one rika me kona lio e ieie mai nei» he mea ka nui oko iakou makemake, nie ra ieo nui iakou 1 puara ae ai me ka oii. 1 nui, no kn mea, akahi n«>lakou a ike ; keia mea kupanaha loa, a ive inea na iakou i ike mua ole ai mai kinohi ma». Ikawa o ua Tonerika nei» kok«ke 'maiai e hui pu lakou, oiai no oia uie |kona iio ina ka iewa, me he aaain la e huiahuia mai ana, aia hoi, haawi mai U oia i kona aioha imua o na aiu 1 me ko iaua mau kanaka, a oia ka manaua i puana like mai ai na mea a pau » k*» kou mau ieo olioli me ka «awalo »e ma na paia o na paii, a maho()e »ho o ia meha ana iho, ua ku like aku la aa ahi a eiua me ka oieio aku imua o ka mea nona keia moolelo, *i keia b, akahi no maua. a ike la oe a me ko maua mau makaainana, he mea kupanaha loa, aoie mai ka mua mai, akahi «rale no; nolaila, ano, i keia ia e hooiii aki. ai maua maluna ou » a!ii nui ma!una o maua a me oa kanaka a pau, a e noh<; aku no maua malaio ou n>e ka hoolohe i kau mau Helo a pau, a peU no boi e hoolohe at na kanaka a pau ioa» a e h ke me kou makemake, pe!a e ho Ao ra ai 1 na wa a pau, a ma paia e aku ai i kou hopena, aUila, na ka rui na o kau olelo e hoaili e h<nU aku > fcou noho moi aoa maluna o kau mea e makenuake ai, e tike me kou manao a o oe waie no ka mea mana malueu o ea mea a jau a he kuleana kou na; :na o na niea a pau. w Eko maua mau kanaka a pau oa 1 hele mai nei, o keia ka mot o kakou mai keia U a hiki 1 ko kaknj hoi«nx

Iloa no a pau m olelo am a ua m»u alii nei, ua wehe kokt ia ae b ka ooeo alii hulu nani, a haa«rt nukaiu u aku la imua o Tonerika. Ika «11 ho<ke ta aku ai ua nunu aiii nei, ua kau kole ua 1 onenka nei maluna o kuaa kua, |oia no ka wa i h<jholi ae ai o kona mau leheu a alohi ae ia kona mau oru>hi maka, me he aniani la i pa pono aku i ka aialamalanu o ka La; t keia «a a 'i one rik.i e kau nei T ua kle k(»ke aku ia ua manu nei iloko o ka iewa, a no ka mana«ra pokoW loi ua manu nei ikle aku 3i ua manu nei i lele aku ai ua hiki aku ia oia maluna }>ono o na n»auna AneiW, a maiiala ae i hiki aku ai auto» *na o na wahi kiekie a uau o ka aioa. a {x.-ia i kaapuni ia ai ka !eva i ka ta hookahi a hiki i Mekiko, e ka mea aoea keia mooielo; a keia p*ilesee ike ia U konanaal