Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 22, 29 May 1886 — Page 4

Page PDF (1.76 MB)

This text was transcribed by:  Carole Kajihiro
This work is dedicated to:  Uncle Henry Kaʻimiʻaina Kaʻalekahi

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

No ka Makahiki            $2.00

@ Mahina                      1.00

KUIKE KA KULA

P@ NO  MEI 29, 1886.

 

Haawina Kula Sabati.

Haawina XII..

Iune 20.  Iesu me Aberahama.  Io. 8:31-38, 44-59.

A LAILA olelo mai la o Iesu i ka poe Iudaio i manaoio iaia, Ina e hoomau oukou ma ka'u olelo, alaila he poe haumana io oukou na'u.

32 A e ike auanei oukou i ka oiaio, a o ka oiaio e kuu aku ia oukou.

33 Olelo aku la lakou iaia, He mamo makou na Aberahama, aole loa makou i noho pio na kekahi: pehea la kau i olelo mai ai, E kuu ia oukou?

34 Olelo mai la o Iesu ia lakou, Oiaio, he oiaio ka'u e olelo aku nei ia oukou, o ka mea e hana ana i ka hewa, he kauwa ia na ka hewa.

35 Aole e noho mau loa ke kauwa ma ka hale, aka, o ke Keiki oia ke noho mau loa.

36 Ina na ke Keiki oukou e hoonoho kaawale, alaila e kaawe io oukou.

37 Ua ike no au, he mamo oukou na Aberahama; aka, ke imi nei oukou ia'u e pepehi, no ka mea, aole i komo io ka'u olelo iloko o oukou.

38 Ke olelo aku nei au i ka mea a'u i ike ai i ko'u Makua: a ke hana nei hoi oukou i ka me a oukou i ike ai i ko oukou makua.

44 Na ko oukou makua oukou na ka diabolo, a makemake no oukou e hana i na kuko o ko oukou makua.  He pepehi kanaka ia mai ke kumu mai, aole ia i ku ma ka oiaio, no ka mea, aole oiaio iloko ona.  Ina olelo oia i ka wahahee, olelo no oia i kana iho: no ka mea, he wahahee oia, ao ka makua hoi ia no ka wahahee.

45 A no ka'u olelo ana aku i ka o'aio, oia ka mea i manaoio ole mai ai oukou ia'.

46 Owai la ka mea o oukou e hoike mai i ko'u hewa?  Ina olelo aku au i ka oiaio, no ke aha la oukou i manaoio ole mai ai ia'u?

47 O ka mea no ke Akua, oia ke hoolohe i ka ke Akua olelo: aole no oukou e hoolohe mai, no ka mea, aole no ke Akua oukou.

48 Olelo aku la na Iudaio, i aku la iaia, Aole anei he pono ke olelo makou, o ka Samaria oe, he daimonio hoi kou?

49 Olelo mai la o Iesu, Aole o'u daimonio: aka, ke hoomaikai uei au i ko'u Makua, a ke hoino mai nei oukou ia'u.

50 Aole au e imi i ko'u hanohano iho: hookahi no mea nana e imi a e hoopono mai.

51 Oiaio, he oiaio ka'u e olelo aku nei ia oukou, Ina e malama kekahi i ka'u olelo, aole loa ia e ike i ka make.

52 Alaila olelo aku la na Iudaio iaia Ano la, ua ike makou, he daimonio kou.  Ua make o Aberahama a me na kaula; a ke olelo mai nei oe, Ina e malama kekahi i ka'u olelo, aole loa ia e make.

53 Ua oi aku anei oe mamua o Aberahama, o ko makou kupuna, ka mea i make? a ua make hoi na kaula; owai la oe i kou manao iho?

54 Olelo mai la o Iesu, Ina e hoomaikai au ia'u iho, he mea ole ko'u hoomaikai ana; o ko'u Makua ke hoomaikai mai ia'u, o ka mea a oukou e olelo nei, o ko oukou Akua ia.

55 Aole nae oukou i ike iaia, owau ka i ike iaia; ina e olelo aku au, aole au i ike iaia, ina ua like au me oukou, he wahahee: aku, ua ike au iaia, ke malama no hoi au i kana olelo.

56 Olioli iho la o Aberahama, e ike i ko'u manawa; a ike iho la no ia, a haouli iho la.

57 Olelo aku la na Iudaio iaia, Aole ou kanalima makahiki, a ua ike anei oe ia Aberahama?

58 I aku la o Iesu ia lakou, Oiaio, he oialo ka'u e olelo aku nei ia oukou, Mamua o ko Aberahama noho ana, Owau no.

59 Alaila lalau iho la lakou i na pohaku e pehi iaia: hele malu aku ia o Iesu iwaho o ka luakini mawaena o lakou, pela oia i pakele ai.

Pauku Gula.  Olioli iho la o Aberahama e ike i ko'u manawa: a ike iho la na ia a hauoli iho ia.  Io. 8:56

Manao Nui.  No ka oiaio e kuu aku ia oukou.  Io. 8:32.

NA HELUHELU LA.

Poakahi  Io. 8: 1-30

Poalua  Io. 8: 31-46

Poakolu  Io. 8: 47-59

Poaha Gal. 4: 1-31

Poalima Gal. 5: 1-26

Poaono Rom. 8: 1-21

Sabati.  I Io. 2: I-II.

Mele.  Nauwe mai i ke Kula Sabati.  H.A.N. 190.

Pule

NA NINAU.

Mahea ko Iseu hele ana mahope o na mea i hai ia ma ka haawina i hala?  Io 8:1.  Ina hea kona hoi hou ana i ka luakini? p.@.  Mahea ko Iesu ao ana i kanaka?  p. 20.  Ua manaoio anei kekahi iaia?  p. 30.

Heaha ka Iesu olelo i na Iudaio i manaoio iaia?  p. 31.  Pehea e maopopo ai na haumana oiaio a Iesu?  Ke ole e manaoio ana, e hoomau anei ke kahi i ka lohe ana i ka ke Akua olelo, ka huli ana, ka malama ana, a lilo ia i alakai no ka noho ana?  Pehea, he mau haumana anei na mea a pau e hele ana i ke kula?  Noho wale kekahi ma ka hale kula, aole ao ia e ke kumu; he haumana anei ia?  Ina huli i na haawina o ke kula malalo o ke alakai ana o ke kumu, a hoolohe i kana ao ana, a hoomau ma ia mau mea, aole anei oia ka haumana oiaio?

Aole anei o Iesu ke kumu ao, ke ala kai ma ke kula o Kristo?  Heaha na haawina i ao ia?  2 Tim. 3: 15, 16.  Gal. 5: 22, 23.  I like me wai?  Heaha ka Buke i huli nui ia ma ia kula?  Aole anei o na noao ana kekahi mea e ao ana ia kakou?

Heaha ka mea i ike lea ia?  p. 32.  Loaa anei i ka oiaio, ka pono, ma ke kula e ae?  He oluolu anei ka noho ana o na kauwa kuapaa malalo o ko lakou mau haku?  He poe pio na kanaka no ke aha?  Aole anei he pio no ka hewa, no ka naaupo, no na kuko ino?  Nawai e kuu aku?  2 Kor. 3: 17.  Aole anei he nui ka poe e manao ana ina ua hiki ke hana mamuli o ko lakou manao iho, alaila ua palekana?  E ola ana anei kekahi nona iho?

Aole anei e kue mai ana ka luna ike hala i ka mea e hana hewa ana?  Aole anei e hookeakea mai ana ke kanawai o ke Akua, a me ka maka'u i ka make iaia?  A manao kekahi e hana i ka maikai, aole anei hookeakea mai ke kanaka kahiko iloko ona i hiki ole?  Ma o wai la nae e lanakila?  Hiki anei i kekahi ke pale aku i ka hope o kana hana hewa ana?

Pahea hoi ke keiki a ke Akua: mau anei kona noho pio ana i ka hewa?  He mau mea hoopilikia anei na kanawai no ka poe pono?  Aole anei he mau alakai no lakou o hu hewa ma ka hele ana?  Owai ka poe ohumu no na kanawai, o ka poe pono, o ka poe hewa i pilikia no ka malama ole i ke kanawai?

Owai na lahui naauao ma ke ao nei?  O na aina pegana anei, na wahi hoo manakii?  O na aina pope anei kahi i ae ole ia ka huli ana i ka Baibala?  Ma na wahi paha kahi i hoolaha ia ka Euanelio, a ae ia i kanaka e noonoo no lakou iho?  E huli pono i ike ia ka oiaio 2 Kor. 3: 17.

He poe mamo lakou nawai?  p. 33.  He poe kauwa anei lakou?  Aole anei i lawe pio ia na Iudaio i kekahi wa?  Aole nae he poe kauwa lakou no hai?  Oia anei ka Iesu i manao ai?  Pehea kana pane ana?  p. 34.  Ike no kekahi i ka ino o ka mea ana i hana'i, a hoomau no ma ia hana, aole anei he pio oia no ia mea?  Aole anei he nui na pio o ka baka, opiuma, rama, a me na kuko?  Ke ole he poe pio lakou, no ke aha la, ka haalele ole, a haalele loa ia mau mea e hana ino ana i ka luikini o ke Akua?

Noho mau anei ke kauwa ma ka hale?  p.35.  Pehea o Hagara, paa anei kona noho ana me Aberahama?  Mau anei o Isaaka me Aberahama?  Owai ke keiki e hookuu i ko lakou noho pio ana?  p.36.  He mana anei ka mea e ae e hookuu ia lakou?  No ke aha ko lakou imi ana e pepehi ia Iesu?  p.37.  Ina he mau keiki ponoi lakou no Aberahama, aole anei manaoio lakou ia Iesu, aole i ala mai na manao kue?

Heaha kana i hai aku ia lakou?  p. 38.  Heaha hoi ka lakou i hana'i?  Owai ko lakou makua?  Aole anei i hoohalike lakou me ka diabalo?  Heaha ia hana ino mua a Satana?  Owai kana i hoowalewale ai?  Heaha ka hopena ke ai ia hua?  Pehea ka olelo hoopuni puni o Satana?  Oiai, ua alakai o Satana ia Adamu me Ewa e ai, aole anei i like me ka pepehi ana ia laua?  Aole anei mamuli o ka hoopunipuni @ a holo ana o kana hana?  He mau keiki ponoi anei kana i keia wa?

He makua oia no ke aha?  p.44.  Ina he mau keiki na Satana, he hooilina @o ke aha?  Aole anei no ko Satana a no kana mau hana kona poino?  Ina he keiki no ke Akua he hooilina no ke aha?

Ua manaoio anei na kanaka i ka lohe ana i ka oiaio?  p.43.  Heaha ka Iesu ninau?  p. 46.  Pehea e maopopo ai ina he keiki no ke Akua?  p. 47.  Heaha ka olelo a na Iudaio?  Ao'e anei i hoonani ia ka Akua ina ka Iesu mau hana?  Ua pono anei keia olelo a kanaka?  Nawai e hooponopono ma keia hope aku?

Heaha ka Iesu olelo no ka poe e malama ana i kana olelo?  p. 51.  Pohihihi anei keia olelo i na Iudaio?  p. 52, 53.  Heaha hou ka Iesu olelo?  p. 57-56.  Aole anei i haawi ia ka olelo hoopomaikai ia Aberahama mamua 'oa?  Kin. 15: 4-6, 22: 16-18.  Hauoli anei o Aberahama no ka hooko ana ma o Iesu ia?  p. 56

Mau anei ka paakiki o kanaka?  p. 57.  Heaha ka Iesu pane?  p. 37.  Iawai ka hai ia ana i kela inoa 'Owau no?  Puk. 3: 14.  Heaha ka na Iudaio i manao nona?  p. 59.  He kumu anei e hailuku iaia?  Ua hoino anei oia i ke Akua?  Aole anei he oia'o ka Iesu olelo?  Ko anei ko lakou makemake?

Mahea ke kumu e ae e like me Iesu?  Me e kana kula - Kana ao ana.  Me e ke kuokoa o na haumana!  Me e na uku e loaa mai ana!  Ma kahi e noho ai ka Uhane o ka Haku, ua noa ia wahi.

Mele.  Mele Kihapai.  H.A.N. 178.

Pule.

 

KA MOOLELO O KA AHAHUI EKALESIA O KA MOKUPUNI O KAUAI I NOHO MA KOLOA,

APERILA 14-15, 1886 I HOOPOKOLEIA.

Ma ka hora 10 a.m. ua hoomaka na hana.  Ma ka balota ana, ua kohoia o Rev. Sam. Kaiapa i Lunahoomalu, a ma ka o lima ana, ua kohoia o Rev. S. U. Kapahi i kakauo'elo.

Hoomaopopoia na lala o ka Aha:

EKALESIA                   KAHU                  ELELE

Hanalei                                             A. Kahananui.

Kilauea       J. H. Mahoe

Anahola & Koolau        S. Kaiapa    J. Apolo

Kapaa                                                        

Lihue          J. B. Hanaike       Naehuelua

Koloa         J. U. Kapahi         J. W. Alapai

NA LALA MAU.

J.W. Smith, A.O. Polepe, S.R. Hapuku.

Hoike mai ke komite imi kumuhana i mau kumuhana no keia halawai, e like me ka mea maa mau a hoaponoia.

Hoike mai kela a me keia kahu ekalesia i na hana maloko o na kihapai no na malama eono i hala aku nei.

Heluhelu mai no hoi na kahu ma na kumuhana i haawiia mamua e like me ka mea mau.

Ma ka hora 7:30, ua malamaia he haiolelo no ka Aha e Rev. A. O. Polepe.  Poolelo ma Puk. 14:15, "E i aku oe i na mamo a Iseraela, e hele aku lakou imua."

 

LA HANA ELUA AP 15.

Malamaia ka hapalua hora haipule.  Hoike mai ke komite no ka Palapa la Kahea no ka ekalesia o Waioli e kahea ana ia Rev. J. W. Kaapu i kahu no lakou; a ma ka ninau ana ia Kaapu, ua hai maopopo mai oia i kona ae i keia palapala kahea, a nolaila hoapono mai ka aha a koho na kahu a pau malalo o keia ahahui e akoakoa mai ma Waioli, a e hoonoho ia Rev. J. W. Kaapu i kahu no ia ekalesia, aia ma ka la a ka ekalesia e hoakaka mai ai.

Kihapai o Waimea - Hoike mai ke komite no Waimea, a kamailio nui ka aha no na hemahema o keia kihapai, ko lakou luakini e hiolo ana, ke kahu ole, a me ka hale o ke kahu; a hooholo ka aha e waiho aku i keia hana i ka lima o k@ makua J. W. Smith a me kana keiki J. K. Smith e imi i ka hana e pono ai.

Hoike mai ke komite imi haawina:

1. He mea anei e pono ai na ekalesia ke lilo ke ola o na kahu na ke aupuni e kokua?  J. M. Kealoha.

2 E wehewehe ia I Kor. 15:54 - 56  J. W. Smith.

3 He mea hiki ole ke hooponopono ia kakou ma na hana hea?  Ma na ha na i kauohaia mai ma na kanawai hailona paha, ma na hana a pau loa paha?  J.B. Hanaike.

4 Ina paha he hana hookahi ka hoapono ana, pehea la na hana a ka poe manaoio e hana'i mahope iho o ko lakou hoaponoia ana?  S. U. Kapahi

5 O ko ka ekalesia hoopai ana, ua pili anei ia i ke kino a i ka waiwai e like me na aupuni o keia ao?  J. W. Kaapu.

6 Pono anei i na ahi ke kau i na kanawai no ka hooponopono ana i na ekalesia?  J. H. Mahoe

7 E wehewehe ia Epeso 4: 13.  Pehea la e lilo ai kekahi i kanaka makua iloko o Kristo?  M. Luters.

Aponoia ka hoike a ke komite.

Na Mr. Frank Damon i hoike mai no kana hana misiona iwaena o na pake ma keia mokupuni.

NA KULA SBATI.

Olelo hooholo i hooholoia:  E hoike hui ana na Kula Sabati a pau o Kauai nei ma Lihue ke hiki aku i ka la 24 o Julai.

Olelo hooholo i hoooholoia:  E hookumu ia i ahahui Kula Sabati malalo o ka malu o ka Ahahui Eklesia nei, a penei ke kumukanawai:

Pauku I  E kapa ia keia aha o ka Ahahui Kula Sabati o ka mokupuni o Kauai.

Pauku II  O na lala o keia Ahahui, oia no na Kahu Kula Sabati nui o ka mokupuni o Kauai me na Kahu Kula Sabati pakahi o na Kula Sabati, me ne Elele pakahi o na Kula Sabati i koho pono i@ e na Kula Sabati; o na lala o ka Ahahui Ekalesia.

Pauku III  O na luna o keia Aha he Peresidena, he Kakauoleio i koho pono ia e ka hapanui o na iaia i hiki mai i keia a me keia halawai hapa makahiki.

Pauku IV  O na hana o keia Ahahui oia no ka hoo'ohe ana i na hoike kihapai o na Kula Sabati pakahi i kakau pono ia ma ka pepa, ke kuka ana ma na mea e holo pono ai ka oihana kula sabati ma keia mokupuni, ka hooponopono i na mea hemahema o na kula sabati a me ka hoolala ana i na hana e hooulu ia ai ka maemae ka naauao a me ke ano Karistiano oiaio o na kula sabati.

Pauku V  E halawai keia Aha ma kahi a me ka manawa hoi e halawai ai ka Ahahui Ekalesia o ka mokupuni o Kauai nei.

Pauka VI  Hiki no ke hoololiia a ke pakuiia keia kumukanawai e ka hapanui o na lala ma kekahi o na halawai kumau.

Kohoia o S. U. Kapahi i komite hoike o na kihapai ma Honolulu-

Kohoia o J. B. Hanaike i komite hoike no na hana a keia Ahahui ma Honolulu.

Kohoia o J. W. Alapai i E'ele a o H Nakapaahu kona hope.  G. B. Mehe u'a a o S. R. Hapuku kona hope.  A. Kahananui a o James Apolo kona hope; e komo i ka halawai makahiki ma Honolulu.

Hoopaneeia ka halawai a hui hou ma Koloa nei i Oct. 13, 1886.

Pule o S. Kaiapa.

S. U. KAPAHI.

Kakauolelo

 

Ke Kanawai Kukulu II ale Pule Ahi.

Ma ka Poalua i hala i hapaiia ai ka noonoo imua o ka ahaolelo, ke kanawai e hooponopono ana i ke kukulu a hana hou ana i na hale pale ahi.  Ua hoa kakaia na palena a pau e kukulu ia ai keia mau hale maloko o ke kulanakauhale nei.  Ua heluhelu pakahiia keia me keia pauku o ua kanawai la, ma ka pauku mua e hoakaka ana i na palena kaupale pauahi, a e hoakaka ana ma kona hapa hope penei:  Ma na alanui a pau i komo ai hookahi wale no aoao iloko o na plaena kaupale pauahi, o na hale ma keia aoao mai (ina aole he hale pale ahi) aole e oi aku mamua o hookahi hale ke kiekie, i oi ole aku maluna o 16 kapuai ke kiekie, a o ke kiekie loa o kaupaku aole e oi aku mamua o 30 kapuai mai ka iliwai ae o ke alanui.

Ma ka pauku elua e kauoha ana, e kukulu ia na pale-ku o waho loa a me ke kaupaku o keia me keia hale maloko o na palena kaupale ahi i hoakakaia, me ka pohaku, uinihepa, hao, a o kekahi mea pale ahi e ae paha i aponoia.

Ma ka pauku ekolu e kauoha ana aole e hoano e a hoololi ia paha kekahi mau hale laau e ku nei maloko o ia mau palena kaupale pauahi me ka ae ole aku o ke Kuhina Kalaiaina, ina ua hiki aku ka nui o kahi i makemake ia i ka 1/3 a oi aku paha i ko ka mea kahiko.  A e pau ana no hoi ka mana apono no ka hoano e a hoololipaha mai ke Kuhina mai iloko o na la he umi, a a e paa hoi iloko o na la he 90 mahope mai o ka la i haawiia ai ua ae la.

Ma ka pauku eha e kuhikuhi ana i ke ano e hana ai na anini a lanai paha o ka hale, e kukulu paa ia maluna o na koo hao i hoopaaia maloko o ka paia me ke koo ole ia e na pou, a aole hoi e emi iho malalo o II kapuai ke kiekie maluna ae o ke alahele aoao.  E hoike pu ana hoi i ke ano o ka hana ana i na hoailona oihana ma ke alo, kua, a ma ka aoao paha o ka hale.  Aole i laau, kapolena a lole paha, aole e oi aku mamua o ekolu kapuai ke kiekie.  Aole e kukuluia na puo'a laau maluna o na kaupaku a i uhiia me na mea aa ia e ke ahi etc.

E papa ana ka pauku elima i ka hana ia ana o na laau kinohinohi malu na o na hale pale ahi; o na laau hoonani a pau mawaho o na hale e hana ia me kekahi mau lako pale ahi.

E kuhikuhi ana ma ka pauku eono ka pale ana i na puka a pau me na paia me ka hao a olepelepe hao paha i aponoia e ke Kuhina Kalaiaina, a i ole o ke kua paha o ka bale ina he 15 a oi paha kapuai ke kiekie, e kukulu ia i 30 iniha maluna ae o ka hoomaka ana aku o kaupaku, a o ua paia ala hoi, aole e emi kona manoanoa malalo o 12 iniha.

E hoike ana hoi ka pauku ehiku penei:  "O keia me keia mea e kue ana i na hoakaka o keia kanawai, e manaoia ua ku ka hewa mikamina iaia, a ke hoahewaia, e hoopaiia me na dala aole e oi aku i elima haneri, (ua kapaeia na huaolelo maanei) a o ka hoomau a me ka lawelawe ana ia mau kue mahope iho o kona hoahewaia ana, e manaoia he hewa hou ia i keia me keia la i hoomau a i lawelawe ia ai a e kau ia ka hoopai no ia mea."  E hoike ana no hoi ka pauku ewalu, na ka Ilamuku Oihana Kinai ahi, ko ke aupuni, kona hope, a o kekahi makai paha e hoike ae i ke Kuhina Kalaiaina na hana kue a pau i na hoakaka ana o keia kanawai.

Malalo iho na hoakaka a Hon. S. B. Dole o Lihue me Koloa e pili ana i na o'elo o ka pauku ehiku:

DOLE - Ma ko'u noonoo ana i na olelo o keia pauku e pili ana i ka hoahewa ana i ke kanaka, aole i kupono loa.  Ke hoike nei ke kanawai he hewa mikamina ko ke kanaka ke paa ole paina kona bale iloko o na la he 90 etc.  Aole o ka paa ole ana o kona hale ke kumu o kona hewa e hoahewa ai ke kanawai.  Ma ka nana ana, aole na ke kanaka e imi nei ka hewa ma na hoakaka ana a keia kanawai, aka, na ke kanawai no.  Aole pela kakou e hana ai i ke kanawai i mea imi hewa no ke kanaka, a e hoopai ia oia ma ke dala, a i ole maka hoopaahao, (oia kahi i kapaeia) mahope o kona hoahewaia ana imua o ka aha hookolokolo.  Ua manao au he hana hoopilikia wale no keia @na kanaka; eia pa no hoi ke hoakaka nei ke kanawai penei:  "O ka hoo mau a lawelawe ana i na kue mahope ho o kona hoahewaia ana, e manaoia he hewa hou i keia me keia la."  Alaila o ka hoopai mau ia iho la no ia o ke kanaka a hiki i ke kaa ole ana, o ka hoopaahao ia no ia.  Nolaila ke manao nei au e kapae loa ia keia mau olelo, a e hanaia kekahi hoopai kupono a kaulike.  'Ke kamailio nei au no ka pono o ka lehulehu etc.

(Aka, ma ka ninau ia ana o na hoa, ua hooholo ka h panui e like me ko ke kanawai hoakaka, koe ka poe i maopopo maoli ka poino o ke kanawai.  Hookahi hoololi a Dole i hooholoia, oia ke kapae ana i na huaolelo hoopaahao, etc.  Me ke ano akelekele no.)

 

KE KUIKAHI PANAI AINA.

Aole he mea hewa na hoaiai akea ana i kekahi mau mea i manao ia, na hana e hana ia ana, a ua hana ia paha e pili ana i ke poomanao maluna.  He mea keia i nune nui ia iwaena o ka lahui mai o a o ina ua hana io ia he kuikahi panai aina mawaena o America a me Hwaii nei, a no ia mau hoohuoi ano nui i pahola ae, ke panai aku nei makou i kekahi mau lono pili kuikahi i ikeia iho ma na nupepa haole o Kaleponi penei:

Ke hoomanaoia nei na hana pili kuikahi ma na ahaolelo elua o Wasinetona he elua ano kuikahi i lawelaweia, a o kekahi o laua i manaoia oia ka mea waiwai, oia ke kuikahi panai aina e haawi ana ia Puuloa i kakau inoa ia e ke kuhina Freylinghuysen a me Hanale Kaaka, ko Hawaii nei kuhina noho ma Wasinetona.  E kala ka noonoo ia ana o keia kuikahi, a i lawelawe ole ia no kahi wa loihi.  A ma o na houpuupu ana a na hana hoopau i ke Kuikahi Panailike o Hawaii me America (oia paha ke Kuikahi Kalepa), a ua hapai hou ia na noonoo ana no kela kuikahi panai aina i keia wa imua o ka aha Senate.  Nolaila he elua hana pili kuikahi e lawelaweia nei.  Hookahi ka noonoo ana e hoopau i ke kuikahi launa kalepa, a o ka lua, o ka noonoo ana i ke kuikahi panai aina.  A eia ke hooponopono hou ia la imua o ke komite.

Eia ka mea kupanaha, ke pane mai nei na nupepa o loko he kuikahi panai aina ke noonoo ia nei, a ke hoole nei hoi ke Kuhina Kipikona he mau epa wale no ia.  Nawai la ka epa wale ae, ke ike iho i ka oi wakawaka o ke kanawai.

No ke kowa ole e komo ai na olelo o ua knikahi panai aina la i keia pule, nolaila no kahi wa aku.  E kali no ka hopena o na lono.

 

MOKU PAUAHI MA KA MOANA.

Pakele ke ola o ke kapena me na luina.

Ma ke ku ana mai o ka moku kalepa Davenport i keia mau la iho nei, ua loaa mai na lono no ka pau ana o kekahi moku kalepa Norewai i hoopihaia me ka lanahu no keia awa, a ua lawe pu mai oia i ke kapena me na luina o ua moku poino la; penei kahi moolelo pokole i hoikeia:

Ua haalele aku keia moku ia Nu Kakela me ka piha lanahu no keia awa o Honolulu nei.  Oiai oia ma ka moana, ua ikeia ka uwahi mailalo ae o ka lua kahi i hoahuia ai o ka lanahu.  Ma ka hoomaopopo pono ia ana, ua ikeia ke ahi iwaena o ka lanahu; ua hoao koke ia e hoopio ma ka pauma ana i ka wai iloko, a no eiwa la paha keia hana ana, ua puka maoli ae la ke ahi me kona ikaika e ai ana i na papa o ka moku.  A no ka ikeia ana aole e hiki i kekahi mana kanaka ke hoopio i ua ahi nei, ua liuliu ae la lakou i kahi waipa me ona man wahi pono ai a wai, a kau aku la.  Ma kahi kokoke mai i ka moku, hoolana iho la lakou me ka haawi ana mai i na leo hoalohaloha no ko lakou halelana e holapuia la e na elelo menemene ole o ke ahi, a oiai ka ula o ke ahi e hoomalamalama la ia lihi o ka moana ma na pea a me na kia o ka moku, me he la he moku e holo ana me na pea ahi a me na pono ahi a pau.

Hala ae la na manaolana no ko lakou halelana aloha a eia hoi ke okuu nei iluna o ka waapa me ka lana mau no o ka manao e loaa kekahi mau kokua.  No na la mua nae paha ia; a oiai he eiwa la ko lakou paialewaia ana @ na ale ma o a maanei, a ke ano pauaho aku nei paha na manao ana e loaa he kokua mai ko lakou mau h@upo aku, oiai ke koe uuku aku nei ka lakou mau mea ai.  Aka, ma ke kakahiaka o ka umi o ka la, ua ike lakou he moku a o ua moku la, oia o James S Stone i haalele koke iho nei no ia Honolulu nei no ke awa hookahi no me kela moku pauahi i haalele aku ai.  Ua haawiia he mau hoailona hoike poino mai na olulo aku a ua ikeia.  Ua haawi kokeia na kokua a hookauia na luina poino ma kona one@, a iaia e holo ana no kona aiahele, halawai pu aku ia me keia moku nana i lawe loa mai nei na olulo no Honolulu nei.  Pakele ke ola o keia poe.

 

Ke olalau o ka Eiele

Ina he okoa ka manao e hoouna aku ai no ka hoolaha ana, he okoa hoi ka i a la e olalau mai ai no ka hoopuka ana.  Ma ka pau ana o na apulu hale kahiko o Kipikona i ke ahi ma Palawai.

Ma ka Poalima Aperila 23, i hala; ua hoouna aku au i keia pau ana i ke @h ma'alo o ke poo, "ka pauahi kamahao ma Lanai."

Ka oiaio eia mai:  No ka mea, ua manao ia keia pau ana i ke ahi na'u; oia ka'u i makemake ai e hoike aku i ka moolelo me ka oiaio a pau.  A penei ke ano nui:  I ka hoi loa ana o Kipikona iuka o Koele, ua ku wale keia mau hale me ka noho ole ia e ke kanaka no kekahi mau makahiki loihi: aole no hoi i loaa i kekahi pilikia ulia e like iho la me ia.  Aka ma ka mahina aku nei o Maraki i hala, akahi no a noho ia e ke kanaka, he haole Sekotia, he kauwa na Kipikona.  A iloko o na la pokole loa o kona no ana pau iho la i ke ahi.

Ma ka hora i o ia la, ua hele oia i kana hana i ke kula oia ke kiai hipa, a ma kahi e oia i ike mai ai i keia pilikia.  E noho ana au maloko o ka hale o Uwinaole, he makuahine no'u, a hiki i ka wa i ike lea ia ai o keia poino, nolaila owau ke kanaka i hiki mua ilaila; A oiai iluna no au o ka ho ma ke kahua o keia poino, ua ike aku la au e hoomaka ana ka a ana o ke ahi maloko o ka rumi-aina, a mahope o na halemoe elua a me ka hale kuke, aole no hoi keia haole malaila i keia manawa.

Nolaila, hoohuli ae la au i ka ihu o kuu lio me ka manao e ha@aku i ka lono i ka ohana o Kipikona iuka o Koele, e like me Poomoa etc.  Aka, halawai e no au me Hanale Kipikona ma ke alanui e holo mai ana, a hoike aku la au iaia.  Eia kana ia'u: "mahea la kela haole?"  Pane au iaia: mahea la, malaila au aohe?  Mahope o laila ua nui loa ka poe i akoakoa ae malaila.

O kela hiki mua ana a'u i kahi o ka poino, oia ka mea i kapaia ai na'u kela Karaima eleele ino loa i hana.  Nolaila ma ka Poakahi ae la 26, ua noho ka aha niele a ka makai Kealakaa ia'u aka, no ka oiaio, aole na'u i hana keia Karaima, nolaila ua hoapono wale ka makai i keia hihia.  Ke manao nei au ina o na haole nana i kapa mai na'u i hana i keia Karaima eleele ino loa; ina he mau keonimana laua, ina ua hele mai laua e ninau ia'u, no ka mea, he mea maikai ka ninau.

Aka, ke hoomaikai aku nei au ia laua, ko laua kapa ana mai na'u i h@na i keia Karaima eleele ino loa.  Aole i manaoia no ka hale kuke.  E like me kana i olalau mai nei ma ka Elele o ka la 8 o Mei, kolamu o na "nuhou kuloko."

Me ka Mahalo,

W.N.P. KAUHI

Kealia, I anai, Mei 18, 1886.

 

PAPA!  PAPA!

AIA MA KAHI

LEWERS & COOKE,

(O LUI MA)

@ @ PAPA NOUAIKI

@

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O@a, Na papa H@, Na papa Ku, A me na Papa Mo@ nui loa

 

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai o Pau

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami Puka, Na Ami Puka Ani@ Na Ami o na ano a pau, Na Aila Pe@a, o keia me keia ano Na Aila Hoo @aloo, he lehulehu wale, Na Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

A ME NA

WAI HOOHINUHINU NANI@

O WA AKO A PAU IOA

NA SALAKI ANO NUI WALE,

A ke hai ia aku nei ka lo@o i na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili @

 

NO KA

UKU HAAHAA LOA.

E like me ka @ e holo ana @

LAUA a me ka MEA LUAI

HELE MAI E WAE NO OUKOU

 

Kakela a me Kuke

E laa na pahiolo, koi hole,

hamale, koi nui a me liilii, kila,

wili puaa, rula, apuapu, kui o na @

a pau, keia kaa, hao hoopaa p@

 

pohaku hoana, kepa, lei ilio, kaula hao ilio, pahi, upa, pahi @, kalapu, kope hulu, pulupulu, @

lakala, @ina hao, ami, keehi, a me @

 

KAULA OPU.

Palau o na ano a pau,

Oo, ho, kopala, pe, kipikua, hao kope, au ho a pe a aku, kua bipi, lei bipi, kaula hao bipi, uwea pa, uwea keleawe, hao @ piula, kaa palala, ipuhao, ipu @

 

PA-PALAI MAKAU ME KE AHO

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula kuaina, hu'akai, ehi wawae, hulu pena, a pela aku.

 

Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau, me ka pepa kuhikuhi, pena keokeo, aila pena, aila hoomaloo, vaniki kaa, a me vaniki moe.

 

PENA HOOMALOO

a me aniani hale

AILA MAHO, AILA MIKINI, AILA HAMO ILI, AILA KAA, INIKA KAMAA.

 

PAUDA, KUKAEPELE, KIANA PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA ANO HE NUI A LEHULEHU.

 

LOLE MAKEPONO

E aa na

AHINAHINA, KALAKOA.  KEO KEO, LEPONALO, HULUMANU UWE-WAHINE, KUI HUMUHUMU, A ME KA LOPI

 

@

 

Kakela & Kuke!

 

NA MEA PIULA,

Mikini Humuhumu

Makini a WHEELER a ma WILSON

MIKINI A WILCOX ME GIBBS

NA MIKINI A

REMINGTON

He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNE,

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HOOPAU NAIO, LAAU

KUNU, PENIKILA, HUAALE

PAAKAI, LAAU HOOPAA HI.

@ na Lau Ha@ a Pala 'ku.

 

KAKELA A ME KUKE.