Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 23, 5 June 1886 — HE MOOLELO KAAO NO Lameka Puluka, [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Lameka Puluka,

I Ki M&k&hiapo maa i oili mai, awu ka pehaka o ka Ui Pui Rta>e * me KalanuopaioekL KA >!EA l KAPAIA KA Ka Boaa o oa aaau hnl • Arabi*, ka &Atta &M* «lep» aa kapoa oka lewm Uai »»««* kupa* e &obo aaa i ka papaka a ka mojna. Q ka aea koi aana i pani ka maka o ka U. { i ALIA, aole ia'u kou pakele a me ka o!e, e ninau ae au i a'u raau keiki; aia mai ia laua kou ola, aka, ma kuu manao paa nb he oiaio no e make oe e pono a?, no ka mea, he ino loa oe a me kau mau hana ino, ma no aoleoe i haliu kue mai ia makou i kinohi ina no paha e aho ia. A huli &e la ka olomana e ninau i kana mau keiki. Ai ka lohe ana o kana mau keiki ua hoole like aku la iakou, a kauoha aku la e li ia ke kupua Matone Simadaria me ka hoopaapaa i hou ole aku. Ika lohe ana oua ku- j pua nei, ua naka ae la kona kino holo-' okoa me ka haalulu nui.

0 ka manawa no ia o Lameka Puluka i kauoha aku ai ia Polepa a me kona mau mua, e hookomo koke ike kaula li ma ka pu-ai oke kupua a e li koke iaia. Ika pau ana o keia mau mea i ka hooponopono ia, aia hoi ua li koke ia aku la ke kupua me ka pule ole ia, a manana ana iluna o ka amana.

Aua kau ua kupueu la a hala na la elua, aole i make iki, ai ka ha oka \a akahi no a ike ia aku e kau mai ana ia me ka 10lo —a ua pau kona oni ana

Ia manawa, i pouli ano eae ai ka aina i ka noe a uhi ma la ka pouli maluna o ka aina holo okoa, hoole ka !a i kona malamalama, olapa ae la ka uwila a kui ka hekili, hoonaue mai la ke olai me ka makani nui epa ana mai ke komohana mai; a oia ka manawa i lele loa ae ai ka hanu oua kupua Matone Samadaria nei.

Ahe mau hora oka pouli ana ua haule mai la ka ua, a helelei mai la na hua hekili a piha pu ke aupuni, s. he mau la elua; aia hoi, ua wehe mai la ka lani i kona malamalama, a ike ia aku la ka nani oua au a la. No ka mea, rna na alanui a pau o ke kulana kauhale e luhiehu ana kona mau pua. o kela me keia ano, nui ke ala ?

Ike kuu ia ana iho o ke kiuo oke kupua Samadana, ua au koke aku la ke poo o ka ihe a ka olomana a hamu aku la i ke kino o ua kupua eu la oka lewa. Aole i liuliu ua lilo koke ae la kona kino i papa pahoehoe.

A pela iho la i hoopau ia ai ka luhi o ka kakou mau. kamaeu, a huli hoi like aku la na 'lii a me na makaainana no ka hale alii, Malaila lakou kahi i luana ai, a i ka uhi ana mai o ka malu po, ke hoonanea la na 'lii.

Ua haawiia he papa aina hoohanohano no na 'lii opio mai na makaainana mai, a ua lealea lakoii & hiki i ke ao ana. A i ke kupono ana o ka la i ka 1010, ua piha-kui mai la na makaainana mamuli o ke kauoha ana a ke alii opio, e hele mai imua ona na makaainana a pau no ke koho ana 1 moi no lakou, mea nana e malama i ka maluhia o ke aupuni. I ka akoakoa ana mai o na mea a pau ua puka mai la na alii opio, a ma kahi i hoomakaukau ia no lakou. ma-ī laila o Lameka Puluka i ku mai ai a haioielo aku la imua o na makaainana penei no ia: " E na makaainana o ke kupua Matone Samadaria, he malihini au imua o oukou, aole a'u mea ano nui e ae e kamailio aku ai imua o ko oukou mau alo i keia wa; aka, ua kauoha aku au ia oukou e akoakoa mai imua o'u, a o ke kumu hoi o ko'u kauoha ana aku ia oukou oia hoi, ua makemake au e koho i alii no oukou mai loko ae o kekahi o oukou. Ua manao au e hookohu aku i ka puuku o ke kupua Matone Samadaria oia ko oukou moi ke kupono nae ia i ko oukou manao. I ka lohe • ana o ke anaina, ua ku mai la lakou a pane like mai la. e ke alii opio, aole o makou makemake e koho la i alii e, o ko makou makemake 0 oe no ko makou moi, a o makou no kou mau makaainana e noho no ka kou. Ua pane hou aku la ke aiii opio: Ae no au i ko oukou manao e lilo no au i makua no oukou, mahope iho o ko'u hoi ana e iki i kuu one hanau, a me kuu makuahine; alaila, hoi mai au a noho i makua no oukou, a e makemake ana au e koho 1 hope no'u no ko'u wa e kaawale aku ai mai keia aupum aku. Iloko o keia manawa ua nui loa ka paakiki o na makaainana. a ua nui no hoi ka hooikaika ana o ke 'lii opio, e ae ia e koho i hope nona, Ua koho ia ka puuku a ke kupua Maione Samadaria oia kona hope, a nana e hooponopono i ke aupuni i ka wa e kaawale aku ai ke alii opio» me ka hoolohe pono nae-o ua moi hou nei 1 na olelo, a me na kaoawai a ke lii opio e hahai aku ai, tut ae mai la ua moi hou nel Mahope ihookeia mao hooponopono ana, ua hookuu ia oa hana a boi aka k na maWiamini i ko kkou 1

home īho; aona ? lii opio hoi ua noho iho la no lakou me ka maikal l kekahi raau 1a mai, tia hele kaaponi aku !a na alii opio e kīlohi i ka nan ; o ke aupuni hou o laua, a piha na pule ekolu. ua hiki hou aku 1 a lakou i ka haie aiii, aua hoomaha iho ia lakeu no elua b; ai ke koiu oka?a ua puka aku b ka olelo kuahaua ina makannana, e hele mai lakou e ike ina alii opio, no ka raea, e raak*ukau āna iakou e haaiele ianei a hoi aku no ko la-

i kou aina hanau. ! ! Ika lohe ana ona makaainana i ke-1 !ia olelo kuahaua, vfa piha ae !a ka lewa i i na leo kumakenao ka uwe, no ko la-1 kou minamina nui ia lakou, no ka mea aole lakou nei i hoopoino wale aku i ko iakou mau ola a me ko iakou malu hta; aika wa hoi ike kupua Matone Saaiadaria, e hoopomo mau ia am ko lakou mau oia i keia ia 1 keia ia. Noiaiia ua nui ko iakou minamma a ua hele raai iakou e hoonoho ia aku i Moi e ae, a e hoopau la ka moi i koho inua ia; no ka mea, ua ike no lakou a ua maa hoi lakou i na haua ino a keia puuku 1 ka wa i aui ae, a no ia mea, ua * mau no ka nui o ko lakou hopohopo a j me ka maka 3 u. 1 Lohe ae la ke alii opio i keia mao ieo uaio a na makaainana, ui ae ia oti ia Laiana Bea; Pehea la kou manao, aoie anei ee e ae e noho i Moi no keia aupuni Wahi a Laiana Bea: He ae no au ke noho mai nae na nunui a pau he 16 me a'u. Pane aku la o Lameka Puluka: E kuu aikane, aoie au e hoole i kou manao, ua hiki no kou manao ana pela. Pane hou aku ia no o Laian» Bea: E noho iho no lakou pela e malama i ka maluhia, e hoi like no kakou a lalo a noho aku oe a hoi mai uiaua me ka wahine a kaua Ae ;iiai la no kana aikane. A ia manawa ua alii opio nei i pane aku ai ina makaainana: O ka makemake o oukou, ua ae aku wau, a e hoonoho aku ana wau i kuu pokii t Moi no oukou, a oia hoi ka mea eku nei ma kuu aoao, he oiuolu a he aioha i na makaainana, a e hoolohe hoi oukou i kona leo, no ka mea, oia no ko oukou Moi.

Ika lohe ana o na makakaainana i keia mau mea, ua piha ku'i ae ia ka lewa ina leo ahiu e hooho ana me ka hauoli nui. A pane hou aku la o Laiueka Puiuka: E hoonoho ana au i ko'u mau aiihikaua he 16 e noho e malama ia oukou, ao ke alii o oukou, e hoi a hoi pu mai me ka makuihme o oukou ko oukou Moiwahine aloha, he maknahine i piha ike aloha ame ka oluolu ko oukou Moiwahine e noho mai aaa makeiamua īho. Hookuu ae la ke alii opio i kana kamaiiio ana, ua ku mai la imui oke anaina ke kauwahi makaainana a pane mat ia: Ua oluolu loa i kou mau makaainana ka hookipa ana mai i ko makou Moiwahine me ka maluhia, a me ko makou apo lokahi ana aku laia i kona wa e hiki mai ai. I kona noho ana iho, ua koho koke ia aku la oia i kiai no ke aupuni ekahi, a iaia no ka ana o na mea a pau ma ke aupuni ekahi.

I ka hiki ana mai o ka la e hoi ai na alii opio no ke aupuni o Alabia } ua kukuiuia he papaaina maloko o ka pa aiii no na aiii a me na makaainana, aua kauohaia lakou e hele mai e ai pu me na alii no ka manawa hope ioa.

ī na makaainana e noke ana ika nuu ina mea ai, ua nui loa ko lakou makemake ike alii opio. Ma ke poo o ka papaaina o na wahine e noho ana 0 Mahinakauahiahi; ama ke poo oka papaaina a na kane e noho ana o Lameka Puluka. Ua ai iho la lakou aua | inu hoi no ke oia o ko iakou mau aiii | opio. | Ai ka maona ana, ua liuliu iho la |ua mau alii opio nei e hoi; ua haawiia na aloha hope, a i ka pau ana ona ; ume aloha ana, ua huii hoi aku ia na | alii opio no ka hale uwila, ao na ma- | kaainana hoi, ke haawi mai la i na ieo | uwauwa oke aioha no ko iakou mau alii. Aole i liuiiu ua nalo waie aku la na 'iii opio iioko ona ao polohiwa oka lewa, a i a iakou nei e lele nei i ka lewa ;ua lele makaikai ae ia lakou a puni ke ao a hiki ioa aku ia ike aupuni o Mahinakauahiahi, a ma laiia lakou kahi 1 hoomaha ai no na Ia loihi oia hoi ekoiu puie me na la keu elua, ka noho ana o na 'lii opio ike aupuni o Mahinakauahiahi. A i ke koiu o ka ia ua huii hoi aku ia iakeu i ke aupum o Arabia me ka hanehano nuL Ika piha ana ona ia eiua oko lakou lele ana ika lewa; a ike kakahiaka nui o kekahi la ae, ua hiki kino aku ia lakou i ke aupuni o Arabia. Ia iakou e makaikai ana i ke aupuni, ua īke iho la lakou e ia no ka ke auouni iloko o ke kanikau kumakena, a e noho ana no ka ohana ahi iloko o ke kumakena no ko lakou minamina ina alii opia Ata iakou e kau nei ika lewa, ua hoopuiwa ta ka»manao o na mea a pau 1 ka ike ana ae i kekahi punohu nui e hoopuni la ana ena ao opua, aia hoi ka punohu a me ka ua koko e hoopuni ana i ua ao opua 'ia. A o na anuenue he 16, e moe la-kee ae ana mawaho o ua aoopua ia; aoie i liuliu, ua anapu koke ae la ka uwili, & ku'i koke mai la ka hekiii; o ka wa no ia o ua ao opua nei ima hae ae ai, a lilo ae !a na hoaiiona a pau i mea ole, a ike pono ia aku la ka halt uwila e kau hoolai mai ana i ka lewa. He hookahi miie ke kiekie mai ka iii-honua ae; ia manawa i uwauwa ae ai ke kulanakauhaie o Arabia me ka hauoli nui. Ahe mau «ekona mahope i&o* aia hoi ua iho hoolai iho la ua hak uwila a ku ana ika honaa.