Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 15, 10 April 1886 — Page 4

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Lynn Mangel
This work is dedicated to:  MacKenzie and Kendall Mangel

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

 

@ ka Makahiki…………………$2.00

@ Eoco Mahina…………………1.00

KUIKE KA RULA.

 

Poaono                                                            APERILA 10, 1886.

 

Haawina Kula Sabati.

 

Haawina Y.

 

            Moi @ Iesu ma ka punawai.  Io. @ @ 26

           

            A Hiki aku la i kekahi kulanakauhale o Samaria, ,o Sukara @ moa e kokoke ana i ka aina i Ia-@ haawi aku ai no kana keiki no @ @

 

            @ @aila ka punawai o Ikakoba.  No @ maiuh@hi o Iesu i ka hele ana, @ iho la ia ma ua punawai la: o ke @ nana @ a ka hora.

 

            @ Hele ae la kekahi wahine no Samaria e huki wai:  i mai la o Iesu iaia, @ mai no'u e inu.

 

            @ No ka mea. ua hala ae la na hauma@ ana i ke kulanakauhale e kuai i @.

 

            Alaila, ninau aku la ka wahine no Samaria iaia, no ke aha la oe, he Iu@  e noi mai nei ia'u, i ka wahine @ Samaria, i mea inu?  No ka mea, @ @ e launa pu na Iudaio me ko Samaria.

 

            Olelo mai la o Iesu iaia, i mai la, @ @ ike oe i ka makana a ke Akua, a @ ka mea hoi e olelo ana ia oe, ho mai no u e inu, ina ua noi mai oe iaia, @ @ haawi aku ia i ka wai o ke ola N@

 

            @ Olelo aku la ka wahine iaia, e ka @, aole ou hakeke, a ua hohonu ka @wai, nohea la e loaa ai ia oe ua @ @ la?

 

            @ Ua oi aku anei oe mamua o Ia@ o ko makou kupuna, nana i haawi keia punawai no makou, a nana hoi @ ka wai, a me kana poe keiki, a me kana poe holoholona?

 

            @ Olelo mai la o Iesu, i mai la iaia, @ mea a pau e inu i keia wai, e make wai hou aku no ia.

 

            14  Aka, o ka mea e inu i ka wai a'u @ haawi aku ai iaia, aole loa ia e make @ hou aku, aka, o ka wai a'u e haawi @ a@ iaia, e lilo ia i wai puna iloko @ e pipu ana i ke ola mau loa.

 

            15  Olelo aku la ka wahine iaia, e ka @, ho mai no'u ua wai la, i ole e makewai hou aku au, i ole hoi e hele @ mai i nei e huki.

 

            16  Olelo mai la o Iesu iaia, o hele, @ @ahea aku i kau kane, a e hele hou mai @nei.

 

            17  Olelo aku la ka wahine, i aku la, @ @ @ kane.  I mai la o Iesu iaia, @ @ono kau i i mai nei, aohe a'u kane.

 

            18  No ka mea, elima ae nei au mau kane, a o kau mea i keia manawa, aole @ kau kane he oiaio kau i i mai nei.

 

            19  Olelo aku la ua wahine la iaia, e ka haku, he ike nei au he kaula oe.

 

            20  Maluna o keia mauna ka makou poe makua i hoomana aii aka, ke olelo ma@ne: oukou, aia ma Ierusalema kahi pono e hoomana aku ai.

 

            21  Olelo mai la o Iesu iaia, e ka wa @ e manaoi@ mai i ka'u, e hiki mai auanei ka manawa, aole ma keia mauna aole ma Ierusalema e hoomana aku a oukou i ka Makua

 

            22  Ke hoomana nei oukou i ka mea aoukou i ike ole ai; ke hoomana nei makou i ka mea a makou i ike ia; no ka mea no ua Iudaio mai ke ola

 

            23        Aka, e heie mai ana ka manawa, a o nei hoi ia, o ka poe hoomana oiaio, @ hoomana lakou i ka Makua me ka uhane a me ka oiaio; no ka mea, oia ka poe a ka Makua i makemake ai e hoomana aku iaia.

 

            24 He Uhane ke Akua; a o ka poe hoomana iaia, he pono no lakou e hoomana aku iaia me ka uhane me ka oiaio.

 

            25 Olelo aku la ka wahine iaia, ua ke no au e hele mai ana ka Mesia, ka mea i olelo ia o Kristo; aia hiki mai ia, nana no e hoakaka mai na mea a pau @ makou.

 

            26 Olelo mai la o Iesu iaia, owau @ ia, ka mea e kamailio pu ana me oe.

 

            Puaka Gula.  He uhane ke Akua;  a o ka poe hoomana aku iaia he pono no lakou e hoomana aku iaia me ka uhane a me ka oiaio.  10  4" 24,

           

            Manao Nui.     Na Iesu e hoolako i ma mea a pau e pono ai ka uhane.

 

Na Heluhelu La.

 

            Poakahi                                   10  3:  19 - 36

            Poalea                                 "    4: 1 - 26.

            Poakolu                                   "    7: 37 - 39.

            Poaha                                      @ @5: l - 13.

            Poalima.                 @ 41: 17.   @ @:  13.

            Poaono.                                   Puk. 20: 3 - 11.

            Sabati.                                     Hal. 42: 1. Hoik. 22: l, 2.

            Mele                                        Hele i o Iesu la. H. A. N 57.

            Pule.

 

Na Ninau.

 

            Me wai ka Iesu kamailio ana ma kela haawina?  Ma ia hope iho ua hele o Iesu ihea?  Io. 3: 22.  Heaha ka hana ilaila?  Owai kekahi e bapetizo ana?  p. 23.  Heaha ke kumu hoopaapaa o na haumana a Ioane me na Iudaio?  p. 23.  Heaha ka lakou i hai aku ia Ioane?  p. 26.  Pehea ka Ioane hoike no Iesu ia manawa?  p. 27-36.

 

            Ua aha o Iesu i ka ike ana i keia ohumu ana o na haumana a Ioane?  4: 1.  Ihea kona hele ana?  p. 3.  Ua lawelawe o Ioane i ka hana ma Iudea; makemake anei o Iesu e hoopilikia a hookeakea paha i ka hana?  Aole anei i imi i mea e holopono ai ka hana?  Holomua anei ke lilo na haumana a Iesu me ko Ioane i ka hoopaapaa ma na mea ano ole, a kue kekahi i kekahi?  Mat. 12: 23.  Pehea o Paulo, ua komo anei ma ko hai kihapai e hooikaika; ua makemake paha i kihapai hou nana?  Rom. 15: 20.  No ke aha?  Pela anei na kumu a pau e hele ana ma o a maanei?  Ua hele anei na Moremona ma na kihapai hou i mahi ole ia, e lawelawe ai mawaena o na pegana, e ao i kanaka no Iesu?

 

            Owai ka mahele aina mawaena o Iudea me Galilaia?  Hookokoke o Iesu i ke kulanakauhale hea o Samaria?  p. 5.  Owai na puu e kokoke ana ilaila?  Kana.  11; 29.  Owai na wahi a Iakoba i kuai ai?  Kin. 33: 19.  Ios. 24: 32.  Owai ka i kanu'ia ma Sekema?  Heaha ma ia wahi?  p. 6.  He 60 kp ka hohonu o keia lua i keia wa; ua eli ia iloko o ka pohaku paa.

 

            No ke aha ka Iesu hoomaha ilaila?  Oiai e noho ana ma ka luawai, owai ka i hoea mai?  p. 7.  Heaha kana ilaila?  Heaha ka Iesu noi iaia?  Mahea kana mau haumana?  p. 8.  Ua haawi koke anei ka wahine i wai nana?  Pehea kana ninau ia Iesu"  p. 9.  Kahaha anei oia no ko Iesu noi ana iaia i kahi mea?  No ke aha?  Ua launa anei na Iudaio me ko Samaria?

 

            O ka ohana hea ka i hoonoho ia malaila?  O Eparaima a me Manase na keiki a wai?  I kekahi manawa ua komo na-kanaka ma na kulanakauhale o Samaria e noho ai; owai lakou?  2 Na Lii 17: 24.  Nawai i hoonoho ia lakou malaila?  Owai ka ke alii i hoonoho malaila e ao ia lakou?  2 Na Lii 17: 28.  Heaha ka kanaka i hoomana ai?  29-33.  Okoa ka lahui, okoa ka hoomana, kuikahi anei?        

 

            Ua ae anei ko Samaria e kokua i ke kukulu hou ana i ka luakini?  Ezera 4: 2,  Mai ia wai mai ka ulu ana o na kuee mawaena o na Iudaio me ko Samaria?

 

            Heaha ka Iesu olelo i ka wahine?  p. 10.  Heaha keia makana mai ke Akua mai?  Rom. 6: 23.  Ua ike anei keia wahine i ka mea e kamailio ana me ia?  Ina ua ike oia, ina paha ua noi aku i aha?  A heaha kana e loaa mai?  Nawai e haawi mai i keia wai o ke ola?  10. 7: 37-39.  Nawai mai na pono uhane a pau?

 

            Pehea ka loaa ana i ka wai o na lua hohonu?  Ina lako ole ke kiaha, loaa anei ka wai?  Heaha ka ka wahine ia Iesu?  p. 11.  Ua manao oia e kamailio ana o Iesu no ka wai hea?

 

            Ua manao nui ia keia hua wai no ke aha?  Pehea nae o Iesu i ka wahine?  p. 13  Ina e inu ana i ka wai a Iesu i manao ai, ua makewai hou anei?  p. 14.  Hiki anei i na mea a pau ke inu i keia wai?  No ke aha ke kena ole ia ka makewai o kekahi poe?  10. 5: 40.  Mau anei keia wai?  Heaha ka mea kupanaha no keia wai?  p. 14; 7: 38.  Heaha ke kumukuai?  Is. 55: 1.  Hoik. 21: 6; 22: 17.

 

            I ka lohe ana o ka wahine no keia wai kupanaha, ua ake nui e loaa?  p. 15.  Kauoha o Iesu iaia e kii ia wai a hele hou mai?  Ua imi anei ka wahine e huna i ke ano o kona noho ana?  p. 17.  Ua ae i ka hewa, a eia ka wai e ola ai; e lawe anei?  Heaha ka Iesu olelo hou iaia?  p. 17, 18.  Ua hiki anei e huna i kau wahi mea iki mai ke Akua mai?  Sol. 15:  3.  Iob. 44: 21.  Hal. 139: 1-10.

 

            No ke aha ka manao ana o keia wahine he kaula o Iesu?  Mahea ka hoomana ana o ko Samaria poe?  Kin. 12 6, 7: 33: 18-20.  Kana 11: 29.  Mahea i kauoha ia na Iudaio e akoakoa e hoomana i ke Akua?  Kana. 12: 5: 11. 1 Na Lii 9: 3; 11: 13.  2 Oih. Lii 6: 6.  Hal. 75; 2.  Heaha ka Iesu pane i ka wahine?  p. 21-24.

 

            O ka hoomana anei ka mea nui, o ke ano paha o ka hoomana ana? Pilikia anei kakou ina ma Ierusalema wale no e hoomana ai i ke Akua?  Heaha kekahi hemahema o ko Samaria hoomana?  Ua ae anei lakou i ke Kauoha Kahiko alakai no lakou; a o na buke wale no a Mose?  Ka Mose wale no.  Ua lawa anei ia mau buke wale no?  Aole mea i hoike maopopo ia ma na buke e ae no ka Mesia, &c.

 

            Ua hiki mai anei ia hora aole anei @ hiki mai ka Mesia?  Makemake anei ke Aua e hoomanao iaia me ka hapa o ka naau?  Mat. 22: 37.  Heaha ko ke Akua ano?  p. 24.  Ua ike anei keia wahine e hiki mai ana ka Mesia?  Ua hoike anei o Iesu iaia oia no ia; Ua manao nui anei o Iesu i ka uhane o keia wahine Samaria - ka mea a na Iudaio i launa ole ai?

 

            Pehea e loaa ai ka makana o ke ola?  Mat. 5 6; 7: 7.  Rev. 22:17.  Imi anei kekahi i ke ola ke ole e hoomaopopo i na hewa a e kau mai ana ka make?  A ike ia ka hewa ia wai e nana aku ai?  Hiki anei ia Mahi ma e hoola?

 

            Lilo ka naau ma na mea pilikino, e kena ia ana anei ka makewai o ka uhane me ia mau mea?  Imi anei kekahi i ke kauka ke ole e mai?  Imi anei kekahi i ka Hoola ke ole ike i kona nene, kona hewa?

 

            Mele.  Punawai kahe maemae.  H. A. N. 90.

            Pule

 

KA MOOLELO O KA AHAHUI

EUANELIO O MAKUPUNI O

HAWAII.

 

            Na S. W. Kekuewa i heluhelu i kona haawina.  "Nohea mai la ka hoomana ana i na akua wahahee?"

 

            Heluhelu mai o Mr. Luhiau i kana haawina, penei:  "Ua like anei ka hanau hou me ka bapetiso ana?"

 

            Noi mai o A. O. Polepe e hookomo ia keia mau haawina ma ka NUPEPA KUOKOA.  Hooholoia.  Ma ke noi a G. W. Waiau e hoopaneeia keia Aha, a halawai hou ma ka hora 9 a. m. o ka Poakahi.  Hooholoia.  Pule o A. O. Polepe.

 

            La hana 3. Mar. 15.  Halawai hou ka aha e like me ka hoopanee ana.  Ka Luna Hoomalu ma ka noho.  Malamaia ka hapalua hora haipule.  Heluheluia ka moolelo o ka halawai i hala, a aponoia me na hooponopono.

 

            Heluheluia ka hoike a ke Komite Wae no na mea e pili ana i ka ekalesia o Laupahoehoe.  1.  Ua manao ke Komite he mea pono no i ka ekalesia ke kahea ana i haiolelo no lakou, ina ua malama pono ia na Loina o ka buke lawe lima.  2.  Ua manao ko oukou komite, aole he hana pono i na ekalesia o kakou ka hoonoho ana i haiolelo e like me ka ekalesia o Laupahoehoe,, oiai aole e mana e hana pela.  3.  Ua manao ke komite, he pono i keia aha ke ao aloha aku i ka ekalesia o Laupahoehoe ma o ko lakou elele la.  He mea pono i ka ekalesia o Laupahoehoe e hoouna i ka mea e makemake ana i ka oihana laa a ka Haku i keiki na keia aha.  4.  Ua manao ke komite ina ua hoonoho ke komite o na ekalesia kahu ole me ua ekalesia la, e lilo ka mea a lakou i manao ai i haiolelo no lakou, alaila ke ahewa nei ke komite ia hana a ua komite la me ka ekalesia oiai, o ka mana hiki wale no ia lakou o ka hana i palapala kahea, a waiho mai i keia aha, a na keia aha e nana i ka pono a me ka ole.  Hoaponoia ka hoike a ke komite.

 

            Heluhelu mai o S. L. Desha, ka Lunahoomalu o ke Komite Imi Haawina i keia mau haawina;

 

            1.         Heaha la ka mihi ola. e mihi ole ia nei e ko ke ao nei?  J. H. Pahio

            2.         E wehewehe ia I Petero 3:19.  W. B. Oleson.

            3.         E wehewehe ia II Oihanalii 19:2.  J. D. Parisa,

            4.         E wehewehe ia Ioba 21:7.  S. W. Kekuewa.

            5.         E wehewehe ia Mataio 18:10.  S. C. Luhiau.

            6.         Heaha la ka hoailona ia a ka Uhane Hemolele i hoikeia ma Epeso 1:13.    E. M. Hanuna.

            7.         E wehewehe ia Hoikeana 17:5.  L. Laiana.

            8.         Ua like pu no anei ka nani a me ka pomaikai o na haipule ma ka lani? 

S. L. Desha.

            O na haawina i heluhelu ole ia e hoomauia aku no.  Hoaponoia ka hoike a ke komite.

 

            Hapaiia ka noonoo ana i ke Kumuhana 6.  Na Oihana Kuloko.

 

            Na A. O. Polepe i hoakaka mai i kekahi mau mea e pili ana i keia kumuhana, oia hoi, he mea pono i na ekalesia ke kokua nui i keia hana ma ka hoahu ana i kekahi puu dala nui i mea e kokua ai i ka poe nana e hoolaha nei i ka pono Karistiano, ma ke ano he misiona iwaena o na lahui e a iwaena o kakou, oiai ua hooholo mua ia no na haawina o kela ekalesia keia ekalesia no ia hana.  Ua hana kekahi mau ekalesia a ua hana ole kekahi.  Kokua nui na hoa.

 

            Waiho hou mai o Polepe he palapala na E. Bona no ka hoala hou ana i ke Kula kaikamahine o Kohala.  Ua noonoo ka aha a ua hooholoia, e koho i Papa Kahu no keia kula, a eia na hoa oia Papa:  S. W. Kekuewa, E. Bona, C. N. Tan, S. C. Luhiau a me Mr. Konelio.

 

            Hoike a ke Komite no na ninau e pili ana i ka hoike kihapai a Luhiau.

 

            O na dala i lulu ia ma kekahi lulu ana a ka ekalesia no ka hanai kahu, ua  pili no ia mau dala a pau i ka haawina hanai kahu o ua ekalesia nei.  Hoaponoia ka hoike a ke komite

 

            Hapaiia ke koena o na Palapala Hoopii.

 

            Ua noi mai o S. C. Luhiau e hookuu iaia mai ka noho kahu ekalesia ana no ka ekalesia o Kohala Komohana.  Ma ka noonoo akahele ana o ka Aha, aole i loaa he kumu kupono e ae aku ai i keia noi, a ua kohoia o S. W. Kekuewa i komite e hoi aku a kukakuka pu me na hoahanau e noho kuikahi lakou.

 

            Hapaiia hou ia ke Kumuhana 10. 

 

            Ma ka hoomaopopo ana i mau keiki na ka aha, o Jno. Ala, no ka ekalesia o Helani a me Kailua, a me W E Alohikea no Kohala.  Kohoia i Komite ninaninau, oia o Polepe, Waiau a me Pahio.  Ma ka ninauia ana, ua apono ka aha ia laua a e lawe ana ka aha ia laua a hiki i ka wa e hui hou ai ka Ahahui.

 

            Kumuhana II, Koho ana i na Elele mokupuni no ka halawai o ka Ahahui nui ma Honolulu i ka malama o Iune.  Koho ka Luna Hoomalu ia Haluapo, Kekipi, Kaaekuahiwi, Unea, Naeole a Kuaimoku.

 

            Kumuhana 12.  Komite Hoike Kihapai no keia Aha.  Kohoia o S. W. Kekuewa.

 

            Kumuhana 13.  Komite Hoike i na hana o keia aha. Kohoia o G. W. Waiau.

 

            Kumuhana 14.  Kahi a me ka manawa e hui hou ai keia aha.  Hooholoia e hui hou ma Hilo i ka malama o Augate a o ka, aia a maopono ka manawa holo o na mokuahi alaila hoike aku.

 

            Waiho mai o Kaaekuahiwi he olelo hooholo,  penei:  Olelo Hooholo Hooholoia.  Ke haawi aku nei na lala a pau o ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Hawaii i ko lakou mahalo piha i na kamaaina a pau o ka ekalesia Pukaana, no ko lakou lookipa ana me ke aloha, a me ka malama pono ana i na mea e oluolu ai ke kino.  Ma ka ninauia ana, ua hooholoia.

 

            Noi mai o Haluapo e hoopaneeia keia halawai a hui hou ma Hilo iloko Augate M. H. 1886.   Hooholoia.  Pule o J. H. Pahio.

                                                                                                S. B. KAALAWAMAKA

                                                                                                                                                Kakauolelo.

 

AHAHUI LUNAKAHIKO

 

            E noho ana ka Ahahui Lunakahiko o Maui, ma ka luakini o Wainee Lahaina Maui, ma ka Poalua mua o Mei 1886 hora 10.  Ke poloai ia aku nei na Ekalesi e koho pono i mau lunakahiko makaala a hoouna mai imua oia Aha i kupono no keia hana a ka Haku.

 

            Ke kauoha pu ia aku nei hoi na Ekalesia a me na Kahu Ekalesia, e lawe pu mai i ko lakou mau haawina no ka luakini o Kalaupapa, o 1884-5.  A ua poina paha Penei.  No M. H. 1884.  Ekalesia o Paia, Haiku, Huelo, Keanae, Kipahulu, Kaupo, Honuaula, Olowalu, Pelekunu, he $1.oo pakahi.  No Waika-Pu Kaanapali, Kaluaaha, Halawa, $2.00 pakohi.  E lawe mai ia haawina imua o keia Aha. i maemae kakou maia hoohiki ana e na Ekalesia o keia Ahahui.  Oiai, ua puni na mokupuni i ka ike ia ae ana.

 

            No m.h 1885 - Ia Rev. A. Pali, Rev-Paaluhi, O. Nawahine, Rev. Iosepa, he $10.00 bakahi.  Rev. S. K Kamakahiki, Rev. Kaili, Rev. Hihio, Rev-Paulo, $5.00, pakahl, Wahieala $2.00.

 

            Ke paipai hou ia aku nei no.  O ka haawina o ka Papa Hawaii a kakou i hooholo iho ai, e pono e hookoia.

 

            No Paia, Waikapu, $2.00 pakahi.  Lanai, Wailau $10.00 pakahi.  Kaanapali Olowalu $25.00 pakahi, Haiku,Honuaula, $14.00 pakahi.  Huelo Keanae $15.00 pakahi.  Wailuku Waihee Kaluaaha $60.00 pakahi.  Lahaina $100.00.  Halawa, $50.00.  Hana $30.00.  Kipahulu $6.00 - Kaupo $5.00 -e lawe mai oukou.

 

            O keia iho la na mea i hooholoia no keia hapa makahiki, e hooko mai kakou.  Pela hoi, o ka haawina kulo; e pono e hoomanao pu mai e na Ekalesia i keia haawina.

 

            E na hoa o keia Aha; e makaala, Aole he mau kamalii kakou, e noho paa'i malaila.  O na olelo hoohlo i hooko ole ia, na kamalii ia.  Nolaila, e hele nui mai e na kahu Ekalesia, a me na lunakohiko, e kukulu pa i ko Kerist pono, ma ka noonoo i na mea e holo pono a paa pono ma na mea i hooholo like ia me ka manao lokahi, ma ka inoa o Iesu Kristo.

                                                                                                            O. NAWAHINE.

                                                                                                                                    Kakakuolelo.

Waihee, Maui, Aper 2, 1886.

 

KE OLA O HAW AII.

 

He haiolelo na M. Ulunahele ma

            Kaumadapili i ka po Poakolu

            Maraki 29, 1886.

                        E na Hawaii Ponoi

            ALOHA OUKOU: - Oiai ma ko'u ano aloha lahui, a aloha alii, ua oluolu au e hahai aku ia oukou i kekahi mau mea e pili ana i ko kakou lahui a me ko kakou aina, ka home aloha a ko kakou mau kupuna i hooipo ai no ka wa loihi ahiki mai ia kakou na mamo, nolaila ua makemake au e hoakaka aku i ke kumu i emi ai o ka lahui Hawaii.  E lawe mai ana au i na hoakaka mai ka hookumu ana mai o ke kanaka, mailoko mai o na kupuna elua.

 

            He okoa na kanawai a me na rula e pili ana i ke ola kino o kekahi mahele a pela no i kekahi mahele, aole lakou e ola e like me na kanawai o keia wa, a ua loaa mai kakou mailoko maii olaila.

 

            Ma keia mau mahele i loaa mai ai a hiki i na la o Kamehameha I, ka mea i hele a kau i kaupaku o Hanalei, a kau mai la i kanawai, e hele ka elemakule a ma ka luahine a moe i ke ala, aole mea nana e hoopoino aku.  Pela mai ka hele ana o ko kakou noho lahui ana a hiki i na la o Kauikeaouli, oia ka hookumu ana o ke Au hou a me ke Au kahiki.

 

            Ua oi aku ke kaumaha a me ka weliweli o na hana i hopkumuia ia mau la, i ko keia au.  O keia ka hookui'na nana i lawe aku i ko kakou aina iloko o na kaumaha a me na ehaeha he nui.  Ina kakou e naua aku maluna, aia malaila he mau papa ea hanu, ua ano e hoi ke ea o kekahi i ko kekahi, ua anu loa kekahi a ua kaumaha loa kona ea, a wela loa hoi ko kekahi a mama loa i kahi wa.  Ua lilo laua i mau enemi a i ka wa e halawai ai me kekahi mea okoa, o ko laua hookui no ia, a ia wa e poha mai ai ka leo o ka hekili me ka weliweli, puka mai ka uwila, pa mai ka makani puahiohio a hoonioni mai la i na ale o ka moana, haule mai la ka ua kahe ka wai, a lawe aku la i na piha a o na kahawai, hulihia na hale, alaila hoomaopopo kakou o keia mau mea a pau o'a na hookui'na.

 

            Heaha la ke kumu i hoea mai ai?  Eia ke kumu, Aohe like a no hookui'na o kekahi me kekahi.  Ua hooma kaukau ke Akua i keia mea no ke ola nui, nolaila ke lawe mai nei au i keia mau mea a na oukou ia e i iho, pela iho la ka ke ano o ke anu hou me ke au kahiko.  O ko'u ake nui o ke komo aku o keia mau hoakaka iloko o oukou.

 

            I keia wa, aohe nana pono ia o ko kakou aina, ke kumukanawai a me na kanawai a pela pu no me ka mana hooko.

 

            He lahui palupalu laa keia ma ke kino, he poe aloho oiaio i ko lakou aina, he poe paa ole o kahi hipuu ma ka poli, a poe hoolohe loa hoi i ka leo o ko lakou mau haku, eia nae ua oi aku na kanawai mamua o ke ola o keia lahui kanaka.

 

            Penei kekahi mau hoohalike, ina e nana aku i kekahi kumulaau nui me kona mau lala e luhe ana mao a maanei, e ike no oukou aole mea ulu malalo ona, a ina paha he papa a waiho aku oukou i kela papa maluna o kekahi kula i ulu ia e ka mauu, a hala na mahina eono, e ike auanei oukou aole he mea ulu malalo ona.  Pela kakou e noho nei a me ko kakou mau kumukanawai a me na hooko ana a ke kanawai, ko kakou mau hooponopono aupuni a me ka lakou hooko ana, aole ia i kupono i ko kakou mau ola.  Ina oukou e nana aku i ka'u mau hoakaka ana i ka wa i hookumuia ai ke kanaka, e ike auanei oukou i ko ke Akua manao, ua kue i keia.

 

            Ke hai hou aku nei au ia oukou, ua aui ae ka la no ko kakou pomaikai, a ua makaukau ke Akua e lawe aku i kana puolo mai o kakou aku.  Mai ia la mai a hiki i keia la, me he mea la ke ola nei kakou ma ke ano nawaliwali, a me he mea la aohe uhane.  Ma keia hookui'na kakou i emi ai, ma keia hookui'na i ulu ai ka mai hebera;  ua ulu mai keia mai ma ke ano okoa no na ino i hana ia maluna a ka aina, a kue i ko ke Akua mau manao, nolaila ua kahea mai ke Akua i ka po a me ke ao mai ka noho alii a ia kakou hoi e mihi i ko kakou mau hewa.  Ua kahea mai ke Akua ia kakou e mihi, aka ua hoopanee kakou, nolaila ua hoao mai ke Akua i keia mai ma ke ano nane i mea no kakou e ike ai.

 

            Ke manao nei paha oukou o ka nui o na buke kanawai a me kekahi mau mea a ae oia la ka mea e pau ai ka hana hewa, aole.  O ka ikaika o na hooko ana a ke kanawai oia ka mea e nui ai ka hewa.  No ka mea o ke hanawai a me ka hewa, hookahi no laua.  E like me ka ikaika o ke kanawai pela no e ikaika ai ka hewa.  Ina no e pii ae ke kanawai he mau kapuai pela no ka hewa e pii mahuahua ae ai:  E ninau mai paha auanei oukou ia'u, Heaha la ke kumu o keia mau mea kupanaha?  Eia ke kumu, hookahi no o laua makuakane me makuahine, nolaila hookahi manao a hookahi lawelawe ana.                                             (Aole i pau.)

 

HE MOOLELOKAAO

 

NO

 

Baretile Muda.

 

KA

 

HIWAHIWA LUA OLE O KA NANI,

 

A O

 

KE ALII HOI O NA PUPUA A PAU,

 

Ka mea nona ka Mana Kupanaha loa maluna

o na Haku o ka pouli a me na Uhane ino o

ka po, ka mea i oleloia "Ke Ki o ke ola

a me ka make mau loa."  &c. &c.

 

            MA KA helu i hala iho nei, ua ike kakou i ka hui ana o ka Ui Baretile me kona mau makua aloha e launa oluolu nui la, e waiho iki aku hoi kakou ia lakou pela, a e aui ae kakou i ke kupua Hitekela.

 

            Oiai ke kama alii e noho nei iloko o ka hale alii, aia no ke kupua Hikekela me kona kino punohu ao e hoohanuu ana maluna pono o ka hale alii, ua nee ae la ka punohu a kau pono ae la maluna pono o ka huini o ke Towera iwaena konu o ka hale alii, a oia no hoi ke Towera helu ekahi e oni ana a hui aku kona welau i na ao kaalelewa o ka lani, a e o ana na lalapa uwila ma ka ula-wena o ka ua koko e hoopuni ana i ka punohu ao, a e hoohakui malie ana ka nu ana o ka hekili, a ua lilo keia mau hoailona kupanaha o ke kino pahaohao o ke kupua Hitekela, i kiai no ka maluhia o ka hale alii i na manawa a pau a ke keiki alii Baretile Muda e noho noi malalo o ka malumalu o ka hale alii o Pelekane.

 

            I ka hala ana o na la elua o ka noho ana o ke keiki alii o ka lewa me kona mau makua a me ka ohana alii hoi, a me ke kiai mau ia hoi e kona kahu hanai: ua puka ae la he olelo kuahaua mai ke alo alii mai e i ana:  Ua makemakeia na mea a pau e hele mai i ike aku ai ke keiki alii o Pelekane ia lakou, ka mea i iho mai nei mai ka lewa mai me kona kahu hanai, ke kupua Hitekela, oia hoi keia pnnohu ao a oukou e ike mau nei maluna o ka hale alii nei; a ua makemake pu ia hoi no luna koa ma ka aina, a me na adimarala na lu ana nui hoi o na pualikoa o na aumoku kaua malalo o ka hae o Pelekane, a me ka lehulehu o na tausani koa malalo o ko lakou malu, a e ike mai ai oukou iaia me kona nani kilakila, a he kulana no hoi kona i kaokoa loa mai ko na alii a pau ma ka ili o ka honua nei, a ua makemake pu ia no hoi ka poe akamai ma na mea a pau e pili ana i ka oihana kaua, e hoike ia lakou iho imua ona, aole no hoi e ae ia aku kekkahi e ku ai a e aa e paio me ia ma ka lealea aole hoi ma ka hookahe koko, aole no hoi e noho ka manao lili iloko o kekahi o ko makou mau makaainana, no ka mea, he mea weliweli loa ke ike ia aku e pu-a ae ana kona inaina a hookau aku maluna o kekahi o oukou oiai oia e noho pu nei me kakou.  Nolaila, ke kauoha ia aku nei oukou, he elua pule i koe mai keia la aku a ma ka la mua o ke kolu o ka pule, i ka hora 12 o ke awakea o ua la nei, e akoakoa mai na mea a pau maloko nei o ka hale alii ma kekahi wahi i hoomakaukau ia no ka hookipa ana mai ia oukou.

 

            I ka puka ana aku o ka olelo kuahaua mai ke alo alii aku, ua lilo iho la keia mea i mea nui iwaena o ka lahui e nalu ana no ka makemake o na Alii no keia akoakoa nui kuahewahewa ana

 

            O na lede maka palupalu a me na keiki kaukaualii o Pelekane, ua komo iho la ka manao iloko o na keikikane e hele e paio aku me ke keiki alii o ka lewa no ka hanohano o ka la; a ma ka aoao hoi o na lede, ke oni la ka manao uilani o ka manao e hoohina i ka puuwai o ka Ui Baretile, aka,

 

                                                Hili hewa na manao,

                                                Ke ole ke kukakuka.

                                                Makehewa hoi ka halia ana,

                                                I ka po me ke ao.

 

            A i ka hala ana o na pule elua, ua lehau ae la ka nuku o ke awa i na moku manuwa o ke aupuni o Pelekane, malalo o ke kauoha i loaa aku ia lakou, e lehau ana hoi ka uwapo i na makaainana.  Ike mai la lakou i ka punohu ao e pohai ana maluna pono o ka hale alii, ua ninau ae la lakou:  Heaha la keia mea e kau pono nei maluna pono o ka hale alii?  Ua haiia aku ia ia lakou,  O kela mea a oukou e ike aku la, he punhu ao ia; o ke kupua Hitekela hoi, o ka mea ia nana i malama mai nei ke keiki alii Baretile Muda i ka lewa, ke keiki hoi i hanau kupanaha ai me ka ike ole ia o kona mau helehelena, ke kama alii hoi a na Moi o Pelekane nei, a aia iloko o ka hale alii kahi i noho ai me kona mau makua a oia ka mea i kauoha ia aku nei oukou e hele mai, ua makemake e ike a e launa me na makaainana o ke aupuni o Pelekane nei.

 

            I ka lohe ana o na Adimarala o na aumoku kaua i keia mau mea a pau, ua piha loa lakou i ka hauoli no keia mea lakou i lohe ai; nolaila, ua haawi koke ia ke kauoha i na moku a pau e haawiia i mau ki pu aloha ana:  Emoole, ua kiia mai la na pu aloha mai na mai na aumoku kaua mai, ua ipha ae la ka lewa i ka uahi pauda e wawalo ana ka leo o na pu kuniahi i ka lewa, a no ka hora hookahi ke-haawi aloha ana, a mao ae la me ko na makaainana pilihua no keia mea, a ua ninau ae la ke keiki alii i kona mau makua:  He pu anei keia no ke aloha, ai ole no ke kaua paha?  Aole keia he pu no ke kaua, aka, he pu keia o ke aloha alii.

 

            Lohe ae la oia i ka hua aloha, ua hele ae la oia a ku ae la ma ka lanai o ka hale alii a kahea ae la i kona kahu hanai:  E kuu makua o ka lewa, e Hitekela e.  I ka lohe ana o kona makua hanai i ka leo hea o kana hanai, ua pane ae la oia:  Eia no wau kou makua.  E hai aku oe i ko kakou aloha no ka pakui ana aku no ko lakou la aloha ia kakou.  Ua lilo no ia i mea maikai iaia.

 

            Nolaila; i ka mao ana ae o na leo ikuwa o ka pu kniahi, aia hoi, ike ia aku, la ka punohu ao e lalapa ana ka uwila a puni, aole i liuliu ua o ae la kekahi lalapa uwila, a hakui mai la he hekili nui ikaika mailoko mai o ke ao, no eha manawa wale no, a me ka manawa hope loa i lohe maopopo ia aku ai kona leo nui moakaka e i mai ana: "Aloha oukou."

 

            Pau ae la na kukai aloha ana, ua pili mai la hoi na keiki o ke kai ma ka uapo, ua lele aku la no  noi i ka aina, haawi ke aloha lululima, a o ka hana wale no i koe o ke kali ana ae i ka la o ka hana.  A i ka hoea io ana mai o ka la i manaoia, ua ike ia na mea a pau e liuliu ana no ka ike alii ana.                       Aole i pau.

 

KAKELA & KUKE,

 

E laa na pahiolo, koi hole,

            hamale, koi nui a me liilii, kila,

                        wili puaa, rula, apuapu, kui o na ano

                                    a pau, kala kaa, hao hoopaa puka

 

Pohaku hoana, kepa, lei ilio, kaula     

            hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi,

                        kalapu, kope hulu, pulupulu, oepa ka

                                    lakaia, lina hao, ami, keehi, a me ke

 

KAULA OPU.

 

Palau o na ano o pau,

            Oo, ho, kopala, pe, kipi-

                        kua, hao kope, au ho a pe

a aku, kua bipi, lei bipi,

            kaula hao bipi, uwea

                        pa, uwea keleawe, hao pili

piula, kaa palala, ipuhao, ipu ti

 

PA-PALAI, MAKAU ME KE AMO

 

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula

            kuaina, hu'akai, ehi wawae,

                        hulu pena, a pela aku.

 

Pena wali, kini nui a me liilii o na

            ano a pau, me ka pepa kuhi-

                        kuhi, pena keokeo, aila

                                    pena, aila hoomaloo,

                                                vaniki kaa, a me

                                                            vaniki moe,

 

PENA HOOMALOO

 

a me aniani halo

 

AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO ILI,

AILA KAA, INIKA KAMAA,

 

PAUDA, KUKAEPELE, KIANA

PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA

ANO HE NUI A LEHULEHU

 

 

LOLE MAKEPONO

 

E aa na

 

AHINAHINA, KALAKOA.  KEO

KEO, LEPONALO, HULUMANU

UWE-WAHINE, KU HUMUHUMU,

A ME KA LOPI.

 

Ke Kuike @ loaa no ia ma kahi o

 

Kakela & Kuke!

 

NA MEA PIULA,

 

Mikini Humuhumu

 

Mekini a WHEELER a me WILSON

 

MIKINI A WIILCOX ME GIBBS

 

NA MIKINI A

 

REMINGTON.

 

He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

 

A DR. JAYNE,

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HOOPAU NAIO, LAAU

KUNU, PENIKILA, HUAALE

PAAKAI, LAAU HOOP AA HI,

 

@ @ Laau Hamo a Pela 'ku.

 

KAKELA-KUKE.