Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 6, 6 February 1886 — Page 1

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Puakea Nogelmeier
This work is dedicated to:  Timoteo Haalilio

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XV, HELU .6 HONOLULU, POAONO, FEBERUARI 6,1886.  NA HELU A PAU. 2067

 

W R. KAKELA.

LOIO A HE KOKUA W. KANAWAI.

He Luna Hooiauapala

tf.

A ROSA. (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA ME KANAWAI.

He Luna Hooia Palapala.

KEENA HANA: Ma ke la Loio Kuhina.

tf.

 

DILLINGHAM & CO.

Mau Mea Kualako Hoo

Alanui Papu Honolulu.

 

FRANK PAHIA.

ANA AINA! ANA AINA!!

KEENA HANA: Aia ma alanui Moi, kokoke loa i ka Uwapo o Hoolikaa.

 

J P. HANAAUIE.

He Loio a he Kokua ma ke kanawai ma na Aha Hoomalu a Apau o keia Aupuni.

E loaa no au ma Puna, Hawaii.

 

CHAS H PULAA.

HE LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A e loaa no au ma Honakau, Kohala Akau, Hawaii. 2001-tf

 

CECIL BROWN,

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A he Agena Palapala no ka Mokupuni o Oahu nei

KEENA HANA: Helu 8 alanui Kaahumanu.

tf.

 

W A. KINI.

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA: Helu 15 anui Kaahumanu, Honolulu.                tf.

 

W.C AKANA (KAAUKI)

He Mahele a Unuhi-olelo ma ka olelo Pake ma ka olelo Hawaii. Ua makaukau no hoi e hana i na Palapala Kuai Hoolimalima a pela aku mawaena o na ke a me na kanaka Hawaii. E loaa no ma ke Keena Helu 7, Alanui Moi, ma kahi e kokoke ana i ka uwapo o Haaliliama.

                                         2010-1y

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

Mea kani papa a me na lako lukulu hale na ano a pau, a me na mea kupono a pau no ka hale.

Kihi Alanui Moiwahine i Papu.            tf.

 

RICHARD F.BICKERTON.

(PEKEKONA)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

KEENA HANA: Helu 37 alanui Kalepa.

tf.

 

WILLIAM AULD.

Luna Hooiaio Palapala Kela Paahuna no ka Apana o Kona.

KEENA HANA: Ma ke Keena Wai o Honolulu.             tf.

 

JOSEPH WILLIAM KELIIKOA.

He loio, a he kokua, a he pale a he koo ma ke Kanawai. E loaa no au ma ke Keena a J.M Poepoe, kihi o na alanui Alii a Anini, Honolulu. Ua hiki no hoi ke hana i na Palapala pili Kanawai o kela me keia ano.                     1yr

 

KE KAUKA IAPANA

Mr. m. Goto.

He Kauka no ka mai lepera, ua mai e pili ana i ka ili o ke kanaka, ka mai kaokao,

etc. etc. etc.

 

KEENA HANA-Aia ma Kapalama, mauka pono o kahi noho o ka Hon. J Keau.

NA HORA HANA i Hora 1 a i ka 5 p.m

Na la Sabati hora 8 a m a ia la

       aug tf 1YR

.

 

E holoholo mau ana ka Moku Kuna kialua hou o MR. J. PAIKO i kapaia ma ka inoa o kona makuahine oia o

"DOMITILA"

MA NA AWA O.

Mala,

Kaneohe,

Heeia,

Kahaluu,

Waiahole,

Waiakua.

       A me na awa e ae o Koolau; he oluolu ka uku ohua a me na ukana he moku maikai a maemae. tf.

 

JAMES DOWER.

Oia hoi o Kimo Kapiolani, ka on a mua o ka mokuahi Kapiolani. Ua makaukau oia me na lako apau, no ka hana ana i na waapa, a me ka hana hou ana i na waapa paha.Ua makaukau oia me na Wae, na Umii, a me na apana hookui e paa ai na waapa, a me na lako e ae no ke kapili ana i na waapa. E hele mai ma kona hale ma Manamana, Honolulu.             2029-tf

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

S H. MEEKAPU.

Tela humuhumu lole.

HALE HANA: Helu 11 alanui Nuuanu.

M THOMPSON, [KAMIKANA]

HE LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI

       Keena hana maluna o ka Hale Pohaku o kamapela, (Campbell ʻ s Block,) Rumi helu 8 me 9. Puka komo e huli la pono i ke Alanui Kalepa, Honolulu.

 

H L. CHASE. (KEIKI.)

       Mea Paikii kaahele ma na mokupuni. E hanaia no na kii me ka maikai a me ka eleu pu no hoi. E paiia no na kii nui a lii lii me ka makemake o na makamaka.

 

J A MAGOON, (Makuna.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

       Keena Hana, Helu 42 Alanui kalepa, kokoke i ke Keena o Pekekona.

tf.

 

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

       E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

KEENA HANA: alanui Kalepa.

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO

BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.

Keena Hana ma Alanui Kalepa, Honolulu, ma Ewa iho o ke Keena Kuai Buke o ka Papa Hawaii.        1yr

 

PAPA! PAPA!

 

AIA MA KAHI

 

LEWERS & COOKE.

(O LUI MA)

ma ke kahua kahiko ma alanui Papu a me Moi.

E loaa ai na

PAPA NOUAIKI.

o kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani, na Olepelepe, Na Pou, Na Oia, Na Papa Hele, Na Papu Ku, A me na Papa Moe nui loa

 

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau

Na Kui mai ke Nui a ma Makalii, Na Ami

Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami o na

Ano a pau, Na Aila Pena, o kela me keia ano Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

 

-A ME NA-

WAI HOOHINUHINU NANI!

 

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka pau, ua makaukau keia mau Makamaka o

oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana

 

NO KA

UKU HAAHAA LOA.

 

E like me ka mea e holo ana mawaena o

LAUA a me ka MEA KUAI.

 

HELE MAI E WAE NO OUKOU.

 

Ulesia S. Kalani,

KA UMIKUMAMALIMA O NA

Peresidena o Amerika

KA MEA I KAPAIA

 

Ka Alihikaua kaulana loa iloko o ke Kaua Huliamahi Kuloko o ka Akau me ka Hema.

 

KONA MAU LA OPIO.

 

O KA piha ana o na makahiki he umikumamalua o Kalani opio, oia kona hiki mua ana aku ma ke anuu o ke kanaka makua. He mau nanaina kamahi loa kona, aka, o kana mau hana, ua kaawale loa oia mai ia mau hana mai a na kamalii. O keia mau makahiki loihi a Ulesia e hana pu nei me kona makuakane ma ka hale hana ili, oia ka hana ana i makemake ole loa ai e hoomau aku ma ia oihana, a oia ka kona makuakane i pane aku ai i kana keiki i kekahi la penei:

       "E Ulesia," wahi a Kalani i kana keiki, "Ua manao au, o kahi kupono loa ia oe i keia manawa, e hoi oe iloko o ka hale hana ili e hana ai, mamua o kou hele ana i ka huki wahie."

       I ka wa i lohe ai o Ulesia i ka manao o kona makuakane, ua makemake oia iaia e hele e hana iloko o ka hale hana ili, oia kahi a Ulesia i hooholo mua ai i kona manao, aole loa oia e noi i kumu e loaa ai ka hana maloko o kela hale hana ili o kona makuakane, in a he mea hiki iaia ke pale ae. O kahi oi loa aku o ke ino a me ka pilau, e loaa no ia mau ea maloko o ua hale la. Ilaila e hoamaemae ia ai ka ili, e holoi ai a e koekoe ana i ka io a me ka hulu me ka pahi. No kekahi manawa pokole, huli ae la ke keiki opio a me ka leo o ka oluolu, pane aku la oia i kona makuakane no ka hooko i kana kauoha penei:

       "E papa," wahi a Ulesia i ka olomana, "Ina oe e makemake ia ʻ u e hana iloko o ka hale hana ili,-e hele koke au ano; aka, o ko ʻ u mau manao a pau, aole o ʻ u makemake e hana iloko o laila."

       "Heaha ke kumu e keiki?" wahi a ka olomana me ke kahaha nui, "Aole au i ike i ke kumu nui o kou makemake ole ana i keia oihana."

       Pela io no, aloe i ike a lohe ka olomana i ko Ulesia makemake ole e hana iloko o ka hale hana ili, no ka mea, oia kahi o ke ino loa a me ka pilau mamua o na wahihana e ae, a oia hou ka ka olo mana i pane mai ai,-

       "E Ulesia," wahi hou a ka olomana, "Aele au i makemake e onou aku ia oe iloko o ka oihana hana ili, in a he hana ia e hookuia mai ana mamua ou. Koe wale iho no paha keia, in a he manao kou e hoolilo ana ia oe iho iloko o keia oihana a pau kou ola ana."

       "O ke ano iho la ia a ʻ u e makemake ole nei i ka oihana no kekahi mau la i hala ae nei," wahi a Ulesia; "a ua makemake au e hana i kekahi oihana okoa ae mamua o ka hana ili."

       "Heaha ka oihana au i makemake ai e hana," wahi a ka makuakane.

       "O ka mua loa a o ka mea nui hoi a ʻ u i iini ai,-o ka naauao; mahope aku o ia, e lilo au i kanaka mahiai, a i ole, i kanaka kalepa ma ka muliwai o ka Misisipi," wahi a ke keiki opio.

       O keia mau olelo a Ulesia imua o kona makuakane, oia ka mea nui nana i hookaemi mai i ka manao o ka olomana. He mea kahaha nui loa iaia kona lohe ana i ka makemake o kana keiki i ka naauao, a loaa iaia ia ike, alaila, e haalele i ka hana ili a kona makuakane no ka hana kalepa ma na kae wai o ka Misisipi. O keia oihana, "ke kalepa ma ka Misisipi," oia ka hana mua loa a Aberahama Linekona i hana ai iloko o kona mau la opio, a pela hoi o Ulesia e makemake nei e hahai mahope o ka oihana a keia kanaka kaulana i hana nona no keia mua aku.

       "Aole au e kohi ia oe no ka oihana au i makemake loa ai e lilo i kanaka kalepa ma ka Misisipi," wahi a kona makuakane; "He oihana maikai no, a he lehulehu wale nae na hoowalewale me na hoopunipuni. E halawai mai ana oe me na kanaka kalepa e kuai ana i na waiwai me ke pi, aka, aole nae ia he mea hou e like ai ke pi me lakou. O kuu makemake ana i ka naauao, he mea ia na ʻ u aole i moeuhane mua, aka, e hoao ana au e hooko ia kou mau iini e ka ʻ u keiki."

       Iloko o keia manawa, ua koho wale ia aku ka nui o ka waiwai o Kalani ma kahi o ka umi tausani dala. He elima ka nui o kana mau keiki mawaho ae o Ulesia, a in a hoi oia e haawi ana i mau tausani dala no ka hoonaauao ana ia Ulesia, alaila, ua hana oia a oi loa aku iaia mamua o na keiki e ae elima, a oia kana i pane ae ai-

       "E hoolilo no au i ke dala mahuahua no kou naauao mamua o kekahi mea e ae; in a wau hoolilo ana nou i keia wa, alaila, e koe iho ana i kou mau kaikuahine he wahi hapa uuku loa."

       "Ua ike no au i kela," wahi a Ulesia, "aka, ua noonoo mua au no ke kula koa aupuni o West Point, kahi o ke keiki a Kauka Bailey e hele nei i ke kula."

       "O kou kula makemake loa anei ia?" wahi hou a ka olomana.

       "Aohe wahi maikai e ae e papa, koe wale iho no o West Point."

       "Ina pela, e hooki keia kamailio ana, a e hooko koke ia no kou makemake iloko o na la pokole."

       O ka mea mua loa a Kalani i hana ai, oia kona kau leta ana aku ia Hon. Thos. L Hamer iloko o ka Ahaolelo ma Wasinetona i ka la 3 o Maraki, 1839, he mau la pokole mamua o ka pau ana o ke kau Ahaolelo. Ua kau leta aku oia i ke Kuhina Kaua e noi aku ana, no ka hookohu o Ulesia i ke kula koa o West Point.

 

KA MOOLELO KAAO O

LAMEKA PULUKA

 

Ka Makahiapo mea i oili mai, mai ka puhaka o ka Ui Pua Rose a me Kahanuopaineki.

 

KA MEA I KAPAIA KA

Ka liona o na mauna hui o Arabia, ka naita nana ulupa na kupua o ka lewa lani a me na kupua e noho ana i ka papaku o ka moana, o ka mea hoi nana i pani ka maka o ka la.

 

I ko lakou lohe ana i ka leo o ko lakou pokii, ua moe like iho la lakou i lalo a mihi mai la me ka olelo pu ana mai: E lawe aku i ko makou mau ola mamuli o ko makou hana ana aku i kekahi hewa ino loa imua ou e ko makou haku aloha. Me ka leo aloha ke alii opio i pane iho ai, E ala ae e ko ʻ u mau kokua, a mai kukuli mai imua o ʻ u; ala ae la lakou a hui aloha iho la me ke alii opio a me ko lakou pokii. A e ike no kakou i ka lakou mau hana kokua i ka kakou kamaeu, a me ko lakou huli ana mahope o Lameka Puluka. Mahope iho o ko lakou hui aloha ana, ua hoohala ia he mau minute ma ke kamailio ana; a i ka hookuu ana o ka lakou mau kamailio ana, ua huli ae la ua poe nunui nei a nee aku la imua no ke kahua kaua a e kaua hoi no ka hanohano o ko lakou haku alii opio Lameka Puluka; a mamua hoi o ko lakou haalele ana i ke alii opio, ua pane like mai la lakou: E ko makou haku alii, e hoi oe iloko o kou hale alii uwila no ka hoomaha ana, a e hookuu mai ia makou e hele imua a e kaua aku i na enemi no kou hanohano; a i ka wa e hiki aku ai kakou i ka hale alii o Matone, oia kou wa e puka mai ai iwaho, a e kau aku hoi i ka make maluna o ua kupua la; aloha oe.

       I ka hookuu ana o ka lakou mau kamailio ana, ua hoomaka aku la e hele a aole hoi i liuliu, ua hiki aku la lakou i ka pale eono, a ilaila lakou i luku aku ai i na ano kupua a pau, a no ka manawa pokole loa ua meha, a e waiho mokaki ana hoi na kupua me he aa la, ua i au loa i ka make. Huli aku la no hoi lakou hele, a aole i liuliu, ua hoea aku la lakou i ka pale elima, e noho mana ia ana e ka puahiohio. I kona ike ana mai ia lakou nei, ua kuupau mai la oia i kona ikaika e hoolilo ana i na mea a pau i mea ole, a koe iho la no lakou nei. Ia wa, ninau ae la kekahi i kekahi, pehea la e make ai o puahiohio? Pane aku la ka nunui Polepa, he hookahi wale no mea e make ai o puahiohio, e kii aku kakou a pani aku i ka puka i puka mai ai oia, a i ka wa e paa ai, e hopu aku i kona kino a haehae liilii ae; ua ae mai la no hoi kona mau hanau mua, a hele aku la lakou a hiki i ka hale, a hoomaka aku la lakou e pani i ka puka. A i ka ike ana o puahiohio ua paa kona puka, huli hele aku la oia a puni ka hale i wahi nona e puka hou ai iwaho, aole nae he loaa iki. Komo aku la hoi ka nunui Polepa, a hopu aku la i ke kino o puahio a haehae liilii ae la. I ka make ana o puahiohio, ua huli aku la no lakou nei hele ana, a aole i liuliu, ua hiki aku la lakou i ka pale eha, i noho mana ia hoi e ka uwila, a i ka leo wale no o ka nunui Polepa, ua pio ka leo o ka hekili, ka uwila, a me kekahi mau hoailona e ae.

       I ka pau ana o keia mau mea i ka make, ua hoomau aku la no lakou i ka nee ana imua, a aole i liuliu, ua hiki aku la lakou i ka pale ekolu, ku iho la lakou, a i kumu hoi e pio ai ke ahi, ua iho aku la lakou a hiki i ke kumu o ke ahi, hopu aku la i na pauku hao he kanakolu e a ana, a luai aku la lakou i ka wale mai ko lakou waha aku, a pio iho la ke ahi a ua lilo hoi kona mana i mea ole; a ma kahi o ka lua ahi, he muliwai nui akea, a e luluu ana hoi na pua aala o kela a me keia ano ma kae o ua muliwai la, a he oi aku hoi o ka nani lipolipo o kona wai. I ka pio ana o ka lua ahi, ua hoomau aku la no lakou i ka nee ana imua, a aole i liuliu, ua hiki aku la lakou ma ka pale elua; a i ka ike ana mai o ka pukaua nui o Matone ia lakou, ua poha mai la kona leo okalakala; Aha! Heaha ka huaolelo o ko oukou hiki ana mai nei o anei? E haawi pio mai ia oe iho imua o makou, a pela hoi me kou mau miliona Naita, a i ole oukou e hoolohe i keia leo, e kau koke aku no makou i ka make weliweli maluna o oukou. A i ka lohe ana o ua pukaua nei, ua lele mai la oia me kona mau mahele Naita kino hoopahaohao imua o lakou nei, aka ua lilo e nae ke eo o ka luku ana i na enemi i na nunui, a aohe hoi he heluna o ka poe i lele e mai kinohi, a e waiho ana lakou he luahi na ka make. Aka he mau sekona pokole ka meha ana iho, hoea hou mai la he miliona Naita a hoomaka koke iho la no ia o ke kaua ana me na nunui, a ua nui no ka hahana o keia kaua ana. A oiai no hoi o Lameka Puluka mahope aku o kona mau pukaua e hoouka la i ke kaua me na enemi, ku ae la ua kamaeu nei ma ka puka o kona hale uwila, a nana aku la i kona mau kanaka e kaua la me na enemi, a i kona ike ana ua hahana ke kaua, kau ae la oia maluna o kona lio, a holo aku no ke kahua kaua. I kona hiki ana aku, ike mai la kona poe kanaka iaia, oia no ko lakou wa i uwauwa ae ai me na leo hulo no ko lakou haku opio, a hoomaka aku la e luku i na enemi, a pela pu no hoi ko lakou haku i komo pu aku ai me kona poe kanaka a luku aku la i na enemi me ka weliweli nui, a no na minute pokole, ua pau loa iho la ka hapa nui o na enemi i ka make, a ua auhee aku la hoi ke koena no ka ahai ana i ko lakou ola i ka pale ekahi kahi hoi o ko lakou haku e noho ana me ka hoomakaukau nui no ke kaua, a ua auhee pu aku no hoi me ka pukaua nui o ua Matone nei.

       Ma keia wahi i hoomaha iho ai ka kakou mau kamaeu me ko laua mau pukaua, a paina iho la lakou, a i ka pau ana, ua hoomakaukau iho la lakou, a i ka pau ana, ua hoomakaukau iho la lakou no ke komo ana iloko o ka pale ekahi, kahi hoi a ke kupua Matone e noho ana me ka makaukau no ka hoea aku o na enemi imua on a. I ka makaukau ana o ua mau kupueu nei, ua kuka iho la lakou i ka mea pono, a pela hoi ka kakou kamaeu opio i pane aku ai imua o kona makuakane a me na pukaua o laua i ka i ana aku: Ma ko ʻ u noonoo a hooholo ana hoi i ko ʻ u manao, aole pono ia kakou e komo koke e kaua, he pono paha e kii mua oe e Polepa i kou haku aliiwahine, aia a loaa mua oia, alaila, hoomaka aku kakou e kaua i na enemi; in a paha auanei kakou e kaua koke aku, lawe inoa ia paha auanei ke ola o kuu wahine; a nolaila, e kii koke oe e Polepa i ko haku wahine. Iloko o ka manawa pokole, ua nalowale iho la ua nunui Polepa nei, a noho iho la ka olomana me kana keiki, a me na kaikuaana o ua Polepa nei i hala aku ia.

       Oiai ua nunui Polepa nei ma kona ala e kamoe la no ka hale alii o Matone, ua hoolilo ae la oia i kona kino i kino aka, a pela oia i komo laelae aku ai iloko o ua hale nei me ka ike ole ia mai e ua kupua nei a me kona mau kiai. Hele loa aku la keia a hiki ma ka lumi o mahinakauahiahi i hoopaaia ai, aia hoi na luahine ua hiamoe loa; a o Mahinakauahiahi hoi, e uwe ana no oia no ka eha. Ha iho la oia i na luahine no ekolu manawa, aia hoi ua nalowale ko laua noonoo mai a laua aku, a ia wa no hoi oia i hoolilo hou ae ai i kona kino a like me mamua. Ike mai la o Mahinakauahiahi i ka pukaua wiwo ole o kana kane, ua uwe ae la oia me ka ehaeha, a i ke kuu ana iho o kona leo uwe, ua ninau koke mai la oia: Auhea o Lameka Puluka? Aia no oia mawaho kahi i kali mai ai o ko kaua hoea aku, nolaila e ku ae iluna, a e hahai mai mahope o ʻ u. Aole e hiki ia ʻ u ke ku iluna no ka mea ua paa loa ko ʻ u mau kapuai wawae i ka hoopaa ia i na kupee hao, wahi a Mahinakauahiahi, me ka waimaka. E ku ae a e helelei wale no kena mau kupee hao.

       Ku ae la oia iluna me ka hoomanawanui, aia hoi he mea oiaio ka ko laua pukaua mea i hai aku ai, oiai ua helelei na kupee hao mai kona mau wawae aku. Hoopaa aku la hoi ua nunui Polepa nei i na luahine me na kupee hao i hoopaaia ai o Mahinakauahiahi, a nakinaki pu iho la i ko laua mau lauoho o kekahi me kekahi a hui ae la na poo i kahi hookahi. Huli aku la hoi laua nei hele a e nihi ana hoi mawaena o na kiai o ke kupua Matone; a e kamailio pu ana no hoi laua nei me lakou, aka aole e hiki ia lakou ke ike mai oiai ua hoohalike loa iho la ka nunui ia laua iho me he mea kaukau alii la no ke aupuni o Matone, a no ia kumu maopopo ole i na kiai o Matone, ua hiki ole ia lakou ke ike o na enemi keia. Puka loa aku la laua iwaho o ka hale alii, a hele aku la ma ke ala e hiki aku ai i ka hale uwila; a ia laua nae i hiki aku ai i ka puka o waho loa, ua kahea aku la ka nunui i na kiai e wehe mai i ka puka, aka, ua hoolemai la na kiai, aole e ae ia kekahi mea e hemo aku iwaho ma ke kauoha a ka Moi matone. Me ka pane leo hou ole aku o ka nunui Polepa i kekahi huaolelo, ua hupu aku la oia i na kiai a haehae liilii ae la me kona mau lima, a lilo iho lakou i mea ole.

       I ka make ana o na kiai, wehe ae la oia i ka puka a hemo laelae aku la laua iwaho. Hele aku la laua nei a hiki i ka hale uwila, a ia laua nei a hiki i ka hale uwila, a ia laua nei i komo aku ai iloko, ua ike koke mai la o Lameka Pule ka i kana wahine, a he mea e ka ehaeha o kona puuwai i ke aloha. Puili mai la oia i kana wahine a uwe ku-o ae la, a pela pu hoi me ka olomana. I ka mao ana ae o keia mau waimaka, ua huli ae la ka olomana a pane mai la i kana hunona; e kuu kaikamahine aloha, me ka ehaeha o kuu puuwai i ke aloha hou, oiai kou nani ua hala aku, a ke hoike mai nei na hoailona o ka poino i kau iho maluna ou; a pehea la kou manao no ka hoopai kupono e hookau aku ai maluna o kou poe enemi? Pane ae la kana hunona: E ko maua papa aloha, o ka hoopai au i ike ai he kupono. I keia wa no hoi ua olomana nei i unuhi ae ai i ka omole waiola, a hookulu iho la ma ka piko o ke poo o kana hunona no ekolu manawa, aia hoi ua hoi hou mai la kona nani, a o na maawe kaula hoi e kakau ana ma kona kino, ua auhee aku lakou mai on a aku; a e noho ana oia me ka nani a me ka nohea o kona mau helehelena, a me ke kali ole aku i manawa no ke kamailio ana, ua hoomakaukau mai la na nunui i mau mea ai na ko lakou haku ahiwa hine a haule aku la paina.

       A i ka maona ana, ua ku ae la ka olomana Kahanuopameki a hoi aku la iloko o kona rumi, komo iho la oia i kona aahu kaua, a hemo mai la oia me ka lawe pu ana hoi i kona noho koki, a pane aku la i kana keiki: E kuu keiki , e hoopau i ke kaumaha a e hulia ae ia ʻ u kahi o ke kahua kaua. Pau ka olelo ana, a ia wa no i noho iho ai ka olomana maluna o kona noho koki, hukihuki ae la oia i ke ki no 12 manawa, oili aku la laua iwaho me ka hikiwawe, a molio pololei aku la no ka hale alii a no ka manawa pokole loa aia oia e kau hoolai ana maluna o ka puka o ka hale a no ka manawa pokole loa aia oia e kau hoolai ana maluna o ka puka o ka hale alii o Matone; a aole no hoi i liuliu iho pili ana kana keiki ma kona aoao me ko laua mau pukaua he 17. Lalau iho la ka olomana i kana uhe kupua a pane iho me na huaolelo kaukau; E kuu kokua o ka wa pilikia, i keia la kaua e hoike ai i ko laua ikaika me ko kaua mana imua o na kupua o Matone, a e luku aku ia lakou me ka mamoino; no ka mea, e like me ka nui o ka ehaeha i kau aku maluna o ka kaua kaikamahine, pela hoi oe e hoike ai i kou mana a me kou ikaika imua o ua kupua la. I ka pau ana o kana mau olelo kaukau, ia wa i oni ae ai ke po delagona o ua ihe nei, a e a u ana hoi ma o a maanei, a luai aku la hoi oia i ka luai pele e hoopau ana i na kiai o Matone, a ke hele lalama la kona mau alelo ahi iloko o ka hale alii.

       Na keia lalapa ahi e hoomalamalama nei ia loko o ka hale alii o ke kupua Matone, he mea e kona puiwa, a hoomanao koke iho la no oia, o ka enemi ua hiki mai; a oia hoi kana i pane ae ai; Ke hele mai nei na enemi imua o ʻ u no ka mohai ana i ko lakou mau ole i ka wini oi o kuu pahikaua, a e hoi uhane aku ai lakou i ko lakou aina hanau; a no ka nui loa o kona huhu, ua lalau koke ae la oia i kekahi kaula e lewalewa ana ma ka paia o kona rumi, a hukihuki iho la no ekolu manawa, ia manawa koke no i ku ʻ i iho ai ka hekili, olapa ae la hoi ka uwila, a no 12 manawa o ka hoike ana ae o keia mau hoailona, ua mao ae la; a ia manawa no hoi i oili mai ai na kupua kiai kino o ua Matone nei, a pane mai la: E ke alii Matone ko makou haku, heaha ka makemake o ke kahea ana ae nei i kau mau kauwa hoolohe nei? Ua poha koke mai la kona leo nui: E huli aku ko oukou mau maka a nana aku i kahi o kela ahi e a mai nei, in a na ka enemi, e paio aku ia lakou me ka hikiwawe. I ka lohe ana o ua poe kupua nei i keia kauoha a ko lakou haku,  ua huli ae la lakou a kai huakai like aku la no kahi o ke ahi e a ana, a ua hoi aku la hoi ke ahi a ka waha o ka moo delagona a ka eu o Arabia.

       I ko lakou kokoke ana aku i kahi o ke ahi, ike aku la lakou he mau kino kanaka ka keia e ku aku nei imua o lakou iloko o keia pouli o ka po, (oiai he poeleele keia wa a ka olomana e hoike nei i kana mau hana hoopahaohao.) Ia wa, kahea ae la lakou me ka leo ui; Eia ke kipi e! Eia ke kipi, e hopu pio aku a e pepehi aku ia lakou me ka mainoino. Anehe mai la ua poe e nei e hopu mai i na kamaeu, o ka wa no ia o ko laua mau pukaua i lele like aku ai imua o ua poe kupua nei o Matone, uwauwa ae la hoi lakou me na huaolelo e hapai ana i ka inoa o ko lakou mau haku, a luku aku la hoi lakou i na enemi me ka weliweli nui, a ua kokua pu aku la no hoi o Kahanuopaineki i ko laua mau kanaka, a hookuu aku la hoi o Lameka Puluka i na alelo manamana o ka uwila he 52, a pela pu no hoi me ka olomana, a emoole, ua pau loa iho la na enemi i make; uwauwa ae la hoi na nunui me ka hauoli nui, a e kahea ana hoi lakou me na leo hauoli; Ua pau! Ua pau loa lakou i ka make.

       I ka ike ana mai o ke kupua Matone ua pau loa kona poe kiai i ka make, ua kakali iho la oia i kona maina a ao ae, malia paha, ua pepehi aku no paha lakou ia lakou iho. A i ka wehe ana mai o ka pawa o ke kakahiaka, aia na mahele naita o ua kupua Matone nei e ku ana me ka makaukau, a e kali ana hoi o ka puka mai o ka olelo kauoha. I ka ike ana o Lameka Pulua ua makaukau na enemi, ua kaomi koke iho la oia i ke ki i hoopaa ia ai o kona mau mahele nana, a emoole, ku ana lakou a hoomaka nui ae la e uwauwa me na leo ahiu o ka hauoli; kauoha ae la hoi ua opio nei i kona mau pukaua o lakou na alakai o na mahele naita, a e like me ka heluna o kona mau pukaua o lakou na alakai o na mahele naita, a e like me ka heluna o kona mau pukaua he 17, pela no ka nui e na mahele naita; a i ka makaukau ana, ua kauoha ae la ua opio nei i kona mau mahele nita e nee aku imua o na enemi, a pela no hoi na enemi; a oiai lakou e kokoke ana e hui aku kahi aoao me kekahi, uwauwa ae la lakou me na leo ahiu, a hoomaka iho la ke kaua ana; he oi aku keia o ka hoouka kaua hahana, no ka mea, he nui na enemi i make i na pukaua o ka kakou kamaeu, aka ua like kakou me ka naonao, e hoopiha ana hoi ma kahi hakahaka; aka, aole i hopo iho na ihu kani o ke aupuni pahikaua; a no ka hapaha hora keia kaua ana, ua koe kakaikahi iho ia ka heluna o na enemi, a ua pakale aku la hoi ke ola o kekahi poe ma ka apua; a o ke kahua kaua hoi, ua lilo i moanawai koko, a e waiho ana na heana o ka poe make. Ike mai ia o Matone ua pio kona aoao, kauoha hou ae la oia i kona mau kiai ma kela a me keia pea o kona aupuni e hele akue kaua me na enemi, a ua hooko ia no keia leo kauoha, a nee mai la imua o ka kakou kamaeu, a me ko laua mau mahalo naita, aka ua lilo lakou i mau puu lehu mamuli o ka mana o ka uwila mai ka kakou kamaeu aku, a e waiho lala kukui ana lakou me ka mainoino, he keahi na ka make-A keia pule ae.

       Eia mai ka nanea o Lameka Puluka ke hoea aku nei imua o oukou e na makamaka heluhelu, me na ono lihaliha a kuhinia e hoonou iho ai a lawa; a oiai hoi, he kuhinia koho balota ko ka Poakolu nei, a he nanea hooni puuwai hoi ko keia la. A mai hoohala he i ka alawa iki ana ae i ke Kenela kau ana o Amerika.