Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 9, 27 February 1886 — Page 3

Page PDF (2.04 MB)

This text was transcribed by:  Ululani Victor
This work is dedicated to:  Samuel M. Kamakau

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "DAILY HONOLULU PRESS."  Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.

 

E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poal@@@ a pau. Aole e hoopukaia na Olelo Hoolaha @@@ laweia mai mahope o ka hora i hoikeia ma @@na.  E hoo@@@piha aku ana makou i keia @@@ aluna.

 

E hooili mai i na leta a pa@@@@ na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu.  Ina e loaa p@@@ ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai m@@@ ka hakaha@le i keia Keena.

 

O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.

 

 

Kela me keia.

 

Pakele he keiki ma ka uwapo o Ulakoheo mai poholo i ke kai a make loa.

 

Ua hanau mai na Mr. me Mrs. J. E. P@@sh he kaikamahine o@a@a maikai, ma ke awakea o ka la 21 iho nei i hala.

 

Ke upuia nei e hoea mai ana maanei he manuwa a mau manuwa paha o ke aupuni Enelani.

 

Ua hopuia he elua mau pake ma Pawaa ae nei e kekahi makai ma o ka loaa ana aku ma ko laua kino ka opiuma me na pono puhi.

 

Ua hiki ae ma Hilo ka moku Ema Claudina mai Kapalakiko mai, maluna mai ona i huli hoi mai ai o Mrs. Coan a me Mrs. Baker.

 

He elua pule me na la keu mai keia la aku, e malama ia ai ka la hanau o Kamehameha III.  He la kulaia aupuni ia nou e Hawaii.

 

Ua mareia o John. Kekaua me Miss Liha Kaohu, e ka makua Rev. H. H. Pareka.  Ke noho nei laua ke io hookahi a he hookahi manao.

 

Ke puka aku nei keia helu me hookahi kolamu hoolaha hou.  E nana ae e na makamaka mai hoohala, oiai, he waiwai nui ka lakou.

 

Ke lohe wale ia mai nei, o ka makana he $500 i ka mea nana e hopu a e hoike paha i kela aihue hale leta, aole i uku ia aku a hiki i keia la.

 

Ke ike ia aku nei i keia la, he poe paele kekahi e hoomaemae nei i na ala nui o ke kulanakauhale nei.  Eleu no ka hoi keia poe la.

 

He hoonaue olai ma Hila i ka Poaono Feb. 13 hora 3;30.  Ma ka la Sabati ae he olapapa uila me ke kuaua koikoi; ma-u ka maloo o na la welawela i hala mua aku.

 

Ua hopuia mai nei ma Hilo ke kapena o ka moku kalepa Excelsior ma ka loaa ana aku o ka opiuma ma kona moku.  Ua hookolokoloia a hoopaiia he elima la ma ka hana oolea me 100 dala.

 

O ka Poakahi iho nei ka la hanau o  o Wasinetona, Peresidena o Amerika, ka mea i kapaia, "Ka Makua o kona Lahui."  Ua haawi ia ae he mau kipu hoomanao no ka laahia o kona la hanau.

 

Ma ka Malulani o ka Poalua hoi mai ai ke Alii ka Moi, a me kekahi poe iho he nui wale.  Ua kiia na pukuniahi o Kakaako, no ka hoohanohano ana aku iaia.  Me ia i ukali mai ai na Hon. J. L. Kaulukou me J. K. Nahale.

 

Ma Waiohinu, Kau, ua pepehi iho la o Kipola, he wahine, ia Kaili kana kane mare ma ka paki ana i kona papalina a moku pu me ke kapuai hao o ka lio.  Ua hopuia ka wahine lima koko a hookolokoloia, ua hoopaiia he 6 dala me 3 dala koina.

 

Ua lohe mai makou, ua hoomahukaia kekahi wahine mai ka Poaha o ka pule i hala aku nei, a ua loaa oia i kana kane mare ma ka Poakolu nei.  He enemi ia paha ke kumu o keia hoomahukaia ana; ua lohe wale nae oia i ka olelo a ka ohana o kana wahine e hoomahuka aku iaia, i hoopii iho oia o kana dala no ka ke pau.

 

E hele loa aku a paha e nalowale ka olelo makuahine iwaena o kekahi o na kupa Hawaii, no ka mea, ke ano kahuli mai nei ka olelo ana; penei kahi mau mamala o ia ano olelo, "Peue? (Peia?) E hue ana oue ihue? (E hele ana oe ihea? Ue no paha o'ue.  (Ai no paha o oe" &c).  He ue mahope o kela me keia mamala olelo.  Kohu iho la no paha ia ia?

 

Ua hopuia he wahine Pukiki mauka ae nei o Auwaiolimu ma kekahi la o keia pule koke no, no ka haalele kane (paha).  O ka lono i loheia, ua loaa aku keia wahine i ka paele kiai awa o Wilder & co. i ka po, e moe ana ma kahi kokoke i na mokuahi Kinau a me Likelike, a nana i haawi na kokua aua nona, wahi ana, nui ka pilikia.

 

Ma ke kakahiaka la Sabati i ku mai ai ka mokuahi Alameda mai Kapalakiko mai iloko o na la holo he 6 me 12 hora.  Ma ka Poakahi nei hoi ka mokuahi Australia mai na panalaau mai o ka Hema.  Ua holo aku ka Alameda no na panalaau o ka Hema, ma ka hora 12 o ka po Sabati, a o ka Australia hoi no Kapalakiko ma ka hora 8 o ka po Poakahi nei.  Ua lawe mai keia mau moku he huina nui o na ukana, ohua, a me na nuhou.

 

 

MAI PAU POO PAU HIU. -- Ma ka Poakahi nei Feb. 17, 1886, ma Hawi Mill, ua haule iho la iloko o ka ipuhao wai ko kekahi pake, a ua pakele kona ola, ma o ka hookuu ia ana o ka wai ko a koe uuku, oiai oia e nanea ana i ka holoi i ka ipuhao, a pahee iho la kona wawae a haule pa-hu ana iloko; o kona mau lime a me na wawae kai ku e mamua o ke komo ka-okoa ana aku, a koe mai no ka hapa nui o ke kino; ua loaa na palapu ma ia mau lala ona, a ke waiho nei oia me ka nawaliwali.  O keia no ka hui nona ke puhi ko i make me ka mainoino nui, i hoolaha mua ia ma keia pepa, he hoaloha oiaio hoi iwaena o kona mau hoa paahana a me na makamaka; a eia hou no.

SAM'L. K. KAINOAMAKUA.

 

 

Na Nuhou Kuloko.

 

NO HILO AKAU,

Ma kekahi la o ka pule mua o Feberuari, oia ka Poalima, ua holo mai la o Kaikuaana mai Hilo mai e kuu i ka ia ma Keonenui, Kahal@, Hilo, he ekule ka ia i makemake ia e kuu.  Ma ia la, aohe i nui na ia i loaa.  O keia upena, na Hon. J. Nawahi Esq., ua papa ae la kekahi poe aole e hele aku ka poe i koho ole ia J. Nawahi, e lawelawe i ka upena, aole loa he kuleana o ka poe i koho ia Hon. Kaulukou; ua huhu loa o Pinao, Kaluaikapa, D. Kamai, a ua hoopuka ia na huaolelo pelaplea, nui ka hoopaapaa, o Kalaepoka hookahi ma ka aoao o Hon. J. Nawahi, o lakou la ekolu ma ka aoao o Hon. Kaulukou.  Ma ia la no, ua hiki kino aku o Pinao imua o Mere, wahine a M. Napeahi me na huaolelo ku i ka makona: Aohe olua e noho loihi ana ma Onomea.  O ke kumu o keia, ua koho o Napeahi, ka haiolelo o ka ekalesia o Onomea, ia Hon. J. Nawahi, ukiuki loa keia poe ia M. Napeahi, a manao e hoopau iaia mai ka ekalesia o Onomea, Hilo.

 

Ma na la mamua aku, ua olelo mua no keia poe e hoopanee ko lakou hoolilo ana ia M. Napeahi i kahu no ia ekalesia malalo o nei mau kumu ekolu:

 

1 No ke ano kamalii.  2 Hele ole o ka haiolelo ma na kauhale e paipai ai.  3 Aohe hiki e malama i kona ola a e mahiai no hoi nona iho.  He hoonioni mau keia poe no lakou na inoa i hai ia ae nei maluna.  Ua lohe ke kahu i kona hoopauia, no laila, ua haalele ia keia ekalesia i keia wa, a ke noho kahu ole nei keia ekalesia.  Ua hoi o Napeahi i Waiakea, Hilo me kona ohana.

 

PUMAUU JR.

 

 

KE AU O WAAWAAIKI.

 

Aia ma Kalihi-waena he wahine hoonohonoho akua, o Keola kona inoa, oia no ka wahine i hoopiiia no ka lapaau laikini ole, a eia no ke hoopunipuni hou nei.  Ua huliamahi kekahi poe i hoonaauao maikai ia, nui wale aku na hoopunipuni ana a ua eepa nei o Waolani; o Kapo ka inoa o ua eepa nei o Waolani.  O Kalaiwahea ka mai, hoomoe iho la i ka mai ilalo ke alo, huki aku la i ka wawae akau, hilihili aku la i la i mai ke poo a hiki i ka wawae, me kona hoopahu ana i kona mau wawae i ka honua, me ka lei ilima i ke poo, he hainaka na-u i ka a-i.  Huki hou i ka wawae hema, hilihili hou i ka la-i mai ke poo a hiki i ka wawae.  Eia ka olelo a ua eepa nei, e kai huakai i keia po mahina konane iho nei.  Ina e haule ua Keola nei iloko o ka loi, haule pu no me na kane, pau pu i ka hoomaemaeia iloko o ka wai me ka lepo, hoi aku la a ka hale, lu ia mau pono.  Nolaila, e Hawaii ponoi e, ahea la kakou ao kanaka mai?  Eia ko kakou lani Moi ke haawi mai nei i kona aloha i kona lahui, a pela anei kakou e noho ai iloko o ka pouli?  Oiai eia kakou iloko o ka malamalama a me na hana hoonaauao o ko kakou Moi Kalakaua.

 

F. PIHENUI JR.

 

 

LULU DALA LUAKINI.

 

Ua hoopaneeia ka lulu dala o ka luakini o Kaumakapili a ka la apopo Sabati Feb. 28, hora 11.  Ua olaolu i ke alii ka Moi e hele ae ilaila.  Nolaila, ke kono ia aku nei ka oluolu o ka lehulehu e hele ae malaila, me ona wahi lau oliwa a ke aloha.

 

 

Make O Kenerala Hanekoka.

 

Nu Ioka, Feb 9 -- Ma ka hora 4 o ka auina la ua pahola ae la ka lono ua make o Kenerala Hanekoka.  Ua hoike hou ia ae, ua make oia ma ka hora 2:35 o ka auina la, mamuli o kahi eha i loaa ma kona a-i.  Ua hoopuiwaia kona ohana a me na makamaka he lehulehu no kona make ana.  He mau la loihi mamua iho o ka loaa ana iaia o keia poino nui, ua kaahele aku la oia ma ka mokuaina o Piladelepia a noho iki iho la malaila no kekahi mau la, a haalele hou iho la ia laila no Wasinetona pahi o ke kahua o kana hana.  Malaila i loaa ai oia i kekahi maihehe mahope o kona a-i.  I kona hiki hou ana ma Nu Ioka, ua lapaauia oia e kekahi kauka, a ma kana ike, ua loaa pu ke Kenerala me kekahi mai ano e, a pela oia i make ai.  Ua haalele iho oia he wahine he mau keiki ka ohana a me na hoa aloha.

 

 

 He Koi Aina Nui.

 

Ma kekahi nupepa haole o Kaleponi i ikeia iho ai ke koina a kekahi wahine haole i ka waiwai o ka Moiwahine Kaleleonalani i make, a e hoike ana, oia kekahi pilikoko ponoi a hooilina pololei no ka waiwai o Emma Kaleleonalani, ma o kona pili ia Keoni Ana (John Young) ma ke ano he moopuna.  Ua waiho aku oia i kana koina aina imua o kekahi Aha Kiekie, a e hiki loa mai ana paha ia hana ma Hawaii nei.  Oia ae la ka mea i ikeia e pili ana no keia koi aina.

 

 

Na Nuhou Kuwaho.

 

NA NIHILA.

 

O na hana a ka poai nihila o Rusia i hoomoamoa ai me ka lakou mau mea make no ka lawe ana i ke ola o ka Emepera o Rusia, ua pau i ka haule iloko o na lima o na kiai ola a me na makai kiu o ka Emepera.  Ua hopuia kekahi poe o ia hui hoala kipi me kona mau kokua ma keia hana.  Ke noho la ka Emepera he pio na ka weliweli i ka make e hoomahua mau ana iaia ma na wahi a pau o ka aina.

 

 

ENELANI ME HELENE.

 

Ua hoole loa ke alii a me ka aha kuhina o Helene, aole e hooko i na kauoha papa a ka aha kuhina o Enelani e pili ana i kekahi mau manao i hoolahaia maloko o kekahi nupepa Helene, he mau olelo e uhaki ana i ka noho'na launa mawaena o ia mau aupuni.  Ua hoole loa ka aha kahina i ka pili o kekahi mau manao hoolapuwale a pela aku.  Ehuehu nei wahi aupuni la.

 

 

FARANI ME MADAGASEKA.

 

Ua holopono a ua hoopaaia ke kuikahi mawaena o ke aupuni o Farani a me ka mokupuni o Madagaseka.  Ua ae aku ke aupuni Madagaseka e uku i na poho a pau o Farani, a ua ae o Farani e uku aku ia $2,000,000 i na koina a pau e pili ana no na waiwai i hoopoinoia ma ka wa kaua.  Ke paa la no nae na Farani ia Tamatava a hiki i ka wa e kaa pau mai ai kana koina poho.  Ua ae pu ia no hoi ma ua kuikahi la i hanaia e ko Farani hookahua ana maluna o ka aina.

 

 

TUREKE ME HELENE.

 

Ma ka hoomaopopo ana me he la e ano kuemi hope ana paha o Helene ma ka nee ana aku imua o Tureke, a me ka hoomakaukau ana i kona mau lako kaua, oiai ua noho paa aku la na Tureke ma Epero, ke ala a me ka puuhonua ikaika paha a Helene i manao ai he paakiki loa ka lawe ana aku.  Ua liuliu hoi o Serevia e hoonee aku i ke kahua kaua i na koa he 80,000 iloko o na la he umi ke kukala a kauoha koke ia e nee.  Ke liuliu la nae ko Helene mau aumoku kaua no na kauoha awiwi e haawi ia aku ana.

 

 

SEREVIA ME HELENE IMUA O NA MANA NUI.

 

Ua hoouna aku na mana nui o Europa i ke aupuni o Serevia, e kauoha aku ana iaia e waiho koke i kona mau pono kaua, a e hoopau loa kona hele kue ana aku ia Bulegaria.  Ua noi aku o Serevia i na mana nui e noonoo oia no kekahi manawa mamua o ka makaukau ana o kana pane, ua hoea aku la imua ona he palapala mai Helene aku e noi aku ana e lokahi pu aku me ia ma ka hoole ana i keia leo kauoha mai na mana nui mai o Europa.  No ia mea, ke omamalu hou nei ma ia hapa poepoe o ka honua hoopoluluhi o ke kaua, nana auanei e alako aku na aupuni e ae iloko o ka hookahe koko weliweli.  He kaua kipikipi ma kekahi okana aina o Tureke; ua nui ka poe i hopuhopuia, a ua piha ka halepaahao ia lakou.  Aohe la ha'o no ka hopuhopu ana i ka poe hoala kipi

 

 

Ka haunaele ma Ladana.

 

Eia hou na ua haunaele.  He haunaele keia i hoalaia e na limahana hana akamai (mechanic) o ke kulanakauhale o Ladana i hiki aku ko lakou huina nui i ka 10,000.  Ua hanaia keia haunaele ma ke Kuea Tarafalaga e hoopuni ana i ke kia hoomanao o ka Haku Nelesona, a maluna o kona kahua kahi i ku mai ai na alakai o keia poe hoala hoohaunaele a haiolelo mai la, oiai he halawai na ua poe nei ke malamaia ana ia wa ma ia wahi.  Ma na mea i hoike ia ua maopopo ka manao o ka hoala ana i kekahi haunaele kue ke ole e hooko ia ka lakou mea i makemake ai.  Ua ike koke na makai i keia hana, a kauoha aku la i na alakai ma ke ano oluolu e haalele koke i ke kahua haiolelo, a e hoopau loa ia mau hana haiolelo.  Ua hoole ia na kauoha me ka olelo pu mai e hoakaka ana lakou i kekahi mau kumu kupono no ka pomaikai o ka lehulehu.  Aka, o ka ulu ana mai o kekahi haunaele ka na makai i hopohopo ai, nolaila, ua hoao aku la lakou e hookaawale i ka mea haiolelo, aka, ua kue ikaika mai la na kanaka; a iloko o na hooikaika ana, ua kaawale mai la ua alakai la o ka poe hoohaunaele mai ke kahua mai o ke kia hoomanao.

 

Ua hookaawale loa ia aku la oia ma kahi mamao mai ke kahua aku o kahi o ka halawai i malama ia e na makai, aka, ua hoao hou oia e like me kana hana mua mamuli o na leo hooho e hoolanalana ana i kona manao poho mua, mai ka ahakanaka mai.  Ua aluka mai la na kanaka maluna o na makai me he waikahe la, a o ka mea mua i ikeia, aia hou ke alakai hoohaunaele ma kona kahua mua kahi i haiolelo ai.  O Burns ka inoa o keia kanaka; ku ae la oia ma ke kahua kiekie o ke kia hoomanao e ku ana, a iwaena hoi o na leo ikuwa mai ka ahakanaka mai, hoani ae la oia i kekahi hae ulaula e paa ana ma kona lima, he hoailona e hoike ana i na kanaka, ua lanakila oia maluna o na mana kiai o ke aupuni.  Hoike wiwo ole mai la oia i kekahi mau olelo hooholo i aponoia e ka ahakanaka me ka ikaika loa a i kokua pu ia e kona mau hope ma ka hana ia lakou e hoopuni ana ma kona mau aoao.  No ia mea, ua houluulu kokeia kekahi puali makai ikaika e hoomalu i ka haunaele.  Hana aku la lakou e like me kinohi, a iloko o ia wa i aluka hou mai ai na kanaka a lawelawe ino i na makai.  Ma keia haule elua ana o Burns a me kona mau hope malalo o ka mana o na makai, aole loa i ike hou ia kekahi o lakou e ku ana ma ke kahua o ke kia hoomanao.

 

Aole manawa no ka maluhia o ka haunaele.  Ua kai huakai ae la na kanaka ma na alanui iloko o na laina, a e hana ino ana i na mea a pau e loaa aku ana ia lakou.  E wawahi ana i na hale, e hao wale ana i na waiwai, a e lawe ana i ke ola o ka poe e kue mai ana ia lakou.  Ua hoopuehu liilii ia aku na makai ma na alanui, e hailuku ana me na pohaku, a o keia huakai e kamoe nei ma ke alanui, e hele ana no kekahi Kuea i kapaia o Haida, a malaila e malama hou ia ai kekahi halawai.

 

Ua pale aku na makai i keia mau hana me ka hoomanawanui imua o ka make, a mai na hora o ke ao keia hoohaunaele ana a hiki wale i na hora aumoe o ka po.  Nui ka poe i hoehaia a i make no hoi.  Ke pahola pu la na lono, heaha la auanei ka hopena o na hana a ke aupuni e hana aku ai maluna o na alakai o keia poe hoohaunaele.  O ke poho o na wahi i hoopoinoia e keia poe, aia ma kahi o ke L80,000.  Aole he mau lono hou no ka haunaele a hiki mai i ka la 13 o keia mahina.

 

 

Haunaele ma Setela, W. T.

 

Ua malamaia he halawai ma Seattle, Wasinetona, e pili ana i ke kipaku loa ia o na pake mai ka aina aku.  Ua hooholoia ma ua halawai la e kohoia he mau komite na lakou e hoike aku i na pake o ia wahi e ku a hele loa.  I ka manawa o ka hana a na komite e lawelawe ana, ua hiki ole i na manao hae o na kanaka ke kaohi iho, a waiho loa aku na lakou ka hana, aka, hookahi no ka hele pu ana o na komite me kekahi puulu kanaka nui e ukali ana; e komo ana maloko o na hale kahi o na pake i noho ai, e hana ino ana ia lakou me ka hookokono pu aku e lawe i ko lakou mau pono a pau a hele loa mai laila'ku  Ma keia mau hana ua ala nui ae la ka hakaka ana a hiki ole i na makai kiai e hoomalu pono.  Ua haawiia he hookahi la no na pake e liuliu ai i ko lakou mau pono a pau a haalele koke iho i ke kulanakauhale.  Mamuli o ka ikaika loa o na kanaka o Wasinetona i ke kipaku ana, ua hiki ole i na pake ke hookaulua iho i hookahi minute, a he make ka hopena o ka pake e hana ana pela  Ua hoopihaia kekahi moku me na pake iaia e liuliu ana no kana huakai no Kapalakiko.  O keia hana a pau a na kanaka o Wasinetona, me he la aia ke kanawai ma ko lakou lima, he hana kue kanawai keia.  Ua hooikaika nui ka Ilamuku o ia mokuaina e hoomalu i na hana weiiweli a na makaainana; ua ohiia he mau koa kuikawa no ka hoomalu ana i kokua pu ia e ka puali makai, aka, he mea ole ka lakou mau mea eha a me ko lakou mau leo mana.  Ua kahea kokeia na puali koa, aka, i ko lakou makaukau ana, ua ike iho la lakou aohe mea e hana aku ai, nolaila, ua lawe ae la lakou i ke kahua o na pake a hoomalu iho la.

 

Ua hiki kino ae imua o ka aha hookolokolo ke kapena o ka moku i hoopihaia me na pake, a hoike ae la i ke kupono ole o kona lawe ana i kekahi heluna pake nui hewahewa i oi aku mamua o ka mea a ke kanawai i papa ai.  Ua hoopuka kokeia he mau palapala hopu no na alakai nana i hoala i ka haunaele, a mamua o ke kani ana o ka hora 8 o ke kakahiaka o ka la 8 o keia mahina, ua huloi pau ia ae la na alakai kue kanawai a paa ma ka halepaahao, aka nae ua pau hou lakou i ka hookuu ia ma o na dala bela he nui a na makamaka i uku ai i ke aupuni.  Ua kauoha pu ia na pake e hele ae imua o ia aha hookolokolo i kiai pu ia ko lakou maluhia e na koa.  Oiai lakou a pau imua o ka aha, he hookahi wale no ninau i waihoia mai, a oia ko lakou koho ana ina ua ake e ku a haalele loa ia aina, a i ole e noho paha.  Ua paneia aku keia ninau a ka aha, ma ka haalele ka hapanui, a ma ka noho ka hapa uuku.  Ua hookau kokeia aku ka huina pake i ae e haalele i ka aina ma ka moku, a o ka poe i noho ua hoi aku lakou no ko lakou mau home.

 

I keia manawa o ka hooponopono, aole he mau haunaele i hoalaia.  Ma ke awakea iho nae, ua kue mai la na kanaka na pualikoa.  Ua hoouna koke aku na koa i na elele a ka make maluna o lakou, a ua make he eha me ekolu i hoehaia.  Iloko o hookahi hora keia hoomalu a maluhia iho la.  Ke hooponopono la no nae, me he la aole e mau loa ana keia mau hana ma ia mokuaina.  Mamuli o keia haunaele i hoalaia, ua hikilele wale mai no kekahi mau mokuaina e aku, malia paha o ala pu mai ia mau haawina.

 

 

Na Lono Huikau.

 

Ua noi ae ka hooilina kalaunu o Potugala i ka lima o kekahi kaikamahine alii Farani e lilo i wahine nana.  Ua aeia kana noi.

 

O na hooponopono e pili ana i ka aha kuhina hou o Enelani, he mau nune nui ia na Ladana, a ke hoolala ia la na hana koho.

 

Ua mareia maluna o kekahi apana hau ma ka moana Aretika he kahunapule Geremania me kaikamahine opiopio nona ke koko o ka lahui Enelani.

 

O ka huina waiwai io o ka auhau o na ilio ma ka mokuaina o Minesota, he $200,000.  O ka waiwai io o ka ilio i ke kuai ia, he $12.

 

O Meriama, he kanaka no ke kulanakauhale o Bosetona, ua oleloia he 25 makahiki kona noho pu ana me na moa wahine maloko o ka hale moa.

 

Ua loaa mai nei ma ka okana aina o Adana, Asia Uuku, he kahua kahiko o kekahi kulanakauhale i maopopo ole ia kona moolelo ma na buke kahiko.

 

Ke hoomaka hou mai la ka pahola ana o ka moi korela ma kekahi mau apana aina o Italia, a ke kau la ka weli o na kanaka.

 

O ke kuke o kekahi hale ma Bosetona i kapaia ka Parker House, ua loaa iaia he haawina dala mahuahua no ka makahiki i oi ae mamua o ko ka Peresidena o ke kula nui o Havada.

 

Ua olelo ae na hahai holoholona hihiu o Aferkia, o ka 10 elepani kekahi o na io uaua loa i ai ia mahope iho o ka hoomo'a ia ana.  E hala no ka hapalua hora e ai ai i hookahi iniha kuea o ka io elepani.

 

Ua papa loa ia ma ke kulanakauhale o Berelina, Geremania, ka hoikeikeia o na liona a me na holoholona hihiu e ae i hoolakalakaia imua o ka lehulehu ma ke ano hana keaka.

 

Ua kauoha ae kekahi hui kalepa buke nui o Piladelepia e hoolako ia aku ia hui me 50,000 buke moolelo o U.S. Kalani ke alii makaainana o Amelika i make iloko o kela makahiki aku nei.

 

Aia ma ka papaku o ka moana kekahi pohaku i kapaia he (pumice.)  Ua oleloia, oia ka pohaku a na mano a pau o ka moana e hoomaemae ai i ko lakou mau niho.

 

O Beleva Lakawuda, kela wahine i holo Perekikena ai no Amerika me Kiliwilana ma a puka ole ai, ua makana ae na makamaka iaia he $2,000 no kona luhi ma ka haiolelo.

 

 

He Muhee Holo-lua ko Wailuku.

 

I ka Nupepa KUOKOA, Aloha oe:

 

He muhee holo-lua io no ko Wailuku nei ma ka nana aku, ua pili iluna o kekahi kanaka, he kanaka i kaena iaia iho he kuokoa, oia o J. Haole, a penei e akaka ai o ka muhee o ua hoa nei  O ua hoa nei e muhee nei, oia no ka mea nana i kanu na kuhina i na makahiki i aui ae nei, a ia mau makahiki no hoi e holo balota mau ana ma ka aoao kuokoa, a e hehi mau ana kana mau huaolelo oolea maluna o kou hokua pauaho ole e kuu KUOKOA, no ka aoao pili aupuni, aka, i keia la, he muhee holo lua maopopo ia no ka apana o Wailuku nei.

 

Eia ka mea i lilo ai ke kanaka i muhee, ua piikoi aku nei i luna auhau no ka apana o Wailuku nei, a ua i ia mai nei paha e lilo i mea hooikaika ma ka aoao pili aupuni, a ua ae iho nei.  Ke ike nei makou i ka hua o ia laau he pala haama, oia hoi he paa balota aupuni maopopo o J. Haole, ke hoikeike mai nei ia makou kona ohana, me he hoihoi la makou i kana, oia ka mea i lilo ai ke kanaka i muhee.  A o ka hana a ia paa balota e ikeia aku nei i keia mau la, o ke aloalo i kanaka i na ahiahi a pau i kahi o Ma'ena.  Auwe! aloha ino keia mau uhane maikai a ke Akua i hana ai ke hoohei ia nei e ke kelakona nui, (oia hoi ka paa balota aupuni.)

 

O J. Haole, ua hoohui ae nei oia me G. E. Richardson i hookahi, he paa balota aupuni no ka apana o Wailuku nei.

 

Me ka mahalo i kou mau hookele makaala.

 

OHANA O J. HAOLE.

 

 

MAI HANA INO OE IA OE IHO

(Koena mai ka aoao Eha.)

 

puulu hookahi e palaina puna nei mawaho, aka, o loko aku, he luakupapau pelapela loa; he ano like oe me ia i a he hee, ke pupuhi mai, pouli pu ke kai i kona kueaeuli, a me ka hoololiloli i kona ano he nui loa, me ka maalea a akamai e loaa mai ai na mea ai iaia, a e pee ai i kona mau enemi i ole e ike ia aku.  Penei: I kekahi wa, me he pu limukala la ka ulu haulaula e maewa ana i ke ko ia e ke au i ke au i o a i anei.  A i kahi wa, ua like me ke kiokio ako'ako'a ooi, ka wawana halehalena.  Ma kahi wa, ua like me ka ponaha one uuku poepoe a opikopiko liilii ke nana aku &c.  Aka, i ka wa e pau ai kana mau hana hoopahaohao i hoololiloli ai, hoi hou ae no ia a kona ano mau.  Pela oe mawaho he palaoa, aka, oloko ou, he kikania maopopo oe.  Ua ku oe imua ma na manawa like ole he lehulehu ia H. Walakahauki, he alo he alo a hoohiki pau pele pau mano, he lunahooikaika baloka no laua a loaa ka makana mai a laua mai, komo iho la iloko o ke kieke o ko puliki, alaila, huli kua aku la oe ia laua, a o ko ala ia F. H. Hayselden (Kikaha) ma, a loaa mai la he mau phaku, komo iho la i ke kieke o ka lole wawae, huli kua oe ia lakou aia ko alo ia Z. Y. Kuea a komo iho la ma ke kieke o ke kuka he mau poepoe keokeo, aka, i ka hiki ana iho nei i ka la koho baloka, ua kanana ia oe he lunahooikaika ma ka aoao hoopili kuhina oe, alaila, hoi hou ae la kou ano mau e like me kou ano mau i ka M. H. 1884 i hala, alaila, kiai paa loa mai la kela makai kiu kaulana Onila Maka a paa loa ia oe ma ka pu-ana-i a mau loa aku.

 

O na kahu ekalesia i hoonohoia ma ka lakou mau kihapai, e kiai makaala loa lakou i na alakai hewa ia o na hipa a ka Haku, i ole e poino i ka ilio hae  O ke kahuhipa, ua ili iho maluna ona ka paio ana i ka paio maikai o ka manaoio, e puhi ana i kana pu me ka leo nui maopopo i auhee ke kipi mai ka pa hipa aku.  O ke kahu ia o Kawaiahao i haiolelo ai ma ia po, no ka pomaikai o kana mau hipa e hanai nei, a me ka ka poe a pau e lohe mai ana i kona leo a malama iho.

 

Ma keia mau hoakaka ana mamua a ua kuhihewa loa ka Mea Kakau iaia iho, e oi aku ana kona mau pomaikai loaa mamua o na kokua e haawi mau ia nei iaia i kela a me keia manawa; me ka noonoo akahele ole o ka haakei i ka poe ana e pane kikoo-la nei me na olelo hoinoino he nui me ke kumu kupono ole, i ka poe nana e uku nei kana mau kaikamahine ma ke kula hanai o Kawaiahao e noho nei malaila.

 

Owai o Mea Kakau?  Ke hoike nei oia iaia iho, me na hooiaio he nui mawaho mai, ua lawa ia no ka hoike pololei ana i kona inoa moe-waa o T. Puuohau ia.

 

PALEPONO.

 

 

NA HOOLAHA HOU.

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono Waiwai ma ka hana o ka Waiwai o Thomas Cummins o Honolulu, Oahu, i make.  Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Nui A. F. JUDD.

 

Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a Alexander J. Cartwright, Luna Hooko Kauoha o ka waiwai o Thomas Cumminso Honolulu, Oahu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $1065,72, a e hoike ana o na mea i loaa iaia he $4690,70, a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ia oia a me kona hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

 

Ua kauohaia, o ka POALUA, ka la 30 o Maraki, MH 1886, ma ka hora umi kakahiaka, imua o ua Lunakanawai nui la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua Noi la, a me na Papa Hoike i oleloia a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia.  A o keia kauoha ma ka olelo Enelani ma Hawaii, e pai ia maloko o ka Hawaiian Gazette a me KUOKOA, he mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.

 

Kakauia ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina, i keia la 17 o Feb., 1886.  A.F. JUDD, Lunakanawai nui o ka Aha Kiekie.

 

Ikea: HENRY SMITH, Hope Kakauolelo.  20643ts.

 

 

AHA HOOKOLOKOLO Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o POKA (k) no Koloa, Kauai i make kauoha ole.  Imua o ka Lunakanawai Kaapuni, ma ke Keena.

 

Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Keona (k) o _____, e hoike mai ana o Poka (k) no Koloa, Kauai, ma ka la 18 o Ianuari, M. H. 1870, a e noi ana e hawiia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia A. K. Mika.

 

Ua kauohaia o ka POAONO oia ka la 6 o MARAKI, M. H. 1886, i ka hora 10 o kakahiaka, a oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakaanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Koloa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.  A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke KUOKOA, nupepa ma Honolulu.

 

Kakauia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina.  Ian. 30, 1886.  JACOB HARDY.  Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.  2063-3t.

 

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.  Ke hoolahaia aku nei, i kulike ai me kekahi mana kuai i hoikeia ma kekahi palapala moraki i hanaia e J. Ten Siau ia H. Hackfeld & Co., ma ka la 6 o Iune, M. H. 1885, i kope ia ma ke Keena Kope o ke aupuni, ma ka Buke 95 a ma na aoao 292 a me 293, e hooko ia ana ua moraki la no ka hai ana o kekahi o na aelike.  H. HACKFELD & CO. Mea Moraki.

 

L. A. THURSTON, Loio no ka mea Moraki.  Honolulu, Feb. 25, 1886.

 

O ka waiwai i hoikeia ma ua moraki la, he 1 Eka ua kanuia i ka maia me ke ko, a me ka hale ma ua apana aina la e noho ia nei e ka mea i moraki mai ma ke ano he hale kuai, aia ma ka aoao makai o ke alanui Moi, ma Pawaa Honolulu, kokoke i ka pa kanu laau o ke aupuni.  A i hoolimalima ia J. Ten Siau e H. R. H. Liliuokalani a me J. O. Dominis ma kekahi palapala hoolimalima ma ka la 10 o Jan. 1885 no 10 makahiki, no ka uku hoolimalima he $100 no na makahiki mua elima, a he $125 no ke koena aku o na makahiki.  2065-3t.

 

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

 

Ma keia ke hoolaha nei ka mea nona ka inoa malalo iho, mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia ma ka la 30 o Dekemaba 1881 i hanaia mawaena o Susan Kealoha a me Davida Kaapa kana kane, no Honolulu, a me John Farnsworth, no Honolulu, a i kope ia ma ka Buke Kope Palapala Helu 70 ma ka aoao 497 me 498, a no ka uhai ia ana o ka aelike iloko o na moraki nei, e hooko ia ana ua moraki nei a e kuai ia ana ka waiwai i moraki ia ma ke kudala.  Eia ka waiwai i morakiia a e kudala ia ana: Kela apana aina ma Waikane, Koolau-poko, Oahu, i hoikeia ma ka Palapala Sila Nui Helu 574 ia Puaa, ekolu apana, a i hoolilo ia ia Susan Kealoha e Kekuahi, a i kopeia ma ka Buke Kope Palapala Helu 59 aoao 136.  JOHNS FARNSWORTH, Mea Moraki.

 

L. A. Thurston, Loio no ka Mea Moraki.  Honolulu, Feb. 25, 1886.

 

 

NA HOOLAHA HOU.

 

AHA KAAPUNI APANA EHA O KO Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono Waiwai.  Ma ka waiwai o PETER RICHMOND no Waimea, Kauai, i make.  Imua o ka Lunanawai Kaapuni ma ke Keena.

 

No ka mea, ma ka la 20 o Febuari M H 1886, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala i olelo ia oia no ke Kauoha Hope Loa a Peter Richmond, i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka ia hoi ka Palapala Luna Hooko no Mrs. Hana Richmond, ua waihoia mai e Kahumu Richmond (w).

 

Nolaila, ua Kauohaia o ka POAONO oia ka la 20 o Maraki, M. H. 1886, ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Koloa, Kauai, oia ka la me ka hora, e hooiaio ia i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.

 

A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.

 

A ua Kauoha hou ia, e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha, a me na hooilina o ka mea i make, ma Kauai, e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.

 

Kakauia ma Koloa, Kauai, Feb. 20, 1886.

 

JACOB HARDY, Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.  2065-3t.

 

 

AHA HOOKOLOKOLO Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o JOHN PUNI no Koloa, mokupuni o Kauai, i make.  Imua o ka Lunakanawai Kaapuni, ma ke keena.

 

Kauoha e hoike kumu, ma ke noi a ka Lunahooponopono waiwai, no ke kauoha e kuai aku i ka waiwai paa.

 

Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai i ka palapala noi a Jared K. Smith Lunahooponopono o ka waiwai o John Puni, i make, no ke kauoha a ka Aha e kuai aku i kauwahi o ka waiwai paa o ka mea make i oleloia, oia hoi eha hapahaneri (4-100), mahele ole ia, o ke Ahupuaa o Mahaulepu, mokupuni o Kauai, a ua hoikeia ma ua palapala noi la, he mau kumu kupono ma ke kanawai no keia kuai ana.

 

Ua kauohaia i na mea pili a pau e hele mai imua o keia Aha ma ka Poaono, oia ka la 20 o Maraki, M H 1886, i ka hora umi kakahiaka, ma ke Keena o keia Aha ma Koloa, Kauai, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.

 

A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule mamua ma ke KUOKOA, he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.

 

Kakauia ma Koloa, Kauai, Feb. 19, 1886. 

 

JACOB HARDY, Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 2065-3ts.

 

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Waiwai o MAUHILI opio no Wainaku, Hilo, Hawaii, he keiki oo ole.

 

Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kaaekuahiwi (w), ka makuahine o ke keiki opio Mauhili (k) no Wainaku, Hilo, Hawaii, e noi ana e haawi aku iaia ka mana e mahele i na apana aina hui, i kaawale ke kuleana o ua keiki nei, malalo o kekahi mau apana aina elua e waiho nei ma Wainaku, Hilo, Hawaii.

 

Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka Poalua oia ka la 30 o Maraki, M H 1886, i ka hora umi o kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, ma ka manawa me kahi i koho ia no ka hoolohe i ua noi la me na mea kue ke hoike ia.

 

F. S. LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.

 

Hilo, Hawaii, Feb.18, 1886.  2065-3t.

 

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Waiwai o J. ILI no Kalapana, Puna, Hawaii, i make.

 

Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kaanaana (w) a me Awa (k), a me kekahi palapala i oleloia oia ka palapala kauoha hope loa a J. Ili no Kalapana, Puna, Hawaii, e noi ana e hooiaioia kela palapala a e hoonoho aku ia Awa (pake) i luna hooko no ia kauoha hope loa.

 

Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka Poalua oia ka la 30 o Maraki, M H 1886, ma ka hora umi kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.

 

F. S. LYMAN, Lunakanawai, Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.

 

Hilo, Hawaii, Feb. 18, 1886.  2065-3t.

 

 

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.  Ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o NAKI (w) o Kailua, Oahu, i make; ke kaheaia aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou i ua waiwai la, e hoike koke mai ia'u iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole ia e hoole mau loa ia aku no lakou; a o ka poe a pau i aie i ua waiwai la,  e hookaa koke mai ia'u.

 

ABERAHAMA KEKAI, Lunahooponopono Waiwai o Naki (w). Honolulu, Feb. 24, 1886.  2065-4ts.

 

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.  Ua hookohu pono ia mai au e ka Aha Kiekie i Lunahooponopono no ka waiwai o AHUNA, a i ole o LEONG TAT PIO o Waialua, mokupuni o Oahu i make, a ke kauohaia aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou i ua waiwai la, e hoike mai me na hoakaka kupono imua o'u ma ke keena o M. S. Grinbaum & Co., ma Honolulu, ina ma ka moraki a me kekahi ano e ae paha, iloko o na mahina eono, a i ole pela e hoole mau ia no lakou.

 

O ka poe a pau i aie i ka waiwai i oleloia, e hookaa koke mai lakou,; a o ka poe a pau i aie ma kona halekuai, e hooponopono ia no me Ah Lin o Waialua i oleloia.

 

S. SELIG, Lunahooponopono Waiwai o Ahuna.  Honolulu, Feb. 23, 1886.  2056-3ts.

 

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOKO KAUOHA.  Ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei i Luna Hooko Kauoha no ka palapala kauoha a David Makaliu i make.  Ke kahea ia aku nei ka poe o ka mea make i aie ai e hoike koke mai imua o'u, a i ole i kuu loio oia o J. Kealahula, a me ka poe i aie mai i ka waiwai o ka mea make i oleloia, e hoike koke mai imua o'u a iole i kuu loio i oleloia ae la maluna iloko o na mahina eono mai keia la aku, o hoole mau loa ia ke hala ka manawa i oleloia.

 

MRS. H. O. MAKALIU.  Luna Hooko Kauoha.  Hanalei, Kauai, Dek. 19, 1885.  2065-3t.

 

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.  Ke kauoha ia aku nei ka poe a pau i aie mai ia Naholowaa (k) i make ma Honolulu, e hookaa koke mai ia Meleana Keahemakani (w), ka Luna Hooponopono Waiwai o ka mea i make, a o ka poe a pau he kuleana ko lakou i ka waiwai o Naholowaa (k) i make, e hoike koke mai lakou i ko lakou kuleana ia Meleana Keahemakani (w) o Honolulu, mamua ae o ka la 30 o Iune, 1886.

 

MELEANA KEAHEMAKANI, Luna Hooponopono Waiwai.  Haliimaile, Honolulu, Feb. 6, 18'6.  2062-3t.

 

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI: Ma ka la 11 o Ianuari, 1886, ua hookohu pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho e ka Mea Hanohano Abr. Fornander, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, H. P. A., lunahooponopono waiwai, ma ka waiwai o E. S. Maunaloa (k) o Kawela, Molokai i make kauoha ole.

 

Nolaila, ke kauohaia aku nei na mea a pau aie iaia, e hookaa koke mai ia'u, a o ka poe ana i aie aku ai, e hoouna mai i na bila pololei i hooiaio ia imua o'u iloko o na malama eono, a ina he waiwai ko ka mea i make ma ko hai lima e paa ia ana, e hoihoi koke mai ia'u, a e loaa no au ma "Kalauonaona Home," Kamalo, Molokai.

 

J. W. M. POOHEA, Lunahooponopono Waiwai.  Kamalo, Molokai, Feb. 12, 1886.  2064-@@.