Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 17, 24 April 1886 — NA LONO NO KE AHI [ARTICLE]

NA LONO NO KE AHI

Ua loheia mai, o ke kumu iaai ke ahi nui nana i hoopoiao kt kulanakauhale o līono'ulu ika auina la Sabati nei, he ahi kuke na kekahi pake ma kekahi ona hale aina ma Kolopo, ma ke alanui Beritania. Ua hotmakaukau iake kapuahi, a ua nininiia he aila mahu maluna oka wahie; niailoko ae o kekahi tini aila nui ka ninini ana, aole nae ī hookaawaie ia ke kotna aila. A i ka wa i hoaia ai ke ahi, Itlt ae la a komo ika aila oke kini eku ana ma knpuahi, a pahu ae la, puai koke ae la ka rvimi i ka lapalapa oke ahi, a holo ke kanaka i pakele ke ola. Oka hua o keia hana hemahema, oia no ka pau loa ana o kekahi hapa mahuahua oke kulanakauhale. ELUA AHI. I ka wa i mahuahua loa ae ai oke

ahi, a ikeia e poino nui ana ke kulanākauhale, oia ka wa i kauohaia aku ai na makai a me na koa e noho ana ma waho o ke kulanakauhale e holo mai a e kokua. Hele pu aku nei na elele e kii ana i keia poe me na omole kini, a haawi aku Ia i na kauoha, "Ua kauohaia mai nei oe e hele oe aeae kokua i ke kinai ana i ke ahi e a nei maloko 0 ke kulanakauhale; a eia ka wai hooikaika, ua kauohaia ae e inu i pumehana alaila hele i ka hana." Ua i«u nui kahi poe a ona iho la, a ua inu hapa kahi poe, a ua hoole loa no hoi kahi poe aole e mu. A o ka poe i inu ol« ka i ikeia ka ikaika a me ka pololei o na hana. K" ole īa poe, ina ua pau loa ke kulanakauhale, a pulehuia a paapaa ka poe ona. Helu ekahi ka poe hoole waiona ma ke kinai ahi. I ka Poakahi iho, ia makou e hele makaikai ana ma Kikihale a me Kapuukolo, hookahi ka olelo like a ia poe i loheia, "iloko o na hora mua o ki a ana o ke ahi, ikaika maoli kanaka i ke kinai ana a me ka wawahi ana i na pa; aka i ka wa i komo ai ka lama iloko o lakou, o ka haalele iho la no ia o na kane i ka hana, a na na wahine me na kamalii i hoomanawanui i na wahi waiwai o ka hale a kaawale aku i kahi kupono. O na wahi aahu ka i laweia, koe na ukana kaumaha a pau loa i ka ai ia e ke ahi. Ia po la Sabati no hoi ua ona nui kahi poe a hoao aku la kekahi poe e wawahi i kekahi mau hale kuai waiona, me ka manao e hao i na waiona o loko. E ole na makai e kiai ana, ina ua hao io ia kekahi man hale kuai rama, a o ka hopena o ia hana he | weliweli. Ke a iho na ahi a elua, a ko waho a me ko loko. heaha la auanei ka mea e koe ana o ke kapuahi, o Honolulu? He lehu wale no. Pomaikai o Honolulu i na wa a pau i ka poe hoole waiona. 14 PKHEA KEIA ? " Ua paiia ke kii o ka Halewai a me na makai i ke awakea o ka la Sabati. Ua kauoha mua ia na makai e akoakoa ae ma ka Halewai i ke awakea o ua la nei i pai pu ia ko lakou kii me ko ka hale. Ua haalele kahi poe i ka hana o ko lakou mau luakini no ka hele ana e kii; no ka mea aole hiki ke hoole ke kauwa i ke kauoha a kona haku, wahi a ka olelo. Ninau aku la kekahi makai i ka mea maluna iho, " Pehea hoi keia hana e hanaia nei i ka la Sabati ? " Pane mai la kela, u Kokoke kakou e haalele i keia hale kahiko a hoi aku no kaHalewai hou; ua aloha au i keia hale kahiko, nolaila e pai ana 1 kona kii me na makai, a i ka la mua o Mei hoi kakou i ka hale hou. " " Eia nae, he okoa ka mea i kauohaia, hiki mai la ka mea nana e kipaku ia po no, a hele aku !a ua poe nei mt ka pupuahulu, aohe ae ia e hooponopono iho, olepeia aku na wahi ukana a haule iwa* ho a o ke koena iho pau iho la ke ahl" O keia ka lono i lawe ia mai ia makou. HOIKE KA PAK.I 1 KONA MANAO. Ua loheia ua kamailio nui kekahi pake i kona manao, he hoopai keia ahi na ke Akua no km hewa o i* ipana 0 ke kuUnakaphale. Ua paipai ka o Kukima ta lakou e haalel* i na hana ino, a e huli 1 Ve Akua oiaio hookahi. A ua panft mai kahi poe, ua hiki no makou pela, nui loa ko makou mau Akua elike me ka noho ana ma Ki* na, aole makou pilikia. Nolaila, kauoln ke Akua oiaio ia Kukima, e haaiele oe i ke alanui Nuuanu a e hoi oe ma ke alanui Papu, a nau oe e malama Alaila haawi mai h ke Akua i ka hoopai maluna o ka poe hoopaakiki, e hoopau i ko lakou wahi i ki &hs, nolie

koku& mai oko Ukeu m»u akua. Ou ilio Uki manao o kei» pake i bai it mai ii makou. KOLOHE KAHI POE.

Ua heie makaikai aku kekabt o na eleie o ke Ki okoa ma na kauhale o ka apana o Kikihile mai ke alanui Bentania aku a komo 1 ke alanui Ho tele, mai ka hora ekahi aku a aneane hiki ika hora ekolu ka hele ana. Weliweli na mea i ikeia o na hana lapuwale ma ka bapa nui o ia mau kauhale. E pi!ivraiwai ana na kanaka maoli, na haoie ame na pake. A i ka wa i kani ai na bele pauahi, aohe lak ou i manao no ia aiea, aka noho no i ka piliwaiwai Ma kekahi baJt e piliwaiwai ana kekahi luna, a he hoa no ka papa kahu waiwai 0 kekahi osa luakini o Oahu nei. A ua kahea ia aku oia ame kona poe hoa e holo no ka mea ua kokoke loa ma> ke ahi iko lakou hale. Aohe nae hiki ke haalele i ka hana, ua nui loa aku la | ka lilo o laaa n«i mamua iho, a e ake ana oia e hoi mai kau wahi o ke dala i lilo mua, nola ; Ia nobo no ika pili waiwai a lele mai la ke ahi iloko o ka hale kahi a lakou e noho ana. Ia wa holo iho la lakou no ke ola, a haaleleia aku la na mea a pau. Ona wahi palemai e pili ana i na kino wale no ka pono o ka puka ana mailoko mai o ke ahi. Ua like na helehelena ke nana aku me na pipi kauo e huki ana ina kaa ukana kaumaha, wili ana na a-i ilalo, a ua hele a poholehole ika lei a-i koikoi. Me he mea la e huki ana na manao i hope 1 na puu piliwaiwai a lakou i pau i ke ahi. " ke kea na ka e!e ka ai." Nui no hoi ka poe aihue i ka po iho louala nei. Elua pihkia oka poe noho oia hapa oke kulanakauhale. Pilikia ike ahi a pilikia ika poe aihue. Aloha ole no hoi ke kanaka i ka hoa kanaka. Laweia aku nei na wahi! waiwai i koe mai ik« ahi i kahi kaa* wale, a hoi hou aku la e kokua i kahi poe, aokawa ia e hao ai ka poe kolohe. O na wahi pono i pakele i ke ahi, ua lilo aku !a i ka lima lapuwale o ka aihue. Ona no hoi kekahi poe a h«ao e hakaka, e ake ana paha e haunaele ke kulanakauhale. Aole nae i hiki ka lakou hana. NUI KA I.OKOMAIKAI. Nui na haole, na kanaka maoli a me na pake i hoike iko lakou aloha ma ke kokua ikaika ana ika poe pilikia. O ke kahu o Kaukeano, o Rev. J.*A. Cruzan, ka i hoohainu aku ī kanaka hana ike kope. Loaa aku la ika elele o keia pepa kahi poe i kakahiaka nui o ka Poakahi, he poe keia i hana a ao ka po e paio ana me ke ahi, a ninau aku la ka elele ua pilikia paha oukou. I mai lalakou, "aole, na ke kahunapule o Kaukeano i hoohainu la makou ike kope, aohe pilikia." O na wahine 9 na luakini o Kaukeano a me Polelewa ka i hoomakaukau nui ina mea ai no ka poe hana oia po. O ka ahahui! hoole waiona ona wahine o Honolulu kekahi i hoolawa nui ike kope iwaena o ka poe kinai ahi. O Hanale Walakahauki kekahi mea kokua nui ika poe pilikia. Ua hoihoi oia i kekahi poe maloko o kona mau pa ponoi a malama īa lakou no ka manawa. Ua haawi no hoi oia iko lakou hale kuai nui ma ke alanui Alii i kekahi poe pake ooino, e noho lakou ilaila a loaa kahi kupono. OF. A. Keliinohopono kekahi mea ikaika loa ika hoopakele ana i ke ola a me ka waiwai ma ia po. Ua pakele ka hale halawai apana o Kapuukolo mamuli o kona hoomanawanui wi\s*o ole. Ua wa*ahi oia i kekahi hale e pili ana, alaila pii aku !a oia iluna o kaupoku o ua wahi hale nei, a ilaila kahi iku hookahi ai me ka pakeke ma kona lima e ninini ana i ka wai maluna o ka hale, a ua kokuaia no hoi eka poe malalo. O ke kahu no hoi kekahi o Kaumakapili i hooikaika nui no ia hale, he wahi paa lole wawat me kahi palule ko ke kino, a e paio ana mt ka enemi aloha ole ke ahi. Ua maikai na hooikaika atta, aka ua maopopo ina.aole o Kelimohopono eku ana matyna oka hale, ina no ua heluia ua wahi hale nei ma na waiwai pio i lilo ī ke ahi.

O ke Alii kekahi ia po e hele ana mawaena o na makaainana a e kuhikuhi ana ika lehulehu ina hana a lakou e hooko aku al O na kapena a elua o na moku kaua Heritania Cjku nei ma ke awa,* me na kanaka o laua, kekahi poe kokua nut iloko o keia wa pihkia nui. Ua ma~ naoia ina aole keia poe s ina la ua hele ke ahi a hiki ike alanui Papu ame Moiwahine. He poe akamai loa keia ika hana. Aohe pihoihoi a pukakau He poe hooloke i ko lakou poo, ahc wiwo ole. He nui aku no na lono i koe, aka ua piha e keia kowa. Hookahi wahi kamaiki a mkkou i lohe ai, he keiki uuko na kekahi makamaka, a i kona lohe ana i ka nui o ke ahi a me ka we* liweli o na poino i manaoia, puana ae !a uā wahi keiki nei, " e ake au ia nei ke Akua. 4 * Ht wahi keiki aku U kela na ka ohana pono, ke ike la he kokua kokoke Oia 00 katfa pUikia. ]