Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 14, 3 April 1886 — Page 4
This text was transcribed by: | L. A. Marchildon |
This work is dedicated to: | Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !! |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
No Ka Makahiki, $2.00
Eono Mahina, 1.00.
--KUIKE KA RULA.—
Poaono APERILA 3, 1886
Haawina Ku@a Sabati.
HAAWINA IV.
Apr. 25, 1885. Iesu me Nikodemo. Io. 3: 1—18.
O KEKAHI kanaka o ka poe Parisaio, o Nikodemo kona inoa, he alii o na Iudaio:
2 Hele aku la ia io Iesu la i ka po, i aku la ia ia, E Rabi, ua ike makou he kumu oe i hele mai nei mai ke Akua mai: no ka mea, aole e hiki i kekahi kanaka ke hana i keia mau hana mana au e hana nei, ke ole Akua me ia.
3 Olelo mai la o Iesu ia ia, i mai la, Oiaio, he oiaio ka'u e olelo aku nei ia oe, Ina e hanau hou ole ia ke kanaka, aole e hiki iaia ke ike aku i ke aupuni o ke Akua.
4 Ninau aku la o Nikodemo ia ia, Pehea la e hiki ai ke kanaka ke hanau ia i kona wa kahiko? e hiki anei ia ia ke komo hou iloko o ka opu o kona makuwahine, a e hanauia mai?
5 Olelo mai la o Iesu, Oiaio, he oiaio ka'u e olelo aka nei ia oe, Ina e hanau ole ia ke kanaka i ka wai, a me ka Uhane, aole e hiki ia ia ke komo iloko o ke aupuni a ke Akua.
6 O ka mea i hanau ia na ke kino, he kino no ia; a o ka mea i hanauia na ka Uhane, he uhane ia.
7 Mai kahaha kou naau i ka'u i olelo aku ai ia oe, E pau oukou i ka hanau hou e pono ai.
8 Ke pa nei ka makani i kana wahi e makemake ai, a lohe no oe i kona halulu, aole nae oe i ike i kana wahi i hele mai ai, aole hoi i kana wahi e hele aku ai: pela hoi na mea a pau i hanauia e ka Uhane.
9 Olelo aku la o Nikodemo, i aku la, Pehea la e hiki ai keia mau mea.
10 Olelo mai la o Iesu, i mai la ia ia, He kumu oe na ka Iseraela, aole anei oe i ike ia mau mea?
11 Oiaio, he oiaio ka'u e olelo aku nei ia oe, O ka makou mea i ike ai, o ka makou ia e olelo nei, a o ka makou mea ia e nana'i, oia ka makou e hoike nei; aole hoi oukou i hoomaopopo i ka mea a makou e hoike nei.
12 Ina ua olelo wau i na mea o keia ao, a manaoio ole oukou, pehea la oukou e manaoio ai, ke olelo wau ia oukou i na mea iloko o ka lani.?
13 Aohe kanaka i pii iluna i ka lani, o ka mea wale no i iho mai, mai ka lani mai, o ke Keiki a ke kanaka, o ka mea iloko o ka lani
14 A e like me ka Mose kau ana i ka nahesa iluna ma ka waonahele, pela e pono ai ke Keiki a ke kanaka e kaulia'i:
15 I ole e make ka mea manaoio ia ia, aka, e loaa ia ia ke ola mau loa.
16 No ka mea, ua aloha nui mai ke Akua i ko ke ao nei, nolaila, ua haawi mai oia i kana Keiki hiwahiwa, i ole e make ka mea manaoio ia ia, aka, e loaa ia ia ke ola mau loa.
17 Aole no hoi i hoouna mai ke Akua i kana Keiki i ke ao nei, i hoohewa'i oia i ko ke ao nei: aka, i ola'i ko ke ao nei ma o na la.
18 O ka mea manaoio ia ia, aole ia e hoahewaia; aka, o ka mea manaoio ole, ua hoahewaia oia ano, i kona manaoio ole i ka inoa o ke Keiki hiwahiwa a ke Akua.
Pauku Gula. E pau oukou i ka hanau hou e pono ai. Io. 3: 7.
Manao nui. O ka naau hou, a me ke ano hou o ke ola ana, ke ala e hiki ak@ ai i ke aupuni o ke Akua.
NA HELUHELU LA.
Poakahi, Io. 3: 1—18.
Poalua, Ezek. 18: 20—32.
Poakolu, 1 Io. 3: 1—24
Poaha, Nah. 21: 1—9.
Poalima, Rom. 8: 1—17.
Poaono, " 8: 28—39.
Sabati, 1 Io. 5: 1—20.
Mele. Kali Iesu nou. H. A. N. 1@7. Pule.
NA NINAU.
A pau ka ahaaina ma Cana ihea ka hele ana o Iesu? Io. 2: 12. Ma ia hope iho, ua hele ihea? p. 13. Heaha ilaila? E aha ana kanaka ma ka luakini? p. 14. Oluolu anei o Iesu? p. 15. Pehea kana olelo ia lakou? p. 16. Ua kupono anei ia mau hana no ko ke Akua hale? Minamina anei o Iesu i ka hana ino ia o ka hale o ke Akua.
Heaha ka hoailona a Iesu i haawi ai i na Iudaio? p. 19 Heaha ia luakini ana i manao ai? p. 21. He nui anei ka poe i hele aku ia ahaaina mo@ola i manaoio laia? p. 23.
Owai ke kanaka ma ka haawina o ke ia la i hele aku io Iesu la? Io. 3: 1. He Iudaio anei? Owai na Parisaio? Ua manao anei lakou he ala hou ana? Oih. 23: 6, 8 He poe anei lakou i manao nui ia lakoua me ka lakou mau ha na? Lu. 18: 11, 12. Heaha o Nikodemo, nawai? p. 1, 10.
Hele anei oia ma ke akea e launa me Iesu? p. 2. Aole i hai ia k ekumu o kona hele ana i ka po, heaha nae kana i makemake ai? Heaha ka mea i maopopo iaia? p. 2. Pehea i maopopo ai na ke Akua mai oia? Pehea kona kapa ana ia Iesu? He mea nui anei ka hele ana o kekahi Parisaio hanohano, naauao, i keia kanaka o Galilaia i hoowahwaha ia, e hoomaopopo i ka oiaio o ka mea ana i manao ai? Aia a loaa kauwahi malamalama no Iesu, ihea kahi kupono e hele ai i mahuahua?
Pehea ka Iesu olelo ia Nikodemo? p. 3. Ke hoomau kekahi ma kona aoao mua, a hana i na mea pono ole, @oaa anei ke ola? Heaha ka olelo a Ioane? 1 Io. 2: 29. 3: 9. 4: 7. 5: 1, 4, 18. He mea hiki wale anei i ke kanaka e hoolilo i kona ano? Ma ka mana owai e hiki ai? Pehea ko Nokodemo manao? Heaha ka Iesu olelo iaia? p. 5. Heaha ka hoailona no ka poe i ano hou ia? Oia anei kekahi ma ka bapetizo ia ana, oiai ua mau no ka naau hewa iloko ona? Owai ke bapetizo ana i kanaka iawai?
Ua makemake anei o Iesu e mihi na mea a pau, a hoike ma ke akea i ka manao e hapai ia Iesu? Na ke aha wale no e hoano hou i na naau? Heaha na hua o ka Uhane? Gal. 5: 22, 23. Imua owai ka mihi ana o kanaka? Hal. 32: 5. Sol. 28: 13. Rom. 14: 11. Nawai e kala i na hewa? 1 Io. 1:9. Mar. 2: 7. Is. 43: 25. Ke ole e mihi ana i na hewa, a kala ia e ke Akua, komo anei iloko o ke aupuni o ke Akua?
Ua pili anei keia i na mea a pau? p 7. Aole anei e pakele ana kekahi no kona hanohano, a no kona naauao, a waiwai paha? Aole anei i like kanaka a pau mua o ke Akua? Ezek. 18: 20—23; 30—32.
Heaha ka mea a kakou i hoomaopopo ai no ka makani? Ua ike ia anei kana mau hana? Heaha ka mea i like me ia? p. 8. Ua hiki anei ke hoomaopopo i ke ano o ka hana o ka Uhane? Ua maopopo anei ka mea i hana ia? Aole anei ma na hua e ike ia ai kana mau hana? Heaha kekahi o ia mau hua?
Pohihihi hou anei keia ia Nikodemo? p. 10. Heaha ka Iesu ninau iaia? Oiai ua huli oia i ke Kauoha Kahiko, a he kumu ia no na Iudaio, aole anei he pono e ike i keia mau mea? Ua ike lea anei o Iesu i na mea ana i ao ai? p. 11. Aole anei e hoolohe a manaoio i na olelo o na ike maka? Ua ae anei na Iudaio i kana hoike? Ina aole manaoio no na mea pili kino i hai ia ia lakou, e manaoio anei i na mea ike ole ia, na pono uhane?
Ua hoi hou mai anei kekahi i make, a hoike mai i na mea i ikeia ma ka lani? Owai wale no ka i iho mai ka lani mai, a hoike no keia mau mea? p. 13. Owai ke keiki a ke kanaka? Aole anei o Iesu ka mea kupono loa e hoike mai, e ao mai, a e alakai ia kakou?
Heaha ia hana a mose i hana'i? p. 19. Nah. 21: 4—9. Owai ia poe a Mose i alakai ma ka waonahele? Hea ha ka lakou i ohumu ai? Heaha ka i hoouna ia iwaena o lakou? He nui anei ka poe i make? No ka mihi ana o na kanaka, heaha ka Mose noi i ke Akua? Heaha kana i hana ai? Pehea e ola'i na kanaka? Aole anei hiki i na mea a pau e nana i ka nahesa keleawe a ola? Nawai ka hewa ina make lakou?
Owai ka e kau ia ana ma ke kea? p. 14. No ke aha? p. 15. Ina nahu ia kekahi e ka nahesa, heaha ka hope? Owai ka nahesa kahiko? Hoik. 12: 9. Nahu mai keia nahesa, pakele anei ke ole nana ia Iesu? Heb. 12: 2. Pehea e ola'i? p. 15. Ua makaukau anei oe e ae aku me kou naau i na olelo a Iesu: e haalele i na hewa, a e lilo oia i kumu ao, a i Haku nou? Heaha ka hope o ka hoomau ana ma ka hewa?
No ke aha ko ke Akua haawi ana i Hoola? p. 16. He nui anei kona aloha? No ka nui o kona aloha i ko ke ao nei, owai kana i haawi i Hoola? Pehea nae e ola ai? Ma ka manaoio ia wai? Ina hoolako ia ke kanaka i ka ai, maona anei oia ke ole ai i ka ai? Ola anei kekahi ke nana ole ia Iesu? Ua hiki anei e kauo maoli ia hai iloko o ke ola, oiai e pani ana i kona maka, a nana ole ia Iesu?
Ma owai la ke kau mai ka make ma ko ke ao nei? Rom. 5: 10, 17, 19. No keia hoohewa ia ana o ko ke ao nei ua hoouna mai ke Akua ia Iesu e aha? p. 17. Pehea ka mea manaoio iaia? p. 18. Owai ka i hoahewa ia? No ke aha? Me e ko ke Akua aloha. Hal. 103: 11, 12. Hiki anei ke hoola ia kekahi iloko o kona mau hewa? Rom. 6: 18, 22. Heb. 12: 1, 1. 1 Io. 1: 7.
Keu ka mo o ka hewa. Me e ka waiwai o ke ola i loaa me ke kumukuai nui me ia. Aole ala e ae e hiki ai i ke ola. Ua makemake ke Akua i na mea a pau e hele i o Iesu la i loaa ke ola.
Mele, Ke aloha e ola'i. H. A. N. 155.
Pule.
KA MOOLELO O KA AHAHUI EUANELIO O MOKUPUNI O HAWAII.
Halawai ka ahahui euanelio o ka mokupuni o Hawaii ma ka luakini o Pukaanam, Kona Hema, Hawaii, Maraki 11, 1886. Lunahoomalu G. W. Waiau ma ka noho. Hoomaka ia na hana me ka himeni a me ka pule a ka lunahoomalu.
Hoomaopopoia na lala o ka aha i hiki mai, penei:
KIHAPAI KAHU ELELE
Kalapana & Opihikao, -- --
Puulau, -- --
Haili, Hilo, -- Ewaliko
Onomea, Hilo, -- --
Hakalau & Laupahoehoe, -- H K Unea
Hamakua Hikina, Kalaiwaa, Anadarea
" " Kom. & waena, -- Kaaekuahiwi
N. Kohala, W W Kekuewa, J Kekipi
Kohala Kom. Luhiau, W H Kailimai
" " Hema -- Kiki
Waima, -- M Kaholoaa
Kekaha, Kaonohimaka, Kaalawamaka
Kailua & Helani, Hanuna, Haluapo
Kona-waena
Kealakekua} S L Desba, Keohi
Pukaana, G W Waiau Palea
Kaohe, -- Kuaimoku
Milolii, -- J W Maele
Waiohinu, -- J W Naeole
Kapaliiuka -- --
NA LALA MAU.—W. W. Makaike, A. O. Polepe, a me J. H. Pahio.
Ma ka balota ana, ua kohoia o W. M. Kalaiwaa i lunahoomalu, a o S. W. Kaalawamaka i kakauolelo. Ae ia na ka@kula Sabati, a me na elele kula Sabati, a me kekahi mau hoa kupono e ae i hiki mai, i mau hoa kuka no ka aha.
Koho ka lunahoomalu i na komite mau. Komite imihana, A. O. Polepe, G. W, Waiau, a me H. K. Unea. Komite imi haawina, S. L. Desha, G. P. Kaonohimaka, a me S. W. Makaike. Waiho mai ke komite imi kumuhana i keia mau kumuhana penei:
1—E weheia na halawai o kela la keia la me ka hapalu hora haipule.
2—Ka heluhelu ana i na hoike kihapai.
3—Na heluhelu haawina.
4—Na palapala hoopii.
5—Na oihana kuwaho.
6—Na oihana kuloko.
7—Na ekalesia kahu ole.
8—Na hale kahu.
9—Ke ola o na kahu.
10—Ke kula kahunapule.
11—Koho ana i na elele mokupuni no ka halawai o ka ahahui euanelio nui ma Honolulu i ka malama o Iune.
12—Komite hoike kihapai o keia aha.
13—Komite hoike i na hana o keia aha
14—Kahi a me ka manawa e noho hou ai ka aha.
Hoaponoia ka hoike a ke komite.
Ua pau i ka hanaia ke kumuhana 1.
Hapaiia ke kumuhana 2.—Ka heluhelu ana i na i hoike kihapai. Na Mr. Ewaliko i heluhelu mai i kana hoike hapa no ka ekalesia o Haili, Hilo, a ma ia hoike i hoomaopopoia mai ai ko Rev. J. S. Kalana waiho ana mai i ka hana o ia kihapai.
Na ke kakauolelo i heluhelu ka hoike o Onomea.
Na H. K. Unea i heluhelu i ka hoike o Hakalau.
Na G. W. Waiau i heluhelu i na hoike kihapai o Milolii, Kaohe a me Puana.
Na S. L. Desha i heluhelu i ka hoike o Kona-waena a me Kealakekua.
Na E. M. Hanuna i ko Kailua a me Helani.
Noi mai O G. W. Waiau e hoomaha ka aha no ka paina awakea, a hui hou ma ka hora 1 p. m. Hooholoia, pule o S. W. Makaike.
Halawai hou ka aha ma ka hora 1 p. m. Pule o J. H. Pahio.
Hapaiia ke koena o ka hoike kihapai.
Na ke kakauolelo i heluhelu i ka hoike o Kekaha a me ka misiona pake ma Kailua.
Na W. M. Kalaiwaa i heluhelu i ka hoike o Hamakua Hikina.
Na ke kakauolele i heluhelu i ka hoike o Waimea.
Na J. H. Pahio i hoike waha mai i ke koena o Haili, Hilo.
O na hoike kihapai i koe ua kahia a akoakoa mai na lala o ka hui.
Hapaiia ke kumuhana 3. Na heluhelu haawina. Na ke kakauolelo i heluhelu i ka haawina o L. Laiana. "Na manao paa o ke Akua." Noiia e hoouna i ke KUOKOA.
Kumuhana 4 Na palapala hoopii.
1—He palapala kahea kahu mai na Ekalesie hui o Kailua a me Helani, ia E. M. Hanuna e lilo i kahu no lakou.
2—He palapala na kekahi hapa o na hoahanau, e hoole ana, aole e hoonoho ia o E. M. Hanuna i kahu.
3—He palapala na kekahi hapa o na hoahanau i koe e aua hou ana. Ma ka noonoo ana o ka aha, ua waiho ia keia mau palapala ma ka lima o ke komite imihana, a na ia komite e kaupaona i ka mea kupono no keia mau palapala hoopii. Noi o A. O. Polepe, e hoopanee i keia halawai a hui hou ma ka nora 9 a. m., o ka la apopo. Pule o Polepe.
Lahana 2, Maraki 12. Halawai hou ka aha elike me ha hoopanee ana. Noho ka luna hoomalu ma ka noho. Malamaia ka hapalua haipule. Heluhelu ia ka moolelo 6 ka halawai i hala a aponoia. Hapaiia ke koena o na heluhelu haawina.
Na S. L. Desha i heluhelu i kona haawina. "No ka pono o na keiki hookama." Noi ia e hoouna i ke KUOKOA, hooholoia.
Heluhelu mai o A. O. Polepe ka luna hoomalu o ke komite o na palapala hoopii o na ekalesia hui o Kailua a me Helani i kana hoike no ua mau palapala 'la; a eia ka mea i hooholoia.
E hoopanee i ka hoonoho ana ia E. M. Hanuna i kahu no ia mau ekalesia, a e hoomau ia kona noho haiolelo ana a hiki aku i ka noho ana o ka Ahahui Mokupuni, a ma ia manawa e hoomaopopo hou ia ai kona hoonoho ia a me ka ole, Hoaponoia ka hoike a ke komite.
Kumuhana 5. Na Oihana Kuwaho. Na A. O. Polepe i hoakaka mai i na mea e pili ana i keia oihana, a paipai nui oia e hoomau na ekalesia i ke kokua ana i keia hana ma ka hookaawale pono ana i na kokua e pili ana i keia oihana, aole e hoohuikau me na hana e ae, a ua hoike pu mai hoi oia, no ka pilikia o kekahi mau misionari o kakou ma Maikonisia, oia o Mr. Kano, a me Kanoa.
Hoakaka pu mai oia no ka makaukau o kekahi mau misionari elua e holo aku i na aina e, oia o Rev. Z. S. K. Paaluhi, me Rev. S. P. Kaaia. Waiho mai o S. L. Desha he olelo hooholo. Penei: Olelo Hooholo Hooholoia. E lilo na kahu ekalesia a me na elele i poe hooikaika no na hana kuwaho iwaena o na ekalesia pakahi o lakou, hooholoia.
Kumuhana 7. Na ekalesia kahu ole. He elua mea nui i kamailio nui ia ma keia kumuhana. 1—O ka hoopau loa i na komite e malama ana i na ekalesia kahu ole. 2—O ka hoomau i na komite a hiki i ka wa e loaa ai ko lakou mau kahu. Noi o Polepe e waihoia keia hana ma ka lima o kekahi komite, a na ia komite e noonoo i ka mea e pono ai na ekalesia kahu ole, hooholoia. Eia na lala oia komite, Polepe, Haluapo, Ewaliko, hoomaha ka hale, ma o ka pule a Hanuna.
Noho hou ka hale ma ka hora 1 p. m., pule o Unea. Hoike a ke komite no na ekalesia kahu ole. Ua manao ke komite he mea pono no ke hoomau ia na komite e malama i na ekalesia kahu ole no keia hapa makahiki aku a hiki i ka hui hou ana o keia aha. Penei: Rev. S. L. Desha ke komite no na ekalesia hui o Kailua a me Helani, Rev. S. C. Luhiau no na ekalesia o Kohala Hema a me Komohana, Rev. W. M. Kalaiwaa no na ekalesia hui o Hamakua-waena a me Komohana, Rev. J. H. Pahio no na ekalesia o Hilo a me Puna, Rev. G. W. Waiau ke komite no na ekalesia o Kaohe a me Milolli, hoaponoia ka hoike a ke komite.
Kumuhana 8. Na hale kahu. Hooholo ka aha no na komite o na ekalesia kahu ole e paipai i keia hana iwaena o na ekalesia hale ole.
Kumuhana 9. Ke ola o na kahu. Ma ka manao o ka aha ua kapae loa ia keia kumuhana, no ka aha ua kapae loa ia keia kumuhana, no ka mea, aole kahu ekalesia i hoike mai i kona pilikia.
Kumuhana 10. No ke kula kahunapule. Na Polepe i hoakaka mai no ka pono oia kula, a me ka paipai ana i ka poe opio i hoonaauao ia, e lilo i poe kanaka no ka Haku.
Kumuhana 11—12, 13, 14, a me 6. Ua hoopaneeia a akoakoa mai na lala i koe ma ka mokuahi Kinau. Hoomaha hou ka aha. Pule o Ewaliko.
Noho hou ka aha elike me ka hoopanee ana ma ka hora 5 p. m. Pule o Mr. Palea. Hapai hou ia ke koena o na hoike kihapai.
Na S. W. Kekuewa i heluhelu i ka hoike o Kohala Akau. Na S. C. Luhiau i heluhelu i ka hoike o Kohala Komohana, he elua mau mea i hoomaopopo ia ma kana hoike.
1—He wahi ano kue iki mawaena ona a me na hoahanau, no na dala oi aku a ka poe mawaho i lulu ai no ka hanai kumu.
2—He palapala hoopii e noi ana e hookuu aku iaia mai ka noho kahu ekalesia ana no Kohala Komohana. Ua noho ka aha e noonoo nui no keia hoike, a ua hooholoia e waiho aku i ka hapa mua o ka hoike ma ka lima o ke komite imihana, a o ka hapa hope e waiho ia a hapai pu ia me ke koena o na palapala hoopii.
Na Luhiau i heluhelu i ka hoike o Kohala Hema. Na Kaaekuahiwi i heluhelu i ka hoike o na ekalesia hui o Hamakua-waena a me Hamakua Komohana. Na Hoakimoa i hoike wale mai i ko Laupahoehoe. Ma keia hoike ua loaa i ka aha he mau kumu e kanalua ai. 1—O ka hele palua ana mai o keia mau elele, ko Hakalau a me ko Laupahoehoe ma ke ano kaokoa; oiai he mau ekalesia hui ia laua aole i hookaawaleia. 2—O ka hoonoho ana o ka ekalesia o Laupahoehoe ia S. L. Kawelo i haiolelo no lakou, me ka lohe ole o ka ekalesia o Hakalau, aole no hoi i hoikeia mai ia mea imua o keia aha, oiai o ka ahahui ka mea mana e hoonoho i na haiolelo ma na kihapai. Ua kamailio nui na hoa, a ma ke kuka ana ua hooholoia e waiho i keia hana ma ka lima o kekahi komite wae. Eia na lala oia mau komite: S. W. Kekuewa, S. L. Desha, J. H. Pahio.
Na J. S. Kalana i heluhelu mai i kana hoike hapa no ka ekalesia o Haili, Hilo, a ma kekahi hapa o kana hoike e noi ana e hookuu aku iaia mai ka noho kahu ana no ka ekalesia o Haili, ma ka noonoo ana a ka aha, ua hooholoia e hookuu aloha aku ia J. S. Kalana mai ka noho kahu ana no Haili.
Hapaiia ke koena o na heluhelu haawina.
(Aole i pau.)
HE MOOLELOKAAO
--NO—
Baretile Muda.
--KA—
HIWAHIWA LUA OLE O KA NANI,
--A O—
KE ALII HOI O NA KUPUA A PAU,
Ka mea nona ka Mana Kupanaha loa mahina o na Haku o ka pouli a me na Uhane ino o ka po, ka mea i oleloia "Ke Ki o ke ola a me ka make mau loa." &c. &c.
OIAI hoi ka kakou kamalei alii e nee la ma ke ala anuenue, ua paa mai la o mua i ka lehulehu o na enemi e makemake ana e hoopio mai ia ianei aka, aole hiki ia lakou ke lalau mai iaia, oiai ua uhi paapu loa iho la ke ao a o ae la na lalapa uila a puni ke ao, a na ia mea i hoemi hope aku ia lakou, aka, aole nae lakou i haalele mai i ka hahai ana mai ia ianei, e hoike ana i ko lakou inaina iaia.
O keia mau mea ka mea nana i hooi loa ae i ka pioloke ana o ka manao o ka Ui Balekile Muda, ua pii ae la ka enaena o kona inaina wela a ninau ae la oia i kona kahu hanai: Pehea la ke ano o keia mau mea a pau a kaua e ike nei a maihea mai nei lakou i hele mai nei? O lakou nei kau i hai mua aku ai ia oe oiai kaua ma ko kaua home, ua hele mai nei lakou mai na pe'a mai o keia mau wahi a pau malalo iho nei o kaua a ua hele mai nei lakou me ka manao e hookau i ka make maluna o kou kino e kuu milimili. Mai makau oe, e hoolana i kou manao. Ma ia manawa koke no i kona lohe ana ia mau olelo mai kona kahu hanai mai i poha ae hoi mai kona kino ano e ae, ua hulili koke ae la kona mau maka me ka inaina wela, a hoopuka ae la i kona manao: E hookuu ae oe ia'u mawaho ou, e ku ae au a e haawi aku i ka uku e like me ko lakou makemake. Mahae ae la ka punohu ao, a kuemi iki aku la ihope, a ku ae la ke kamaalii Balekile Muka me kona mau oiwi kilakila, a ike mai la ka lehulhhu o na lekeona iaia, lelepau mai la lakou maluna o ianei me ka manao e hoopoino i kona ola makamae, a o kahi hapa o lakou o ka poe i uao aku ai i ko lakou poe hoa aloha, ua hoolai malie mai la no lakou ma kahi e a hea mai la lakou me ka i mai: E hookaawale ia makou kau poe kauwa mawaho ae o kou inaina, E malama i ko makou mau ola iloko o makou nei kau mau kauwa.
Oiai lakou la e lulumi la maluna o ka eueu o ka lewa, me ka manaolana poho iloko o ke kuhihewa nui, ua poha mai la kona leo nui weliweli. I hele mai nei anei oukou e ukali pu me a'u ma ka'u huakai ike makua, a i ole i hele mai nei anei oukou e hookau i ko oukou inaina palaualelo maluna o'u nei? Pane mai la lakou: I hele mai nei makou e hoopokole i kou mau la, a e uhaki i kela olelo ino e i ana, "E noho alii ana ka oe maluna o makou." Ina pela wahi ana: E ko ana ia mau olelo a pau, a e ike no oukou, e hoolilo koke no au i ko oukou mau kino i mau paka ua e haule ana ma ka ili o ka honua, a e hana koke ana au ia mau mea maluna o ko oukou mau kino. No keia mau olelo i hooulu loa ae i ka enaena o ko lakou inaina, ke hele la a ku ka huelo i ka lewaanuu a lele lokahi mai la maluna o ianei; a ha aku la oia me kona waha a kahe ae la ka luaipele me ka weliweli nui maluna o lakou, a lohe ia aku la na leo uwe e hea mai ana: E ke keiki alii o ka lewa, e ola makou malalo o kou malu, a e hoolilo mai oe ia makou i mau kauwa nau a mau aku, a e hana no makou i kou makemake. Pane aku la ka Eueu o ka lewa, Ua hala ka manawa no oukou, ua puka ka hoopai mai kuu waha aku.
I ka pau ana o kana mau olelo ia lakou, aia hoi, he manawa pokole, ua like me he paka ua la no ka hooilo ko lakou mau kino make e helelei la ma ka honua, a i ko lakou haule ana ma ka honua, ua lilo koke ae la ko lakou mau kino i hau paa e uhi ana maluna o ka ili o ka honua. No keia mau mea, ua ike mai la no ko lalo i keia mea, a pane ae la ka Moiwahine Ane Bela: O keia mau mea a pau a kakou o ike nei, he mau kino make keia o na tausani legeona i hele ae la e paio me ke keiki alii o ka lewa oiai oia e iho mai nei ma kona huakai ike makua, a ua luku ae oia ia lakou me ka ha ana o kona waha.
Oiai ke keiki alii Baretile Muda e anai la i kona mau enemi, ua hooki ae la oia i ka luaipele me ka ha ana o kona waha, a lilo koke ae la i aheahe o ke kehau e nehe malie ana i ka lewa. A o ka poe i uao mua ai i ko lakou mau hoa i lilo aku i mau luahi na ka make, ua hoopakeleia ae la no lakou mai kona inaina mai, hele mai la lakou imua o ke alii Baretile a hoomaikai aku la iaia me ka i ana: Nani wale ka mana o ke keiki alii o ka lewa, ka Moi hoi o na kupua a pau o ka lewa a me ka aina, ka mea naka i hanauia ma ka ili o ka honua, a i poniia maiwaena mai o na keiki a kahe nani hoi kou lokomaikai i waiho mai nei i ka hanu ola iloko o makou o kau poe kauwa. E mau aku no ka ihiihi o kou inoa, ka nui o kou ikaika a me kou mana kupaianaha loa a i na wahi a pau o ka lewa a me na welelau o ka honua.
I ka pau ana o ka lakou hoomai kai ana ia ianei, ua panai pu aku la ke kama alii Baretile Muda: Ke hookuu laelae aku nei au ia oukou, e hele hoi oukou me ka maluhia, a o ka mea auanei e ala kue mai ana ia ou kou ma ko oukou alahele, na'u aua nei e haawi aku ia lakou i uku kupono no ka lakou mau hana. Hoopau ae la oia i kana kamailio ana ia lakou a hookuu aku la oia ia lakou, a hele aku lakou me ka olioli.
I ka pau ana o kana mau kamailio ana me na kupua o ka lewa, pane ae la kona makua hanai Hitegela: Nani wale ka nui o kuu mahalo nou e kuu milimili, i ka hoopai ana i ka mea i hewa no ka make, a i ka mea i pono no ke ola, a he keu no hoi a ka nui o kou mana i oi ae imua o ko'u a oia no ko'u mea i aua ai ia oe a hele pu no kaua, i ike ai au i kau hana imua o ka poe e ala kue mai ana ia oe ma ke ala kahi au e hele ai e like iho la me keia a kaua i ike pu ae nei. Nolaila, ua pau ke kaua, e uhaele kaua ano. Uhi hou ae la ka punohu ao maluna o ke keiki alii Baretie, a motio aku la i ko laua ala hele o ka hale alii ka pahu hopu.
Oiai laua nei e hoolai nei ma ka lewa a kokoke i ka hale alii, ua ku malie iho la ka punohu ao i kahi hookahi. Ike ae la ko lalo i keia mea kamahao e kau pono nei maluna pono o ka hale alii, hooho ae lakou me ka i ana: O ke keiki alii paha keia o ka lewa e kau nei maluna pono o ka hale alii! Ua holo pu aku la no hoi kahi poe o lakou no ka hale alii me ka manao e komo aku iloko e ninau no keia mea i ka Moiwahine Ane Bela, aka, ua kiai paa ia mai la ka maluhia o ka hale alii, aole kekahi mea e komo iloko a hiki i ke komo ana o ke keiki alii Baretile iloko o ka hale alii, a ua haawiia mai la no nae ke kauoha e i ana: E noho na makaainana a pau me ka maluhia, no ka mea, eia ka Moi opio ke kau pono nei maluna o kakou, o ka mea hoi i hai mua ia aku ai mamua ia oukou, aole nae e ike ia aku ana i keia manawa, aia no oia iloko o kela punohu ao, a o kona mea no ia nana i malama mai nei, he mana kupaiahaha kona a me ka ikaika lua ole; a ke kauoha pu ia aku nei no hoi, e hoi na mea a pau, e hoi oukou pakahi a pau a e noho me ka ohumu ole, a o ka mea e ohumu a hoopuka paha i kekahi olelo ino nona, e ike mai ana no oia, a nana no e haawi aku i ka uku no ia kanaka.
I keia manawa i hoi aku ai ka ohana alii iloko o ka hale alii e hoaliiia ana e ke kaumaha, a me ke aloha makua i ke keiki a o na kaikuaana hoi i ko lakou pokii; a ua koe aku la ka Moiwahine Ane Bela mawaho o ka hale a@i.
I ka punohu ao e kau la ma ka lewa iluna o ke anuenue, ua o ae la ka uila a hoohakui ae la ka hekili no elua manawa wale no; a hoomaka iho la e iho ilalo, a kau pono ae la mamua pono o ka hale alii; i keia wa i pii ae ai ka punohu a kiekie a uhi pu ae la i ka hale alii. I keia manawa i loheia aku ai na leo e ninau ana, Auhea la ke keikialii? He punohu ao wale no kela.
I ka punohu ao e uhi paa la i ka hale alii, ua ku aku la o Baretile Muda me kona nani nui, me ka ike oleia mai e ka poe e kuku aku nei mawaho o ka hale alii, aka o ka ohana alii wale no; ua hele mai la kona makuakane alii Hitegela Muda me ke eehia, a o ke alii wahine Juriana ua waiho maule aku la oia ilalo, o ka ui Ane Bera wale no ka i hele mai ma kahi a ke keiki alii Muda e ku ana, a ia wa i hoopuka aku ai kona makuakane i keia mau huaolelo me na waimaka e hiolo ana: E kuu lei alii o ko'u mau la kanikoo—a hele aku la a puliki ae la ma na wawae o kana keiki aloha, a uwe ae la me ka leo nui a hapai ae la i ka laua keiki iluna a komo aku la iloko o ka hale alii. Ala ae la ka Moiwahine mai kona waiho maule ana me ka naau e hakukoi ana i ke aloha keiki, uwe ae la ia me ka leo nui, hele aku la a apo ae la i ka lima o ka laua keiki a honi aku la, a ia wa i hookuu ae ai lakou i na kipona hoonipo a ke aloha welawela. (Aole i pau.)
JAMES DOWER.
Oia hoi o Kimo Kapiolani, ka ona mua o ka mokuahi Kapiolani. Ua makaukau oia me na lako apau, no ka hana ana i na waapa, a me ka hana hou ana i na waapa naha. Ua makaukau oia me na Wae, na Umii, a me na apana hookui e paa ai na waapa, a me na lako e ae no ke kapili ana i na waapa. E hele mai ma kona hale ma Manamana, Honolulu.
2029-tf.
M THOMPSON, [KAMIKANA]
HE LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI
Keena hana maluna o ka Hale Pohaku o Kamapela, (Campbell's Block,) Rumi helu 8 me 9. Puka komo e huli la pono i ke Alanui Kalepa, Honolulu
KAKELA & KUKE,
E laa na pahiolo, koi hole,
hamale, koi nui a me liilii, kila,
wili puaa, 'rula, apuapu, kui o na ano
a pau, kala kaa, hao hoopaa puka
pohaku hoana, kepa, lei ilio, kau-
la hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi,
kalapu, kope hulu, pulupulu, oena ka
lakala, lina hao, ami, keehi, a me ke
--KAULA OPU.—
Palau o na ano a pau,
Oo, ho, kopala, pe, kipi-
kua, hao kope, au ho a pe-
a aku, kua bipi, lei bi-
pi, kaula hao bipi, uwea
pa, uwea keleawe, hao pili
piula, kaa palala, ipuhao, ipu ti
PA-PALAI MAKAU ME KE AHO
Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula kuaina, hu'akai, ohi wawae, hula pena, a pela aku.
Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau, me ka pepa kuhikuhi, pena keokeo, aila pena, aila hoomaloo, vaniki kaa, a me vaniki moe,
PENA HOOMALOO
--a me aniani hale—
AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HANO ILI, AILA KAA, INIKA KANAA.
PAUDA KUKAEPELE, KIANA PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA ANO HE NUI A LEHULEHU.
LOLE MAKEPONO
--E aa na—
AHINAHINA, KALAKOA. KEO KEO, LEPONALO, HULUMANU UWE-WAHINE, KUI HUMUHUMU, A ME KA LOPI.
Ke Kuike a loaa no ia ma kahi o
Kakela & Kuke!
NA MEA PIULA,
Mikini Humuhumu
Makini a WHEELER a me WILSON
MIKINI A WILILCOX ME GIBBS
NA MIKINI A
--REMINGTON.—
He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO, LAAU
KUNU, PENIKILA, HUAALE
PAA KAI, LAAU HOOPAA HI,
Me na Laau Hame a Pala 'ku.
KAKELA-KUKE