Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 14, 3 April 1886 — Page 4

Page PDF (1.85 MB)

This text was transcribed by:  L. A. Marchildon
This work is dedicated to:  Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !!

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

No Ka Makahiki,        $2.00

Eono Mahina,  1.00.

--KUIKE KA RULA.—

 

Poaono            APERILA 3, 1886

 

Haawina Ku@a Sabati.

HAAWINA IV.

            Apr. 25, 1885.  Iesu me Nikodemo.  Io. 3: 1—18.

 

O KEKAHI kanaka o ka poe Parisaio, o Nikodemo kona inoa, he alii o na Iudaio:

            2  Hele aku la ia io Iesu la i ka po, i aku la ia ia, E Rabi, ua ike makou he kumu oe i hele mai nei mai ke Akua mai: no ka mea, aole e hiki i kekahi kanaka ke hana i keia mau hana mana au e hana nei, ke ole Akua me ia.

            3  Olelo mai la o Iesu ia ia, i mai la, Oiaio, he oiaio ka'u e olelo aku nei ia oe, Ina e hanau hou ole ia ke kanaka, aole e hiki iaia ke ike aku i ke aupuni o ke Akua.

            4  Ninau aku la o Nikodemo ia ia, Pehea la e hiki ai ke kanaka ke hanau ia i kona wa kahiko? e hiki anei ia ia ke komo hou iloko o ka opu o kona makuwahine, a e hanauia mai?

            5  Olelo mai la o Iesu, Oiaio, he oiaio ka'u e olelo aka nei ia oe, Ina e hanau ole ia ke kanaka i ka wai, a me ka Uhane, aole e hiki ia ia ke komo iloko o ke aupuni a ke Akua.

            6  O ka mea i hanau ia na ke kino, he kino no ia; a o ka mea i hanauia na ka Uhane, he uhane ia.

            7  Mai kahaha kou naau i ka'u i olelo aku ai ia oe, E pau oukou i ka hanau hou e pono ai.

            8  Ke pa nei ka makani i kana wahi e makemake ai, a lohe no oe i kona halulu, aole nae oe i ike i kana wahi i hele mai ai, aole hoi i kana wahi e hele aku ai: pela hoi na mea a pau i hanauia e ka Uhane.

            9  Olelo aku la o Nikodemo, i aku la, Pehea la e hiki ai keia mau mea.

            10  Olelo mai la o Iesu, i mai la ia ia, He kumu oe na ka Iseraela, aole anei oe i ike ia mau mea?

            11  Oiaio, he oiaio ka'u e olelo aku nei ia oe, O ka makou mea i ike ai, o ka makou ia e olelo nei, a o ka makou mea ia e nana'i, oia ka makou e hoike nei; aole hoi oukou i hoomaopopo i ka mea a makou e hoike nei.

            12  Ina ua olelo wau i na mea o keia ao, a manaoio ole oukou, pehea la oukou e manaoio ai, ke olelo wau ia oukou i na mea iloko o ka lani.?

            13  Aohe kanaka i pii iluna i ka lani, o ka mea wale no i iho mai, mai ka lani mai, o ke Keiki a ke kanaka, o ka mea iloko o ka lani

            14  A e like me ka Mose kau ana i ka nahesa iluna ma ka waonahele, pela e pono ai ke Keiki a ke kanaka e kaulia'i:

            15  I ole e make ka mea manaoio ia ia, aka, e loaa ia ia ke ola mau loa.

            16  No ka mea, ua aloha nui mai ke Akua i ko ke ao nei, nolaila, ua haawi mai oia i kana Keiki hiwahiwa, i ole e make ka mea manaoio ia ia, aka, e loaa ia ia ke ola mau loa.

            17  Aole no hoi i hoouna mai ke Akua i kana Keiki i ke ao nei, i hoohewa'i oia i ko ke ao nei: aka, i ola'i ko ke ao nei ma o na la.

            18  O ka mea manaoio ia ia, aole ia e hoahewaia; aka, o ka mea manaoio ole, ua hoahewaia oia ano, i kona manaoio ole i ka inoa o ke Keiki hiwahiwa a ke Akua.

            Pauku Gula.  E pau oukou i ka hanau hou e pono ai.  Io. 3: 7.

            Manao nui.  O ka naau hou, a me ke ano hou o ke ola ana, ke ala e hiki ak@ ai i ke aupuni o ke Akua.

NA HELUHELU LA.

            Poakahi,          Io.        3: 1—18.

            Poalua,                        Ezek.   18: 20—32.

            Poakolu,          1 Io.     3: 1—24

            Poaha,             Nah.    21: 1—9.

            Poalima,          Rom.   8: 1—17.

            Poaono,           "           8: 28—39.

            Sabati,             1 Io.     5: 1—20.

            Mele.  Kali Iesu nou.  H. A. N. 1@7.  Pule.

NA NINAU.

            A pau ka ahaaina ma Cana ihea ka hele ana o Iesu?  Io. 2: 12.  Ma ia hope iho, ua hele ihea?  p. 13.  Heaha ilaila?  E aha ana kanaka ma ka luakini?  p. 14.  Oluolu anei o Iesu?  p. 15.  Pehea kana olelo ia lakou?  p. 16.  Ua kupono anei ia mau hana no ko ke Akua hale?  Minamina anei o Iesu i ka hana ino ia o ka hale o ke Akua.

            Heaha ka hoailona a Iesu i haawi ai i na Iudaio?  p. 19  Heaha ia luakini ana i manao ai?  p. 21.  He nui anei ka poe i hele aku ia ahaaina mo@ola i manaoio laia?  p. 23.

            Owai ke kanaka ma ka haawina o ke ia la i hele aku io Iesu la?  Io. 3: 1.  He Iudaio anei?  Owai na Parisaio?  Ua manao anei lakou he ala hou ana?  Oih. 23: 6, 8  He poe anei lakou i manao nui ia lakoua me ka lakou mau ha na?  Lu. 18: 11, 12.  Heaha o Nikodemo, nawai?  p. 1, 10.

            Hele anei oia ma ke akea e launa me Iesu?  p. 2.  Aole i hai ia k ekumu o kona hele ana i ka po, heaha nae kana i makemake ai?  Heaha ka mea i maopopo iaia?  p. 2.  Pehea i maopopo ai na ke Akua mai oia?  Pehea kona kapa ana ia Iesu?  He mea nui anei ka hele ana o kekahi Parisaio hanohano, naauao, i keia kanaka o Galilaia i hoowahwaha ia, e hoomaopopo i ka oiaio o ka mea ana i manao ai?  Aia a loaa kauwahi malamalama no Iesu, ihea kahi kupono e hele ai i mahuahua?

            Pehea ka Iesu olelo ia Nikodemo?  p. 3.  Ke hoomau kekahi ma kona aoao mua, a hana i na mea pono ole, @oaa anei ke ola?  Heaha ka olelo a Ioane?  1 Io. 2: 29.  3: 9.  4: 7.  5: 1, 4, 18.  He mea hiki wale anei i ke kanaka e hoolilo i kona ano?  Ma ka mana owai e hiki ai?  Pehea ko Nokodemo manao?  Heaha ka Iesu olelo iaia?  p. 5.  Heaha ka hoailona no ka poe i ano hou ia?  Oia anei kekahi ma ka bapetizo ia ana, oiai ua mau no ka naau hewa iloko ona?  Owai ke bapetizo ana i kanaka iawai?

            Ua makemake anei o Iesu e mihi na mea a pau, a hoike ma ke akea i ka manao e hapai ia Iesu?  Na ke aha wale no e hoano hou i na naau?  Heaha na hua o ka Uhane?  Gal. 5: 22, 23.  Imua owai ka mihi ana o kanaka?  Hal. 32: 5.  Sol. 28: 13.  Rom. 14: 11.  Nawai e kala i na hewa?  1 Io. 1:9.  Mar. 2: 7.  Is. 43: 25.  Ke ole e mihi ana i na hewa, a kala ia e ke Akua, komo anei iloko o ke aupuni o ke Akua?

            Ua pili anei keia i na mea a pau?  p 7.  Aole anei e pakele ana kekahi no kona hanohano, a no kona naauao, a waiwai paha?  Aole anei i like kanaka a pau mua o ke Akua?  Ezek. 18: 20—23; 30—32.

            Heaha ka mea a kakou i hoomaopopo ai no ka makani?  Ua ike ia anei kana mau hana?  Heaha ka mea i like me ia?  p. 8.  Ua hiki anei ke hoomaopopo i ke ano o ka hana o ka Uhane?  Ua maopopo anei ka mea i hana ia?  Aole anei ma na hua e ike ia ai kana mau hana?  Heaha kekahi o ia mau hua?

            Pohihihi hou anei keia ia Nikodemo?  p. 10.  Heaha ka Iesu ninau iaia?  Oiai ua huli oia i ke Kauoha Kahiko, a he kumu ia no na Iudaio, aole anei he pono e ike i keia mau mea?  Ua ike lea anei o Iesu i na mea ana i ao ai?  p. 11.  Aole anei e hoolohe a manaoio i na olelo o na ike maka?  Ua ae anei na Iudaio i kana hoike?  Ina aole manaoio no na mea pili kino i hai ia ia lakou, e manaoio anei i na mea ike ole ia, na pono uhane?

            Ua hoi hou mai anei kekahi i make, a hoike mai i na mea i ikeia ma ka lani?  Owai wale no ka i iho mai ka lani mai, a hoike no keia mau mea?  p. 13.  Owai ke keiki a ke kanaka?  Aole anei o Iesu ka mea kupono loa e hoike mai, e ao mai, a e alakai ia kakou?

            Heaha ia hana a mose i hana'i?  p. 19.  Nah. 21: 4—9.  Owai ia poe a Mose i alakai ma ka waonahele?  Hea ha ka lakou i ohumu ai?  Heaha ka i hoouna ia iwaena o lakou?  He nui anei ka poe i make?  No ka mihi ana o na kanaka, heaha ka Mose noi i ke Akua?  Heaha kana i hana ai?  Pehea e ola'i na kanaka?  Aole anei hiki i na mea a pau e nana i ka nahesa keleawe a ola?  Nawai ka hewa ina make lakou?

            Owai ka e kau ia ana ma ke kea?  p. 14.  No ke aha?  p. 15.  Ina nahu ia kekahi e ka nahesa, heaha ka hope?  Owai ka nahesa kahiko?  Hoik. 12: 9.  Nahu mai keia nahesa, pakele anei ke ole nana ia Iesu?  Heb. 12: 2.  Pehea e ola'i?  p. 15.  Ua makaukau anei oe e ae aku me kou naau i na olelo a Iesu:  e haalele i na hewa, a e lilo oia i kumu ao, a i Haku nou?  Heaha ka hope o ka hoomau ana ma ka hewa?

            No ke aha ko ke Akua haawi ana i Hoola?  p. 16.  He nui anei kona aloha?  No ka nui o kona aloha i ko ke ao nei, owai kana i haawi i Hoola?  Pehea nae e ola ai?  Ma ka manaoio ia wai?  Ina hoolako ia ke kanaka i ka ai, maona anei oia ke ole ai i ka ai?  Ola anei kekahi ke nana ole ia Iesu?  Ua hiki anei e kauo maoli ia hai iloko o ke ola, oiai e pani ana i kona maka, a nana ole ia Iesu?

            Ma owai la ke kau mai ka make ma ko ke ao nei?  Rom. 5: 10, 17, 19.  No keia hoohewa ia ana o ko ke ao nei ua hoouna mai ke Akua ia Iesu e aha?  p. 17.  Pehea ka mea manaoio iaia?  p. 18.  Owai ka i hoahewa ia?  No ke aha?  Me e ko ke Akua aloha.  Hal. 103: 11, 12.  Hiki anei ke hoola ia kekahi iloko o kona mau hewa?  Rom. 6: 18, 22.  Heb. 12: 1, 1.  1 Io. 1: 7.

            Keu ka mo o ka hewa.  Me e ka waiwai o ke ola i loaa me ke kumukuai nui me ia.  Aole ala e ae e hiki ai i ke ola.  Ua makemake ke Akua i na mea a pau e hele i o Iesu la i loaa ke ola.

            Mele, Ke aloha e ola'i.  H. A. N. 155.

            Pule.

 

KA MOOLELO O KA AHAHUI EUANELIO O MOKUPUNI O HAWAII.

            Halawai ka ahahui euanelio o ka mokupuni o Hawaii ma ka luakini o Pukaanam, Kona Hema, Hawaii, Maraki 11, 1886.  Lunahoomalu G. W. Waiau ma ka noho.  Hoomaka ia na hana me ka himeni a me ka pule a ka lunahoomalu.

            Hoomaopopoia na lala o ka aha i hiki mai, penei:

KIHAPAI                               KAHU                        ELELE

Kalapana & Opihikao,            --                      --

Puulau,                                    --                      --

Haili, Hilo,                              --                      Ewaliko

Onomea, Hilo,                         --                      --

Hakalau & Laupahoehoe, -- H K Unea

Hamakua Hikina, Kalaiwaa, Anadarea

  "  "                                         Kom. & waena, -- Kaaekuahiwi

N. Kohala,                               W W Kekuewa, J Kekipi

Kohala Kom.                           Luhiau,            W H Kailimai

  "  " Hema                               --                      Kiki

Waima,                                    --                      M Kaholoaa

Kekaha,                                   Kaonohimaka, Kaalawamaka

Kailua & Helani,                     Hanuna,           Haluapo

Kona-waena

Kealakekua}                           S L Desba,      Keohi

Pukaana,                                  G W Waiau     Palea

Kaohe,                                     --                      Kuaimoku

Milolii,                         --                      J W Maele

Waiohinu,                                --                      J W Naeole

Kapaliiuka                               --                      --

            NA LALA MAU.—W. W. Makaike, A. O. Polepe, a me J. H. Pahio.

            Ma ka balota ana, ua kohoia o W. M. Kalaiwaa i lunahoomalu, a o S. W. Kaalawamaka i kakauolelo.  Ae ia na ka@kula Sabati, a me na elele kula Sabati, a me kekahi mau hoa kupono e ae i hiki mai, i mau hoa kuka no ka aha.

            Koho ka lunahoomalu i na komite mau.  Komite imihana, A. O. Polepe, G. W, Waiau, a me H. K. Unea.  Komite imi haawina, S. L. Desha, G. P. Kaonohimaka, a me S. W. Makaike.  Waiho mai ke komite imi kumuhana i keia mau kumuhana penei:

            1—E weheia na halawai o kela la keia la me ka hapalu hora haipule.

            2—Ka heluhelu ana i na hoike kihapai.

            3—Na heluhelu haawina.

            4—Na palapala hoopii.

            5—Na oihana kuwaho.

            6—Na oihana kuloko.

            7—Na ekalesia kahu ole.

            8—Na hale kahu.

            9—Ke ola o na kahu.

            10—Ke kula kahunapule.

            11—Koho ana i na elele mokupuni no ka halawai o ka ahahui euanelio nui ma Honolulu i ka malama o Iune.

            12—Komite hoike kihapai o keia aha.

            13—Komite hoike i na hana o keia aha

            14—Kahi a me ka manawa e noho hou ai ka aha.

            Hoaponoia ka hoike a ke komite.

            Ua pau i ka hanaia ke kumuhana 1.

            Hapaiia ke kumuhana 2.—Ka heluhelu ana i na i hoike kihapai.  Na Mr. Ewaliko i heluhelu mai i kana hoike hapa no ka ekalesia o Haili, Hilo, a ma ia hoike i hoomaopopoia mai ai ko Rev. J. S. Kalana waiho ana mai i ka hana o ia kihapai.

            Na ke kakauolelo i heluhelu ka hoike o Onomea.

            Na H. K. Unea i heluhelu i ka hoike o Hakalau.

            Na G. W. Waiau i heluhelu i na hoike kihapai o Milolii, Kaohe a me Puana.

            Na S. L. Desha i heluhelu i ka hoike o Kona-waena a me Kealakekua.

            Na E. M. Hanuna i ko Kailua a me Helani.

            Noi mai O G. W. Waiau e hoomaha ka aha no ka paina awakea, a hui hou ma ka hora 1 p. m.  Hooholoia, pule o S. W. Makaike.

            Halawai hou ka aha ma ka hora 1 p. m.  Pule o J. H. Pahio.

            Hapaiia ke koena o ka hoike kihapai.

            Na ke kakauolelo i heluhelu i ka hoike o Kekaha a me ka misiona pake ma Kailua.

            Na W. M. Kalaiwaa i heluhelu i ka hoike o Hamakua Hikina.

            Na ke kakauolele i heluhelu i ka hoike o Waimea.

            Na J. H. Pahio i hoike waha mai i ke koena o Haili, Hilo.

            O na hoike kihapai i koe ua kahia a akoakoa mai na lala o ka hui.

            Hapaiia ke kumuhana 3.  Na heluhelu haawina.  Na ke kakauolelo i heluhelu i ka haawina o L. Laiana.  "Na manao paa o ke Akua."  Noiia e hoouna i ke KUOKOA.

            Kumuhana 4  Na palapala hoopii.

            1—He palapala kahea kahu mai na Ekalesie hui o Kailua a me Helani, ia E. M. Hanuna e lilo i kahu no lakou.

            2—He palapala na kekahi hapa o na hoahanau, e hoole ana, aole e hoonoho ia o E. M. Hanuna i kahu.

            3—He palapala na kekahi hapa o na hoahanau i koe e aua hou ana.  Ma ka noonoo ana o ka aha, ua waiho ia keia mau palapala ma ka lima o ke komite imihana, a na ia komite e kaupaona i ka mea kupono no keia mau palapala hoopii.  Noi o A. O. Polepe, e hoopanee i keia halawai a hui hou ma ka nora 9 a. m., o ka la apopo.  Pule o Polepe.

            Lahana 2, Maraki 12.  Halawai hou ka aha elike me ha hoopanee ana.  Noho ka luna hoomalu ma ka noho.  Malamaia ka hapalua haipule.  Heluhelu ia ka moolelo 6 ka halawai i hala a aponoia.  Hapaiia ke koena o na heluhelu haawina.

            Na S. L. Desha i heluhelu i kona haawina.  "No ka pono o na keiki hookama."  Noi ia e hoouna i ke KUOKOA, hooholoia.

            Heluhelu mai o A. O. Polepe ka luna hoomalu o ke komite o na palapala hoopii o na ekalesia hui o Kailua a me Helani i kana hoike no ua mau palapala 'la; a eia ka mea i hooholoia.

            E hoopanee i ka hoonoho ana ia E. M. Hanuna i kahu no ia mau ekalesia, a e hoomau ia kona noho haiolelo ana a hiki aku i ka noho ana o ka Ahahui Mokupuni, a ma ia manawa e hoomaopopo hou ia ai kona hoonoho ia a me ka ole, Hoaponoia ka hoike a ke komite.

            Kumuhana 5.  Na Oihana Kuwaho.  Na A. O. Polepe i hoakaka mai i na mea e pili ana i keia oihana, a paipai nui oia e hoomau na ekalesia i ke kokua ana i keia hana ma ka hookaawale pono ana i na kokua e pili ana i keia oihana, aole e hoohuikau me na hana e ae, a ua hoike pu mai hoi oia, no ka pilikia o kekahi mau misionari o kakou ma Maikonisia, oia o Mr. Kano, a me Kanoa.

            Hoakaka pu mai oia no ka makaukau o kekahi mau misionari elua e holo aku i na aina e, oia o Rev. Z. S. K. Paaluhi, me Rev. S. P. Kaaia.  Waiho mai o S. L. Desha he olelo hooholo.  Penei:  Olelo Hooholo Hooholoia.  E lilo na kahu ekalesia a me na elele i poe hooikaika no na hana kuwaho iwaena o na ekalesia pakahi o lakou, hooholoia.

            Kumuhana 7.  Na ekalesia kahu ole.  He elua mea nui i kamailio nui ia ma keia kumuhana.  1—O ka hoopau loa i na komite e malama ana i na ekalesia kahu ole.  2—O ka hoomau i na komite a hiki i ka wa e loaa ai ko lakou mau kahu.  Noi o Polepe e waihoia keia hana ma ka lima o kekahi komite, a na ia komite e noonoo i ka mea e pono ai na ekalesia kahu ole, hooholoia.  Eia na lala oia komite, Polepe, Haluapo, Ewaliko, hoomaha ka hale, ma o ka pule a Hanuna.

            Noho hou ka hale ma ka hora 1 p. m., pule o Unea.  Hoike a ke komite no na ekalesia kahu ole.  Ua manao ke komite he mea pono no ke hoomau ia na komite e malama i na ekalesia kahu ole no keia hapa makahiki aku a hiki i ka hui hou ana o keia aha.  Penei:  Rev. S. L. Desha ke komite no na ekalesia hui o Kailua a me Helani, Rev. S. C. Luhiau no na ekalesia o Kohala Hema a me Komohana, Rev. W. M. Kalaiwaa no na ekalesia hui o Hamakua-waena a me Komohana, Rev. J. H. Pahio no na ekalesia o Hilo a me Puna, Rev. G. W. Waiau ke komite no na ekalesia o Kaohe a me Milolli, hoaponoia ka hoike a ke komite.

            Kumuhana 8.  Na hale kahu.  Hooholo ka aha no na komite o na ekalesia kahu ole e paipai i keia hana iwaena o na ekalesia hale ole.

            Kumuhana 9.  Ke ola o na kahu.  Ma ka manao o ka aha ua kapae loa ia keia kumuhana, no ka aha ua kapae loa ia keia kumuhana, no ka mea, aole kahu ekalesia i hoike mai i kona pilikia.

            Kumuhana 10.  No ke kula kahunapule.  Na Polepe i hoakaka mai no ka pono oia kula, a me ka paipai ana i ka poe opio i hoonaauao ia, e lilo i poe kanaka no ka Haku.

            Kumuhana 11—12, 13, 14, a me 6.  Ua hoopaneeia a akoakoa mai na lala i koe ma ka mokuahi Kinau.  Hoomaha hou ka aha.  Pule o Ewaliko.

            Noho hou ka aha elike me ka hoopanee ana ma ka hora 5 p. m.  Pule o Mr. Palea.  Hapai hou ia ke koena o na hoike kihapai.

            Na S. W. Kekuewa i heluhelu i ka hoike o Kohala Akau.  Na S. C. Luhiau i heluhelu i ka hoike o Kohala Komohana, he elua mau mea i hoomaopopo ia ma kana hoike.

            1—He wahi ano kue iki mawaena ona a me na hoahanau, no na dala oi aku a ka poe mawaho i lulu ai no ka hanai kumu.

            2—He palapala hoopii e noi ana e hookuu aku iaia mai ka noho kahu ekalesia ana no Kohala Komohana.  Ua noho ka aha e noonoo nui no keia hoike, a ua hooholoia e waiho aku i ka hapa mua o ka hoike ma ka lima o ke komite imihana, a o ka hapa hope e waiho ia a hapai pu ia me ke koena o na palapala hoopii.

            Na Luhiau i heluhelu i ka hoike o Kohala Hema.  Na Kaaekuahiwi i heluhelu i ka hoike o na ekalesia hui o Hamakua-waena a me Hamakua Komohana.  Na Hoakimoa i hoike wale mai i ko Laupahoehoe.  Ma keia hoike ua loaa i ka aha he mau kumu e kanalua ai.  1—O ka hele palua ana mai o keia mau elele, ko Hakalau a me ko Laupahoehoe ma ke ano kaokoa; oiai he mau ekalesia hui ia laua aole i hookaawaleia.  2—O ka hoonoho ana o ka ekalesia o Laupahoehoe ia S. L. Kawelo i haiolelo no lakou, me ka lohe ole o ka ekalesia o Hakalau, aole no hoi i hoikeia mai ia mea imua o keia aha, oiai o ka ahahui ka mea mana e hoonoho i na haiolelo ma na kihapai.  Ua kamailio nui na hoa, a ma ke kuka ana ua hooholoia e waiho i keia hana ma ka lima o kekahi komite wae.  Eia na lala oia mau komite:  S. W. Kekuewa, S. L. Desha, J. H. Pahio.

            Na J. S. Kalana i heluhelu mai i kana hoike hapa no ka ekalesia o Haili, Hilo, a ma kekahi hapa o kana hoike e noi ana e hookuu aku iaia mai ka noho kahu ana no ka ekalesia o Haili, ma ka noonoo ana a ka aha, ua hooholoia e hookuu aloha aku ia J. S. Kalana mai ka noho kahu ana no Haili.

            Hapaiia ke koena o na heluhelu haawina.

(Aole i pau.)

 

HE MOOLELOKAAO

--NO—

Baretile Muda.

--KA—

HIWAHIWA LUA OLE O KA NANI,

--A O—

KE ALII HOI O NA KUPUA A PAU,

Ka mea nona ka Mana Kupanaha loa mahina o na Haku o ka pouli a me na Uhane ino o ka po, ka mea i oleloia "Ke Ki o ke ola a me ka make mau loa." &c. &c.

            OIAI hoi ka kakou kamalei alii e nee la ma ke ala anuenue, ua paa mai la o mua i ka lehulehu o na enemi e makemake ana e hoopio mai ia ianei aka, aole hiki ia lakou ke lalau mai iaia, oiai ua uhi paapu loa iho la ke ao a o ae la na lalapa uila a puni ke ao, a na ia mea i hoemi hope aku ia lakou, aka, aole nae lakou i haalele mai i ka hahai ana mai ia ianei, e hoike ana i ko lakou inaina iaia.

            O keia mau mea ka mea nana i hooi loa ae i ka pioloke ana o ka manao o ka Ui Balekile Muda, ua pii ae la ka enaena o kona inaina wela a ninau ae la oia i kona kahu hanai:  Pehea la ke ano o keia mau mea a pau a kaua e ike nei a maihea mai nei lakou i hele mai nei?  O lakou nei kau i hai mua aku ai ia oe oiai kaua ma ko kaua home, ua hele mai nei lakou mai na pe'a mai o keia mau wahi a pau malalo iho nei o kaua a ua hele mai nei lakou me ka manao e hookau i ka make maluna o kou kino e kuu milimili.  Mai makau oe, e hoolana i kou manao.  Ma ia manawa koke no i kona lohe ana ia mau olelo mai kona kahu hanai mai i poha ae hoi mai kona kino ano e ae, ua hulili koke ae la kona mau maka me ka inaina wela, a hoopuka ae la i kona manao:  E hookuu ae oe ia'u mawaho ou, e ku ae au a e haawi aku i ka uku e like me ko lakou makemake.  Mahae ae la ka punohu ao, a kuemi iki aku la ihope, a ku ae la ke kamaalii Balekile Muka me kona mau oiwi kilakila, a ike mai la ka lehulhhu o na lekeona iaia, lelepau mai la lakou maluna o ianei me ka manao e hoopoino i kona ola makamae, a o kahi hapa o lakou o ka poe i uao aku ai i ko lakou poe hoa aloha, ua hoolai malie mai la no lakou ma kahi e a hea mai la lakou me ka i mai:  E hookaawale ia makou kau poe kauwa mawaho ae o kou inaina, E malama i ko makou mau ola iloko o makou nei kau mau kauwa.

            Oiai lakou la e lulumi la maluna o ka eueu o ka lewa, me ka manaolana poho iloko o ke kuhihewa nui, ua poha mai la kona leo nui weliweli.  I hele mai nei anei oukou e ukali pu me a'u ma ka'u huakai ike makua, a i ole i hele mai nei anei oukou e hookau i ko oukou inaina palaualelo maluna o'u nei?  Pane mai la lakou:  I hele mai nei makou e hoopokole i kou mau la, a e uhaki i kela olelo ino e i ana, "E noho alii ana ka oe maluna o makou."  Ina pela wahi ana:  E ko ana ia mau olelo a pau, a e ike no oukou, e hoolilo koke no au i ko oukou mau kino i mau paka ua e haule ana ma ka ili o ka honua, a e hana koke ana au ia mau mea maluna o ko oukou mau kino.  No keia mau olelo i hooulu loa ae i ka enaena o ko lakou inaina, ke hele la a ku ka huelo i ka lewaanuu a lele lokahi mai la maluna o ianei; a ha aku la oia me kona waha a kahe ae la ka luaipele me ka weliweli nui maluna o lakou, a lohe ia aku la na leo uwe e hea mai ana:  E ke keiki alii o ka lewa, e ola makou malalo o kou malu, a e hoolilo mai oe ia makou i mau kauwa nau a mau aku, a e hana no makou i kou makemake.  Pane aku la ka Eueu o ka lewa, Ua hala ka manawa no oukou, ua puka ka hoopai mai kuu waha aku.

            I ka pau ana o kana mau olelo ia lakou, aia hoi, he manawa pokole, ua like me he paka ua la no ka hooilo ko lakou mau kino make e helelei la ma ka honua, a i ko lakou haule ana ma ka honua, ua lilo koke ae la ko lakou mau kino i hau paa e uhi ana maluna o ka ili o ka honua.  No keia mau mea, ua ike mai la no ko lalo i keia mea, a pane ae la ka Moiwahine Ane Bela:  O keia mau mea a pau a kakou o ike nei, he mau kino make keia o na tausani legeona i hele ae la e paio me ke keiki alii o ka lewa oiai oia e iho mai nei ma kona huakai ike makua, a ua luku ae oia ia lakou me ka ha ana o kona waha.

            Oiai ke keiki alii Baretile Muda e anai la i kona mau enemi, ua hooki ae la oia i ka luaipele me ka ha ana o kona waha, a lilo koke ae la i aheahe o ke kehau e nehe malie ana i ka lewa.  A o ka poe i uao mua ai i ko lakou mau hoa i lilo aku i mau luahi na ka make, ua hoopakeleia ae la no lakou mai kona inaina mai, hele mai la lakou imua o ke alii Baretile a hoomaikai aku la iaia me ka i ana:  Nani wale ka mana o ke keiki alii o ka lewa, ka Moi hoi o na kupua a pau o ka lewa a me ka aina, ka mea naka i hanauia ma ka ili o ka honua, a i poniia maiwaena mai o na keiki a kahe nani hoi kou lokomaikai i waiho mai nei i ka hanu ola iloko o makou o kau poe kauwa.  E mau aku no ka ihiihi o kou inoa, ka nui o kou ikaika a me kou mana kupaianaha loa a i na wahi a pau o ka lewa a me na welelau o ka honua.

            I ka pau ana o ka lakou hoomai kai ana ia ianei, ua panai pu aku la ke kama alii Baretile Muda:  Ke hookuu laelae aku nei au ia oukou, e hele hoi oukou me ka maluhia, a o ka mea auanei e ala kue mai ana ia ou kou ma ko oukou alahele, na'u aua nei e haawi aku ia lakou i uku kupono no ka lakou mau hana.  Hoopau ae la oia i kana kamailio ana ia lakou a hookuu aku la oia ia lakou, a hele aku lakou me ka olioli.

            I ka pau ana o kana mau kamailio ana me na kupua o ka lewa, pane ae la kona makua hanai Hitegela:  Nani wale ka nui o kuu mahalo nou e kuu milimili, i ka hoopai ana i ka mea i hewa no ka make, a i ka mea i pono no ke ola, a he keu no hoi a ka nui o kou mana i oi ae imua o ko'u a oia no ko'u mea i aua ai ia oe a hele pu no kaua, i ike ai au i kau hana imua o ka poe e ala kue mai ana ia oe ma ke ala kahi au e hele ai e like iho la me keia a kaua i ike pu ae nei.  Nolaila, ua pau ke kaua, e uhaele kaua ano.  Uhi hou ae la ka punohu ao maluna o ke keiki alii Baretie, a motio aku la i ko laua ala hele o ka hale alii ka pahu hopu.

            Oiai laua nei e hoolai nei ma ka lewa a kokoke i ka hale alii, ua ku malie iho la ka punohu ao i kahi hookahi.  Ike ae la ko lalo i keia mea kamahao e kau pono nei maluna pono o ka hale alii, hooho ae lakou me ka i ana:  O ke keiki alii paha keia o ka lewa e kau nei maluna pono o ka hale alii!  Ua holo pu aku la no hoi kahi poe o lakou no ka hale alii me ka manao e komo aku iloko e ninau no keia mea i ka Moiwahine Ane Bela, aka, ua kiai paa ia mai la ka maluhia o ka hale alii, aole kekahi mea e komo iloko a hiki i ke komo ana o ke keiki alii Baretile iloko o ka hale alii, a ua haawiia mai la no nae ke kauoha e i ana:  E noho na makaainana a pau me ka maluhia, no ka mea, eia ka Moi opio ke kau pono nei maluna o kakou, o ka mea hoi i hai mua ia aku ai mamua ia oukou, aole nae e ike ia aku ana i keia manawa, aia no oia iloko o kela punohu ao, a o kona mea no ia nana i malama mai nei, he mana kupaiahaha kona a me ka ikaika lua ole; a ke kauoha pu ia aku nei no hoi, e hoi na mea a pau, e hoi oukou pakahi a pau a e noho me ka ohumu ole, a o ka mea e ohumu a hoopuka paha i kekahi olelo ino nona, e ike mai ana no oia, a nana no e haawi aku i ka uku no ia kanaka.

            I keia manawa i hoi aku ai ka ohana alii iloko o ka hale alii e hoaliiia ana e ke kaumaha, a me ke aloha makua i ke keiki a o na kaikuaana hoi i ko lakou pokii; a ua koe aku la ka Moiwahine Ane Bela mawaho o ka hale a@i.

            I ka punohu ao e kau la ma ka lewa iluna o ke anuenue, ua o ae la ka uila a hoohakui ae la ka hekili no elua manawa wale no; a hoomaka iho la e iho ilalo, a kau pono ae la mamua pono o ka hale alii;  i keia wa i pii ae ai ka punohu a kiekie a uhi pu ae la i ka hale alii.  I keia manawa i loheia aku ai na leo e ninau ana, Auhea la ke keikialii?  He punohu ao wale no kela.

            I ka punohu ao e uhi paa la i ka hale alii, ua ku aku la o Baretile Muda me kona nani nui, me ka ike oleia mai e ka poe e kuku aku nei mawaho o ka hale alii, aka o ka ohana alii wale no; ua hele mai la kona makuakane alii Hitegela Muda me ke eehia, a o ke alii wahine Juriana ua waiho maule aku la oia ilalo, o ka ui Ane Bera wale no ka i hele mai ma kahi a ke keiki alii Muda e ku ana, a ia wa i hoopuka aku ai kona makuakane i keia mau huaolelo me na waimaka e hiolo ana:  E kuu lei alii o ko'u mau la kanikoo—a hele aku la a puliki ae la ma na wawae o kana keiki aloha, a uwe ae la me ka leo nui a hapai ae la i ka laua keiki iluna a komo aku la iloko o ka hale alii.  Ala ae la ka Moiwahine mai kona waiho maule ana me ka naau e hakukoi ana i ke aloha keiki, uwe ae la ia me ka leo nui, hele aku la a apo ae la i ka lima o ka laua keiki a honi aku la, a ia wa i hookuu ae ai lakou i na kipona hoonipo a ke aloha welawela.            (Aole i pau.)

 

JAMES DOWER.

Oia hoi o Kimo Kapiolani, ka ona mua o ka mokuahi Kapiolani.  Ua makaukau oia me na lako apau, no ka hana ana i na waapa, a me ka hana hou ana i na waapa naha.  Ua makaukau oia me na Wae, na Umii, a me na apana hookui e paa ai na waapa, a me na lako e ae no ke kapili ana i na waapa.  E hele mai ma kona hale ma Manamana, Honolulu.

            2029-tf.

 

M THOMPSON, [KAMIKANA]

HE LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI

            Keena hana maluna o ka Hale Pohaku o Kamapela, (Campbell's Block,) Rumi helu 8 me 9.  Puka komo e huli la pono i ke Alanui Kalepa, Honolulu

 

KAKELA & KUKE,

E laa na pahiolo, koi hole,

            hamale, koi nui a me liilii, kila,

                        wili puaa, 'rula, apuapu, kui o na ano

                                    a pau, kala kaa, hao hoopaa puka

pohaku hoana, kepa, lei ilio, kau-

            la hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi,

                        kalapu, kope hulu, pulupulu, oena ka

                                    lakala, lina hao, ami, keehi, a me ke

 

--KAULA OPU.—

 

Palau o na ano a pau,

            Oo, ho, kopala, pe, kipi-

                        kua, hao kope, au ho a pe-

a aku, kua bipi, lei bi-

            pi, kaula hao bipi, uwea

                        pa, uwea keleawe, hao pili

piula, kaa palala, ipuhao, ipu ti

 

PA-PALAI MAKAU ME KE AHO

 

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula kuaina, hu'akai, ohi wawae, hula pena, a pela aku.

Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau, me ka pepa kuhikuhi, pena keokeo, aila pena, aila hoomaloo, vaniki kaa, a me vaniki moe,

 

PENA HOOMALOO

--a me aniani hale—

AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HANO ILI, AILA KAA, INIKA KANAA.

PAUDA KUKAEPELE, KIANA PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA ANO HE NUI A LEHULEHU.

 

LOLE MAKEPONO

--E aa na—

AHINAHINA, KALAKOA.  KEO KEO, LEPONALO, HULUMANU UWE-WAHINE, KUI HUMUHUMU, A ME KA LOPI.

Ke Kuike a loaa no ia ma kahi o

 

Kakela & Kuke!

NA MEA PIULA,

Mikini Humuhumu

Makini a WHEELER a me WILSON

MIKINI A WILILCOX ME GIBBS

NA MIKINI A

--REMINGTON.—

He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNE,

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HOOPAU NAIO, LAAU

KUNU, PENIKILA, HUAALE

PAA KAI, LAAU HOOPAA HI,

Me na Laau Hame a Pala 'ku.

KAKELA-KUKE