Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 5, 30 January 1886 — Page 3

Page PDF (2.01 MB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Hawaiian Collection; U.Hawaii Library

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "DAILY HONOLULU PRESS."  Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moi wahine me Nuuanu.

  E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poa@o pau. Aole e hoopukaia na Olelo Hoolah@ laweia @i mahope o ka hora i hoikeia n@ Eho@ piha aku ana makou i keia rula maluna.

  E hooili mai i na leta a pau a@ne na kauoha @ me ka uku pepa ia KA NUPAPA KUOKOA ma Honolulu. Ina e loaa po@ ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai ma@ne ka hakal@ o@ keia Keena.

  O ka aku a keia pepa e haawi ai i kona po@ luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana @a@ kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka p@a. ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.

 

KA NUPEPA KUOKOA

----NO====

1886.

 

  E hoomaka ana ka helu mua o ka makahiki hou o ke KUOKOA ma ka la @ 2 o Ianuari.  E pono e kauoha mua mai ka poe a pau e makemake ana i keia pepa no 1886, a e hooili pu mai me ke dala.

  E haawi ana makou i ke kii maikai o GENERAL GRANK (KENELA KALANI) ka Alihi Kaua kaulana loa o keia au e hele nei a PUNI KA HONUA A PERESIDENA o America Huipuia i aloha nui ia, ka mea hui i kapa mua ia he "MOI MAKAAINANA."  E loaa ana keia kii maikai i ka poe a pau e lawe ana i ke KUOKOA no 1886, me ka hookaa mua mai iloko o keia keena i na dala elua o ka uku pepa no ka makahiki, E puka aku ana no hoi hoko o keia mau pule iho he moolelo o ke ola ana a me na hana a GENERAL GRANT.  E hooili pololei mai ka oukou mau dala elua i keia keena, a i ole e lawe kino mai oukou.

NO NA LUNA.

  Eia kekahi pomaikai no na Luna o ke KUOKOA no 1886. I ka Luna o ka mokupuni o Hawaii e oi aku ana kona poe lawe pepa mamua o na luna e ae o @a mokupuni, me ke kaa pu o ke dala, e makana aku ana makou i na kii maikai elua o na Peresidena kaulana elu o America Huipuia i powa ia. oia hoi o A. LINECONA a me JAMES A. GAFIELD.

  I ka Luna o ka mokupuni o Maui e oi ana kona poe lawe pepa, me ke kaa mua o ke dala, e makana aku ana makou i ke kii maikai o kekahi o na lua pele kaulana loa o ka honua nei, oiw o VESUVIUS ma Italia.

  I ka Luna o ka mokupuni o Molokai e oi ana kona poe lawe pepa, me ke kaa pu o ke dala, e makana aku ana makou i ke kii maikai o GEORGE WASHINGTONA (Wasinetona) ka mea i kapaia ka Makuakane o kona Ainahanau.

  I ka Luna o ka mokupuni o Oahu e oi aku ana kona poe lawe pepa me ke kaa poao o ke dala, e makana aku ana makou i ke kii nani o ka mare ana o HIAWATHA. O Haiawatha kekalii Kaikamahine Ilikini i hooaulanaia iloko o na mele e kekahi o na haku mele kaulana o America. O kona mare ana me kana kane ke ano o keia kii, a he mai kai ke kulana.

  I ka Luna o ka mokupuni o Kauai e oi ana kona poe lawe pepa, me ke kaa mua o ke dala, e makana aku ana makou i na kii maikai elua, o ka mua ka hale aupuni o ke kulanakauhale o Nu Ioka, a o kalua ka moku mahu kaulana Britania, kekahi o na moku kaulana alii e holo nei mawaena o Nu Ioka me Enelani.

  He mau kii makana maikai keia a pau, a he kupono no ka hoohanohano ana i na home o ka lahui Hawaii.

 

E HOOLOHE.

 

  Ua makemake ia na Luna Nupepa a pau o ke KUOKOA e hoihoi mai i na helu i koe, ma ko lakou lima, ina nae he mau koen@ koe.  Ua makemake ia kela mau kope e hiki mai ma ke keena nei ma ka pule mua o Feberuari no ka hoolawa ana aku i na kauoha Nupepa.

 

  Aole loa e haawi ia ka Nupepa i na Luna a me ka poe kuleana pepa a pau ma kahi e pai ia ai, koe kahi i aponoia no ka hoopuka ana aku.  O ka poe a pau i loaa na kuleana ma o na Luna la e kii ae no ia lakou, koe na hooia ana mai a kekahi luna no kona hiki ole ae ma kahi a ma ka manawa haawi pepa.

 

E HOOLOHE.

  I ka poe lawe nupepa o Kaupo ma ke KUOKOA, A. D. 1886.  Aloha oukou. Ke hai aku nei au ma ke akea, ina haule kekahi helu a oukou aole i loaa pono mai, e hele mai e hoiko ia'u, i hiki ia'u ke kauoha i ka Lunahooponopono, a pela e paa mau ai na helu i haule ma ko ouko inoa.

          P. PUHALAHUA.

Luna Nupepa KUKOA, A. D. 1886.

 

Kela me keia.

 

  Ma ka Poakolu ae nei, Koho balota, Me Konahi.  Konahi Pau loa.

  Ma nehinei iho la ka haule koikoi ana iho o na pakaua.

  Ma ka Poalua nei : hala aku ai ke alii ka Moi no ke Kai Malino o Kona a i ukaliia aku e kekahi poe lehulehu wale.

  Ke lohe wale ia mai nei e hoopaa ia ana na poalikoa maloko o ka pa alii ke hiki aku i ka la koho. He hopohopo ia @aha o hului pau aku ko waho nei.

  O Kauka J. Brodie ke pani ma kahi o Heneri Makalu i waiho aku i kona noho hope kauka ana no ka hale mai Moiwahine.

  E malama ia ana he heihei kukini ma ka hale holo hau ma Manamana. A o ka mea e lanakila ana, e loaa ana he kiaha dala maikai.  No keia ahiahi koke no.

  Ua hopuia o Haawinaaupo, ka ona o kahi a kanaka e kapa nei "Ka Puka Olenalena," no ka kuai waiona.  Ua hookolokoloia a hoopaiia no 150 dala me $3.70 koina.

  Ua hemo mai kekahi koe loihi mai kekahi kaikamahine uuku mai nona pa ha na makahiki elua.  A o ka loihi o keia kue i manaoia he 14 iniha paha ia. Ma Kapuukolo ae nei, ma ka pule i hala iho nei.

  Ua hala hou aku no Lahaina ke Kuhina Waiwai Kapena; ua hoikeia mai, i holo aku nei ilaila e hooikaika ai i na balota o na moho holo balota aupuni malaila, a haalele iho nei i kana hana mahope nei.

  Ma ka poaha nei i hookolokoloia ai kekahi pake ma ka aha hoomalu no ka wahi-naha ana i kekahi kaikamahine uuku nona na makahiki he 13 paha. ua heopaiia ke kolohe ma ka hana oolea no 18 mahina.

  Ma ka hale kudala o Lyon & co. ua hopuia kekahi kanaka no ka apakau malu ana i kekahi paa pihi pulima a poholo ana i ka pakeke  Ua wikiwiki ke kalohe e uku i ke dala hookahi aka ua lawe loa ia no ka hale hookolokolo.

  Ua haule ka moolelo o Genela Kalani i keia pule, no ka piha loa o ka mea kakau i kana apana hana, a e ahonui mai e na makamaka a puka aku no ua Olali la ke loaa he manawa e ha ukawewe hou aku ai ka peni a ka mea kakau.

  Hookahi no puupuu a ke koa opio o P. K. Hipa i hao aku nei i ka luna auhau, u'oki e loha ana.  Ike hoi na paalalo i ka lanakila kamahao o ke koa P. K. Hipa wiwo ole, pau nui iho la i ka puhee me ka hoao ana e pee, aka aole lakou e pakele i ke kona nona ka lanakila kainahao, he kolohe.

  He lono ka i laulaha wale ia mai, ua nui ka ona o na kanaka ma kekahi pa e kokoke ana i ka hale halawai o Maunakiekie, ma ka Poaha nei. Ina he oiaio na lono, ua haawiia mai ka waiona mai kekahi mai o na kanaka o ke aupuni e hoohana nei, alaila he mea maopopo ua hoohainuia na kanaka no na mana koho.

  Ua malama houia iho nei ka hookolo kolo o ka hihia o Thomas B. Walker, no kela aihue hale leta, a ua hoomoeia ka hihia no ke Kiure.  Ua haalele iho na hope na laua ka bela i ka hoopaa hou ana aku ia laua ma ke ano hope no ka mea i hopuia, a ke loheia mai nei, o J. Cumming kona hope.

  Ma ka malama ia ana o ka hihia laihila o ka lunahooponopono o ka nupepa Press ma ka Aha Kiekie imua o ka lunakanawai Preston a me na Kiure ma ka Poakolu nei, ua haawi mai la ka lunakanawai i kana olelo hooholo e hookuu loa ana i ka lunahooponopono me ke kau ole ana mai i kauwahi lihi mana o ka hoopai a ke kanawai maluna ona.  Ua hemo ae me ka laelae, a ua hoka ka aoao o ka loio kuhina.

  Ma ka auina la o ka Poaha nei, oiai o Guy Wodehouse, keiki a ke Komisina Beritania i haalele iho nei i kona wahi hana ma alanui Moiwahine, a kau ae la ma kona ilio, ua puiwa ae la kona lio a haule aku la ua keiki nei. Ma ka nana pono ia ana, ua hiki kona wawae hema kokoke i ke kult.  Ua haawi kokeia na kuokua ma ka hiki kino ana ae o ke kauka malaila, a eia oia ma kona home me ia mau palapu.  He hiona o ka oluolu ke pahola la maluna ona.,

  Ma ka halekoa ae o Kikaha ma i ka po nei kahi i haiolelo ai imua e na koa e hoonoa loa i ke puhi rama ma Hawaii nei i kumu ka e inu ai na kanaka i ka rama me ka maemae, aole inu me ka alekohola.  Mahope koke iho o na haiolelo ana, kukuku ana na omole a kakani u-li u-li ae la ko lakou mau hue me ka hookuikui ana o na nuku e pu-ke ana kekahi i kekahi; emoole lele ki waipoha like ae la na umoki, a lohe ia aku la ke o la-o-la o na olopu wai o ke kini i ke kania-i o na koa i kukulu laina ia, a hookuu nui mai la e hoi, a e paa pu aku hoi i neia wahi makana la he leo. Ka huli hoi nui aku la no ia ua hele wale a luuluuu i ka makana a ka paa balota o Kikaha ma, nana aku, poliehu lua na maka.

  He eulua pouli ana o ka la i keia makahiki, a aole hoi o ka mahina.  O ka mea : E pouli ana ka la i ka la 5 o March. E ike ia ana no maanei E hoomaka ana i ka hoa 11 : 20 m. p. m. ma ka manawa o Honolulu.  O ka pouli piha ana. i ka hora 11 ; 50 m a. m.  a e pau ana i ka hora 1 : 20 a. p. m. Ma ko Honolulu manawa no. O ka elua : E pouli ana ka ia i Aug 28-29. E ike ia no ma Aferika Heina Moana Atelanika, Inia Ko@ohana, me ka hapa Hikina o na Amerika.

  Pupupu loaloa oioio lua ka hoi na kanaka ma na alanui o ke kulanakauhale, e wala ana i na lokomaikai o ua mau Taata nei o keia mau la hanalaoa e naue nei.  Ua loheia aku na leo e kahea ana ma ke ano he pahola lokomaikai, e i ana: "O ka poe ma ka balota aupuni a me ka balota kuokoa, e hele ae ma kahi o mea e inu kope ai." A pela wale aku na olelo o ia ano .  A he kohu lunamakaeinana no hoi kahi poe i ka haaliki, mea ka mea, mea iho o mea, penei e mea ai &c.  Nuinui olelo, lili waiwai.

 

NA LONO O NA AINA E.

 

GEREMANIA MA SAMOA.

  Ua hiki mai nei na lono i o kakou nei e hoike ana i ka lawe lima nui ia ana o na paemoku o Samoa e ka mana o kekahi manuwa Geremania. Ua hooleleia aku na koa ma ka aina a hoouluulu aku la i ko laila mau kamaaina. Ua hukiia ka hae Samoa ilalo, a o ka hae Geremania hoi hukiia ae la iluna.  O keia hana ana a ke aupuni o Geramania ma o kona moku kaua la, he mau hana hoonaukiuki ia i na mana nui o America a me Beritania, oiai aia maluna o ia mau mokupuni kekahi hapa o ko America mana hooponopono a me ko Beritania. Ua hoikeike ae o Geremania iaia iho iloko o keia wa he mana kaokoa, a he koa no ka wiwo ole. Eia hoi keia mau aupuni elua ke nana aku nei me na maka hulili o ka inaina, a he hana nui ke hana ia aku ana ma keia mua aku.

FARANI ME KINA.

  He lono e hoike ana: Ma kekahi kaua i hooukaia mawaena o na pual@ koa Farani ma Anama, Kina, me na koa kipi o ka lahui pake, ua ikeia ka hoopoino nui ana o na koa kipi i na ohana Karistiano ma ia mau wahi.  Ua luku wale ia lakou me ka hoomainoino loa ia, a hoopoino aku la i ko lakou mau waiwai a me na hale.  O ka poe i koe aku eia lakou ke noho nei malalo o na malumalu o na papu o na koa Farani. A hiki i keia mau la aole he mau lono e ae e hoike mai ana i ka pahola loa o ka malunia ma Kina; aia no ke hoolako malu la na koa kipi i na pono kaua he nui. Ke huli pau la na Farani i ko lakou mau papu a me na wahi pale i haule pio ma ko lakou mau lima.

ULUAOA MA SEPANIA.

  E hoike ana no hoi kekahi lono, ua ala kue ae la kekahi mau koa e noho hoomalu ana ma kekahi mau papu maloko o Sepania ma ka hui pu ana me ka poe hoala kipi i ke aupuni.  Ua haawi kokeia na kauoha i na kiai hoomalu e kinai i keia mau uluaoa hoalaala kipi aka, ua lohi loa.  Aia ke pulapu hele la na kipi mao a maanei, a ke hahai loloa la kekahi moku kaua ia lakou.

HELENE NO KE KAUA.

  Mamuli o ko Helene okalakala ana ae nei ia Tureke e hui laua no ka hooko ana i na kaena o ka mea o laua pakahi e papahi ana i ka hanohano o ke kahua kaua me ka uwahi pauda, me he la ke aneane aku nei i ka wa no ka hooko ana.  Mamua aku nei ua loaa aku na kauoha i ke aupuni o Helene, e noi ana e waiho koke i na mea kaua me ke ala kue ole aku i kona mau enemi.  He kauoha keia i waihoia aku imua ona e kekahi mau mana nui mai o Europa, aka he mea ole wale no ia imua o keia wahi iki aupuni. Ano i keia wa, ke ano kuemi hope mai nei lakou, a ke hoopale aku nei ia Helene me ka olelo pu aku e hana aku ia e like me ka hiki me ka manao ole ae he mau kokua kekahi ona mahope.  Ma keia ano, aole i hoike mai oia i kona hopo ke ole na kokua, aka ina e kaua io ana laua, alaila, e ku kohana ana kahi Helene imua o Tureke me ke kuemi hope ole.

 

AUHEA KA OIAIO

A ka Elele i hoike mai nei, ua hooliloia na huina dala a keia aha kuhina i aie aku ai no ka pono a me ka holomua o ka lahui? Ua hilahila paha ke hoike kumaka ae, ua hooliloia no na pono o na pualikoa pualu i ohiia iho nei, a me kekahi mau hoolilo e ae no ka pono o kekahi poe kakaikahi wale no. He lohe ole anei kona i na leo kaniuhu mai na koaaina mai e makena ana no ka inoino o ko lakou mau alaloa, ko lakou mau alahaka, a me ko lakou mau pono e ae i hoohana ole ia ma o kekahi mau haawina dala a ka ahaolelo i hooholo ai? Auhea ka hilinai ia o kana mau hoiaiai hapuku a uhiuhi wale ana? Ka leo o ka lehulehu ka hoike nui o keia; aole he kaniuhu ana ke ole e loaa ka poino  Auhea ka oiaio no ka holomua ana.  E ohikau mai auanei, he mea ae a he mea iho.

 

KA LEO HOPE I KA LEHULEHU.

  He wahi kauna la waie no koe alaila hiki mai ka la koho, ka wa hoi e hooko ia ai ka iini o kela me keia ma ke koho balota.  Aia a hiki mai ua la nei, aole he mea nele ka onou ia mai o na pahele imua o ko kakou mau alo; he wahi apana dala a me ona wahi kiaha gini ka panai no ka mana koho hookahi e kuai ia mai ai.  E ikaika auanei ke kulai a ka poe puni oihana aupuni i ka pono koukoa o ke kanaka, a e wili au mai auanei ke au mimiki o ka hookamani nui imua o ke alo. O ka leo hope e puana ia aku nei, e kupaa me ke kulanalana ole, a e paa i ka pono kuokoa  nou iho me ke kaokoa mai na maalea.  E hele no ka pahu balota me ka luli ole o ka manao, oiai aia ma kou mau aoao a puni ka nahesa me kona alelo wale nui e hoomalule mai ana i kou luna manao.  E koho i ke kuokoa no kou kuokoa, a i ka lanakila hoi no kou lanakila.  Mai kaha iho a wili hewa i ke ki o ka wai hoomalule a ka beka i hoiloli ai, a mai lele hawa hoi i ke kawa o ke au miki a ka lani i lili ai, aka eia iho ka moho e loaa ai Ke-o o ke oioina, a haule nui iho no a ka hale kipa a ke aloha, inu ana i na oolopu wai huihui, ma-u ka ikiki o ka hele'na mai o ke koho balota. E kupaa mau me ke kuokoa.

          ALOHA, LAHUI

 

OLELO PAIPAI I KA POE KOHO

BALOTA.

  He pono keia i haawiia mai e ka Moi, a me ke kumukanawai ia oe e koho i mau Lunamakaainana kau kanawai, a i mea kokua i ka pono aupuni.  Nolaila, e hele aku no oe i ka pahu balota me ka noonoo pono a me ke ano kanaka makua, e noonoo ana i kana mea e hana ai.

  1  E nana i ka poe e holo balota ana. E hoole i ka poe ona, a puni i ka waiona, no ka mea, o ke kanaka ona, he pupule : aole hiki ke hilinai iaia : e kuai ana ia i kona pono a me ka pono o ka lehulehu no ka omole whiskey. E kapae loa ia kanaka : mai puni oe i kona mau olelo pahee.

  2.  Mai koho oe i ka poe kapakahi i ke aupuni; aka, i mea kuokoa. He pono ko ke aupuni, aka, aole kuleana e keakea mai i ka pono o na Lunamakaainana; nolaila, e pale aku ia lakou.

  3.  E koho i mea uhauha ole i na dala o ke aupuni.

  4.  E koho i kanaka akahele a huhu ole, a akahele.

  5.  Eia kekahi.  Mai hoopaapaa ino i ka wa e koho Balota. E hele no a e komo i ka palapala me ka hoopaapaa ole, a me ke akahai.

  6.  E nana pono, a e homanao pinepine i ka moolelo o na kau kanawai i hala, a e koho i ka poe i hana pono a kuokoa ma na pono makaainana. E nana i ka mea pono, a e kokua iaia ma na mea a pau ma ka la koho Balota, a me na palapala hoopii mahope aku, a me na hana aloha iaia.

  7.  Mai koho i ka mea kaena wale i kana mea e hana ai : aka, e nana i kana hana; aole i ka olelo a kona waha wale no.

          HOOPOLOLEI.

 

Na Hoonaue Manao Nonohua o

Kona Akua.

(Kakauia no ke Kuokoa)

  Aohe lua o na hana ekaeka i hana ia i keia mau la e like ai ; a o ka holo balota ka hana, ikea na manao ekaeka i hooiloli wale iloko, ua hele wale a polopolona.

  Kaili lima nui ia na pono koho o kekahi poe e ka Luna Ohi, noke wale ke kii a ia poe i ko lakou mau pono koho aohe a loaa mai.  He puni ka uhiuhi mai aia ia mea, ua nalowale kahi i waiho ai.

  Hookaa hapa ka luna ohi i kauwahi hapa o ka auhau, a ao aku la i ka pono koho, aia ka pono o ka puipui ae o kahi kakai..  Ke noke nei ka poe kii i na palapala hookaa aohe loaa mai, he puni ke kuhi ae aia i hikauhi, ua oki e hoka ana.

  Hookaa pau loa ka luna ohi i ka auhau a pau o kahi poe, aole nae no ka makemake o ka mea hookaa, aka, ma ko iala manao no, a paa ia aku la ka palapala hookaa. Ke noke nei ke kii aohe wahi a loaa mai.  o ka wai dala keia e uhauha ia nei?  Ka puhi ino iki e noho mai la i o

  Ke lumilumi ia nei kahi haiolelo o makou, aohe hiki iaia ke ku iho no kana oihana laa.  Ua lilo kana hooponopono ekalesia i ono ole, a ke kokua nei i ka balota, i kokua pu ia mai e ka wai ona.  E waia ana ka haiolelo Hanuna, a e hiki ole ana iaia ke kauo i ka aoao pono e ola ai ka aina a me ka lehulehu pu.  Ua poholupu oia no kona wahi pono pili kino loaa wale mai.  E poino ana na hipa ua lalau ke kahu. Ke kanalua ia nei kona kulana.

  Poholopu kekahi mau luna ekalesia elemakule kahiko ma keia alanui hookahi me ka haiolelo e hele nei  A ka la koho balota paha auanei, nonoho ana lakou nei ma ka aoao o ke pakaukau, he wehe omole paha auanei ka kekahi, he ninini kiaha hoi ka kekahi ; a malia o ono iho no ka pue, o ka wala okoa ae no ka mea i koe.  Auwe ka pono i makamae ia e na makua i hala aku!

  O ke komite noi dala ekalesia o Kai lua, piha loa kona waha i ka pelapela, hiki ole i na manao maikai o kahi poe ke uumi iho. Ku ae ua Simeona la ma ke one o Kaiakeakua i Kailua ma ka la 6 o Ianuari nei, mahope iho o na pa'ipa'i lima ana, na huro ana a na makaainana no ka haiolelo a ka noho kaulana o ka apana, ke "Duke Hao." Luai mai la ua Simeona la me na huaolelo ua hele a popopo, pau aku ka lehulehu i ke auhee, huli ae la kekahi poe a hae aku la maluna o ua moo manao ino la

  Kauoha ae nei ka Peresidena o ka Papa Kahu Waiwai (J. G. Hoapili) e pani ia ka puka o ka luakini o Helani no ka halawai lunamakaainana i hoolaha ia, aole nae ma ka hooholo ana a ka Papa ma kekahi aha a lakou.  He manao Bihopa keia i huipu me ka manao ino kahiko. Ua maa na luakini o keia mau kihapai i ka malama ia no na halawai o keia ano, a he nuhou ia makou keia papa ia ana, ua manao nae, he mea e hoohoka ai i ka pono holo balota o G. W. Pilipo no keia apana, a e nele ai i ka hoakaka ana i na makaainana, he mea ole ia i ka poe kupaa ma kona aoao.  Ua malamaia he halawai maluhia ma ka Luakini Nui, o ka lani kona kaupoku, a o ka honua ka papahele.  He hana kolohe kupanaha nae keia, o G. W. Pilipo ka mea mua nana i hookumu i keia hale ; aka, oia nae ka mea mua loa i kipaku ia no kana halawai. Ikea ka manao ino o ka lunahoomalu o ka Papa Kahu Waiwai. Ae ia nae i ka kanaka kue Sabati, a mau hana haumia e ae, no kana halawai ma ka la 16 o Novemaba, 1885.  Kaa i ka poe i luhi ole ka hookohukohu, a me he la he oiaio Komo mai na pahu rama no ka balota aupuni i keia pule aku la, a o Aea ka ahai olelo e ka'i hele nei i kauhale, he kumu kupono ia e koho aku aiia Nahale i Lunamakaainana no Kona Akau nei. He ike ole paha ia Kalalakoa i make i ka rama.

  O ka hana keia a ka Papa Nana Koho, hele mai kahi poe i pone koho balota, oia na elemakule i hookuu ia i ka auhau, a me ka poe i hookaa ma na apana e ae, a ua hoi mai i ko lakou wahi paa, a ua makemake hoi e koho balota maanei, aka ua hoole ia lakou a pau. Ua moe na maka o ka Papa Nana i ka hoololi o ka pauku 62 o ke Kumukanawai i aponoia ma Iulai 13, 1874, a hooleia

  Aia ko makou manaolana iluna o ka Mana Hookolokolo, a nana e kauoha mai e loaa ia apono nui, a keia poe ike ole, hawawa, a nele i ka noonoo ole i hoole mai ai me ka naaupo.  Makehewa ka hookohukohu wale iho no he ike Kanawai, he nele nae i ka ike ia mea.

  O ka luna ohi holo balota, ua noho mai no oia ma kona noho hoa o ka Papa e hooloio mai, ike aku ka poe makaikai, e hooio haa mai ana.  Ina ia he kanaka noonoo a ike akea hoi, he oi aku ka pono ke koho oia i hope nona, i hoa no ka Papa, a e noho ae oia ma kona ano he mea holo balota no ka apana ; aka, no ka nele i ka ike, hapuku iho la no ia me ka lunu ana, he pono ia. Hokai ua mano no kahua mai, noho no i ke ano o na kupuna.

  O ka moho o ka la koho ma Kona Akau nei, o ke kupa, a o ke kamaaina kai maokioki, "Ke Duke Hao o Kona Akau." O ka ikaika, ka maalea, a me na hana pakaha a pau o ka aoao i kue iaia. ua hiolo a nahaha liilii. Ua kupaa ka hapanui no ka aoao koho i ka aoao Kuokoa o ka Lahui.

          KAI MAOKIOKI.

 

NA ANOAI O KA MAKANI KAI

AULU.

  Ma ka auina la o ka Poakolu iho nei Ian. 20, ua haiolelo ae na moho e manao ana e holo Lunamakaainana no keia kau, oia hoi o Moses Mahelona Esq. A. Kuha Esq. J. P. Kama Esq. Ma ka lakou hoakaka pakahi ana, he ano like wale no lakou a pau, aole kue aku kekahi i kekahi. Ua hai mai no hoi lakou, ina o kekahi o lakou ke lilo ana i waha olelo no keia kau, alaila, e hooikaika no na pono a me na pomaikai o ka lahui. O J. P. Kama, he balota aupuni ia; o Moses Mahelona, he balota kuokoa ia. Ua ninau au kekahi ia A. Kauhi, He balota aupuni anei oe, a i ole, he balota kuokoa paha? Ua hai mai oia, he "BALOTA KAULIKE" oia. E hele ana hoi oia e nana i ke kaulike mawaena o ka aoao aupuni a me ka aoao kuokoa. Ina hoi ua pono ka hanaia ana o ka aoao aupuni, alaila, e kokua no oia; a ina ua hewa, alaila, e kue no oia. A e hooikaika no hoi oia ma na mea a pau e pomaikai ai ka lahui &c.

  Nolaila, ke puana ae nei keia makasila no Andrea Kauhi, ka moho o Ewa a ma Waianae, i imi ia ke kaulike mawaena o na aoao elua. Mai koho ia J. P. Kama, no ka mea, he mau oihana aupuni kana e hana nei, a aole hoi e hiki ana iaia ke kue aku i ka aoao aupuni, ina ua hewa ka lakou hana ana.

KA PALU  KAMANO  A  J. P.  KAMA.

  Ua hiki mai kekahi pahu kamano no J. P. Kama, a ua haawi ia aku ua kamano nei i ka poe a pau e koho ana ia J. B. Kama, i Lunamakaainana; a ua kii mai ko Makua, Waianae uka a me Waianae kai, a kauliili ae la ua kamano la. Ina e ninau aku i ka poe i ai i ke kamano, e olelo mai ana lakou, o J. P. Kama ka lakou e koho ai, no ka mea, ua ai lakou i ke kamano.

  Me keia wahi palu kamano oia i ho ohauna aku ai i mea e maliu ia mai ai kona balota. O ka manao nae o kekahi oia oe, e koho ana lakou ia A. Kauhi ka "Balota Kaulikee."

  Me he la, ma ka nana aku, ke kuai ia nei ka pono Kivila o kela kanaka keia kanaka me ke kamano.

  Nolaila, ke paipai aku nei keia makasila i ka poe kupono a pau i ke koho balota mai Ewa a Waianae, e koho ia A. Kauhi ka "Balota Kaulike."

          I. S. OLOPUA.

 

NO HANA I KA UA APUAKEA.

I ka Nupepa KUOKOA e,--Aloha oe:--

  Ma ka pule i hala, ua hiki mai ke Kuhina Waiwai i Hana nei, me ka manao e hoohui i na paa baloka hoopili Kuhina e hoohui i hookahi e hana; o kana i hana iho nei o W. S. Kaai, ke hana a o Keo Kakana, hoopili Kuhina. a me P. Kamai Luna auhau hoopili Kuhina, e hoopau laua i ko laua hana ana, no ka makau ka o puka kekahi o na paa baloka kuokoa, oia o J. K. Hanuna, a me Bila Keoni Liilii.

  E na hoa makaainana o'u mai ka wai o ka oopu a inu i ka wai o Manawainui i Kahukinui, e noonoo pono mai kakou i ko kakou mau pono, eia mai ka mea inoino la he anu, o na paa baloka hoopili Kuhina, e kiloi aku; o na paa baloka kuokoa, e ho-o iho i ka pahu baloka; oia na moho e loaa ai ia oukou na pono a me na pomaikai, i mea nana e pale aku i na ahuai i ka waihona dala o ke aupuni, no ka mea, ma na kau baloka i hala mahope, aole i hana ia e like me keia, ka hoonohonoho ia o ka poe holo baloka mai Hawaii a Kauai, o na luna aupuni wale no, o na mea a na Kuhina i kupalu ai i ka hana aupuni, a me ke dala o ke aupuni.

  Ke hai nei keia peni, he oiaio, he mau pilikia io ko kakou e hiki mai ana e like me ko kakou mau nupepa e kamailio mau nei. O ke kupono wale no e nui ka poe kuokoa e komo i keia kau, i pau ai keia papa Kuhina hoonui aie.

  Nolaila, e na makamaka, e o'u hoa kanaka, aole wa i koe, ua kokoke loa ka manawa, pau ka oe hana.

 

  Mamuli o ka nui o na akeakea i ka mea unuhi moolelo o U. S. Kalani, nolaila i kaulua iki ai ka puka ana aku o ia moolelo a keia pule ae.

 

NA HOOLAHA HOU.

 

[POO AUPUNI.]

ILOKO o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ke Aupuni Hawaii.

  KALAKAUA, ma ka lokomaikai o ke Akua o ko Hawaii Pae Aina, Moi:

  I ka Ilamuku o ke Aupuni, a i ole i Kona Hope, me ka mahalo :

  Ke kauohaia aku nei oe e kii aku ia CATHERINE EBELING ka mea i hoopiiia, ina e waiho mai ana eia i kana pane i kakauia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hookoia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ke Kau o Ianuari o ua Aha la e malama ia na ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka Poakahi la 4 o Ianuari e hiki mai ana, ma ka hora io kakahiaka, e hoike mai no ke aha la e ae ele ia ai ke noi a WM. EBELING ka mea hoopii. e like me ka mea i hoakakaia iloko o kona palapala hoopii i pakui pu ia me keia.

  A e hoihoi mai oe i keia palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.

          Ikea ka M@a Hanohano A. Francis [Sila]

          Judd Lunakanawai Nui o ko makou

          Aha Hookolokolo Kiekie, ma Honolulu i keia la 21 o Oka oha, M. H. 1885

          HENRY F. POOR.

        Hope Kakauolelo Elua.

  Oiai ua huli pono ia o Catherine Ebeling i oleloia, aole nae oio maloko o keia aupuni. Nolaila, ke hoihoi nei au i keia palapala kii me ka hooko ole ia i keia la 22 o Okatoba, M. H. 1885.

          JOHN H. SOPER,

                              Hamuku.

  Ke hooia nei au o na mea i hoike ia ae la maluna, he kope oiaio no ia o ka palapala kii o ua hihia la a me ka hoike a ka Ilamuku no ia mea a ua kauoha ua Aha la ma ke Kau o Ianuari 1886, e hoopanee ia ua hihia la a hiki i ke Kau o Aperila e hiki mai ana a e hoolaha ia'ku i kope i hooia ia o ua palapala kii la e like me ke Kanawai

          Ikea ko'u lima a me ke sila o ua Aha [Sila]

          la ma Honolulu i keia la 25 o Ianuari

  2061-6ts.                          Kakauolelo.

 

I NA PAPA NANA KOHO BALOTA

MA NA APANA A PAU O

KEIA AUPUNI

 

  No ka ulu ana mai o na ninau, ma o na kanaka i hookuu ia mai ka uku ana i na auhau kino mamuli o ko lakou ano, he Kahunapule; Kumu-kula: haumana no na Kula Nui; Kinai-ahi, a pela aku; a mamuli paha o ke kumu no ka oi ana o na makahiki mamua o ke kanaono, a mamuli paha o ka hookuu ia ana o ko lakou mau auhau e ka Luna Helu no ka mai mau a ilihune paha, ua ae ia lakou ma ke kanawai e balota ma ka la koho no na Lunamakaainana.

  Ma ko'u manao, ua kuleana na kanaka a pau o ia ano e koho. He mea pono i ka Luna Auhau e hoopuka aku i kela a me keia kanaka pakahi o ia ano, he palapala hookaa auhau me na huaolelo, "Kupono ke Koho Balota," i kakau inoa ia hoi e ia, a ma kahi hoi o ka huina o na auhau e kakau iho ia, ua "Hookuuia." Ma ka hoike ia ana aku o keia palapala hookaa auhau i na Luna Nana ma ko lakou halawai ana mamua ae o ke koho ana, e kakau ia ka inoa oka mea koho ma ka papa inoa o na poe koho, a e hoihoi ia hoi ka palapala hookaa auhau i ka mea koho.

  Ma ke koho balota e malama ia ana ma ka la 3 o Feberuari, 1886, e lawe ia no na balota o ia ano kanaka ke ole e kue ia no kekahi mau kumu e ae.

          PAUL NEUMANN,

               Loio Kuhina.

Honolulu, Jan. 13, 1886.      2059-3ts.

 

NA HOOLAHA HOU.

 

HOOLAHA :--I na kanaka a pau e ike ana i keia hoolaha mai ia'u aku. Ke papa aku nei au ia oukou i ka poe mea waiwai o kela ano keia ano kanaka, aole e hoaie i k@u wahine mare. oia o Mrs. Meheula Lau, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia'u a me ko maua wahi moe. a eia oia ke noho nei me ke kane manuahi.  A ke pap@ pu ia aku nei oukou e ka poe mea waiwai aole he keleuna o kuu wahine mare i kuu mau waiwai a pau e hoaie aku, a kuai paha me oukou.  O na waiwai a pa@ o kuu wahine. owaa wale ou ka mea m@n@, aole mana o kekahi mea e ae ma a mau waiwai a pau, aia wale no a he palapaa hoo@ mai ia'u aku i Lak@ pono ia me ko'u pulim@, alaila, mana ia paia pul@ ho@ie: aole au e hookaa: kona mau aie a pau i hoaie ia ma ko'u inoa.  A e lilo keia i kanawai paa loa a mau aku.

          M. LAU.

  Kahuku.  Koolauloa. Oahu. Jan. 12, 1886.

               2059-3ts*

 

A HA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Luka (w) @ Honolulu i make kauo@a ole. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai N@ A. F. JUDD.

  Ma ka heluhelu a me @ waih@ ana m@ ka Palapala Noi a D. Ehu e hoike @na @a make @auoha ole ka mea nona ka inoa maluna ma lion@uiu i oleloia i ka la @ Dekemaka 1885. a e noi ana e h@puk@ @A Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai iaia.

  Ua kauohaia o ka POALUA ka la 9 o FEBERUARI M. H. 1880, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka mana@ i ko@ no ka hook@ ana i na noi la imua o ua @akanawai la ma kona keena, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, a ma ia manaw@ i ma la wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai : ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la.  A o keia kauo@ hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule maloko o ke KUOKOA he Nupepa ma Honolulu.

  Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina.

Ianuari 11, M. H. 1880.

          A. F. JUDD.

  Lunalkanawai Nui o ka Aha Kiekie.

  Ikea:  Henry F. Po@.

          Hope Kakanolelo Elua.     2059 3t

 

POO AUPUNI.

ILOKO o ka Aha Kaapuhi Apana Ekolu o ke Aupuni Hawaii.

  KALAKAUA, ma ka lokomaikai o ke Akua o ko Hawaii Pae Aina Moi:

  JNO. H. SOPER, Pamuku o ke Aupuni, ai ole i Kona Hope, me ka mahalo:

  Ke kauohaia aka nei oe e kii aku ia A. KAHANA (w) ka mea i hoopiia, ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakauia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hookoia ana o keia. e hele mai imua o ka Aha Kaapuni Apana Ekolu ma ke Kau o Sepatemaba o ua Ahala e malama ia'na ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, mokupuni o Hawaii, maka Poaha la 3 o Sepatemaba e hiki mai ana, ma ka hora 10 kakahiaka, o hoike mai no ke aha la a ae ole ia ai ke noi a MANAHUNA (k) ka mea hoopii, e like me ka mea i hoakakaia iloko o kona palapala hoopai i pakuiia,

  A e hoihoi mai oe i keia palapala ku me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea

            Ikea ka Mea Hanohano A Francis Judd

            Lunakanawai Nui o ko makou Aha

            Hookolokolo Kiekie, ma Hilo, i keia

la 14 o Augate, M. H. 1885.

[Sila]          DANIEL PORTER, Kakauolelo,

                         Aha Kaapuni Apana Ekolu

  Mamuli o ka imi pono ia ana o ka mea i hoikeia A. Kahana, aole nae oia i loaa ia'u, nolaila, ke hoihoi aku nei au i keia me ka hooko ole ia.

          JOHN H. SOPER,

                 Hamaku,

  Honolulu, Dec. 15 1885.

KAUOHA NO KA HOOLAHA.

  Oiai mamuli o ka hoike ana mai a ka Ilamuku ma ka hihia i hai ia ae la maluna mahope o kona imi pono ana, aole i loaa iaia ka mea i hoopiiia, nolaila ke kauoha ia nei e hoopane@ ia ka hihia i oleloia a hiki i ke Kau o keia Aha Hookolokolo e hiki mai ana (Sept. ka la 3. 1886,) a e hoolahaia aku i kope oiaio o ka palapala kii i hooia ia iloko o na nupepa.

  Ke hooia nei au o na mea i hoike ia ae la maluna, he kope oiaio no ia o ka palapala kii o ka h@ia i hoike ia ae la maluna.

Ike@ ko'u lima i k@ia la 21 o Dekemaba 1885

          DANIEL PORTER.

  Kakauolelo Apana Ekolu H P A.

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANA WAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pe Aina, ma ka waiwai o Ohule (k) a me Kamanao (w) no Wailuku, Maui, i make kauoha ole.

  Ua heluheluia a waihoia ka palapala noi a Helekaha (w) a me C. W. Brady, e noi a@a e hoopnopono ia ka waiwai o Ohule (k) a me Kumanao no Wailuku, Maui, i make kauoha ole, a e hooholo ia i na hooil na.

  Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 25 o Feb. 1886, ma ka hora 1 P. M. makahale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a m @ k@ ka hoolohe ana i na nonoi la, a me na mea kue ke hoikeia

          ABR. FORNANDER

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.

  Lahaina, Jan. 11, 1886.         206@ 3@

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI, Apana Elua @ Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Kuai @ @lani (w) no Waiehu, Maui, i make kamoha ole.

  Ua heluheluia a ua waiho ia ka palapala noi a Kahele (w), e noi ana e h@oponopono ia k@ w iwai o Kuaihelani (w) no Waiehu, Maui, i make kauoha ole, a e hooholoia ka waiwai i na hoo@iina.

  Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 8 o Feb ruari, 1886, ma ka hora 10 A. M. ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia

          ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua  H. P. A.

  Lahaina, Jan 11, 1886         2060-3t.

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Nailiili (k) no Kamaole, Kula, Maui i make.

  Ua hoolohe ia ka palapala noi a Kaa@a (k) a me Kaaiahua (w) e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Nailiili (k) no Wailuku, Maui, i make, a ua hoopanee ia i kahi wa aku.

  Nolaila, ke kauoha hou ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaha, oia ka la 25 o Feberuari, 1886, hora 11 A. M. ma ka hale hookolokolo ma Wailuku. oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i na nonoi la, a me na mea kue ke hoikeia.

          ABR. FORNANDER.

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.

  Lahaina, Jan. 11, 1886.         2060-3ts.

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o Kupapa (k) no Kamaole, Kula, Maui, i make kauoha ole.

  Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a M. Kealoha ma o Kaula (w), e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Kupapa (k) no Kamaole i make kauoha ole, a e hooholo ia ka waiwai i na hooiiina.

  Nolaila, ke kanohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 26 o Feberuari. 1886. ma ka hora 10 A. M., ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i koboia no ka hoolohe ana i na nonoi la, a me n@ mea kue ke hoikeia.

          ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P., A.

  Lahaina. Jan. 11, 1886.         2060-3t.

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka Waiwai o Maunalua (k,)no Kawela, Molokai, i make.

  Ua heluheluia a ua waihoia ka Palapala Noi a Maikaaloa (w) e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o kana kane mare Maunaloa no Kawela, Molokai i make kauoha ole, a e hoonoho ia i Luna Hooponopono.

  Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAHA, oia ka la 11 o Feberuari 1886, ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Hale Hookolokolo ma Pu@oo, oia ka la a @e kahi i kohoia no ka hoolohe ana i u@ nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.

          ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, H. P. A.

  Lahaina, Ian. 8, 1886.         2059-3t