Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 23, 5 June 1886 — HE MOOLELO KAAO NO Baretile Muda, KA HIWAHIWA LUA OLE O KA NANI. A O KE ALII HOI O NA KUPUA A PAU, [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Baretile Muda, KA HIWAHIWA LUA OLE O KA NANI. A O KE ALII HOI O NA KUPUA A PAU,

Ka bu ooaa ka Mana Kapaua-* ro*fana ' < ona HakuokapMili* at na U iun« iao o ! lr» po, |t* o«t» oieioia "Ke Ki oke oia I «. me ka rn«kr aiau ioa " &c. Scc. i •

HOI AKU LA ua keiki nei no ka 'nale alii kahi a kona naakuakane e kaii ahonui inai la me na manao paumeume iloko ona no kana kamalei, aka, iaia e naiu ana pela, ua hoohikile- j lele ia oia no kekahi leo i pa*e iho iaia j i ka i ana: E Iunepem e, e hoolana i; kou manao, no kc mea, eia 'e kau kei- j ki ke hele mai la i ou la me ka mea r,a-j na oia i heopakele mai nei mai ka ma- i ke mai; nolaila, e ku iluna oiai oia ua | kokoke i ou la. I

Lohe ae la oia i ka leo i pa-e iho ia ia, ua pane ae la oia: Ina he oiaio keia lono a'u i lohe iho nei, nani wale ka hauoli o kuu puuwai i ko'u ike hou ana aku i kuu keiki i nalowale a e loaa hou mai ana ka ! laia e 1 hoolai iki iho ai oili mai la kana keiki mamua pono mai o kahi ana e nana pono aku nei, a lele koke ae la ka hauli iloko ona a haule pahu aku la oia i ka honua a nape malie ae la ka hana iloko o kona puuwai. laia e waiho lolii la i ke kau o ka pohihihi, hiki rflai la kana keiki ma kona aoao a hoolalelale ae la i kona makuakane, me ka i ana iho: E kuu makua, e lunepera e, eia wau keiki. Ala ae la kona makuakane a ike ae la i kana keiki, me ka naau kaumaha me na waimaka e iho makawalu ana, lele aku la a honi aku la iaia.

A hala ae la he mau minme o ko !aua hui aloha ana, aia hoi ke keiki alii i kona wahi me kona nani nui a pane iho la oia 1 kona makuahine ka Moiwahine Ane Bela: E Ane Bela e, e hoouna ae oe ike keiki a me kona makua, e hele koke niai imua o'u i keia manawa i hai aku ai au i ko'u manao ia laua a ia oukou hoi ko'u ohana alii ma ka honua nei, a na oukou hoi ia e hai ae i na makaainana o ko kakou aupuni, no ka mea, eia na ouli o ka lewa la ke hoolale mai nei ia maua e hoi, a e haalele io ana maua ia oukou, eia ka manawa la ua kokoke loa, nolaila e kii koke aku ia laua e hele mai imua o'u, aia oukou hoi, makemake au maloko o ke keena kahi e malamaia nei ka hanohanohano o ke Eupuni, a malaila kakou e hui hope ai mamua o ko'u hoi ana me ko'u makua a 0 ko kakou puuhonua hoi ma keia hope aku.

Lohe ae la ka Moiwahine Ane Bela, ua laha koke ae la keia mea iwaena 0 ka ohana alii a na ia mea i hoaahu ia lakou me ke aloha mokumokuahua, a ua hookoia hoi ka makemake o ke keiki alii a ku ana ua keiki nei me kona makuakane imua ona a pane mai la o Baretile: Ano, e lunepera, eia oe a j me kau keiki imua o'u, ua hoopai aku au i kau keiki me ka hapa uuku loa o j kuu inaina, a ua hoola mai au iaia me ka hapa nui o kuu aloha; a oiai no hoi | oianei no ka mea nana 1 lawe ka hano- i hano 0 ka la ma ke kahua lelea, a ua | hoopukaia no hoi he olelo hoohiki no ka mea e hke me ianei, a o ua olelo la ua lilo ia i rula mawaena o makou a e hooko la ia e pono ai: a olai no hoi, o oe no kekahi o na koko alii o Pelekane nei, a mahope aku o ka hooko ia ana 0 keia, e noho oukou me ke kuikahi loa a me ke aleha io kekahi i kekahi a me ka ohumu ole i kekahi mea no'u nei a no ka ohana alii holookoa, no ka mea, i ka wa a i ka hora paha a kekahi o oukou e hana ai pela, owau no kekahi i kela manawa, a o kona hora hope loa no ia o kona ola ana, Nolaila pehea : la ko olua manao no keia mau olelo a ; u I ia olua ? | Pane aku la no ua keiki nei: E ke alii, ua hewa loa wau i hiki ole ke kala ia, no ka mea, ua oi loa ae ke kiekie 0 ka'u mau mea a pau i hana ai i ko na kuahiwi kiekie a pau ma ka ili o ka honua nei, —Aole loa wau e haiiu kue hou aku ia oe a oau na la o ko'u ola ana, a aole hoi i kekahi mea e pili ana i ka ohana alii, no ka mea, ua ike iho nei au i ka hooena o keia mau mea a pau, aia ka be awaawa loa ia Hookuu ae la ke keiki alii i kona kamailio ana me laua, a hoomaka aku la e huli hoi no ka nimi kahi e noho mai la ka ohana alii me ke kahmaha nona; a i kona komo ana aku iloko, ike aku la i ka ohana alii me na helehelena o ka luuluu maluna o lakou, a aia hoi ka makuakane mahope pono o kaa noho" alii iluna pono o ta anuu, aia hoi ka ohana alii ke noho poai mai la a puni ke keena me na manao u īloko o lakou 110 ke kaawale ana aku o ka wohi aiii o ka lewa Hele aku la ke keiki alii a ku iho la mamua pono o ka noho alii iluna pono o ka anuu, a pane aku la: £ kuu mau makua aloha e, a me o'u mau mua ma ke kino, ano ke kokoke mai nei ko'u manawa e haalele iho ai ia oukou, a e hoi aku aaa wau ma ka poli laahia o ko'u makua hanai, ka m«a hoi oooa k«k pooo nul maīona iho o*u, ookik t

hoolana i ko oukoo omnao tn*i kaumano kekahi niea, no ka iuea % aole au e haakle ia oukou me ka hoopoma ana i.i oukoa. a mahope ake o ko maua hoi 3na no ka lewa, a noho iho oukou me kamaiuhia, a e nana roai ana no au i ko oukou nolw ana i ka [ualuhia a me ka ole, a e kīai no aa ika mea e hele rcai ana e pakaha i ko kakon aina a nie ke ela o oukou a na'u no e hookaawak a ehaawi i uku kupono no ko lakou hana ana. Ake hai aku nei no hoi au ia oe e kuu kaikuahine aloha e Meriana hoi, e hookoia aku ana ka tnare ana oke keiki a lunepera me oe inahope 0 ko u hoi aoa, me ke keiki a lunepera ka naea a'u 1 hoopai ai me ko'u inaina, a e noho iho oukou rae ka maluhia ioa, me ka haahaa oka naau malalo oko kakou makuakane a me ko kakou niau ®ama aloha nuiia. 1 ka hoomaha iki ana iho o ke keiki 1 kana mau kamailio ana, ua pane koke mai la kona makuakane: Auhea oe e kuu hiwahiwa aloha, aole anei hoi e pono ke kaii iki ka hoi ana a pau ka mare ana o kou kaikuahine, alaila manao aku ka hoi, ī pau iho me ka laelae, a noho iho makou hoi aku no hoi olua.

Pane hou mai la ksna keiki: Mai aua oe ia'u e kuu makuakane, no ka mea, eia na opua la ke hoohaiii mai nei ia maua e hoi, aia la he hana ko luna, ke ike nei au i ka pouli o ka !ewa, me he mea la ua piha i na kupua e hoohalua ana i ko maua mau ola ma ko maua mau alahele, nolaila aohe wa hou aku a'u e kali ai, eia ka manawa ua kokoke loa.

Mahope iho' o kana hooki ana i kana mau kamailio ana, kauoha ae la oia i ka ohana alii e hele mai imua ona, a ku poai mai la lakou īmua ona me na waimaka e iho makawalu ana ma ko lakeu mau papalina, a pane hope aku la oia: Aloha oukou. Puili pakahi ae la ia lakou no na kipona hope loa a hookuu ae la. Uoa no a hemo ae kona ohana mai iaia aku, ku mamao aku Ia lakou a uhi paapu iho la ke ao iloko o ka rumi kahi a lakou i akoakoa ai, a nee ae la ke ao mawaho o ka hale alii, aia no ke keiki alii iloko o ke ao, a i ke kaa pono ana mamua pono o ka paehumu o ka hale alii, ua akoakoa ae la ka ohana alii mawaho e nana ana no kona pii kamahao ana. He wa pokole loa ua hamama ae la ka laai a iho mai la elua anuenue me na kilihune o ka ua koko e hooleiehuna ana i ka maka o ka opua, a ku pono iho la ma kahi a laua nei e hoolai nei a o ka pii koke ae la no ia o ka punohu ao ma kahi ana anuenue e pipio ana ai ke kau pouo ana maluna oke towera oke Kakela alii ua hoohakui iho la ka hekili no ekolu manawa, a i ka pau ana o keia mau haawi aloha hoj pe ana, ua hao aku \a ka mana o Hitegela, a komo aku la laua iwaena o na ea puanuanu o ka lewa, e paio ana me Ina makani e hoonee ana i na ao imua | o lakou, a e motio ana i ko laua alahele no ko laua home iuiu.

E haalele aku kaua ia laua e ke hoa heluhelu, a e nana iki aku i ka ohana alii. He mau la i hala mai mahope o ka hoi ana mai o ke keiki alii, ua hookoia ka mare ana o ke kaikamahine a ka Moi Hitekela Muda me ke keiki a lunepera me ka hanohano nui, a mahope o ka hookoia ana o keia mau mea a pau, ua noho iho la ka ohana alii me ka maluhia.

Oiai ka kaua eueu e kamoe la no ko laua alahele iwaena o na ao kaalelewa o ka lani kuakaa, aia hoi ma kahi mamao aku, ike aku la laua i kekahi mea pouliuh ano eme na lalapa uila e hoholo ana iwaena o ke konouli panopano eleele, a nei nakulukulu aela ka pae opua a pela wale no keia mau hiohiona we'iweli a laua nei i ike ai a hiki wale i ko laua kokoke ana aku, a pane ae la ua keiki nei i kona makua hanai: Oua poe ake nei paha kela e akoakoa mai la mamua aku okaua ? Ae, oia no, aka mai makau oe e kuu keiki e hoolana i kou manao e kuu milimili, aole lakou i heluia imua o ko kaua kuleana. Ia laua nei no e ohumuhumu ana, poha mai la ka leo weliweli o na kupua ino na haku a me na uhane ino o ka pouli ika i ana mai : Aha! O oe ka ia e Baretile Muda, kahi keiki muli loa a Hitekela Muda ka Moi o Pelekane a me Hitegela ke kupua o ka lewa nei, noho mai nei olua ilalo a ike mai nei ia makou iluna nei a manao ae e hoi mai a e kaua mai ia makou; ae, e hele mai no eia mai no ka lua kupapau o olua ua hamama. Lohe ae la ua keiki nei i keia mau olelo ana, ua paila ae !a ka inaina iloko ona a hoopuka ae la i kona makuakane i kona manao. E kuu ae oe ia'u iwaho, akahi mai la ka hoi ka wela o kuu inaina. Hoolohe ae la oia i ka leo o kana keiki a hookuu ae la iaia iwaho o ke ao, a ku aku la oia me ka hiehie nuū aole i liuliu, ua makaukau ae )a ka aoao o na enemi a ku ana me ka makaukau, a luai koke mai la lakou i ka luaipele a kane mai la me ka weliweli nuī, a ha aku la ke kamaeu BaretHe a lilo koke ae la i aheahe kehau e pa kolonahe ana i ka po iai maikai, a hala hope ae la keia make nui, a hohola ae ia oia i kona mau lima a puka aku la ke ahi a me ke koko i huiia a pahola ae la maluna o lakou, a mamua o ka loaa ana ia lakou he manawa e pale ai ua !i!o koke ae la ko lakou mau kino i mau kulu wai awaawa e haule ana ma ka iii o ka honua, a p«la i lanakik ai ka «u*uok*l*> wt malunaolakou.