Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 6, 6 February 1886 — Page 4
| This text was transcribed by: | Alika Olsen |
| This work is dedicated to: | Father Henry O. Olsen, Jr. |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki......................$2.00.
No Eono Mahina.......................1.00.
KUIKE KA RULA.
Poaono....FEBERUARI 6, 1886.
Haawina Kula Sabati.
Helu VIII. Feb. 21, 1886 Kumuhana, Ka luakini aina. Ezera 1: 1-4, 3: 8-13.
I KA makahiki akahi o Kuro ke alii o Peresia, i hookoia'i ka olelo a Iehova ma ka waha o Ieremia, hoala mai o Iehova i ka naau'o Kuro ke alii o Peresia, a kukala aku ia ma kona aupuni a pau, a ma ka palapala hoi, i ka i ana'e.
2 Peneia ka olelo a Kuro ke alii o Peresia, O Iehova ke Akua o ka lani, ua haawi mai ia no'u i na aupuni a pau o ka honua; a ua kauoha mai oia ia'u e hana i hale nona ma Ierusalema i Iuda.
3 Owai la ka mea iwaena o oukou no kona poe kanaka a pau? o kona Akua kekahi me ia, a e pii aku ia ma Ierusalema i Iuda, a e hana i ka hale ma Ierusalema no Iehova ke Akua o ka Iseraela, oia ke Akua.
4 A o kela mea keia e noho ana ma na wahi a pau ana e noho la, e kokua mai na kanaka o kona wahi ia ia me ke kala, a me ke gula, a me ka waiwai, a me na holoholona, me ka makana no hoi no ka hale o ke Akua ma Ierusalema.
8 A i ka lua o ka makahiki o ko lakou hele ana mai i ka hale o ke Akua ma Ierusalema, i ka lua o ka malama, i hoomaka ai o Zerubabela ke keiki a Sealetiela, a o Iesua ke keiki a Iozadaka, a me ke koena o ko lakou poe hoahanau no kahuna, a me na Levi, a me ka poe a pau i hele mai, mai ke pio ana mai a Ierusalema; a hoonoho i na Levi, mai ka iwakalua o na makahiki a i keu aku, i nana lakou i ka hana o ka hale no Iehova.
9 Ku pu ae la o Iesua me kana poe keiki, a me kona poe hoahanau, o Kademiela a me kana mau keiki, no na keiki a Iuda, e nana aku maluna o ka poe paahana ma ka hale o ke Akua; o na keiki hoi a Henadada, me ka lakou poe keiki, a me ko lakou mau hoahanau, o na Levi.
10 A i ka wa i hookumu ai ka poe hana hale i ka luakini o Iehova, hoonoho lakou i na kahuna i kahikoia me na pu, a ma na Levi, na keiki a Asapa, me na kimebala, e hoolea aku ia Iehova, e like me ka mea a Davida ke alii o ka Iseraela i kauoha ai.
11 A mele aku lakou me ka hoolea ana, a me ka hoomaikai ana ia Iehova; No ka mea, he maikai oia, a he mau loa kona aloha i ka Iseraela. A hooho ae la na kanaka a pau me ka hooho nui, i ko lakou hoolea ana ia Iehova no ka hookumu ana i ka hale o Iehova.
12 Aka, nui na kahuna, a me na Levi, a me ka poe koikoi o na makua, o na mea kahiko, na mea i ike i ka hale mua, i ka hookumu ana o keia hale imua o ko lakou maka, auwe iho la lakou me ka leo nui; a nui no hoi ka poe i hooho me ka leo kiekie n ka olioli.
13 Nolaila aole i hiki i na kanaka ke hookaawale i ka leo o ka hooho olioli ana a me ka leo o ka uwe ana o na kanaka; no ka mea, ua hooho na kanaka me ka hooho nui, a ua loheia ka leo ma kahi loihi.
Pauka Gula. Hoolea lakou no ka hookumu ana i ka hale o Iehova. Ezera 3:11.
Manao nui. Hoopai na ke Akua i kana poe kanaka, aole nae haalele ia lakou.
Na Heluhelu.
Poakahi, Ezera 1: 1-11.
Poalua, " 2: 1, 64-70.
Poakolu, " 3: 1-13.
Poaha, " 4: 1-24.
Poalima, " 5: 1-17.
Poaono, " 6: 1-17.
Sabati, " 1: 1-15.
Mele. Hamau e, he hehi koa. H. A. N. 264.
Pule.
Na Ninau.
Owai ia lahui e noho pio ana ma ka haawina i hala? Nawai i lawe pio? I ka aina hea? Owai ke alii o Babulona i ka wa i lilo ai ke aupuni ia Kuro? He alii hou anei o Kuro? He ao makahiki kona alii ana ma kona aupuni, a lilo o Babulona iaia. Owai na kaula? Daniela, Hagai? Zekaria. Owai o Ezera? He kakauolelo o na Iudaio. Owai kekahi o na buke ana i kakau ai? Oih. 'Lii, Ezera, Nehemia.
I ka makahiki hea ka hoomaka ana e noho pio na Iudaio? 604 B.C. No ke aha ka lawe pio ana? Ier. 22: 9. Pehea ma ia noho pio ana-he oluolu anei? Hal. 137: Mahope ua oluolu he aina ko lakou, a me na mea e kuonoono ai. Ua lilo anei ia pio ana i mea e haalele ai lakou i ka hoomanakii?
Pehea ka loini o keia pio ana? Ua kulike anei me ka wanana? Ier. 25: 12: 12. 29: 10. Owai ka i hoala Li e hookuu i na pio? Ezera 1: 1. Owai ka i wanana no ka hiki mai ana o Kuro? Is 44: 28. 45: 1-13. Nawai i hoala i ka manao o Kuro? Owai ke kaula e noho ana ma Babulona ia wa? Heaha ka hoolaha a Kuro? p. 2-4. he aupuni nui anei kona? Wahi ana, nohea keia aupuni? Aole anei na ke Akua mai ke alii ana o kekahi? Heaha ke kauoha a Iehova iaia? Is. 44: 28.
Ua ae anei oia i na pio a pau e makemake ana, e hoi i Ierusalema? p. 3. E hoi lakou ilaila e aha? Pehea hoi ka poe e koe ana ma Babulona, e noho wale paha e kokua paha? Owai hoi ka Kuro i kauoha ai e kokua i ka poe e hele ana? p. 4. Ina ua ilihune, a nele paha i na holoholona i mea e pono ai ka hele ana, nawai e hoolako? Na ka poe hoomanakii ka e kokua i ko ke Akua poe kanaka? Pela nei a hiki mai i keia wa? Heaha ka na kanaka i haawi aku ai? p. 6. Heaha ka ke alii i haawi ia lakou? p. 7. Mahea ka malama ia ana ia mau mea? Ehia ka huina pau? p. 11. Nawai i hoihoi i Ierusalema?
E nui anei ka poe i ku a hoi i Ierusalema? Ezera 2: 64. Ehia kauwa? p. 65. Ehia poe mele? Ehia na holoholona? p. 63:66. Pehea ka nui o ke gula a me ke dala i haaawi ia no ia hana? p. 69. Ua like paha me $400,000.
He loihi anei ka hele ana mai Babulona a Ierusalema? 7:9. Ua noho aku keia poe mahea? p.70. Heaha ka lakou i ka koke ai? 3:2. Hoomaka koke ia anei ka hoomana i ke Akua? p. 3-6. Ua hoomaka ia anei ka hale o Iehova ia wa? Ua hoolimalima iawai no ia hana? p. 8. Ua kokua anei na mea a pau? Owai na alakai ma ia hana? Owai na luna o ka hana? p. 9. A hoonoho ia ke kahua ua aha lakou? p. 11,12. Heaha na mea kani ia lakou.
Hauoli anei kanaka i ka paa ana o ke kahua o ka hale o Iehova? Pehea nae ka poe kahiko? p. 12. Ua ike anei ka poe hou i ka luakini o Solomona me kona nani a pau? No ke aha ka uwe ana o ka poe kahiko? Aole anei e oi ana ka nui o keia hale i ka mea mua? E like ana anei ka nani me ko ka mua? Hag. 2: 3. He nui anei ke dala a me ke gula ia lakou e like me ka Davida i hoahu no ia hale mua, i mea e nani ai i keia hale?
Ina e hapa ana ka nani o keia hale ma na mea ike maka ia, heaha ka nani oi loa o keia hale? Hag. 2: 7-9. Owai ia nani e launa ana ma ia ma ia hale ma ia hope iho? Io. 1: 14. Lu. 2: 14.
He pomaikai anei ke kihapai i loaa ka luakini i ku i ka nani, aole nae malaila ka nani o ka Haku? Ua hoopaa koke ia anei keia hale? Nawai i hookeakea i ka hana? 4: 1, 7. Iawai ko lakou kakau ana? Heaha ke ano o ka hoopii i ke alii? p. 11-16. Heaha ka pane a ke alii? p. 17-22.
Ua oki ka lakou hana, a hiki i ka noho alii ana owai? p. 24. Owai na kaula i ala mai? 5: 1. Paipai i kanaka e aha? Hag. 1: 2, 8. Ua kokua pu anei ke Akua? p. 2,5. Owai ka i hoouna i leta ia Dariu? p. 6. Heaha ke ano? p. 7-17. I ka huli ana o Dariu heaha ka loaa iaia? Ezera 6: 1-5. Heaha ke kauoha i ke kiaaina? 7-10. Heaha ka poino ke malama ole i keia kauoha? p. 1: 12. Ua hoopomaikai ia ka hana, a paa i ka makahiki hea? p. 15. B. C. 515. Ehia makahiki mahope o ko lakou hoi ana i ka aina? Ua hoi i ka makahiki 535 B. C. Ma ka hoolaa ia ana i ka luakini, heaha na mea i mohai ai? p. 17.
Ua kokua anei ke Akua i kona poe kanaka ma ia mau hana a pau? Kiai no ke Akua i kona ekalesia, ua kiai pu anei i ka lahui? Ua kokua na aupuni i ka hoopai ana i ko ke akua poe kanaka, -aole anei i kokua nui no hoi lakou i ka ke akua mau hana, a me na hana a kona poe kanaka?
Ua hooko mau ia anei ka ke Akua mau olelo? Haalele anei ke Akua i kanaka iloko o na pilikia? Aole anei he pono ke kokua nui ana i ka poe e hele ana e hai i ka ke Akua olelo? Na ke Akua e paipai i kekahi e lawelawe i ka hana: Nana e alakai, a hoopomaikai, a na kakou e hele, e haawi, e kukulu. Ina paulele i ke Akua, a hoi hou Iaia, aole anei e hoopau ia ko kakou noho pio ana? Ahea pau ia noho pio ana malalo o ka hewa?
Mel. Iubile, H. A. N. 33.
Pule. I ka pau o ka noho pio ana i ka hewa.
KA HEBEDOMA HAIPULE
Helu 2.
[KE KOENA O NA HEWA I PONO KE MIHIIA]
Ua hoike ia kekahi mau hewa e pili ana i ka uhane. E nana i ke Kuokoa Helu 3. Heaha ka hewa i koe? O! he nui ia. E ka ona o ka uhane, aole oe i hoopaa i ka uhane. Ua hookuu aku oe la e lele ma na eheu o ka makani i o ianei a puni ka honua, e hoopa ana, e kuko ana, e apo ana i na mea ino he nui wale. Ae oe e noho iloko na manao ino, ka pepehi kanaka, ka moekolohe, ka hookamakama, ka aihui, ka noonoo ana i na hana e hewa ai, e waiwai ai, a e make ai oe. A waiho aku i ka noonoo ana i na mea e pono ai kou alii. A ua papa oe i kou uhane mai hoeha oe ia'u, mai hookaumaha, mai hoike i kuu hewa, mai hoala i ka mihi iloko o'u.
He la mihi keia. E mihi oe ano la, no kou hoolilo ana i keia talena i kou uhane, aole i mea e pono ai kou Alii, aka, i mea e poino ai oia.
3 Ka manawa, oia kekahi talena i haawiia e ke 'Lii i na kauwa. Me ia e kuai ai, e hana ai, e hoopukapuka ai no ke Lii, a hoi mai oia. Aka, nui ka poe i hoolilo i keia talena ma na hana pono ole, na hana hoonaukiuki i ke Alii.
O kekahi poe, hoopau wale lakou i ka manawa, noho wale, molowa, kau wale i kauhale, e hoolaha ana i na hewa o hai. Lawe no oe i kou manawa ia wa e aihue ai, e hana ai i kela a me keia hewa. O kekahi hapa o ka manawa, he hapa hoano, he ia Sabati. Aole nae oe i malama, aole i hoano ia hapa. Ua lawe oe ia hapa nou iho, i wa hiamoe, i wa auwana wale, holoholo lio, i wa e hana ai i kou makemake, aole i ko Iesu makemake. Auwe! Auhea oe ma na la Sabati? I ka luakini au. Ae, pela paha. E hoolehe pono ana anei i ka ke Akua olelo? E hiamoe ana paha. A pau ka halawai, e aha ana oe mawaho a ma ke alanui a ma ka hale paha? E kamailio ana ma na mea kupono ole i ka la hoano.
Oluolu anei kou Alii Iesu, ke hoopau oe i keia talena, nui ka manawa ma na hale lealea, hale pahupahu, hale skating ring, hale kuai rama, kuai bia, a ma na hana lapuale waiwai ole oiaio ole? E mihi oe i keia la, no ke kuai pono ole me keia talena i haawiia ia oe e kuu hoa e kuai ai no kou Alii no Iesu.
4 Ka oihana. Nui na oihana a ka Haku i haawi mai ai i kana mau haumana. He mau talena ia e kuai ai no ka Haku a hoi hou mai oia. Eia kekahi mau oihana: Oihana alii, oihana lunakanawai, luna auhau, luna makai, lunamakaainana, oihana kahuna pule a pela aku. Heaha ke kauoha a ka Haku? E kuai oukou na kauwa, me keia mau talena a hoi hou mai au. E kuai, e hana, e hoopukapuka me keia mau paona i mea e pono ai ke aupuni o ka Haku a me na kanaka.
Pehea nae ke kuai ana? Ua kuai pono paha kekahi, a ua kuai pono ole kekahi.
O ke kuai pono ole, oia kekahi hewa kupono ke mihi ia ma keia la mihi. E noonoo i ka hewa. E ke alii, ua loaa ia oe keia paona, ka oihana alii. Aole nae oe i hoolilo ia paona i mea e pono ai ke aupuni o Iesu, a i mea e pomaikai ai kou lahui. Heaha ke ano o keia hooikaika ana e kohoia na lunamakaainana kuokoa e kue ana i ka aoao kuhina? Aole anei no ka manao ana ua hewa ka hana a ka aha kuhina? A hewa pu ke alii no ka hoomau ana ia aha? Heaha ka mea i piha ai keia Pae Aina i ka ona a me hana ino a ka ona? Na wai i hoopau i na kapu rama? Nawai i haawi i na laikini kuai rama? Aole anei keia he hewa e pili ana i ke'lii? He la mihi keia. E mihi ke alii a na Iesu e kala i ka hewa.
E noonoo na luna aupuni a pau i maopopo na hewa e pili ana ia oukou, i ko oukou kuai ana me keia mau paona i haawiia ia oukou e hana'i no ke aupuni Iesu, a no na kanaka. Aole anei i lawe kekahi o oukou i kona paona, a hoolilo ia i mea e poino ai kanaka, a kue aku ia Iesu? No ke aha keia uwe ana a hoohalahala ana o kekahi poe no ka hoopai hewa ia, a hopu ole ia o kekahi, a hookuu wale ia o kekahi, a auhau hewa ia o kekahi, a lanakila ka hewa no ka nawaliwali o na luna e hoopio i kekahi mau hewa?
He la mihi keia. E mihi oukou i ka hewa i pili ana i ka oukou mau hana. A na Iesu e kala mai.
Ka oihana kahunapule; hewa ole anei ia? Alia. Pono no e hewa ole ke kahunapule. A pela paha kekahi. Aka, ua hewa paha kekahi. Makemake kekahi e lilo i lunamakaainana, a e haalele i ka oihana kahuna, a lilo i kekahi oihana e i mea e waiwai ai, e ola kino ai paha. A nawaliwali kekahi, hoohapa i ka hana, i ka haiolelo, i ka hele e launa pu me ka poe – ma kauhale, me ka poe mai, a ilihune, a palupalu, a au wana wale, A kue kekahi i ka hapa o kona ekalesia, a hana no i kekahi mau mea kupono ole i na kahunapule. He mau kahunapule hoolau i na kanaka kehahi, e alakai hewa ana, hookekee ana, a huna i ka ke Akua olelo.
Ka la mihi keia. E mihi oukou, a na Iesu e kala mai.
5 Ke dala kekahi paona i haawiia i na kauwa. Me ia e kuai ai, e hana ai, e hoopukapuka ai a hoi hou mai i ke Alii. Ua pono paha kekahi kuai ana me keia paona. No ke kuai hewa ana ka'u e hoike pokole ae.
E ka ona o keia talena, ke dala, mai ke kenikeni a miliona dala. Ma ke aha e hoolilo nei oe i kou dala? Ua kanu ia paha ma ka lepo. Ua hahaoia paha iloko o na pakeke pukapuka, iloko o na hale lealea, hale kuai rama, kuai baka, kuai opiuma, hale piliwaiwai, hale hookamakama, hale hookolokolo.
Nui na kenikeni i lilo i ka wai ona, i ka baka, i ke u@a, i ka pepa paani a piliwaiwai. Nui a okana mai na dala i lilo i ka heihei lio, heihei waapa, i ka moe kolohe a hoopai ia me ona mau uku. Nui na dala i lilo i na loio no ka hana hewa ana, a imi i loio akamai a maalea e pale ai. Apiki hoi oe e ka loio, i ka lawe ana i ka uku pale, oiai, ua akaka lea ka hewa o ka mea au e pale ana. E ka poe hana pono ole me ko oukou dala a waiwai e ae paha. E nana Iak. 5: 1-6. E heluhelu a uwe nui a mihi nui. E wehe i na waihona dala, i na pahu lole, e aloha i ka poe ilihune, i ka poe naaupo ma na aina hoomana kii, e haawi i ko oukou dala, gula, lole i mea e pono ai lakou, a e hookaa aku i ko oukou mau aie i na paahana, me na aie a pau. He la mihi keia. E mihi oukou ano, o hoi e mai ka Haku, a aha ia oukou.
(Aole i pau.)
HE MOOLELO NO MRS. MARY KAMAKA KEALAKAI.
Ua hanau ia o Mrs. Mary Kamaka Kealakai ma Keanawai, Puaa, Kailua, Kona Akau, Hawaii i ka M. H. 1850, na Nakipi (k) a me Kaaihoonuu (w); mare ia maua e Rev. H. H. Paleka ma ka luakini o Kawaiahao i ka hora 8 1/2 p. m., o ka la 14 o Oct. M. H. 1868, i ka 19 o kona mau makahiki, ua like me 17 makahiki, 3 malama, 3 la, 23 hora me 50 minute. Oia ka loihi o ka manawa o ko maua noho mare ana, a haalele mai la oia ia'u i ke kane a me ka ohana keiki, a me kona ohana kaikaina, kaikuaana, kaikunane, a ohana makua, a me kona poe hoa'loha he lehulehu wale. Ua piha iaia na makahiki he 36 me na malama keu mai kona hanau ana mai, ke huiia me na makahiki o ko maua noha mare ana. Ua hanau mai na maua he 13 keiki, he 6 keikikane i make, 1 kaikamahine; he 5 keikikane e ola nei 1 kaikamahine. Ua loaa ia oia i ka mai fiva a me ka umii ma kona aoao akau a me ka aoao hema, a me ka wela. I ka hora 3 a. m. o ka la 12 o keia mahina, hookahi manawa o ka hiki like ana mai o keia poe ano mai, a ma ka hora 10 p. m. o ia la no, hanau mai la i keiki a maua, he keikikane maikai ohana, hemo nae ua make. He mau waui minute pokole wale no ka oluolu iki ana mahope iho o kanau keiki ana, o ka hoomaka mai la no ia o ka umii a me ka wela a hiki wale i kona haalele ana mai i keia ao, i ka hora 11 me 50 minute p. m. o ka la 17 o keia mahina. Ua noho ia e maua keia mau makahiki he 17 a oi aku me ka oluolu. He wahine aloha kane, aloha oihana, aloha keiki, he hookipa i na malihini, he heahea i na hoaluna. He wahine hooulu lahui o ke au o ka noho Moi o Kalakaua I. Aloha oukou, W. E, Kealakai. Honokaupu, Honolulu, Jan. 25, 1885,
HAIOLELO A NA LUNAMAKAAINANA MA PUUIKI, HANA.
E ke Kuokoa, - Aloha oe:
Eia na inoa o na lunamakaainana i haiolelo ma Puuiki nei i keia la 9 o Ianuari, A. D. 1886, o P. Kamai, maikai no pili aupuni nae ke ano o ka manao. Bila Keoni Liilii, maikai no kana haiolelo, he hoike pono i ka pilikia e hiki mai ana, ina e mau ka hookele ia ana o ke aupuni i ka aie; alaila, e pilikia ana, a he nui aku na mea ana i kamailio ai no ka pono o ka lahui, a me ke a'o mai e nana pono na makaainana i ke kanaka kupono a lakou e hoouna aku ai no ka ahaolelo i wahiolelo no lakou. S. Kaai, maikai no aole nae he hoike mai i kahi mea e like me Bila, he kuawili wale no ka olelo ana, oia keia: "Ano, i keia wa ano, a me ka liki paupaka ma ke ano mana lunakanawai ona, he wahi ano e puiwa ai ka poe hapauea o ka noonoo, aka nalu iho, ua malama au i ka pono Karisetiano, ua koho iho la au aole oe i kupono i lunamakaainana no Hana nei; a mahope o keia ua kokua mai o Keokolo ia P. Kamai, no ka mea o kana hanaiahuhu ia; aole hilinai ia o kana kamailio. A ma ke kaupoona ana i ka mea i koikoi ka pono o ka haiolelo ana no ka pono kaulike me ke aupuni. Ke hoike aku nei au i ke akea me ke kanaiua ole, a hoopilimeai ole, o ka Bila Keoni Liilii ke kupono, a ma ka nana ana iaia a me kana mau olelo, ua hooholo ko'u manao ua kupono oia e lilo i wahaolelo nou e ka "ua ke o Hana." E! Koolau mai ka wai o Oopuola a Keehuaiea, eia ka waha olelo naauao, ike i na olelo elua, Haole a Hawaii, e kohe lokahi kakou iaia: -
No ke Kapena o ka nupepa Kuokoa ko'u aloha a me na keiki ulele metala ko'u welina hope. U. Kapohue.
Puuiki, Hana, Maui. Jan. 19 th . 1886.
NO KE KULA OLELO BERITANIA MA HOLUALOA, KONA AKAU, HAWAII.
E kuu Kuokoa; Aloha oe: E oluolu oe a me kou Kapena, e hookomo iho i keia manao ma kahi kaawale o kou kino lahilahi, i ike mai ai na kuli o kaua mai Hawaii a Kauai, i na hana a kahi kumu kula haole a ka maalea nui wale.
Ina e hookomo aku kekahi mai makua i ka lakou mau keiki i ke kula, aole nae i ike i ka heluhelu, aole hoi ka olelo, o ka hoohemo ia mai la no ia mai ke kula mai. Nolaila, ma keia hana a ke kumu kula, ua poho na dala o ke aupuni, a aie na dala o na makua.
O ka makemake o ke aupuni, a me na makua, o ka ike, naauao, a pela aku. Ma na kula aupuni olelo Beritania o Kahehuna a me Mililani, a me kekahi mau kula e ae, ua noho ka haumana a ike i ka heluhelu a me ke kakaulima, a me na mea helu, a hiki ke olelo ma ka olelo Beritania, alaila, hemo mai ke kula mai. Aka, o na keiki auwana, kue i na kanawai o ke kula, hoolohe ole i ka leo o ke kumu, o lakou kai hookaawaleia mai ke kula aku.
He nui na haumana o keia kula i hemo aku me ka hewa ole. He kula no keia i hoohalahala mau ia ma na nupepa i na makahiki i hala aku nei, a i paikano ia e na makua o Waolani; (hupo.) Na keia wahi haole no ka olelo, "Aohe Akua ma ka lani a me ka honua &c."
Owai keia wahi haole pupule? O W. Mullen (Hanamau.)
Me ka L. H. o kuu Kilohana kuu aloha Karisimaka, a me na keiki hoolele poahi hua metala ko'u aloha Hape Nuia. Onida. George Hiller.
Anae, Kailua,. January 21 st . 1886.
Ko Honauula Nuhou.
E ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe: -
E oluolu mai oe i kauwahi kaawale o kou mau kolamu no keia mau wahi nu o ka aina kaulana i ka la.
He maloo a ka launa ole mai o Honualua nei i neia mau la e nee nei, aohe haule ua; i ahona na wahi holoholona i ke nali i ka panini, a i ola hoi kanaka i kahi paiai liilii o Hilo mai.
Ke kukuluia nei ma ka lae-a o Kanahena, kekahi hale kioea kino hakahaka. He hale kau ipukukui keia, (Light House) no ka hui o Waila ma kekahi hapa, a no ke Aupuni kekahi, pela mai ka olelo a ka haole nana e kukulu nei. E alohi ana na kukuna o kona kukui maluna o na ale uliuli o ke kowa kai hanupanupa o Alenuihaha, ke paa ae.
Ke kua ia nei ka ululaau o Ulupalakua, i wahie no ka hui hale wiliko o Lahaina, a e ano oneanea aku ana paha ua uka kaulana la i ka "Malu Paina," a nona hoi ka ua "Lani Panina."
Ua hoomaka iho nei ke kula haole o Lanikeha School, ma Ulupalakua, me na hamana nona ka huina he 64; ke kolu keia o na makahiki o ke ku ana o keia kula, a he eleu na keiki, a he holomua na hana aohe pupu; he elua kumu o keia kula a he mau Hawaii no a elua. Aia ma Keawakapu kekahi kula haole i noho kumu ia e kekahi Hawaii opio. I ka nana aku, he ulu ka lahui ma keia apana, a he ulu pu no hoi me ka naauao, a pii pu no hoi me ka makaukau o na kanaka o keia aina i ka lawelawe ana i na oihana o na ano a pau. Ua eo paha i ka apana o Honu aula nei na apana kuaaina e aku a lehulehu wale o Hawaii nei ma keia mau mea ae la.
He halawai makaainana ka i mala maia ma ka luakini o Keawakapu. Honuaula nei i keia la. Ekolu poe holo balota i hiki ae, Hon. Geo. Richardson, W. B. Keanu, W. M. Kealokea; ua haiolelo mai no lakou a liuliu, a no ka manaoia mai no paha he poe hupo wale no ko Honuaula nei, ua oleloia mai, he eleele ka mea keokeo, a he keokeo ka mea eleele. He laikini opiuma ka lakou a pau i olelo mai ai e noi ana, ke koho ia a puka, i laikini opiuma ka no Wailuku. E ka poe puni opiuma, eia mai ka oukou mau Lunamakaainana e koho ai. Me ka mahalo, C. D. B.
Honuaula, Maui.
E HOOLEOHE!
I ka'u poe lawe nupepa Kuokoa: mai Hilea i ke kalo ekaeka a Punaluu i ke kai kauhaa a Pahala i ka aina lepo haaheo i na maka a Kapapala i ka wai kuau hoe. Aloha oukou:
Ke hai aku nei au ia oukou ina e loaa pono ole aku ka oukou mau helu, e hai koke mai ia'u i hiki ia'u ke kauoha ae i ke Keena o keia Nupepa. A ina e hala he mau la loihi a hai mai oukou ia'u, aole au e hooko ia kauoha.
No ko Pahala poe lawe pepa e makaala oukou i ka wa a'u e hoi mai ai me ka eke leta o ka mokuahi Malulani a i ole ia o kuu hope paha oia o D. K. Kama, no ka mea ua maa no kakou i ke ano o ko kakou hale leta i ka iho o ka akau pii ka hema.
Ina au e kaawale no ka'u hana, alaila e hai ae oukou i kuu hope ia Kama opio, a e like no me ko'u hooko pono i ka oukou mau kauoha, pela no oia.
No ko Kapapala poe lawe pepa e kii mai no i ka oukou mau pepa ma ko'u home ma Keaiwa.
Ina he poe makemake kekahi i ka nupepa, e hele mai no oukou ia'u me na dala ola o ka pepa. J. Isaaka.
E nana ae i ke koena o ka manao heluhelu malalo o ke poo "Hebedoma Haipule" e puka aku nei ma keia aoao.
Ka Imi Akamai Kelakela Hope loa i loaa iho nei o America!
KA LANAKILA O KA UWILA!!
Mahope mai o ka laweia ana o ka Uwila i mea hoomalamalama, ua hui pu na hooikaika ana a pau o ka poe Imiakamai ma na mea paahana i loaa ke kukui hoomalamalama uwila i kupono ke paa lima ia maloko o na home. O ke kumu i loaa mua ole ai keia pomaikai a hiki i keia wa, oia no ka hiki ole o ka poe imiakamai ke hookaawale aku i na noonoo ana no ka mahu ma ke ano hoomalamalama, a ua hoopaaia lakou a pau ma ka manao aia i kahi hookahi e hanaia ai ka uwila me na mikini ano nui a koikoi, aole hoi lakou i noonoo o ke kumu nui e pono ai ke kukui, oia kona kupono e paa lima ia ma o a maanei e like me na kukui aila.
Ua loaa maopopo iho nei i ka hui The Norma Electric Light Company ka ike lea i na ano o ka Hoomalamalama Uwila, aohe kanalua i koe e auhulihia ana na ano hoomalamalama kahiko a nalo aku.
O ko makou Ipukukui Uwila, he hiki ke hoaia me ka mikini ole, aole hoi nui o na lilo, aohe pohihihi, aole hohono aila. Eia wale no ka hana, aia a hala eha a elima paha la hoopiha iho i ka paakai (acid). Ua emi loa na lilo o ka hoa ana e like me ka mahu, 3/4 ceneta no ka hora, a o ka oi loa o ka maikai o keia, aole wela, aole uwahi, aole mahu, no keia mau kumu aole e inoino ke ea, he oia mau kona ano. Aohe hohono, aole no hoi me ke ahi e hoa ai, e wili ae no oe i ke ki a o ka a no ia; nolaila aole hopohopo ana no ke ahi, o ke pahu ana paha e like me na kukui e ae ke hoohemahemaia, ma keia ua maopopo ka oi keia ano kukui. Eia hou no hoi kahi mau mea e akaka ai o ka oi o keia mamua o na ano kukui e ae:
1. Ole akaka loa na lawelawe ana, e hiki i ke keiki uuku ke hooponopono.
2. He hiki ke paa lima ia keia ma o a maanei e like me na kukui aila.
3. Aohe uwiki, aole no hoi luhi i ka hoomaemae ana.
4. He oluolu ka malamalama, a he ano mau, aole hulili, he ikaika ka o, a he hiki no nae ke hoemiia a hoopiiia e like me ka makemake.
5. Aohe hopohopo ana no ke ahi, no ka mea ina e naha ke aniani e hoopuni ana i ke omo o ka pio koke no ia.
6. E a no keia kukui iloko o ka makani ikaika, he hiki ke kau ia ma na lanai a ma na pa hale e hoomalamalama ai. He ekolu ano o keia kukui i keia wa.
A. Kukui uuku, kona kiekie 14 iniha; koikoi 5 paona, no ka hoomalamalama i na hale noho, hale kaa, a me na wahi hoahu ukana. Kumukuai, L 1. – no ke kukui hookahi, a e laweia aku i na wahi a pau o ke ao nei.
B. Maluna iki ae o ka mea mua, no ka hoomalamalama ana i na hale noho a pau. Ua hoonaniia keia kukui me na mea nani, a he aniani poepoe keokeo maluna iho. Kumukaui, L 2. – no kekukui hookahi, a e hoounaia i na wahi a pau o ke ao nei.
C. Ano nui loa keia no na hale halawai, hale aupuni, a pela aku. Ikaika kona malamalama, ua hoonaiia, a he aniani poepoe keokeo nunui maluna. Kumukuai L 4.10 – o ke kukui hookahi, a e hoounaia i na wahi a pau o ke ao nei. Ke kahua o ke kukui ua hanaia ma ke keleawe, o Iapana, a metala e ae no hoi. He hiki no hoi ke hanaia na ano e ae ke kauohaia.
Ua makaukau na kukui a pau no ka hoa koke ia, a e hooiliia no hoi iloko o na pahu laau i hoopaa pono ia, me na kuhikuhi kupono i paiia, me na paakai e lawa ai ka hoa ana no kahi mau mahina, a me na omo elua no ke ano A, a me ekolu omo no na ano B a me C. E loaa mau ana no na paakai no ka hoa ana maloko o na halekauai laau o na kulanakauhale a pau.
Ua hoopaaia keia mau kukui no hookahi makahiki, a e hoihoi ia ke dala ke ko ole ka makemake a pau.
No na kauoha a pau no eono kukui a oi, e hoemiia ke kumukuai he 6 pa ceneta. Aole hookoia na kauoha ke hoouna pu ole ia mai ke dala.
O na hoouna ana o ke dala, e pono ma na bila kikoo banako no Nu loka, e loaa no ma na hale banako a pau, a i ole e hooili mai ke dala pepa o na banako, a i ole ma na pooleta o na aina a pau o ke ao nei.
E nana pono ia no na kauoha a pau a e hooiliia me ka hakalia ole.
Ua hoomaluia ko makou mau Kukui Uwila ma ke kanawai, a e hoopii ia ka poe imi apuka ma ka hoohalike ana.
Ua makemakeia na agena no ko makou mau kukui ma na wahi a pau.
E hoouna mai i na kauoha ia,
THE NORMAN ELECTRIC LIGHT CO. Philadelphia, U. S. of America.
Kakela & Kuke,
E laa na pahiolo koi hole, hamale, koi nui a me liilii, kila, wili puaa, rula, apuapu, kui o na ano a pau, kala kaa, hao hoopaa puka.
pokaku hoana, kepa, lei ilio, kaula hao ilio, pahi, apa, pahi umiumi, kalapu, kape hulu, pulupulu, oepa ua lakala, lina hao, ami, keehi, a me @
KAULA OPU
Palau o na ano a pau, Oo, ho, kopala, pe, kipikua, hao kope, au ho a pea aku, kua bipi, lei bipi, kaula hao bipi, uwea pa, uwea keleawe, hao p@ piula, kaa palala, ipuhao, ipu @.
PA PALAI MAKAU ME KE AHO
Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula kuaina, hu'akai, ehi wawae, hulu pena, a pela aku.
Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau, me ka pepa kuhikuhi, pena keokeo, aila pena, aila hoomaloo, vaniki kaa, a me vaniki moe,
PENA HOOMALOO
a me aniani hale
AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO ILI, AILA KAA, INIKA KAMAA,
PAUDA, KUKAEPELE, KIANA, PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA ANO HE NUI A LEHULEHU.
LOLE MAKEPONO
E aa na
AHINAHINA, KALAKOA, KEOKEO, LEPONALO, HULUMANU, UWE WAHINE, KUI HUMUHUMU, A ME KA LOPI.
Ke Kuike e loaa no la ma kahi o
Kakela & Kuke!
NA MEA PIULA,
Mikini Humuhumu
Mekini a WHEELER a me WILSON
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
NA MIKINI A
REMINGTON.
He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE.
LAAU HOOMAEMAE KOKO LAAU HOOPAU NAIO, LAAU KUNU, PENIKILA, HUAALE PAAKAI, LAAU HOOPAA HI,
Me na Laau Hamo a Pela 'ku
KAKELA-KUKE.