Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 8, 20 February 1886 — KA POWA, A ME KA UI SANAITA. Ka Moeuhane Hoopahaohao. KA HOPENA O KE KUMAKAIA. [ARTICLE]

KA POWA, A ME KA UI SANAITA.

Ka Moeuhane Hoopahaohao.

KA HOPENA O KE KUMAKAIA.

Hoi'/iialaai mai ka Euke o ka Manawa. IKE au pouliuli oka naaupo e nohoalii ana maluna oka aina nani o lialia, e noho ana kekahi alii powa kaulana ma na ululaau anoano o kona mau lalani mauna me kona mau kanaka omokoko e noho ana malalo o kona malu. Aole he mau hana nui eae e lawa ai ko lakou mau pono kino, aka, o keia wa!e iho no : "Ka pakaha, ka aihm 1 », a me ka lawe lima nui ana ina waiwai oka poe hanohano a hiki loa aku ika lopa haahaa loa." He mau makohiki loihi ka noho mana ana o keia alii me kana mau hana powa ma*una o ka aina, a malalo o na ulia wale o ka manawa, ua hiki mai na hana powa a keh alii a me kona mau iliohae o ke omokoko i ka hopena o ko lakou noho?na ulakolako oka pakaha waie, (a pela kakou e hooniaka nei.) Ma kekahi po kalae malie o ka Makalii, oiai ke konane o ka malamalama 0 ke aiiiwahine okapo e hoolei pau iho ana i kona nani maluna oka aina, aia hoi e aa ana na kukui malokoo kekahi kakeia nani i hoopihaia menamaka hanohano o ka aina, a e kulaia ana lakou Ina hauoli oka manawa me ka mea nona ka hanohano o ka po, ka ihiihi kapu o na paia o ke kakela, a o ka 1 momi makamae hoi a ke aiii kiaama o u aupuni i puka mai 1 ke ao nei mailoko mai o ko laua puhaka,—ka Ui Sanaitu o ke kakela Lamakela, a o ka nohea o na kapa wai iai malino oka muUwni . He hoomanao ma ia kakela no kooa la hanau. Aia iwaena o ke ana*na e kulaia ana i na hauoii, kekahi keonimana ui nohea oke kulana kiekie a hanohano. He kino maloelee a pololei kona e hiki ai ke puana ia oia ka oi maloko o ke anaina ahe ui hoi kooa e paa ole aku ai na iim hooko o ia loko o na opio o ka aoao palupalo ke hoopupu iho, aka, o kona nani, kona hanohano, a me kona waipahe, ua komo loa aku la ia iloko o na pina ana aka puuwai oka Ui Sa | naiia, a hoomalule iho la ina manao hauoli o ka ui i mea kaumaha e hoonipo ana iloko o kona puuwai. Ka iini, ke aloha, a me ka makemake ke noho | alii ana. (O ie alii powa no keia keo nimina.)

f Oiai na lealea e alako loa ia aku ana 'iwaena o na hora iii'ii 0 ke au;u x*. aka • hi no a loaa he wahi maha i ka Ui Sanaita mai na kikoni han.i u* v>ie ana kuko, ma o ka hoolaunai i .tn-i aku 0 ke keonienana ui i ona !a. Mawaena ona hoohele kamailio ana, ua loaa iho la he malamalama iloko o ke keonimana aia na manao o ka Ui Sanaita malalo o kona mana, a he mea maopopo ua makaukau ia e lawe lilo loa nana. Pela wale no 111 hoiloli «na a hiki wale i ka pnni hei loa ana o ka Ui Sanaita i keia keonimana. (Maanei e pono e hoikeike iki ia ke ano o ke keonimana, a oke alii powa hoi.)

Ua oleloia, eau hele ana na powa ma o a maanei e imi ana ika lakou mau mea e ale ai. Pela no keia keonimana. Ua hiki oia ma ia wahi ma 0 kona ike ana he nui na mea nani oke gula, ke dala, ka momi a me na mea e ae 1 laweia mai e kela me keia no ka makana ana i ka mea nona ka la hanau. No ia mea ua hoohokaia kona iini no ia mau mea ma o kona komo ana aku a ike, he anaina kanaka wale no, aohe na makana. Aka, aia no he wahi mo> ali o ke ala e hookoia ai kona makema* ke. (Oia na mea nani maluna ona wa hine.) Au ae Ia kona mau maka ma o a maanei, a hookahi mea ana i hoohihi loa ai, oia hoi na luhiehu nani o na waihooluu meleuiele (gula) e hoohiolo ana maluna oke kino oke kaikamahine a ke kiaaina. "E aho ia," wahi ana i nalu iho ai; "ina e alakai ia ko'u mau iini e ka ulia a ka laki i keia po, alaila, aole auanei e nele ka hoi luuluu me na waiwai," Komo aku la ia iwaena o ia anaina malalo o ka aahu oka hookamani ma ke ano he mea i konoia no ia poai hoonanea, a pela i hoolaunaia ai oia i kela me keia a hiki i ka hui kino ana me ke kahua o kona iini. (Ka Ui me, kona mau mea nani.) He mau la mahope iho oka launa ana o ke keonimana me ka Ui Sanaita maloko oke kakela, ua hoea hou mai la oia ma ua kakela nei no ka hooko 3na i kona kuko, oia hoi ka hoopalau ana me ua Ui la. He mau la loihi 1 hala mahope iho, ua komo iho la ka makemake iloko oke kaikamahine e hele aku e ike i kahi noho o ke keonimana, oiai aole oia i ike mai ko laua manawa mai 1 launa pu ai. Ma kekahi ahiahi, ua hoea hou aku la ke keonimana ma ke kakeh. a e like no me ke ano mau 0 ka noho'iwi hooipoipo, pela mau laua e hana ai, a ma ia manawa i pane mai ai ka Ui :

"E ka oj)io nani nana i kaili aku na koii ana a ko'u puuwai, he mea oluolu anei i kou ahonui ka lawe pu ana aku ia'u me oe e hoomaikeike i kou home e luakaha nei ?" He mea inoino loa keia i ke keonimana, oiai oka waiwai wale no kana i manao e lawe, a he mea kupono ole keia iea iaue ana i keia kaikamahine e hoomaikeike i kona wahi, no ka mea, aole oia e hoi kino ola mai ana imua o kona mau makua, a make e oia i kona mau kanaka powa: aka, i mea e oluolu ai ka Ui Sanaita, ua pane la oia penei: "Aia ko'u home Ika ha palua like o ka ili a me ka io 0 ka aina i ka naele a me ka laula o ka honua, a he home 1 luakahaia e kuu mau punahele. Nau no e pii ae i ike pono ai oe i ke ala. He alanui lehu e hiki ai i ko'u home, a i kapaia e ko'u mau kupuna, ,{ Ke alapii aka Opae' (Shrimp's dtr.) Aole pono kaua ke hele pu o lilo auanei kaua i na hoehialaai olelo a ke aloha, a poina ke ala. O noho auanei oe a hiki 1 ka wa e makemake ai e pii hou ae, ua poina, Nolaila nau no oe e pii ae; e hahai ma ka moali o ka lehu, a oia no ke alanui e hiki ai i ko'u home. (Ua hoike aku ke keonimana i ke ano 0 kona home ma ka olelo nane e like me ia maluna ae, ao ka oiaio, he home lua kona aia ilalo o ka honua i piha ina kino kanaka make; ao ke □lanui e hiki aku ai iiaiia he iehu kanaka i puhiia i ke ahl)

He mea maikai keia i ka manao o ke kaikamahine. Ma k«kahi ahiahi hou no, ua hiki mai ia ke keonimana ma ke kakela me ka lawe pu ana mai i kekahi eke lehu kanaka. Mahope iho o ka launa ana, ua hoi aku la oia ;ne ka lu ana i ka iehu mai ka hale aku o ka Ui ianaila a hiki i ka puka o kona ho me lua, a ma kekahi la ae e hooko ai ua.Ui nei i kona ake nui e iks i ka ho me o kana aloha, 1 ka hikī ana i ka manawa i oleloia, pii aku U ka ut Sanaita ma ke ala lehu a ke keonimana i kuhikuhi mai ai iaia,

| ua hoouiau ia keia heie ana no na niile fhia. H(>ea aku h ia ma ka panina 0 ke alanui lehu a tke iho la i leekahi pani {K>haku t waiho ana. Wehe ae la oia ika pohaku a ike iho la oia he aianui e hele ai ilalo a ia wa 1 iho aku ai o\x Hiki aku Sa oia ma ka palena pau oke a!anui & ike aku la i kekahi p«{>a pohaku mahela omaomao e waiho ana. Hehi aku la ia iluna ao ka manawa no ia i haule aku ai oia ilalo, a u|k>ī iho la ke pani pohaku maluna loa. 1 kona wa i haule ai a ku iho U mabko 0 kekahi keena akea; ht>omanao ae la oia i ka olelo a ua keonimana nei, aia kona home i ka hapalua like o ka ili me ka io oka aina. Hoomao})o|>o iho la no ia he home keia no na i>o\va, aka pii ae la ka inaina iloko ona a puai m*i )a ka ula oheiohelo ma kona mau papahna. Hele huli aku la oia iloko oke keena, a ia wa halawai aku la oia me na hiohiona o kekahi iuahine. Hoio mai la ka luahine a puliki mai ia i ka uk a pane mai ta : Eka ui, aohe he wa nou e hoolohiiohi; e hooiohe mai i ka'u mau kauoha, malia o loaa he pono nou, no ka mea r he hoea mai koe o na powa. Ua heoko koke aku ia ke kaikamahine 1 ka poloai a ka iuahine, a ua hunaia mahope o kekahi mau pahu nunui i hoopihaia me ka io kanaka i kapiia a miko. Kmoole haluiu mai ia ka puka o ka lua a wehei * mai ia; ike aku ia keia i na powa me ko iakou mau maka i uhiia. E kauo mai ana lakou i kekahi kaikamnhine opiopio iialo o ka lua, a lohe aku ia ka Ui Sanaita i kona ieo uwe. Kauo mai ia na powa ika iakou pio me na iima i hoopaaia i ke kauia a hookauia aku ia maiuna o kekahi papakaukau. Lawe mai ia ka luahine ina mea ai uo t»a powa uia kekahi papaka* ukau okoa a noho nui iho la e ai. Mahope iho o paina ana, hoomakaukau iho la lakou no ka pepehi ana i ke kaikamahine. Heie ae la kekahi a wehewehe ina mea nani maluna oke kine oke kaikamahine. Aia ma kekahi ma- | namana uuku oka lima akau kekahi komo-lima gula, ano ka paakiki loa, ua oki la ka manamana i kumu e hemo ai. Ika manawa i okiia ai ua lele aku ia ka manamana a ir.e ka paa pu no hoi oke komo a haule ma kahi o ka Ui Sanaita e pee ana. Lilo īho ia na powa i ka huli ana, aka, pane e aku ia ka luahine : "E o'u mau haku, e waiho iho no ia mea na'u e imi aku, e hoi nui oukou e hooluolu." Oke kumu nui oka pane ana o ka iuahine pela, no ka inanao o huii na powa i ke komoiima a loaa ka Ui Sanaita e pee ana Ae mai la na ix>wa i ko ka iuahine mauao, a hoi nui aku ia e hooluolu. Mamua nae oka moe ana, waia iike ae ia lakou he n\aa oiopu waina a hoi nui aku ia e hiamoe. 1 keia wa i iaweiawe awiwi ai ka luahine i na inea a pau, a heie aku ia ia ma kahi o ka Ui e pee ana, a pane aku ia :

"K ku, a hoi aku no kou honie, a i hiki oe i kou home» e hoike aku i ka lehulehu no keia mau mea a pau au i ike maka ai; a e hoomanao mai hoi no kau kauwa nel" Me ka hoohala t»le aku i kekahi minute, ku ae la ia a honi aku !a i ka !ima o kona hoopakele a pii kapekef>cke aku !a ma ke alapii no ka waha oka lua. laia i hiki ai iwaho, ua kukuli ihw ta ia ilalo a haawi ae la i na hoomaikai i na iani no kona hoopakele ia ana mai na ino a na lima kakauha o ka make mainoino a na powa. Ku ae la oia iluna a hele aku !a me na kapuai (>atanehe. Hiki aku la oia i knna hotnc ma ka wanaao o īa po, aia kona mau makua e kali hoomanawanui ana no kona hoi aku. Iko hua ike ana mai iaia, he niea e ko bna hauoli. Aka, ua nalohia koke ae ta na hekhelena oka hauoli mai ia laua ae t oiai ka Ui e hoike piha ana i kona inoolelo a hiki iko lakou hui hou ana. Aia ma nawa i hoomakaukauia ai na mea a pau no ka hopu ana i ke alii powa ao ke kane hoopalau boi a ka Ui Sanaita. O keia huakai a ke ka.kamy.WJne no ka home lua o kana aloha i hilinai ai a hiki i kona hoea nou ana i ke kakela» aole i ike ke alii powa. Nolaila ma kekahi la ae, hiki mai la ua keonimana ui nei iua ka hale o kani pio i marut>tana kuhihewa ai e hauk ana iloko o kona uau iima koko, a launa pu iho la laua e iike me ka mau. Ninau aku la ua keonimana nei i ke kumu o kona pii oie ana i kona home otai ua makaukau ke alanuī nona. la oianawa i pane ai ka ui Sanaita me ka !eo malie a moakaka: (Adi i p*iu.J