Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 12, 20 March 1886 — KA MOOLELO KAAO EEHIA O KE KEIKI ALII ROMURA. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO EEHIA O KE KEIKI ALII ROMURA.

t Ktf ī.ion**,,'

K* mea i kipaia, ka. Opua Rose o na ieihapai ae ka Paawal o kona Lahui, a o ka Maau Aeto boi o na Koalooo a ue aa Ulalaao aooaao o Alejteria; he Ivikaoi ao na au i hala, Ka Hookalakupua o ka Makakila. OKA poe a pau i ike a i lohe ho» i ka oleio hoolaha & ka Moi e kauoha ana 1 na makaainana e akoakoa aku ma ka pa alii no ka hoike ana mai i kona mau manao imua o na makaainana t oia keia: ' O ka mea nana e imi a loaa kuu ilio Robine a hoihoi mai, e lilo no iaia ka hapalua o ke aupuni, a e noho hoi oia ka iua o ka Moi o ke aupuai ke hoihoi mai oia i ke kino o kuu ilio punahele, ina i ola a i ole ua make paha." I ka iohe ana 0 na makaainaoa i na manao o ka Moi i kauoha mai ai ia lakou. Ua nui na huakai hele no ka imi ana, alia, aohe nae he wahi moali o ka

pomaikai i loaa mai. u.i lilo na hooikaika nui ana o ka lehulehu i mea hooluhi wale ia lakou iho. Hala ho{ie ae Ia ia mau la a ka Nfoi e kaniuhu mau ai me ka poina ole, a e lioemianao mau ai hoi rae ka ehaeha i na la a |>au ; e like me ke aloha o ka makua i ke keiki pela oia i noho ai me ke kaumaha no kana ilīo, no ka mea, he eliina makahiki o kona malania ana iaia, akahi wale no hana ana i nalowale

aL I kekahi po loaa iho la i ka Moiwahine he moeuhane kupanaha, p«nei: U E ku ana ka Moiwahine ma o kekahi muliwai nui akea » ike ole ia kona mau palena, a oiai oia e kilohi ana, aia hoi ike aku la oia he ekoiu mau hua ohia gula ma kapa miliwai. No ka makemake loa o ka Moiwahine i na hua ohia, wehe ae la oia i kona mau kamaa i hiki iaia ke iho ilaio o ka muliwai, iaia i lalau aku ai i ka hua ohia mua ike iho la oia ua apoia i ke apo eleele, o ka lua hoi o ka hua ohia ua apoia i ke apo ulaula, a o ke kolu 0 na hua ohia ua apoia i ke apo daimana nona na ano ekolu e alohi ana, he omaomao, he ula, a me ka ielo e like me ke keleawe melemele maika» 1 pa-hikuia kona hoomaemae ia ana. A oiai ka Moiwahine i huli ae ai e hoi, ike aku la oia i kekahi manu hulu nani loa e lele mai ana maluna o ka piko o kekahi kuahiwi me ka mama nui. Ua lele mai la ua manu nei a uhau raai la i kona mau eheu i ka Moiwahine, no ka maka'u loa 0 ka Molwahine ua puoho ae la oia mai kona hiamoe ae me ka pau pono ole kana moeuhane.

I ka Moiwahine i puoho ae ai me ka noonoo nui, aka, ua poina loa iho la iaia na ano a pau 0 ua moe nei ana a anoninoni iho la ka noonoo o ka Moiwahine no keia moe. Ala ae la ka Moiwahine mai kona wahi moe ae a ilalo a hoopuka mai ia i keia mau huaolelo : O ka moe aole kaua i maopopo i kona ano, nolaila, o ka mea pono wala no ia kaua e hana aku ai, e kau oha kaua i na magoi, na kilokilo, ka poe hoopi'opi'o a me ka poe naauao a pau 0 ke aupuni e liele mai lakou a hoike mai i ka mea huna pohihihi i anoninoni ai.oe kuu Moiwahine maikai.

Nolaila, hoouna aku la oia i kona elele lawe kauoha e hele ma na wahi a pau e hai aku i ka lohe t ka poe ike kilokilo, a pela aku. Ua hele aku la no ka rumi o ka Moikane, iaia nae i komo aku ai, pane mai la oia i kana wahine : Heaha keia kakahiaka ou ? A heaha keia kaumaha o kou helehelena e kuu wahine maikai ? E hai mai wahi a kana kane. Pane aku la ka Moiwahine : "Ua moeuhane au i ka moe, me ka weiiweii au i puoho ae ai, aka, ua poina ioa iho la ia'u na ano a pau o ua moe nei. I ka lohe ana o ka Moi i na oleio a ka Moiwahine, ua kuiou iho ia oia makemakeia lakou e hele mai i ka pa alii nei. He elinia i hala ae, ua pum loa na wahi a pau o ke aupuni i ka iohe i ka olelo kukala a ka elele no ke kauoha a ka Moi. Ua hele aku na magoi, na kiiokilo, a me ka poe ike hoopi J opi ? o, na poe naauao a pau, e iike hoi me ka makemake o ka Moi.

Ia iakou 1 hiki aku a: i pa aiii, i mai ia ka Moi ia lakou, oiai ua akoa koa mai nei oukou iloko nei- a eia ko'u manao a J u i makemake ai e hoike aku imua :> oukou, oia hoi keia : He moeuhane na ka Moiwahine, ua fx>ina nae na ano a pau o ua moe la, a ua makemake oia e ike iua moe ia. Pane mai Ia na magoi a me ka poe naauao a pau ma ka olelo Suria, i mai la. "E o!a mau !oa ka Moi a me ka Moiwahine." E hai mai oe i kau poe kauwa i ua moe la ana makou ia e hoakaka aku. t? Oieio aku ia ka Moi ia iakou, ua paa kuu alelo, ina aole oukou e hoike ma» ana i ka moe a me kona ano, alaila, e lukuia oukou a pau, aka, ina hoi oukou e hai mai ana ia'u 1 ke ano o ka moe a me na mea a pau e pili ana i ua nioe la, ahila, e loaa no iaia ka uku makana mai o'o hku, a e hoohanohano aku no au iaia a me kana mau mamo mahope aku ona. No ia mea, e hai mai oukou i ka moe a ke ano o ua moe la.

Pane hou aKu la na magot, i aku la : E hai mai oe e ka MOl i kau poe kauwa i ka moe a na makou ia e hoike aku i ke ano o ua moe la. Otefc* hou aku !a ka Moi ia lakou, t aku ia: O ka Moiwahine ka mea nana ka moeuha-

ne, akx ua ix>ina 'oa taU na ano 1 pau o i:.i moe ia. No ia mea, ua kau* oha ta aku oukou e hek mai a e hotkc nut 1 ke ano o ka moe a ka Meiwahine. aka, ke koi mai nei no nae oukou ia'u : nohila, ua paa kuu manao, a i hoakaka ole mai oukou, e okioki iiliiia oukou a me ka oukou mau keiki a mau wahine. Olelo mai h na mayoi T na kilokilo a me na poe na&uao a pau. i aku ta i ka Moi: Aohe kanaka ma ka honua nei e ola nei e hiki ai iaia ke imi a huli i ke ano o ka moe, a hoakaka mai hoi i ke ano imua ou eka Mov—aole alii, aole haku, aole luna i koi aku i na kilo, na magoi t a me na poe naauao a {»u o ka aina Ina mea e Hke me keia. He mea pohihihi loa keia ake alii e koi mai nei, aole loa he mea e hiki ke hoakaka i keia mea imua oka Moi, ina aole oia e hoakaka mua mai i ke ano o ka moe.

No ia mea, huhu loa iho la ka Moi a kauoha ae )a c lukuia na poe magoi, na kilo vilo t a me na poe naauao a pau o ke aupuni ameko ke kulanakauhale aiii kaulana o Edoma, i oleloia» ke kulanakauhale ona liona opiopi- A holo ae la ka lohe mai o a o o ka ain* e luku ia k.i poe naauao a pau oka aina, mainua ae oka lukuia ana, e lawe mai ia lakou imua o ke alii, ka j>oc nui a me ka i>oe liilii, i hiki i ke alii ke ike aku i ko lakou mau hoj>ena, a i oie e kuauhau mai kahi poe hoopunipuni, wahi a ua Moi nei iaia iho*

Hopuia iho la na mea a pau i ikeia he poe kilokilo ame na magoi pau, a me ka poe i kauiana he ike a me ka naauao kuhohonu mai ke nui a ka liilii, a e alakai aku ka Ilamukuia lakou nuloko oka pa kaua o Belsseta. Ua ku'i ka lono ma na wahi a pau oka aina i ka lohe i na olelo hooweliweli a ka Moi Romurai oia hoi ka luku ana aku i na kilokolo, na mogoi, ame na poe naauao a pau oka aina. He kumakena nui keia ma ke kulanakauhale o Edoma, e noho kanikau ana na mea a pau, e 010 ana na piha uwe o ka ehaeha o na makua i na keiki a |)ela na keiki i na niakua.

[K na hoa e kali iki ko kakou kamailio ana no ka luku nui nia Eiiuma, a e huli hou ae ko kakou kamailio ana no ka Moneka a me kona lio eleele nani.) Aia ma na kakai mauna anoano o Kiresatia iloko o kekahi awawa e paku ia e na pali kuhoho laumania, e noho ana kekahi Moneka me kana nona ka inoa o Kmeiana. Ua noho kaawale loa oia me ka mehameha aohe mea i ike i kona wahi i noho ai, a aohe no hoi mea i ike iaia, aka, ua paa iaia na moolelo o na Moi, na aina, na wahi kaulana a pau 0 ke aupuni, a oia wale no ka mea i ike 1 ka home pali o ka hapa kino kanaka a holoholona i oleloia ma ka helu mua o ka kakou nanea i hala. Aia no hoi me ua Moneka la elua lio hulu nani loa, he lio eleele a he lio keokeo, i oi aku ka holo a me ka mama, a no laua hoi na inoa i kapaia o Muraka lio eleele a o Rose ka lio keoko.

Mai loko noi o ka īnoa o keia mau lio i loaa ai ka inoa o ka kakou hiwahiwa nani e kuilima pu aku nei, a'u o ka mea kakau c kaena mua ae nei o Komura ka oi o ka nani. O ka inoa o keia o Moneka paha'oha o, oia no o Hesana. I kekahi la, oiai ota e hele holoholo ana a hoea loa aku ma na palena oke aupupi o Alegeria, ao ka hiki ana aku hoi o kona mau la hele i ka puni ana o ka mahina hookahi ma ke ano kaaheie i maa iaia. Ua hookahaha loa ia oia i kona lohe anaika uihe uwe kanikau o ke make-

na nui roa na wahi a pau o ke aupuni; no!aila t hoohoio iho la oia iloko ona e hele aku c isce i keia mau leo hoike no ka pilikia e hiki mai ana, a ina paha he mea hiki kc ikela kahi i hoea ma) ai ua poino Ul 1 kona hooholo ana i kona manao e hele aku ma na kauhale kahi hoi ana e lohe mau nei»ka uwe kanikau oke kumakena. Uhi iho ia oia i kona lio nae kekahi kapa hulu bea pohee ioa i hana noeau loa ia ma ke ano e huna i na kamahao o ka hulu pahee o kona iio i >kc ole ia mai e na kanaka, a e aahu ana no hoi oia i ke kapa hele kuahiwi. Ika pau ana o keia mau hoopouopono anaana» ua heohuli ae la oia i kena lio keokeo a haaieie pau la no ke kuianakauhaie alh kahi hoi ana lehulehu e haiamu ana iii3 ka eehia nui no ka hopena o ko !akou mau hoakanaka. ( Aolt i pau.)