Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 24, 12 June 1886 — HE MOOLELO KAAO NO Lameka Puluka, [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Lameka Puluka,

Ka Nlakahiapo mua i oili mai, bui ka puhaka o ka L'ī Pua Ros« a tne Kahanaopaineki. K.A I KAPAIA KA Ka !looa o na maana hui o Arabia. ka salta aaa a olapa na kupna o ka lewa lam a me ha kapoa a aoho ana i ka papaieu o ka. moaaa. o lu aea hoi nana i paoi ka auika a ka b. IA LAKOU nei no a kau lea iho i ka piko o ka aina, me ko lakou home uwila, o ka manawa koke iho la no ia oka lehulehu o na tausani o na mao ke aupuni o Alabia, na lii o ka aina, ua hele a piha u mai o a o. O ka manawa no ia i oili mai ai ka olomana Kahanuopaineki i ukaliia e ka eueu Laiana Bea, a mahope mai o laua ka Liona ona mauna hui o Arabi& e kai malie mai ana i kana aloha i wili palua ia ma kona aoao akaii, he mea e ka ilihia o na kini o ko laua one hanau no ka mea, eia laua ua hele wale a

Makolukolu ka lehua I na kipona wai a ka manu, He makana ka ka ke aloha Eia la ua hiki mai, Ina iho no i ko alo I ka poli mehana a 0 ka uwila. I na ahi i hookokoke aku ai ma ke alapii o ka hale. alii, ua puka mai la ka Ui Puarose mailoko mai oka halealii, me na kipona kupilikii, na haawina o kealoha e haawe iho ana maluna ona, hele aku la oia imua o kana kane a rae ka laua hunona, me ka hua mua hoi o kona puhaka i oili mai ai iloko o kona mau la opio, a hui ae la ilpko o ka poai maemae o ke aloha. Ia lakou nei hoi e lulumi nui nei ua oili pulelo mai lā ka Ui Wilela a hui pu iho la me kona me na waimaka e hioio ana ma ko laua mau papalina.

I ke ko-oiki ana ae, ua huli ae la oia a ike ae la i ke alii opio, lele aku la a apo ae la ma kona ouhaka a pane ae E kuu haku kuu alji, ma paha o.kau

wahi kauwa kekahi i paa pio iloko 0 na lima nui ana a kela palaualelo lahu nui wale aku, a noho pu no la hoi kakou a luana pu no la hoi i na kau 0 ka ehaeha, ina o ka maikai loa aku no ia. Pane aku la o Lameka Puluka: Ua hiki no, no ka mea, ua hanauia mai ka kou ma keia ao mauleule, he aahu mau Ina poino a i«e na hoino ia he nui. Nolaila, e kuu aloha mai kaumaha oe no ia mea, no ka mea, ua hala ka luhi, 0 ua puka mai ka la me kona nani nui. Lalau aku la ka'Ui Wilela ia Laiana Bea, a haawi like ae la i na musi aloha ana mawaena o laua a huli hoi nui aku la uoloko o ka hale alii me ka pumehana o ke aioha. I na alii e nanea ana me na alii o ka aina maloko 0 ka rumi nui oka hale alii, he manawa hauoli' loa ia no ka ohana alii ika lohe ana i ka moolelo kamahao oko lakou kaua ana me ha hiena o ka iewa. ■

1 na alti e nanea ana, a kaheaia aku Ia ka puuku nui o ke alii e hele aīai, emoole no hoi ku ana ua puuku nei imua o ka olomana Kahanuopaineki a pane aku la ka olomana: E kauoha aku oe iko kaua rhau ptihi o!e e hookani aku ma na alanui 0 ke kulanakauhale nei e kauoha aku i na pualikaua hui o ka aina e akoakoa mai lakou mamua o ka la 15 0 keia mahina no ka mea e kukulu aku ana wau i ahaaina hoj!eaiea

o na naila, no ka mea. e kaawale aku ana kekahi o ka'u inau keiki mai kuu alo aku; nolaila, mamua o ko laua kaawale ana āku, e haawi ia ai kekahi lealea nui no ka mahina hookahl I ka lohe ana o ka haku puuko, ua kauohi ae !a oia i kis poe puhi ole e akua koa mai īmua ona; 3 i ka akoakoa ana mai ua hai ako !a o*a i na mea a pau ana i lohe ai, a v he manawa ole no hoi, ua kani oiowalu aku la ka leo ona o!e me ka poe e kali leo nui am ma na alanui. Ika !oh* ana ona naita i keia ma .> leo kukala, ua eleo like ae !a iakou. Ao!e ūo bot i liujm iho> aia hoi, ua ike ia aku !#. he mau »»ahe!e o m puali naiu e luaki mai ana no ka hale aua kauuha ae ia. ,hoi o Lameka Puloka ikona kupunakane e iho*mai oae kona xsao naiuheiu na keiki hoi ona mauna hiu % a ua eleie < ihoi

I ki hikī aua aku o na nuhele naila iioko oka oa al:i. ua puki mai Uka ohana ahi a rae na alii opio a ku n»ai U nu ka lanai, u *~a no i ikuwa ae ai na leo huroo ke an*ma no na maniwa ekolu, a i ka roeba ana iho. ua ku mai la ka olomana Kahanuopaineki a wehe raxi la i kekahi wahi olelo uuku: E o T u mau naiu wiwo ole oke kahua kaua, he elua o kakou mau makahiki i noho ai me ka lawelawe ole ina mea kaua, a iloko o keia la ke makaukau nei kakou e hoopa a e hoohana hou i« lakou, nelaih eia wale nn ka olelo ia oukou, e hoi oukou e hoomaamaa i k? oukou mau mea kaua no ka mahina heokahi, malia o hiki mai auanei paha kekahi mau nsita mai na aupuni nui mai o Eurooa, alaiia e loaa ana he mau hoa hakaka no oukou ke hele kue euai ia kakou, nolaiia. e a'u mau keiki, ke hookuu nei au i kahi hapa 0 oukou e hoi, a o kekahi hapa hoi o oukou e noho mai e kiai i ka maluhia 0 k«i hale alii nei.

I ka lohe ana o na Naita ua piha kui ae la ka lewa i na leo ahiu oua poe la, a huli hoi nui aku la no ko lakou mau wahi iho ao na alii hoi, ua hoi aku la no ka rumi aina a malaila lakou kahi i nuu ai i na momona a la wa ka makemake.

Oiai na alii e nanea ana, ku ana he wahi elele, a pane rnai la: " E kuu haku, ua pili mai la he moku ika uapo me ka hae alii e welo ana ma kona kia waena ! " Pane aku la o Kahanuopaineki: "Nohea mai ke!a moku?" pane aku la kahi elele, " Nohea mai la, aohe i maopopo ia'u kona hae ame kona wahi i hele mai ai, aka, e ke alii ua lohe mai nei au he moku alii, oia au i hiki mai la, a malia he moku powa ua makaukau kakou."

Kauoha aku la 0 Kahanuopaineki i ua wahi eleie nei e hoi hou aku i kai o ka uwapo * hoolohe pono i na mea a pau e pili ana i ua moku la.

E hoakaka iki aku au i ke ano o keia moku alii ame kona wahi i hele mai ai. Ona mea nona keia moku i pili mai ai Ika uwapo, o Pomelia no ia me r.itaso, na ahikanana o ke aupuni o Aina Omaomao. Ua hiki aku ke kaulana o keia mau keiki a puni na kihi eha o ka honua, a ua kaulana laua no ke akamai i ka aihue i na waiwai o keia ano keia ano, na kaikamahine ui o kela aupuni keia aupuni, a ua hele o Aina Omaomao a luhiehu lua i na kai kamahine, a kakou no hoi e kanaenae iho ai penei: Hoonaona ana ka nahele Hoomahie lua i ka lehua * • • • a • Hc nui ka ikaika ame ka mana <> keia mau keiki. E heie mau ana hoi iaua me ko laua mau akua, oia hoi, oko Pomelia he keko. a o ko Li taso he popoki eleele. E hoomana mau ana no hoi laua i ko laua mau akua.

0 ke kumu o ko iaua hiki ana i Aiahia no ke kaulana o na Ui Mahinaka uahiahi a me Wilela a puni ka honua, nolaila ua lawe mai laua Ina koa kaulana o ko laua aupuni, i mea nana e hooneoneo aku ia Arabia, me ka ma nao kuhihewa e ko ana ko laua inanao palaualelo, eia nae ua hiii hewa d3 noonoo, oiai. o na ui a laua 1 manao ai e hoohahani mai, ua pili paa la e na »\vikani o ka lewa, a mahope no kakou e ike ai i na hana akamai a laua, ku laua hoao ana e kaili mai i ua mau iwakiani nei, me kn manao e muki ana la laua i kekahi lihi oua mau ulua pui | pui nei. E aui hou ae kakou i ho{>e e o'u hoa heiuhelu, a nana aku i na hana o ke alo aiii. ; 1 na ahi e nanea ana iloko 0 ka mmi i aina, hoea hou ana no u* wahi elele nei, a pane mai la: E kuu haku, e ponoekauoha ia keia «noku e haalele koke i ka uapo a holo aku no kahi ana i hele mai ai, no ka mea, aa lohe mai nei au he mao alii powa ko keia moku r aua hiki ia laua ke lawe aku i na wahine maikai a hoihoi i Aina Omaomaa Nolaila f ke hopohopo nei au no o'u mauhiku i ka aihue ia ako e nei mau powa. Pane mai !a o Kahanuop«ine ki iaia; Mai makau no ia mea; e heh | hou e hoomakakio e like me koo ano mao. Ika holi hoi ana aku ona a!ii opio iloko oko lakou mau rumi f ao ka ohana alii hoi ke noho ta no iloko o ka mmi hookipano ka lealea ana, tia tkoroa mas4& kekahimau keikimalihini a 1 aaa iw«ara o h* a«aiaa, aua apo

aioha mai ta no hot m alii i ua. mau keiki U, cnc ka haiwi auū i na hoo naikai he oui wa!e iua maa keiki nei

O kei* ooau keiki aoie ia bc naa keiki e, akt; o na keiki ilii oo ia o aina OnMiomao. l& liikou nei no e nanea ana e hoonuu »na hoi ika ono ona meaai ane na mea inu, iom mak« nae o wa tnau keiki nei, ke kauiona pooo la ko laua mau !ena ike maluna o ka ui Pua Rose t me ka Wehiorosia, aua nui no hoi ko iaoa mahalo no ua rkiu ui nei, me ko laua manao o Mahinakauahiahi ma la ia we ka ui -Wt~ lela, a ua manao iho U laua e hoomakākiu * hiki ika wa kupono e kaiii ai.

U lakou nei e nanea ona aia hoi oili mai ia ka ui WileU e kuikui lima pu ana me Lai&napea. Ika ike ana mai o ua mau keiki nei i ka ui Wilela me kana kanc f ua puiwa ino ae !a ko laua mana«, a lele wale ae la no m« ka hoopuka ana ae o ua mau keiki nei, oia, naui maoli no, a hoomaka iho la laua e milikaa ika nani o huelo, (u moa oko laua uaau papale hulu nani) me ka puana ana'e i keia mau w*hi ialani mele: I lohia lima la ke aloha, No ka luna i ka wekiu. A o Laianapea me kana ui, ua hele mai !a )au«i a noho iho la iluna o kekahi īuau Hono. Ia iuanavra iku mai ai ka oiomana a hooiuuna aku la i ua mau keiki la me ka hai pu aku ia laua* o Laiaoapea keia ame kana ui Wilela kana wahine. wa i ku ai laua iluna a lulu lulu lima pu me ua ui nei me ke kaumaha o na hma t a pau ka lulu lima pu ana, ua huii hoi aku la laua no ko iaua mau noho, a pane mai la, ike »• nei hoi maua i ka ui Wiieia e kauiana nei a puni ke ao, a auhea la hoi o Mahinakauahiahi, ka nani a puni ke ao a me ka lewa ?

Pane aku la o Kahanuopaineki, aia no laua iloko o ko laua mau rumi kahi i noho ai, ama he makemake ko olua e ike, ano e ike olua. Laiau ae ia ka olomana i kekahi kaula gula a huki mai ia no elua manawa; ia wa i iohe ia aku ai ke kani una ae o ka beie no eiua manawa, aoie i iiuiiu mahope iho o ia manawa, lohe ia aku la ka nakeke ana mai o ke pani o na puka a ike ia iku la ka oili ana mai o Mahinakauahiahi me kona nani nui, e kuuwelu ana hoi na kahiko nani a konn makuahine ihoomakaukau nona, au oo e ka meaheiuheiu e iho ai: Onaona waie ia pua, I puia ia i ke nla; O ka nani o na nani, Ka iiiii pua Mokihana. Ilaiia hoohie loko, Hoohihi waie aku no; E ake no a e ike, la na ni o na na— -ni.

I ka wa i ike aku ai o Pomelia a rac Litaso i ka nani o Mahinakauahiahi, ua haule pahu aku la laua iiuna o ka papahele, a ia maoawa i iele mai ai ka ohana alii • lomilomi iho la i ua mau alii nei o Aina Omaomao, a i no laua pohala ana ae, ua ninau iho la ka oloma iko laua pilikia, aole he pane leo ae tnc ke kau pooo ana nae iko laua mau lena ike maluna o na papalina nohea o ki liwimaka[X)lrna, a hoopuka ae la i keia mau olelo: "He nani maoli no oe a puni ka honua, a ua ku{K>uo loa na ohia e noho Moi ke aupuni o Aina Omaowao."

Ia wa i huli ae ai o Mahinakauahi* ahi a ninau mai U: u E papa, heaha kau i kahea ae nei ia'u • hele mai ?" Pane aku la ka elemakuie, " I kauoha aku nei au ia oe e heie mai mamuli o ke kauoha a iaua nei/' Pane hou mai la o \fahinakauahiahi; " Mai noho oe a kahea hou ia'u, no ka mea, aole au e pono e haaiele h<x>kahj aku i ke alii e noho mehameha." Ku ae la oia iluna a hoi aku la iioko o kona rum me ka ukali pu *a e kona mama aioha

Oiai laua i nato «ku ai, ua huli boi aku !a ka Ui Wilela maKo{)c aka o kona puoalua. f ko lakou na!o ana aku ua komohia aku )a ke anaina iloko o na lea'ea palena ole. a o ua mau keiki nei kekahi i komo ; u iloko o ia haawina ke hele la a hai e malule lua o ua mau keiki nei i ka wai koomalule kino.

1 ka uhi ana mai oka malu po, ua kani mai la ka bele aina ake kuene e hea mai ana i na mea a pau e heie aka e paina iko lakou aina ahiahi Hele aku la na mea a [>au no ka rumi a ia lakou i kokoke aku ai na ka rumi aīna, paiikuli ae la ka lewa i na leo huro o na kanaka me ka hooho ana ae, e lae na iwikani o na mauna hui o Arabia me ko lakou haku a)it pu kekahi me na kahiko nanl

llahope iho komo mai fa ua mau kae'ae'a nei ama ka mmi hookipa Ukou kahi i nobo ai, me ka haawi pa ana i na kukai aloha mawaena o lakou. la manawa no i puka mai *i o Lameka Puluka a me kana aikane me ka laua mau wahine a hui aloha iho la me kooa kupunakane ka mea hoi nana i malama ua alii opio Ia me ka maluhia, a iloko hoi o na kipona maeele kuHpolipo a ke aloha moopuna e hana mao ole ana i ko lakou mau puuwai, a i ka mao ana, ua hele aku la ka olomana o na aauna hui 1 ukali il e kaha moopuna no ki Tumi auau.