Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 13, 27 March 1886 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "Daily Honolulu Press." Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moi wahine me Nuuanu.

         E hoouna muai@mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau. Aole e hoopukaia na Olelo Hoolaha @@ laweia @ mai mahope o ka hora i hoikeia ma@@@a. E hoo@@piha aku ana makou i keia rule @@aluna.

         E hooili mai i na leta a pau a me na kauhoa a me ka uku pepa ia Ka Nupepa Kuokoa ma Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia ole i keia Keena.

         O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa, mai ia mau apana, e hooiia ka uku luna.

 

 

E loaa no ke KUOKOA i ka poe makemake e kuai no ka 10 ceneta o ka pepa, ia S. W. Oni, ma ke Keena Kuai Buke Hawaii.

 

 

E HOOLOHE.

 

         Aole loa e haawi ia ka Nupepa i na Luna a me ka poe kuleana pepa a pau ma kahi e pai ia ai, koe kahi i aponoia no ka hoopuka ana aku. O ka poe a pau i loaa na kuleana ma o na Luna la e kii ae no ia lakou, koe na hooia ana mai a kekahi luna no kona hiki ole ae ma kahi a ma ka manawa haawi pepa.

 

 

Kela me keia.

 

         Ma ke Kinau o ka Poakahi nei i holo aku ai ke Kiaaina Dominis no Maui a ua lohe pu ia mai o ka Hon. C. P. Iaukea iho la ma kona hope.

         Ma Kapalama, ua hanau mai na Mr. S. Paaluhi a me Mrs Luisa Paaluhi i ka la 5 o Maraki nei, he keikikane, oi iho la ka umi o na keiki mai ko laua puhaka mai.

         Ma ke kakahiaka o ka Poaha nei i kau ae ai ka hope o kahi mokuahi Kimo Laukeke maluna o ka puu one makai aku o ka Makeke o Ulakoheo, aole nae i nui ka poino.

         Ua hokia mai kekai kanaka ua loaa kekahi makai ku huina o ke kulanakauhale nei i ka mai ano opulepule, o ke kumu ka, wahi ana, no ka lawelawe ino ka i na lawenala; ua namunamu ia ka.

         Ma ka mahiko o Eleele, Kauai, ua komo aihueia ka hale noho o Augst Drier e ka poe kolohe a lawe aku la i kekahi wahi pahu dala uuku, me dao loko. Ma ka huliia ana, ua loaa aku ma kahi kaawale loa mai ka hale aku, ua wahi pau dala nei, ua kikeke.

         Iloko o kekahi mau po o keia pule, i hoikeia mai, ua hahai loloa ia mai kekahi mau haole e na kanaka mawaho ae nei o Kulaokahua, oiai paha laua e hoao ana e komo powa i kekahi mau hale, aole nae laua i loaa. E makaala nae i keia mau po, oiai ke hoi mai nei na po pouli.

         Ua hopuia mai nei ma ke awa o Makena, Maui, kekahi kanaka no ka malama opiuma. He 44 na tini opiuma i hopuia, a ma ia paa ana o keia opiuma ke manana a ke loma wale la no na kanaka ai opiuma o ua wahi nei i ka loaa ole o kahi uwahi; e nana ae i ka moolelo e pili ana no ia mea.

         Ua lohe mai makou ua haawiia aku la ia Kailiula o Hilo, Hawaii, ka laikini lapaau. Maikai iho la, wahi a kekakahi poe, ka loaa ana ia Hawaii ponoi he lapaau akea ana i kona lahui &c., a iaia paha e kaulana loa aku ai na laau lapaau Hawaii, oia kahi apu-awa, kahi ko ula, i a ula, a nui aku.

         Ua hoohuiia ma ka berita o ka mare ka poe no lakou na inoa malalo iho nei, no Kapalama-uka, Ian. 29, 1886, Pololei (k) a me Kamala (w); Kalihi-waena, Mar. 12, 1886, Mahoe (k) a me Nawahine (w); Kalihi-uka, Mar. 14, 1886, Kamohoalii (k) a me Paakea (w). Na Rev. S. Paaluhi lakou i hoohuiia ma ka berita o ka mare.

         Ma ka la Sabati nei i ku mai ai ianei ka mokuahi Santa Maria mai Kapalakiko mai iloko o na la holo he 10. He wahi mokuahi laau uuku keia nona na tona he 600 a ua lawe mai oia he piha ukana nu- no keia awa. Ua loheia mai no Kakela me Kuke keia wahi moku, a e hali aku ana oia i ke ko mawaena o keia awa me Kapalakiko. Me keia la paha e holo aku ai oia.

         O ka Poakahi nei ka piha ana ia Kini Uilama Emepera o Geremania na makahiki he 89. Ua hoomanaoia kona la hanau ma ka huki ana ae o na luna aupuni i ko lakou mau hae e hoike ana i ke ohohia ia o kona la hanau a me kona ola loihi ana. Ua haawiia ae no hoi he mau hoohanohano puhi ohe ana ma ke alo iho o Halekauila. He ki pu ana no hoi kekahi ma ka papu o Kakaaako.

         Ma ka wanaao Sabati nei i ku mai ai ka mokuahi Mariposa mai Kapalakiko mai me ka piha ukana nui. Oiai oia he a la ma ka moana, ua loaa iho la kekahi kanaka Geremania i ka mai pupule, he ohua nae oia. Eia oia maanei kahi i hoopaaia ai. Maluna mai ona i hiki mai ai ka Ona Miliona Spreckels a me ka kaikamahine. Ma ka hora 12 o ia po kona holo loa ana no na panalaau o ka Hema.

         E nana ae i na hoolaha hou e puka aku nei ma keia helu, he mau hoolaha waiwai lakou a pau. E nana ia.

         I keia pule ae e hoopuka aku ai makou i ka moolelo o ka Ahahui Euanelio o Hawaii ke loaa he kowa kupono.

         Ua malamaia maloko ma ka luakini Bihopa he wahi ahaaina ma ka Poaha nei i maa mau ia lakou: ua maikai no me ka maluhia pu no o na hana.

         Ua lonoia mai, ua hookau aku la kekahi haole i kona lima kakauha maluna o kana wahine mauka ae nei o ka Bay Horse. Aohe lono i hoike maopopo ia mai no keia mea.

         Ma keia ku ana mai o ka mokuahi Kiuau e loaa hou mai ai he mau lono no ke ahi o Kilauea ma Hawaii. He lono mahuihui nae kai pa-e mai, aia ka ke hoelo hou la ke ahi a Lonomakua.

         Ua hoolalaia iho nei e kekahi mau komite ka hoakea hou ana i ke alanui Papu e hoomaka ana mai ke kihi mauka o ka hale inu rama Key Stone a hiki ma ke kihi makai e ku nei ka halekuai o Makanani.

         E hoike na keia leta malalo iho penei: “Ke kaena nei o J K Nahale” ʻHaule ino ia’u na Lahainaula, na Punahou, na Hilo, a me na Sana Lui, a pela aku.’” Ke kaena nei o ia nei no ka puka ana paha.            J. P. HAENA.

         Ma Holualoa, Kona, Hawaii, ua hanau mai na Hanamau a me Likamaa kana kana wahine, he keikikane, a ua kapaia aku kona inoa o Pualilua. Maikai no ina e Puali-kolu hou iho a Puaha aku paha. E ulu ka lahui.

         Ua hiki mai ka lohe ma ka Malulani no ka make ana o Solomona ma Kailua, a oia no hoi kekahi alii lutanela o ka puiliko kiai ponoi o ka Moi. Aole i maopopo loa ke kumu o kona make ana; he lehulehu ka poe o ke kulanakauhale nei i kamaaima iaia.

         Hoihoi ole lua no hoi ka lohe ana i kekahi poe kanaka-makua e olelo ana i ka olelo kupono i kamalii; o kekahi o ia mau olelo he ano kohu ole loa maoli no, eia kekahi o ia mau olelo: “Huki mai ka ulua.” A o kekahi hoi: “Ua pau ae la keia &c.” Mamua koke iho nei no, he ue ; a eia hou no ka.

         Ua aheleia kekahi mau pake ekolu i kekahi o keia mau po iho nei ma kela wahi alanui e iho la malalo ma ka hui ana o alanui Hotele me Maunakea. I ke kaula ka mea i aheleia ai ma ka hana ia ana o ke kipuka ma ke alanui, a i ka holina ana o na pake oiai lakou e waiho ana ilalo me na wawae i huhuiia a paa, ua holo aku la ka mea kolohe.

         Ma ka Poaha nei i holo pukaka mai ai kekahi mau lio me ke kaa kikane ma ke alanui Moiwahine me Nuuanu, a malaila kahi i paa ai. Ua hoikeia mai ua hoomaka mai ka puiwa ana o keia mau lio ma alanui Alakea a haki he eluia mau kukui alanui. Ma o ke kahu kaa la keia hemahema, a o ke poho, he hele io i ka halewai.

         Ma Ewa ae nei u hoopua o Mr. Keone Esq ka Makai nui o ua Ia-hamauleo nei, e G. W. Haaheo no ka hewa he lawe wale ana i kona pihi makai, me ka maopopo ole o ke kumu. Ma ka hookolokolo ana a ka Lunakanwai James. Humphrey, ua lanakila ma ka aoao o G. W. Haaheo, o J. Amara ka loio. A wahi a na lono, e kapalulu loa mai ana i Honolulu nei.

         Ua mala ma ae ka pualikoa pualu o ka Moi Ponoi “King’s Own” i na hana a pau e pili ana ia oihana ma ke ahiahi o nehinei, a ma ia po no, ua kauohaia na hoa a pau o ke King’s Own, e akoakoa ae ma ka hale paikau i ke kakahiaka nui o ka la Sabati mua o ka mahina o Aperila, oia ka la 4; me ka hoomanao ana no hoi he hana a me ke ano o ka la ke hana ia aku ana.

         Ma ka po Poano i hala iho hei, he mau haole ekolu paha a oi ae kai kaalo ae ma kekahi o na hale noho o na kamaaina ma Kapuukolo, a i ka ninauia ana aku, ua hoopuka mai la i kekahi o keia mau huaolelo: “I wanted to see my friend in there.” A mahope koke no o ia manawa, ua puka ae la he mau olelo kalakal i kupono ole i keia pepa ke hai ae imua o ke akeka.

         Ua loheia mai ma ka mokuahi Kilauea Hou ma knoa ku ana mai i ke kakahiaka Poaha nei, ua hanaia kekahi kaima hou pahi ma Laupahoehoe i Hawaii hou pahi ma Laupahoehoe i Hawaii, mawaena o kekahi haole, ka mea i hou ia i ka pahi, a me kekahi Pukiki, ka mea hou pahi; he mau paahana laua no ka mahiko o Laupahoehoe. Koe ka lohe ana mai, ua make paha, aole paha. O Low ka inoa o ka haole.

         Ua holo mai kekahi pake mai Onomea, Hilo, i noho hui me kekahi pake malaila, no Honolulu nei i kela pule aku nei, a ma kona hala na mai ianei ua ike iho la kona hoa mao, ua laweia e keia pake he $800. No ka makau o kela hoa pake o holo malu keia pake i na aina e, nolaila ua holo mai la oia e nana maluna mai o ka mohuahi Kilauea Houi ke kakahiaka o ka Poaha nei, aka, ua hala iho kela i ka Poakolu, no na aina e maluna o ke kiapa Allie Rowe me ka ewalu haneri dala.

 

 

Na Nuhou Kuwaho.

 

ENELANI.

 

         He 3,000 ka nui o na kanaka nele hana ma ke kulanakauhale o Ladana i malamaia mai nei kekahi halawai ma ka Poaono la 13 o keia mahina ; he halawai keia e hoala ana i na noonoo o na kanaka hana e hapai ia kekahi noi i na haku ana e hoolako mai ia lakou i ka hana, a ke hoole ia mai no o ke kaua no kona hopena, e like me na hana hoohaunaele a kekahi heluna kanaka nui ma Ladana i hoolabaia aku i kela mau pule aku nei.

         Ua loaa he lono i na Beritania, aia he 12,000 poe koa hoala kipi o ka lahui Hemetona ma Menedele, a ke nee la lakou imua no ka hoopuipui ana i na pa kaua ma ia wahi. Ke huliu pu la na koa Beritania e hoomalu aku i keia uluaoa e ala mai la ma kekahi hapa o ua aupuni liona nei. He kaua nui ana paha, aole paha.

         Ua hoolaha ae kekahi mau hui kaa ahi o Beritania e hoopau ia na kanaka e hana ana malaila, a e hooki pu aku no hoi i ke komo ana mai o kekahi poe ake hana. O ke ano nui nae o ka hoolaha, oia no ka noho kuee o na hoole Pelekane me Ailiki (Irish) i keia wa, a o ka hapanui o ka poe paahana i hoopauia, he poe Ailiki wale no, aia ke lakou heluna maluna aku o ke tausani. Ke manaoia la no hoi e ulu mai ana na hakaka kipikipi mawaena o na haku hana me na paahana.

         Ma ka haunaele i hoalaia mai nei ma Haida Paka me Trafalaga, Ladana, ia hoolahaia aku, ua hopuia a hoopaiia he ewalu mau kanaka i hoomaopopoia na lakou i hoala kela haunaele. Ua hoopukaia ka olelo hooholo pakahi no elima makahiki ma ka hana oolea.

 

EUROPA.

 

         Ua pohala ae ka Emepera Uilama mai ka ehaeha a ka mai i loheia mai, a ua hauoli oia i ka loaa hou ana iaia na hoomanao ana o kona la hanau.

         O ka la 15 o Mei ae nei e malamaia ai ka mare o ke keiki alii Pukiki me ke kaikamahine alii Marie De Olina ma ke kulanakauhale o Lisebona, Portugala.

         Ua holopono ha hoolala kuikahi mawaena o Serevia me Bulegaria i keia wa; ua kapae ia na lako kaua ma kuono. E loaa na ka maluhia ma ia mau Aupuni.

 

Na Lono Huikau.

 

         Ke pahola hou la ka mai kolera ma kekahi mau taona o Iapana, a he weliweli na nanaina o ka poe i make.

         Aia ke hanaia la ma Farani he haneri a oi ano waiu bata paa. Ua oleloia no hoi, ua hanaia kekahi ano waiu bata mailoko mai o ka aila o na holoholona, a me he la eia kekahi o ia ano i ke kulanakauhale nei kahi i ai ia ai.

         Ua hoolaha ae kekahi nupepa Ronia, eia maluna o ka ili honua nei ke noho nei he 300,000,000 ka heluna nui o na Katolika, a oi aku paha.

         He au kaua aku paha ko mua aku nei i manao wale ia, oiai eia ka haole hana pu kaulana Kurupa ke hana mau nei i na pu he nui iloko o na mhina elua i hala ae nei, mamua o ka mea mau iaia i ka makahiki. Owai la ?

         O ka nui o na kauwa kuapaa ma ke aupuni Emepera o Barezila, aia ma kahi o 1,177,022 ; oia hoi he 623,274 he poe kane, a he 553,748 he poe wahine.

         Madalena Garanata ka makuahine o 62 keiki, oiai oia i ka 28 o kona mau makahiki, a i mareia i kekahi kanaka opiopio o 19 wale no makahiki.

         Aia ma Parisa he 160 makeke kahi e kuai ia ai na io lio, i ka makahiki 1884 i hala, ua kuaiia mai keia mau makeke aku he 14, 548 lio, 345 kekake, me 32 hoki i pepehiia.

         I ke au e pahola ana ka mai Korela ma Sana Peteroboro, Rusia, oia ka makahiki 1882, ua laweia ka nanahu i laau pale Korela ma ka ai ana i hookahi piha puna ti me ka nanahu i wawahiia a okaoka mamua o ka hele ana i ka hana. O ka poe a pau i @@we ia mau kuhikuhi ana, aole loa i kau ka mai Korela maluna lakou.

 

HE UHANE INO KE KUMU MAI.

 

         Ua kaahele loihi ae kekahi wahine ma kekahi mau mokuaiua o Amerika, no ka hooluolu ana i kona ehaeha nui i noho pio ai no kekahi mau makahiki loihi. He wahi mai ano e loa kona ma ka opu, a ua nui na kauka akamai ana i hele ai no ka imi ana i kona ola, aole nae he ola; aka, ua kuia mau ia mai la oia me na hooiloilo a na kauka he mau manawa wale no nona e make ai. No ka pahu’a o ke ola o ka lakou laau ke kumu o keia mau hoopohala ana. Ikaika loa ka eha o ka opu e like me ka okioki ana a ka pahi ia loko, a me keia eha nui oia i kaahele ai no kekahi mau makahiki loihi e hoolilo ana i kona dala no ka loaa iki mai o kauwahi pono iaia a hiki i kona hoea loa ana ma kekahi o na okana aina o Mekiko. Ma kekahi la, ua haliia mai la imua ona kekahi kanaka Ilikini i kapa ia e ko laila poe he kanaka haawi laau lapaau. Mamuli o na hoakaka ana a ka wahine i kona pilikia, ua maopopo koke no i ke kauka Ilikini aole he mai io ko keia wahine, aka, “he uhane ino maloko,” wahi ana i pane aku ai. Holo koke aku la oia no kahi o kana mau laau i waiho ai a hoi koke mai la i kahi o ka pilikia. No kekahi manawa pokole i waiho aku ai ka laau maloko o ka opu o ka wahine, aia hoi, ua hemo mai la iwaho kekahi moo ka laau (paha ma ka kakou kapa ana) no eha iniha kona loihi ua make i ka wa a ka laau i komo aku ai. I keia wa i kupu ae ai na noonoo iloko o ka wahine i ke kumu o ke komo ana o keia moo iloko ona. Oia hoi, i ka wa opio, he mea mau iaia ka inu ana i ka wai mai ke kauwahi auwai mai me ke kapipi ana o ka lima, a oiai laua me kona kaikunane e inu ana i ka wai mai keia auwai mai, u hoomaopopo oia i ke komo ana o kekahi mea kalakala ma kona waha a poholo loa iloko; eia ka o ua moo la. No na makahiki loihi ke ola ana o keia moo iloko, e ola ana ma ka io o ka opu. A o keia iho la ka uhane ino a ke kanaka Ilikini i olelo, ai he moo. Nolalla e akahele ka inu ana i ka wai mai ka hamama ana o ka waha malalo ae o ka piula wai, a ma kahi ano e ae paha, o komo na moo a pau i ka ai ia ka io o ka opu.

 

 

HE NUHOU IO KEIA.

 

         Ma ka la 9—11 o Maraki nei, eia iho na mea i hanaia ma ia mau la.

         1—Ua ulele puupuu iho ka luna haole kahu pipi me kekahi kia kaa ona, e lawe ana i ke ko no ka wili i ke kuupau ana o na aoao elua i ka laua mau mana paika, ua hina iho la ke kanaka ilalo a kau ka haole maluna, kapae ae la ka wawae o ke kanaka i ko ka haole wawae akau a paa, hopu ae la oia i ka ope’a o ka haole, aka, aole hiki ia laua ke ku’i kahi i kahi. I ka wa i kii ia e na lima kokua e uwao, ua hele ka haole a haikea me he hee la i ku i ke kao, ka ua me o ka paa pono o ka pu a me ka alaala i keia wahi kaaka hoonanoa. O ke kumu o keia ulele puupuu ana o laua, oia no ka hoeha ana o ke kanaka i ka pipi ma o kona hoonou ana i ka pohaku. Hewa io no kela hana aloha ole i ka holoholona, i ahaia la hoi ka uwepa ?

         2—Ua olohani ae na pake paahana o keia hui inahiko i ko lakou lua haole, me ka manao e kope aku iaia me na ho e paa ana ma ko lakou mau lima, ua pakele nae ma ko lakou mau luna, ua pakele nae ma ka apua ke ola. Ua haaleleia kahi hana, ua hoi mai na pake a pau loa a hiki i ka halewili, me ka mau no ko lakou ano okaikai ; ia wa ua puka mai la na huaolelo hookaawale mai ka ona mai, “e ohi aku i ko oukou mau ukana iloko o umi minute. Ua ikeia aku na pake me na opeope a wahi aku i kuamoo, e kakani ana na waha me na helehelena ioio lea huhu. O ke kumu o keia haunaele, ua kuhikuhi aku ka luna i ka hana ana a ua oi paha mamua o ke kupono, ua piena ae la ua wahi pake, a ike mai la na pake a pau loa alu like mai la lakou i ka luna me ka eleu. He keu hoi ha keia o ka poe like.

         3—Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Likelike i ke awa o Kaupipa nei, ua hulihia iho la kekahi waapa ona i po’iia e ka nalu, pakele no nae ka waapa me na ola uhane, aka o ke kianoa nae ka i mikomiko iho i ke kaa pono ana malalo o ka niao o ka mea laki no aole ukana o luna. O ke kumu o keia poino, ua ike no ke kia he omikimiki a onalunalu ia wahi hoonanea no nae ; a he lohe ole paha i ke ao a ke kahuna kalai waa, “mai no a holo ma ke keokeo, ma ka eleele no e holo ai.”

         4—Ke hiki mau mai nei na pahu ai ono loa a uouo mai na wai mai i hana maiau ia e ke keiki lalawai Napulou. Ua loaa ke ola i koonei mau kini, aole hoi peia ka lakou nei wahi manaai, kohu wahi nuku pelu wahi paakai o Kekaha.

         5—Ke palaina puna hou ia nei ka luahine halepule o Papalahoomau ; a o Keoki Laika ka eleu limahana, a na ka la hope e hai aku i kona nani. A ke manao nei ua eleu nei e hoala i halekuai bipi nona maanei, alaila elua halekuai bipi, o ko kupikimola ma o keia, e ola ana makou ke alua ae halekuai bipi a na laua ia e nonoke mai iluna a ilalo, a kau pono iho ka makou wahi hapaha, ola ka la pule.

         6—Oia mau no ka nawaliwali o ka makua elemakule Rev. D. Puhi, i uhi paaia e ka eha mau ma kona poo, a oia paha kekahi o na kahunapule elemakule Hawaii i koe e ola nei, e hoomanawanui ana i ka hana a ka Haku Iesu ; ua kani ke kookoo iaia nei, ua paia ka lauoho, u ka moe a ka i koe.

K. KALEOPAA.

 

NUHOU MA HONUAULA.

 

         He mea hou ano nui ka’u e hai aku nei i o’u mau kini mai ka hiki a ka la i Kumukahi a hiki i ka malu o Niihau Island.

         Oiai ke Kinau i ku mai ai i Makena nei i ka hora 3 o ka wanaao Poalua, Maraki 17, ua loaa aku kekahi ohua oneki o Mr. Kiowahine kona moa he 40 tini opiuma maloko o kona paiki lo le i ke Du@e Awa o Makena, oia o W F Pogue Esq., a ua waiho ia ae imua o ko makou lunakanawai apana Moses Kealoha na tini opiuma he 40 me Mr. Kiowahine ka mea i hopuia no ka opiuma. Ua noho ka aha no ka ninau ana ua hai mai oia nana ponoi no kela mau tini opiuma he 40, ua hoopaiia ka mea i hoopuia he 160 dala, me na koina o ka aha he 5 dala. Miko pono aku la kahi puu i ka $165, mai kani no nae kahi taata, ina i loaa ole kela mau tini, ina ua kani ka pelehu i ko ia la wahi home. O ka elua iho la keia o na hoopae opium ma Makena nei. Haawi, au i ko’u mahalo ia A. F. Pogue no ko eleu a mikiala ma ka noii ana i kahi e loaa ai na hoopae opiuma.

         Ma ka Poalua Mar. 16, ua hopuia o Kalilikane me Daniela J. A. Kaianui no ke koi poho he $79.50 no na lilo a me ka hoolimalima o ka aina hui o B. Pauahi Bishop o Kanahena, a ua hoopau waleia ke kumu hoopii no ka hewa. O J@o. Richardson ka loio o na mea i hoopii ia. Ua waiho ia na na lala he 15 i kuleana i ka hui hoolimalima e uku i na lilo me na pomaikai o na poo elua e painuu nei. He pono ma ka $19.15, pakani i kela me keia.

                                                                                                                GEO. N. KALEIKOA.

 

HE AHI E ! KE WELA MAI NEI

 

I ka Nupepa KUOKOA e,—Aloha kaua :

         Eia mai he makana mohai na ke aloha, e oluolu mai oe ia’u a i pono ia i kou lokomaikai e kunou pu no kaua.

         He ahi e ! Ke wela mai nei, alia e ninau mai ko kaua poe heluhelu ; alaila, e pane aku no au, alaila e o mai oe.

         He ahi aha ? He ahi o ka nuhu. He wela aha ? He wela o ka inaina. Aia ma ka helu 7 o kou kino a ma ke kolamu 4 aoao 2 o kou kino e pili ana i ka hoolaha a Mrs. Makaainana e olelo ana i ka mana kapulu o ka papa nana o kahi koho elua.

         Ua puka kino ka Peresidena o kahi koho elua e kahea ana me kana hokeo nui e kukala hele ana, “owia la o Mrs. E. Makaainana, ua makaukau au e paio pu me ia me ka hopo ole ; nui ko’u hilahila i ka hana lapuwale a keia wahine.”

         Ua pane ae o G. K. Heleihonua e manao ana e paio me Emalia Leahi he wahine, oia ka inoa ponoi o Mrs. E. Makaainana, wahi a kona leo hilahila ole.

         2  Ke hele uwo nei oia me he hona la i hoopaaia kona pukaihu me na kaulahao, a oia iho keia malalo :

         “Kohu lio hou oe no Halemano

         I ka pi o ka ihu puu ka huelo.

Aia ma ka hoolaha a G. K. H., e kauoha ana ia Mrs. E. M., e paio pu me ia. Ua hoomaka ae la ka Peresidena e haui pau i na ai a ka ui e pahu pono ana ia Mrs. E. M., aka, he puu pale ia na ka wiwo ole.

         Eia ka mea aka i ka Peresidena i kona kuwo me ka leo nui kalakala, e olelo ana e hooko no oia me kona lima kakauha maluna o Mrs. E. M., aka, he olu wale no ia i ka wiwo ole, ua oki nae hoi e puoho ana me ka leo paupauaho e olelo ana, “ua makaukau ka lua ahi o Hilela, a me ka lua ahi o Gehena no ka make mau loa o Mrs. E. M., e uwo ana oia, o ka huaolelo e puka ana mai ko’u waha ae, ua mana ia olelo, a e hookoia no maluna ou e Mrs. E. M.” Akahi no a ikeia ka hooiloilo o ke ao.

         Eia ka pane a Mrs. E. M., o kau mau olelo a pau mai kou waha mai a me na lua ahi au e olelo mai nei, e hoi no ia me oe i kiai paa loa nou, no ka manawa pau ole. A ma oe e mihi mai ana, alaila, ua oluolu no o Mrs. E. M., i na wa a pau e like me ka ka baibala. He keu keia o ke keonimana hilahila ole, i ka aa e paio pu me ka wahine me ka mea haahaa loa, he hoike ana ia he wahi Peresidena haahaa loa, aole no ia he mea e hopo ia ai e ka wiwo ole, oia iho keia :

         “Aole i hopo iho Kapena Kini

         Ka alona i ke kai o Hawaii.”

         Ke i mai nei ua Peresidena nei, aole he mana i na wahine ko lakou hoolaha ana ma na nupepa ; no ke aha ? wahi a Mrs. E. M., no ka mea, aole he kanawai e papa ana i na wahine aole e hoolaha ma na nupepa, nolaila, aole ia he mea e kuemi hope ai ka ulele ana a keia maka sila. Ke i hou mai nei ua Peresidena nei aole ka i kupono ka huaolelo makaainana no Mrs. E. M., no ka loaa ole o ka pono koho balota. Ka-ha-ha ! Nohea mai nei keia manao kapulu a ua wahi Peresidena nei, ke i mai nei o Mrs. E. M., aole no e kaawale ka huaolelo makaainana maluna o’u, oiai au e noho ana malalo o ka Mana a me ke kanawai o ka Moi Kalakaua, nolaila he makaaianana maopopo au.

         Auhea oe e J. W. Kamahiai (Peresidena), ina oe e makemake epaio hou me Mrs. E. M., alaila e kalai olelo oe maluna o ke kumuhana kahi au e hoohalahal mai nei ; nolaila, ke hoike aku nei o Mrs. E. M., e holoi wale no oe me ke sopa, aole e pau ka eleele o ka inika i hapala ia maluna o ke a’ia’i o ke kanana, a pane hou mai olua e pane hou aku no au. Nolaila, me oe e ka L. H., ko’u aloha a me na keiki ulele hua kepau ko’u welina. Owau no kou oiaio

MRS. KAMAKAWIWOOLE.

 

         O kekahi kanaka e hoohilala ana i ka hana a ka waiona, ma ke alanui Moi kokoke i ka uwapo o Haaliliamanu, ma ke ahiahi o nehinei, ua kikiwi aku la oia a ku ana ke poo i ka pou o ka uea olelo ma ka ao makai a peki hope iki mai la a kikiwi aku la a ku hou no ma ka aoao mauka o ka uapo. Ina paha o ka pohihihi ole ina paha ua i ae he eha.

                                                                             

Ka Wehe’na Kehakeha Nui!

—o ka—

LADIES’ BAZAAR,

Ma ka Poaono, Maraki 27, me na Uluwhiwhi o na

WAIWAI AULII NANI A LUHIEHU O KE KINO

I hanaia, a hoounaia mai ianei mai Nu Ioka.

Helu 60, Alanui Hotele.  Pili pu me ko Lewis & Co.

MRS. J. LYONS, Ona Waiwai.   MISS F. M. BURKE, Luna a Mea kuai.

 

NA HOOLAHA HOU.

 

AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka hooponopono waiwai, ma ka hana o ka waiwai o G. Pauleleahana (k) i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.

         No ka mea, ma ka la 15 o Maraki M. H. 1886, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala i olelo ia, oia no ke kauoha hope loa a Pauleleahana (k) i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e hoopuka ia hoi ka Palapala Luua Hooponopono Waiwai ua waiho mai e Kawahaoi Pau, ka wahine a ka mea i make.

         Nolaila, ua kauoha ia o ka POAKAHI oia ka ka 12 o Aperila, M. H. 1886, ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Aliiolani Hale Honolulu, oia ka la me ka hora, e hooiaio ia ai ia Palapala Kauoha, a e hoolohe ia ai hoi ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.

         A ua kauona hou ia, e hoolaha ia ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA he nupepa pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.

         Kakauia ma Honolulu, ko Hwaii Pae Aina, Maraki, 15, 1886.

EDWARD PRESTON,

         Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

Ikea :                   HENRY SMITH,        

Hope Kakauolelo.        2068-3ts

 

AHA HOOKOLOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o ALIU (CH), o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole. Ma ke Keena, imua o ka Lunakanawai Nui, A. F. JUDD.

         Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala noi a J. F. Hackfeld a me Joseph Hyman, e hoike ana ua make kauoha ole o Aliu (Ch) no Honolulu, ma Honolulu i olelo ia i ka la 20 o Maraki, 1886, a e noi ana e hoopukaia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia J. F. Hackfeld a me I. Rubenstein.

         Ua kauohaia o ka POALUA, ka la 13 o APERILA, M. H. 1886, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kehoia no ka hoolohe ana i na noi la imua o ua Lunakanawai la ma kona keena, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumuoiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia kauoha e hoolahaia ma ka olelo Enelani, Hawaii a me Pake i ekolu pule maloko o ke KUOKOA, Hawaiian Gazette a me Chinese News he mau Nupepa ma Honolulu. A e hookohuia o J. F. Hackfeld a me I. Rubenstien i oleloia i mau Lunahooponopono Waiwai Kuikawa a hiki i ka wa e hoolohe ia ai keia noi ana mai, me ka mana ia laua e malama a e kiai i ka waiwai o ka mea i make, a e hoolilo aku i kekahi mau waiwai i manaoia he waiwai poho ke malama loihi no ka pono o ka waiwai o ka mea i make.

         Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Maraki 22, M. H. 1886.

A. F. JUDD,     

         Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.

Ikea :    HENRY SMITH,  

Hope Kakauoleleo,  2060-3ts.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI. — Ua hookohuia mai au e ka Mea Hanohano Jacob Hardy Lunakanawai Kaapuni o Kauai, i lunahooponopono no ka waiwai o Mrs. Mahoe o Wainiha. Noalaila, ke kaheaia aku nei ka poe a ka mea make i aie aku ai, e hoike mai iloko o eono malama mai keia la aku, o hoole mau loa ia, a me ka poe ia aie mai i ka waiwai o ka mea i make.      

J. KAKINA,      

L. H. W. o Mahoe (w).

Hanalei, Kauai, Mar. 24, 1886.       2069-3ts.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI — Mamuli o kekahi mana i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia ma waena o D. K. MAUILOA o ka aoao mua, a me W. C. ACHI o ka aoao elua, ma ka la 14 o Maraki, 1885, i kakau kopeia ma ka buke 95 aoao 259, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka waiwai i hoikeia ma ia moraki, ma ka Poaono, la 14 o Aperila, 1886, ma ke Keena Kudala o E. P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la.

         Hanaia i keia la 24 o Maraki, 1886.

W. C. ACHI,

Mea Moraki mai.

         Penei na waiwai e kudalaia ana : O ke kuleana a pau loa o ua D. K. Mauiloa nei ma kela hoolimalima i hanaia mai a Pauahi Bihopa mai no kela apana aina ma Kepohoni, Honolulu, Oahu, i hanaia i ka la 10 Ianuari, 1883, me ka aina pu i hoolimalimaia.

2069-3ts.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.— Ma ka la 26 o Feberuari, 1886, ua hookohu pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho e ka Mea Hanohano Jacob Hardy ka Lunakanawai Kaapuni o ka apana hookolokolo eha o ko Hawaii Paeaina i lunahooponopono ma ka waiwai o Solomona Pai a me ka palapala hooilina i pakaiia no — — — — Waimea, Kauai, i make aku la.

         Nolaila, ke kauohaia aku nei na mea a pau i aie iaia e hookaa koke mai ia’u, a o ka poe a pau ana i aie aku ai e hoike koke mai i ka lakou mau koina me na hooiaio kupono imua o’u iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole pela, e hoole mau ia lakou, a ina he mau waiwai ko ka mea i make e paa hewa ia nei ma ka lima o hai, e hoihoi koke mai, e loaa no wau ma Kaumahaluau home, ma Waimea, Kauai.

J. W. K. NAWAI,       

Lunahooponopono o ka Waiwai o Sol. Pai.

Waimea, Kauai, Mar. 6, 1886.        2069-4ts

 

Moraki Kuai 3 13-100 Eka Aina

RAIKI & KULA

E waiho la ma Waikane, Koolaupoko, Oahu.

 

         Me ke kauoha a John Farnsworth, ka mea moraki mai, i hoikeia ma kela moraki mai ia Susan Kealoha a me Davida Kaapa kana kane mare, ia John Farnsworth, ma ka la 31 o Dekemaba, 1881, a i kopeia ma ka buke 70 aoao 497 me 498, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o ua moraki la, @ hooko aku ana makou i ka mana kuai i hoikeia maloko o ia moraki i oleloia ma ke kudala akea, ma ka hora 12 awakea, o ka

Poaono, Aperila 10.

         Ma ko makou keena kudala ma Honolulu i oleloia. Oia na pono a me na kuleana a pau o ka mea moraki, maloko o ka aina ihoikeia ma ia moraki i oleloia penei : O kela apana aina e waiho la ma Waikane, Koolaupoko, Oahu, i hoakakaia ma ka palapala sila nui, helu 574, i hoooliloia ia Susana Kealoha ma ka palapala a Kekuahi, i kopeia ma ke Keena Kope ma ka buke 59, aoao 136.

         E nana ia no na palapala, a e loaa pu no hoi na hoakaka kupono ke ninau ia L. A. Thurston, Helu 38 alanui Kalepa. He kuike ke dala, a o na lilo no na palapala me ka mea kuai.   

E. P. ADAMS & CO.,

2069-3ts     Na Luna Kudala.

 

NA HOOLAHA HOU.

 

KUAI A KA LUNA HOOKO.

 

         O ka inoa malalo iho ka Luna Hooko o ka waiwai o JAMES H. BOYD, he PanekatuBa, e kuAi aku ana ia ma ke Kudala Akea ma ke Keena Kudala o E. P. Adams & Co., ma ka la 23 o APERILA, 1886, ka hookahi hapahiku o na pomaikai o James H. Boyd i olelo ia, ma na aina e like me ia malalo iho, a me ko lakou mau hoolimalima i oleloia penei :

         1  Ka hapa-hiku o na pono ma KUAILIMA, Kailua, Koolaupoko, Oahu, nona na eka aina he 6 3-4, i hoolimalima ia no 10 makahihi, e hoomaka ana mai Okatoba 1, 1884. He $125 uku hoolimalima no ka makahiki, ma ke kuike. Ukuia mai i keia la—o ....... A. D. 188.. Na ka mea hoolimalima mai e uku ka auhau aina, a e mau na mea a pau maluna o ka aina i ka pau ana o ka hoolimalima. Eia @@ Hang Same ka aina i keia wa.

         2  Ka hapa-hiku o na pono ma KUAILIMA Kailua, i oleloia, i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 967, nona eka he 186 96-100 a oi aku a emi mai paha.

         3  Ka hapa-hiku o na pono ma WAIMANALO Koolaupoko i hoikeia, a i hoakakaia piha ma ke Sila Nui helu 570 ia Makaalae. He 2.75 eka ka nui.

         4  Ka hapa-hiku o na pono a pau loao kela apana aina i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 942 ia Ahia. He 6.13 eka ka nui.

         5  Ka hapa-hiku o na pomaikai a pau ma kela apana aina i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 323 ia Mauae. He 6.33 eka.

         6  Ka hapa-hiku o na pomaikai ma OHIKILOLO, Waianae, Oahu, ma ke Sila Nui helu 14540, Kuleana 2937 ia W. Harbottle, a nona na eka he 532.20. Hoolimalima no 10 makahiki e hoomaka ana mai Aperila 1, 1884 ma ka $200 o ka makahiki. E uku ia ma kela me keia Aperila la 10 kela me keia makahiki, a e paa ma ka aelike penei :—Aole e hoolimalima hou aku ka mea iaia ka hoolimalima i ka aina i oleloia, koe ka apono ana o ka mea hoolimalima aku ma ke kakau inoa ana, a e pili hou na pono a pau o ka aina me ka ona aina i ka pau ana o ka hoolimalima.

         7  Ka hapa-hiku o na pono ma KEOPUKA, Kaneohe, Koolaupoko i oleloia, Sila Nui 5611 a nona na eka he 52 9-100 (Kuleana hoopaaia) i hoolimalimaia no 10 makahiki e hoomaka ana mai Ianuari 23, 1878 ma ka $100 o ka makahiki. E uku ia ma ka la 15 o kela me keia mahina o Ianuari me Iulai o kela me keia makahiki. Ma ka pau ana o keia hoolimalima e hoolilo hou ia aku no no 10 makahiki ma ka $100 o ka makahiki. Ma ka aelike ana o na aoao a elua, e lilo no na pono hou a pau maluoa o ka aina i oleloia i ka mea aina ma ka pau ana o ka hoolimalima mua, aka ina i hoopaa ia ka hoolimalima no 10 makahiki hou aku alaila e kaa no na pono hou a pau no ka mea hoolimalima, a e hoonee ia mai ka aina aku i ka pau ana o ka manawa. A e holo wale na holoholona o Mrs. Boyd i oleloia ma ka aina i hoailona ia me kona hao kuni, a e kaokoa loa mai na auhau a me na hana ino maluna o lakou ma ka aina i oleloia.

         He mau lio no hoi kekahi e kuai ia aku ana 1 lio wahine kauo kaa, 1 lio hou e ao ia nei, a 1 lio keiki.

W. C.  PARKE,

Luna Hooko.      

Honolulu, Maraki 18, 1886. 2068-4ts

 

KUAI A KA LUNAHOOPONOPONO

 

         Ma ka hana o ka Waiwai o J. M. DAIGLE i make. Mamuli o ke kauoha a ka Hon. A. F. Judd, Runakanawai Nui o ka Aha Kiekie i noho ma ka Aha Kaulike o ka la 8 o Maraki 1885, ua hookohu ponoia au e kuai aku e kuai aku ma ke kudala akea ma ke Keena o E. P. Adams & Co., ma ka

POAHA, ka la 15 o APERILA,

1886, ma ka hora 12 awakea, kela apana aina e waiho la ma alanui Penesacola, Honolulu, a i hoakaka piha ia ma ka Sila nui helu 3313, a nona ka il@he 60,000 kapuai kuea. Aia he mau hale maikai maluna o ka aina i oleloia, a e hiki no ke makaikai ia. He maikai ka aina a he kuike ke dala. O na lilo no ka palapala, me ka mea kuai.                                                              W. C. PARKE,

Lunahooponopono Waiwai o Daigle.

Honolulu, Mar. 8, 1886.                 2068-3t

 

OLELO HOOLAHA.

         E ike auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia, owau o Kalua Kamae, keiki ponoi lou a Kamae kuu makuakane i make, a no ko’a ike ana i ke noi a Kaahu o Koloa, Kauai, ma ka hoolaha iloko o keia pepa o ka la 6 o Maraki 1885, imua o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Eha o keia Aupuni, e noho ana ma ka la 27 o keia mahina, ke hai aku nei au me ka oiaio aole he waiwai o Kamae i koe i ka poe e ae; ma ko’u ano he keiki ponoi ma Kamae (k) a me Kaililaau (w), ua hoolilo mua loa mai o Kamae i kona aina ia’u i ka la 10 o Feberuari 1872 i kona wa e ola ana, a o ka mea nana i hana kana Palapala Hoolilo mai ia’u, oia no ko kakou Lani Moi e noho nei, a oia no ka hoike oiaio loa o ia palapala, ua hooiaio ia a kopeia ma ka buke aupuni e like me na kanawai e ku nei. E hoolohe e ka aha mai hooluhi ia oe, a mai manao e Kaahu he waiwai e ka mea pili wala mai, nau no e uku nei na kuke a ke aupuni e kuke mai nei.

KALUA KAMAE,     

Kepahoni, Honolulu, Mar. 15, 1886        2068-@

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ka Hawaii Pae Aina. Ua heluheluia a ua waiho ia mai ka palapala noi a Kaililahilahi (w) ka wahine mare a Ioe. e noi ana no ka haalele ana o kana kane iaia no na makahiki loihi me ka malama pono ole iaia, nolaila, e noi aku oia i keia Aha e loaa iaia he mana e kuai, a hoolilo, hoolimalima, a hooponopono i kona waiwai paa a waiwai lewa, mamuli o ke Kanawai Kiv@la, pauku 1292, 1293, 1294, 1295.

         Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili o ka Poakolu, oi ka la 7 o Aperila 1886, ma ka hora 10 A M ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua ponoi la, a me na mea kue ke hoikeia.

ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.

Lahaina, Mar. 9, 1886.           206-3t.

 

OLELO HOOLAHA.

         E ike auanei na mea a pau ma keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke kaheaia aku nei ka poe a pau i aie ia Kapule o Papealoa, Hilo, i make, e hookaa koke mai lakou i ko lakou aie, a me ka poe a Kapule i aie aku ai e hela koke mai lakou imua o ka Lunahooponopono e hoike mai i ka aie io o ka mea i make. Eono mahina mai keia la aku, o ka poe a pau i hele ole mai a hala ka manawa i oleloia mai keia hoolaha e nele loa lakou i ka lakou mea e noi mai ai. E loaa no au ma Waiakea, Hilo, Hawaii.    

H. B. NALIMU,

Luna hooponopono Waiwai.          

Maraki, 4, 1886.                     2068-4t.