Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 25, 19 June 1886 — Page 1

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  Sheila Quimpo
This work is dedicated to:  Nā Lei Hulu I Ka Wēkiu - Halau Hula

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXV, HELU @5. HONOLULU, POAONO, IUNE 19, 1886. NA HELU A PAU, @081

 

HOOLAHA KUMAU.

 

@

@ KOKUA NA KE KANAWAI.  @ LUNA @ PALAPALA. @

 

@

@ KOKUA MA KE KANAWAI. @ Luna @ Palapala KEENA HANA: @

 

@ HARDWARE COMPANY

@ M@. @ Mea Kuai Lako @ Papu, Honolulu.

 

 @.

ANA AINA! ANA AINA!!

 @

 

@ P. HANAAUMOE.

@ K@ Ap@  keia A@p@ ma Puna, Hawaii.

 

C@  @ PULAA.

@ KOKUA MA KA KANAWAI @ ma Ho@akau, Ko@ A@, Hawaii @

 

CECIL BROWN

@ KOKUA MA KE KANAWAI @lalo P@l@p@l@ mo @. @ o Oahu KEENA HANA: M@lanui K@lepa. @.

 

KINNEY & PETERSON

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA: @ K@@. @

 

W.C. AKANA (KALAUKI.)

@ ma ka olelo Pake @ makaukau @ k@i @ na @ Kuai @ Pake  @ ma ke K@@ k@k@k@

 

W@DER & CO. (WAILA MA.)

@ @@P@P@ @ mo @ lake kukulu hale. @ pono a pau @  A@@@ M@wahine mo Papu. @

 

RICHARD F. @ICKERTON.

(PR@@ONA.)

@ KOKUA NA KE KANAWAI KEENA HANA. Ma'oko o ka @al@wai @ou @

 

WILLIAM AULD.

@ Pal@p@l@ K@p@ P@h@@ Ap@@ o Kona. KEENA HANA: @ ke Keena o k@ Kuo@@

 

JOSEPH WILLIAM KELIIKOA.

@

 

ED@ARD @OPKE.

@ KOKUA MA KE KANAWAI KEENA HANA: Aia la r@rai hel@. malu  @anako o ka Ona Milions @

 

J. A MAGOON, (Maku@.)

@ A @ KOKUA MA KE KANAWAI Keena Hana. Hel@ Alanui Kale. @ i ke Keena o Pekekona. @

 

JOHN MA@IAI KANEAKUA.

LOIO A @ KOKUA NA KE KANAWAI. H@ UNUHIOLELO NA KA OLELO BERITANIA A NE KA OLELO HAWAII. Keena Hana @ Alanui Kal@p@, @ o ka @ o @

 

@. @AL@AKALA @.

@ LOIO A @ KOKUA MA KE KANAWAI @oomalu a Apana a @ A@ena @ P@p@l@ Kep@ o @

@  ka @ o Wa@alua Oahu  @ K@@@ Wa@alua,  a i ole ma @ @. @

 

HE MOOLELO KAAO

NO

LAMEKA PULUKA,

 

Ka makahiapo mua i oili mai, mai ka puhaka o ka UI PUa Rose a me Kahanuopain@ki.

 

KA MEA I KAPAIA KA

Ka @ o @ manna h@i o Arabia, ka nalta nau @ a  ul@pa na kupua o ka @owa @ani a m@ na kupua e noho ana i ka papaku o ka moana, o ka mea @ mana i @ani ka maka o ka @.

 

MAHOIE iho @ naue loa aku la no ka rumi aina; i ka hiki ana aku o na alii, e noho hoe ke pue mai ana no na alii po@a o aina Omaomao, @ hiule like iho la na alii e paina, a o ua mau keiki nei hoi, ua haule iho la no hoi ai me ka ono ole, no ke @ke nui e piiiaku laua ma ka aoao o Mahinakauahiahi ma; i loaa ai he manawa e haawi ai laua i mau wahi @uika aila (he pelo ana.) i mea e puni mai ai i ka laua mau pahele ano; he puni ia mai no hoi paha ina ua lohi i ke kii a nani, ina @a hoi ua pono ke aloha ana; a pela ka ka mea haku mool@lo e puana ae nei i keia mau wahi lalani,

Aloha mai @,

Anu mai @ a

Ono ole mai @.

Ina @ e walea @na i ka nuu i @ mea ai, ua pane mai la o Kahanuopaineki: E kuu makuakane i kauoha ia aku nei oe o iho mai no ka hoomakaukau ana i ko kaua mau naita no ka mamala ana i na lealea i ka la @ o keia mahina ae; malia o hiki mai auanei kekahi mau naita kaulana o na aupuni nui e h@okuku me ko kaua mau naita, alaila ua makaukau mua hoi ko kaua no ke kahua pa@o. I ka lohe ana o kona makuakane, ua pane mai la oia; e @ala kahiko kou mau naita i makaukau ai no ka kahua kaua, @ no ka p@io ana me ka poe o makemake mai ana @ @akoko no ka hanohano o @ou aupuni.

I ka maona ana o na 'lii, ua huli hoi aku la lakou no ka rumi hookipa, a mala@a lakou kahi i l@@ ai a hiki wale i na ho@a kol@u o ke kulu aumoe. @ manawa i ku ae ai o Pomelia Alitaso a nonoi aka la i ka oluelu o na kamaaina e @ookuu mai ia laua e hoi e hooluolu maluna o ko laua home aukai. @ ae mai la na 'lii, a huli hoi aku la ua mau keiki alii la.

A@h@ oukou @ n@ hoa kuilima o keia nanea, e noi aku ana au ia oukou; e waiho malie ae kakou i ka ohana 'lii a Arabia e noho ana me ka maluhia; a e huli ae ko kakou kamailio ana no na m@h@ o na 'lii powa o Ainaomaomao, a me ka iaua hoolala ana i na mea a pau e hiki ai ke kaili ia mahinakauahiahi me ka ui Wilela.

Ia laua i hiki aku ai iluna o ka moku, ua hiki ole i ko laua mau lihilihi maka ke upoi iho; i ka ua mea a ka nui o ke kuko, a me ke aloha wale aku no: He oiaia ia, a aloha waleia la hoi o "Kaunuohua," he wahi puu wale no? O@i pau pau loa aku hoi keia; "@ ike kumaka i ke anu o Aipo, i ka naele o Alakai." Ma ka @ o ka wanaao i hoi aku ai laua e hiamoe, @ i ka hiki ana i @ kakahiaka, ua ala mai @ ua mau alii la a kamoe loa aku la ka laua huakai no na rumi auau; a i ka pua ana o ko laua hoomaemae ana, ua hoi aku la laua no ka rumi paina a noho iho la me ko laua mau ukali a ninini like i ko lakou mau kiaha me ka waina. Ua hooko like mai la lakou, a i ka makaukau ana o na mea a pau, ua ku mai la o Pomelia a kamailio mai la: E ko maua mau alihikaua nui; na manu Colaka o na pali anoano o Ainaomaomao, aloha oukou a pau; ua ike aku nei no maua i ka kakou mea i kii mai ne e kaili, aole ia no o ka nani i kana mai o laua no a elua, me he mea la he mau opuu pua rose le ka popohe i ka hau kakahiaka; nani io aku la no au e ka mea heluhelu e hoomaoe ae ai: "Ua nani Puna ua lohia e ka papa, Ua kelekele o Hinakukalaula."

Nolaila o keia mau kiaha e inu kakou no ko laua mau ola, a e manao ana @ ma ka @lala ai kakou i na kumu e hiki ai ke loaa; aka, ua lana ko'u manao aole no laua e pakele ana ma ka mana o ko kakou mau akua, ma ka maua hoomaopopo ako, aole he hookahi kaikamahina nani maloko o ka aupu@i o Ainaomaomao e hiki ke hoohalike aku i ka hapelua hookahi o ka nani o keia mau @ @ no paha ma ka honua holookoo, a ma ka lewa e hiki ke hoohalike a@u me ko @ua nei nani. A pela no na kane, aole no he hookahi malalo iho o ka la e hoohalike aku me ka ui a me ka noh@a o ka laua mau kane; aka, o ia ui aole ia he mea no maua o paweo ai a hiki i ko maua wa e kaili mai ai i ua mau ui la, a ua kupono no hoi laua ke lilo i mau Moiwahine no Ainaomaomao.

A hoomaka ae la lakou @ w@la like i na kiaha a kani nui ae la ka aka a ua mau alii nei me ko laua mau pukaua, a pela wale no lakou hana ai a hiki wale i ko lakou maona ana, a hoi nui aku la ma na lumi hookipa, malaila la kou i homaha ai a hiki wale i ke kani ana mai o ka @ @. Ia manawa ua huli hoi nui aku la no ka lumi nui, a malaila lakou i wehe ai i ka lakou hana no na mea e pili ana i na Ui.

I ka makaukau ana o na mea a pau, ua ku mai la o Pomelia, hai mai la i na manao e pili ana i ka lakouhana, a i ke kuu ana iho, ua ku mai la o Litaso a pane mai la me ka ikaika wale no e loaa ia kakou aole me ke onaona maka, no ka mea, ua ike au aole i o@ ae ko kaua nani mamua o ka laua mau kane, nolaila, ma kuu manao, o ka ikaika ka mea e loaa ai, ua hooho like mai la na mea a pau, o ko makou manao like iho ia ia. Ia maua, i pane mai ai o Pomelina; e kali nae kakou a hiki i ka la @ o keia mahina ae, ua lohe maua he mau la hookahakaha nui ia no ua p@e nei, wahi a Pomelia. Ia manawa i hooho ae ai na mea a pau, ina pela, ua pono loa, aole no hoi @ nele ana ka huakai kaili a olua e na lii, no ka mea o ia po iho, aole e nele ana ka nui o ka makau i na lii o Alabia nei, a oia ko kakou wa e luku ai ia lakou a pau i ka make, kii wale aku no a kaili mai i ua mau ui nei me ka maalahi, aole hoi me ka pohihi@ o ke alanui e loaa aku ai. I ka holo ana o keia mau mea a lakou nei, ua kauohaia aku la na mea inu @ lawe mai iloko oka lumi, a i ka makaukau ana, ua ninini like iho @a lakou i ko lakou mau kiaha, a ku-ku like @ ne @a, a o ka wa no @a i ku ae ia o ke kahunapule a hoomana aku la i ko lakou mau akua, oia hoi o keko mapu, a me popoki uliuli, me ke kauaho pu aku e molia i na kiaha o lakou no na ui o ke aupuni o Alabia nei, a inu nui ne la lakou me ka hulo ana ae, a na na leo o ua poe nei i hoopuiwa ae i ka poe e ku ana ma ka uapo, a ninau ae la lakou kekahi i kekahi he mau leo hulo aha la hoi keia o ua mo@u alii nei, aole nae he mea hiki e hai mai i ka haina o ka ninau a pua wale ne la.

E o'u mau hoa kui lima o ka nan@a kamahao o Lamekapuluka, e hoalu iki ae ko kakou kamailio ana no na 'lii pawa o Aina Omaomao, a e huli ae ko kakou kamailio ana no ka mea nona keia moolelo. I na 'lii e noho ana iloko  o keia mau @a, ua liuliu mau no lakou i na mea e pono ai o ka @a nui e hiki mai ana, a aole no hoi ke lii opio i poina i ka hoouna ana i kona puuku nui oia o Polepe e hele iluna o ka moku e hoomakak@u ai i na olelo a lakou e hoopuka ai ma ko lakou mau waha. Ina he maikai, he maikai no hoi ka mea a hana ia aku ana, a ina no hoi he ino, he ino no hoi ka mea e hanaia aku ai. I ka wa i noho ai ka aha kukakuka a ua lii la o Polepe no kekahi e noho pu ana ma kona ano kino opeapea, a o na mea a pau a lalkou i kamailio ai ua pau loa i ka lohe ia e ua Polepe nei, a hoi aku la oia a hai aku la i kona mau Haku alii a me na lii. I ka lohe ana o na lii, ua ulu puni ae la ka huhu a kauoha koke ae la lakou i ko lakou mau mahele naita o hele a e hopu pio i na lii powa o Aina Omaomao; aka i ka manao o ke lii opio, ua emi wale iho la no ia manao ino o ua poe liona nei o Alabia, aole nae i pau ko lakou lili e waiho ana no iloko o ka opu, e hoiloli ana me ka manao ina lakou e hoeueu mai, o ka manawa no ia e opa pu aku @.

I ke kokoke ana mai o na la e hiki aku ai i ka la e lealea ai, aia hoi ua piha ae la ka uapo i na moku alii o kela a me keia aupuni me na @ kaulana o na aup@ni a pau, a iloko o keia mau hoikau moku ka moku o ke keiki alii o @alia me kana @ Nahokuewalu, ka naita nana i papahi i ka hanohano o ka @, o iahookahi ka mea nana i napahi a paipai ke poo o na naita a pau o na aupuni nui o ka honua, a koa aku na eu o na mauna hui ka mea nana @ pu@mi ke ao holookoa:

I ka makaukau ana o na mea a pan, ua kakali aku la o ka @ @ hoike ia ai o na keiki kane. O na lii hoi o na aupuni @ hookaawaleia lakou ma na hale i hoomakaukau ia na lakou, a o na ui hoi aia no lakou i ka halealii kahi i luakaha ai. I ka hiki ana mai o na Hoku Ewelu, ua hui aloha iho la laua me kona pokii Mahiaakauahiahi, a ua haawi mau ae oia i mau anaina leaelea no ko na hauau mua a me ke kane a laua ina ahiahi a pau. I ka hiki ana mai o ka la kulaia, @ ike ai aku @a na pahu hae e kuuwele mai ana hae o kela a me keia aupuni, aole hoi o ke kulanakauhale wale no, o na moku kekahi i hoike mai ia haawina hookahi. I ka puka ana mai o ka la, ua hoike mai la ka @ me kona nani nui, a o na mauna hoi i ko lakou ma kahiko mau, a o na ulu iaau a me na wao laau ua hoike mai laua i ko laua nani kamahao, ke he le la a kau ka iwa he la makani. I ka hiki ana ae i ka @ ewalu, ua ikeia aku la na mahelo o na naita e puka ae ana mai ko lakou papu mai a kai nui aku ia noke kahua lealea o malama ai i ka maluhia o ka la. Aole i liuliu ua piha kui ae la ke kahua lealea i na poe makaikai a me na naita kaulana o na aupuni a pau, ua hele wale a haukali i ke kula o maile huna.

I ke kani ana ae o ka @ ewalu, ua ikeia aku la ka haule ana o ka hae alii, aole i liuliu iho aia hoi ua ike ia aku la ka puka ana mai o na moi e hukiia ana e na paa lio he ia, a o ke kaa mai hoi o na lii opio wahine mahope mai o ukaliia ana e na kaua lio elua hane@, e noho alakai@ ana e na Haku Makuisa ka eu o na mauna hui o Alabia.

Mahope mai o lakou, o ke alii opio a me Laianapau a me ko laua kaikuaana mai Italia mai, ka ihu maneo nana e papahi i ka hanohano o ke kahua kaua, me @ lakou mau ukali he @ e noho alakaiia ana hoi e ka alihikaua nui ke Poohao, a mahope mai o lakou na kaukauali@. I ka hiki ana aku o ua mau alii nei, ua piha kui ae la ka lewa i na l@o hulo o ka hauoli, i ko komo ana mai o ka huakai alii, ua ku like ae la na mea a pau iluna a kani mai la ka lea o na mea kani e uhene ana i ka poli o malio. I ka noho ana iho o na lii mako lakou mau wahi, ua ku maila ka papa himeni a mele maila i kekahi himeni maikai loa e haule ai ka poe e hooiohe ana, a i ka noho ana iho o ke an@ina, o ia ka wa i ku mai ai o ka Peresidena o ka la a pane mai la: Aole i pau

 

Ulesia S. Kalani,

Peresidena o Amerika,

KA MEA I KAPAIA

 

Ka Alihikaua kaulana loa @oko o ko Kaua Huliamahi Kuloko o ka Akau mo ka @oma.

 

KE KAUA HULIAMAHI.

I KA wa a Kalani e hele ana iloko o Big Black, ua komo aku oia mawaena o na @n@mi, oia hoi o Kenela Pematona iloko o Vike@aga a me Kenela Johnston ma Grand Gulf. O keia Kenela i hoike hone ia ae nei, ua lele kaua aku o Kalani @aluna o ka @nemi, a iloko o na la ekolu, ua auhee a @mi hope aku la o Kenela Johnston me ka waiho aua aku ia Kenela Pematona, nana no oia e pale nona iho ma Vike @. Ua hoomau aku la na koa Aupuni i ka hele ana i@ua a hiki iloko o kahi kai hale o Jackson, i keia wahi i haawiaku ai o Kalani i ke kauoha no ke puhi ana i ke ahi i na kauhale, ka wawahi i na lako mea hana kaua aka enemi maloko o na hale hana hao. I ka wa a na koa e puhi nei i na kauhale i ke ahi, ua holo mai kekahi kanaka a hiki imua o Kalani, aoi mai ia oia i kona oluolu e hoopakela ia kona mao hale hoahu mea ai, a oia hoi ka Kalani i pane alu ia, -

"Nowai keia mau lako ai au @ hana ne?"

"He nui loa ko'u mau p@ lawe iloko o ke kulanakauhale nei, a me na poe e kauoha mai ana ma kekahi mau wahi @ aku."

"E nana i ka oiaio o keia mau mea a keia koonimana o olelo mai nei," wahi a Kalani i kekahi koo.

"Ua nana mua aku nei au," wahi a ka pane.

"Heaha ka hoailona o na pahu mea ai?" wahi hou a Kalani.

"Ua kau ia kekahi mau huakumu @ like me keia, C.S.A." (Ka hoailona o na koa kipi o ka Heaia i kapaia Confederate States of America.)

Huli ae nei o Kalani i ke kanak nona keia mau waiwai a pane aku ia me keia mau olelo:

"No ke kau ana o kela mau huakumu hoailona maluna o keia mau waiwai, he mau kumu maopopo loa kela, ke hana nei oe i na lako ai no na koa kipi e hoomau aku ai i ko lakou mau pono, nolaila, ke kauoha nei au i ko'u mau koa e puhi ia kou mau hale hoah@ a me na waiwai @ ae a pau loa malo@o"

O keia kauoha a Kalani i haawi ai i kona mau koa @ puhi pu ia kela hale o ke kanaka i noi mai ai, ua hooko ia'ku la, a ua lilo hoi ia mea i kumu e hoohaiki hou aku ai i ka pono o ka aoao o ka en@mi.

Ua hoomau ia keia mau hana e na koa Aupuni ma ko lakou alahele, a ma na la mua o ka mahina o Mei, ua hiki aku la o Kalani me kona puali kaua holookoa no hope o ke kulanakauhale o Vikebaga. Ua hele makaikai aku o Kalani i na puu lehulehu,  ua koho aku oia, he ewalu mile ka loihi kahi a kona mau koa e hiki ai i kekahi o na puu i hoomakuakauia me ka papu, a oia hoi kana i pane aku ai ia Kenela Sherman penei:

"Heaha la kou manao no ko kakou kulana kaua imua o Vikebaga i keia wa?"

"I keia manawa wale no i loaa ia ia'u na hooiaio e hoike mai ana, e loaa ana ia kakou na lanakila mamuli o keia hoo@ele ana au. Aole au e hiki ke ko ho koke aku i ka maikai a me ka ole i ka lawe ana ia hope o keia kulanakauhale, oiai, ua kaawale loa mai kakou mai na launa kamailio ana  a me na lako ai mai ka puali holookoa mai. Aka, e ae mai ia'u no ko'u apono no keia hoouka kaua, ua hiki no e loaa ka lanakila ina aole e lawe pio ia mai keia kulanakauhale me ka ikaika."

O keia ka Kenela Sherman mau olelo e pili ana i keia lawelawe kaua puni a Kalani ia Vikibaga. He hiki no ke loaa ka lanakila ia lakou mamuli o ko lakou paniku ana aku i ke kulanakauhale me ka launa kamailio ole ana me ko lakou mau Mokuaina o ka Hema. O keia na hoolala mua loa apa a Kalani oiai oia e hoolulu ana ma kekahi aoao o ka muliwai Misisipi, a o Kenela Sherman kekahi o na alakai i kue loa no keia mau lawelawe oiai oia iloko o kona kuhihewa nui. Aole o keia Sherman wale ka i komo iloko o keia kuhihewa, aka, o na poo Aupuni ma Wasinetona kekahi i komo pu iloko o ke kuhihewa, a ua aneane loa ka Peresidena e hoouna mai i kana kauoha e hoopau ae ia Kalani ma ka noho alakai ana no keia puali o Ilino@.

O kekahi o na kanaka o ke kulanakauhale o Vikebaga i puka mai loko mai o ke kulanakauhale, @a ninau aku lakou ia Kalani, pehea @a ka loihi ana i manao ai a lawe pio mai ia Vikebaga. O ka Kalani pane no kela ninau e pili ana i kona puali, oia kana i hai aku ai i ka kahina pokole loa penei:

"Aole au e hiki ke hai aku me ka pololei loa i ka la a me ka manawa. Aka, e kali ana au a hiki mai ia manawa a'u manao ai, ina he kanakolu ma kahiki a'u e panik@ ai i keia kulanakauhale, i kumu e loaa ai o ka lanakila."

(Aola i pau.)

 

HE MOOLELO KAAO

NO

Baretile Muda,

KA

HIWAHIWA LUA OLE O KA NANI,

AO

KE ALII HOI O NA KUPUA A PAU,

Ka mea @ ka @ loa mahina o @ o ka poalia @ U@ o ka @ ka mea @ "K@ a me ka maka @ loa" @

 

Haule aku la ke kino make o Meriana iloko o ka wai, a lana wale aku la no ia maluna o ka ili o ka wai, e paialewia ana ma o a maanei, a me he wahi mea ole la, huli hoi mai la ua keiki nei me ka olioli; a wahi ana i pane ae ia: A, hala aku la oe e Meriana i ka make, a o ka uka panai hoi ia o k@'u maimai@ ana mamuli o kou kaikunano ina, ai ninau ia mai auanei wau nou i ke @o ana @ o keia po, @l@i la, e hai aku no wau me ka hoopuuipuni. Ua illo aku oia mai @uu poli aku me kuu ike ole aku, a i kuu ala ana ae aole kuu mea aloha.

E kuu hoa hoonipo o keia nanea he mea hiki no ia kaua ke noonoo iho me ka manao maopopo ana, aia no kana wahine me kona kino wa@ua ke hawanawana mai la mawaho iloko o na aheahe kehau e pa kolonahe mai ana i ka po lai, me he la e i iho ana iaia

Maewaewa wale kuu nui kino

Mamuli wale ou e ke aloha

Ke hea mai nei ka anoi

Na kini wai olu o lalo

Ae, iaia no e lana hele ana maluna o ka ili o ka wai, aia no kona kaikunane ke ike mai la mai kona wahi, me na waimaka e hiolo ana, huli pono iho la kona mau maka ilalo a ike iho la i kona kaikuahine, a ua nui loa ae la kona ehaeha nona, a nolaila na huli hou ae la oia a hea aku la i kona makuahanai oiai no oia ma na ipuka a waho loa me ka lehulehu o na menehune o ke aupuni o ke kamaeu Hikekela e kiai ana i ka maluhia o ke keike alii Baretile.

A hiki ae la imua ona kona makua, aia hoi kana keiki me na helehelena o ka luuluu maluna o kana kamalei kahi i hoonui hana ai, nolaila, ninau aku la oia: Heaha ka mea nui iloko o kou noonoo e kuu kamalei alii, ka mea hoi nana i hoolilo i kou mau helehelena nani, i mau hiohiona o ke kanikau ana a me ka luuluu hoi? Pane aku la oia imua ona: Ae, he hana nui ka'u e ha na nei, a ua hana la ka mea nana i hoano e i kuu noonoo, a kaumaha hoi i keia manawa, aole nae au i kaumaha no ka hiki ole ia'u ke hana i ua hana la@a no ka poino paha e ili mai ana maluna o'u, aole; aka no na hiohiona wale no o na mea a'u e ika nei, a o ua hana la, eia no ia: Ke ike nei au i ke kino make o kuu kaikuahiue e lana wale ana maluna o kekahi muliwai ua pepehiia me ka mainoino loa, aole kona poomaluna o kona kino, ua pepehiia oia e kana kane, a oia no hoi ke keiki a'u i pepehi ai me kuu inaina a i hoola ai hoi wau me ka nei o kuu aloha, a eaia hou no ka palua ana o ka wela ana o kuu inaina nona, nolaila e hookuu mai oe ia'u no ka iho ana e hoopai i ka hewa i ka make mainoino mau loa a e hoola i kua kaikuahine aloha oiai na hona i koe o keia po, me ke kali ole a ao.

Ma keia manawa koke no i pane aku ai kona makua hauai:

E kuu kamalei alii o kuu mau la kani-koo, ua lohe au me ka walohia o kuu naau i ko'u ike io ana aku nei i kou hanau mua kaikuahine e paialewa ia mai la e ka wai a me na haawina o ka manaonao maluna o kona kino, a he mea pono loa io no ke kau ana aku i ka make maluna o ka mea nana i hana kela hana ino loa. A o ka mea pono loa a kaua e hana ai me ka nui ole o ka kaua hana: E iho ae au a e hoola i kuu kaikamahine Meriana a e iho oe a e hana aku i kou makemake maluna o ko kaua enemi. A o ka'u noi no ia oe, e malama hoi oe i ka maluhia o ka lehulehu, mai kau kou inaina maluna o ka ohana alii. Kunou mai la kana keiki me ka pane ana aku: Aole au e hana pela e kuu makua. A hookuu ae la laua i ka laua mau kamilio ana a hoomaka ae la laua e @ee no ko laua mau alahele like ole.

E waiho kaua i ke kau ailio ana no ke keiki alii ma kona alahele anuenue e kamoe ia no ka halealii ka pahu hopu, me ka lehulehu o na @ koa o ke kupua Hikekela e poai ana mawaho o ka lihilihi o ke anuenue o pi'o a hiki i ke Towera i o ka halealii, a e awihi iki ae kaua i ke kupua Hikekela o mookololio la no kahi a ka Ui Meriana @ lana malie ae la iloko a ka maewaewa nui.

Oiai ke kino make o Meriana e lana ana, ua hiki aku la ke kupua Hikekela malaila a kau pono @ la maluna o kona kino make a nana pono iho la me kona mau waimaka e hiolo ana, a ike pu iho la no hoi aole kono poo @ nolaila hoemi malie iho la oia a kupono iho la ma ka aoao hema o ke kino o Meriana a pane ae la: @ ua ike na kapa o keia muliwai i ke poo o kuu ka@amahine, a i na hoi ma ka @ o ka wai o keia muliwai a ina eia malalo o na wai a maloko hoi o ka hohonu, ke poo o kuu kaikamahine, ke hea aku nei au e hoi mai ma ka inoa o Husada ke kupua e noho ana ma na kai a ma na wai, a ma ka inoa hoi o Hikekela ke kupua o @a

lewa a me ka aina, e hoi mai; eia wau @ makua i kii mai nei iaia e hoola ae mai ka make mai.

I ka pau ana ae o kana mau kama ilio ana ua huai ae la he mapuna wai @ ae a pii pu ae la ke poo o Meriana a puka ae la meluna o ka ili wai, oiai e waiho ana no  ilalo ma na papaku o ka hohonu iwaena o kekahi mawae @ a pa kolo@ahe mai la he wahi @ makani mai ke kukulu akau ae e @ aku ana i ke poo o Meriana i ke k@kolo hewa, kahi a ke kupua Hikekela e ku ana me ke kino o kana ka ikamahine, a kaanini ana mamua pono ona, a hopu iho la me kona mau lima a hapai malie ae la, a pane iho la:

Aloha oe e kua kaikamahine, ke kaikuahine o kuu kamalei alii, na pua i oili pulelo mai mai ka puhaka o Juria na Muda a me ka Moi Hikekela Muda o Pelekane nei, nani ka nui o kuu kaunaha nou, a ina paha aole wau i lawe i kou pokii kaikunane i kamaki @, ina paha, o kou luakupapau keia e waiho ai me ka manaonao nui.

Pau ae la kana mau kamailio ana, a ha iho la oia waluna o ke kino make o kana kaikamahine a hookuu aku la i ka poo a piha koke ae la i ke ao, aole i @ iho poha nai @ ka loo walohia o Meriana: Auwe: O oe anei keia o kuu kaikunane? Aoia @ kaua ihea?

Hea aku la ke kupua Hikekela: E Meriana aloha, aole kou pokii maanei, o ka makua hanai o kou kaikunane maanei, i kii mai la ia oe e hoola ae mai ka make mai, u make oe ma ka lima o kau kane, i na hora no o keia po. A o kou kaikunane, ua hala ae la no ka hale alii, a aia ke hookau la i kona inaina maluna o kau kane, a @

la mai nei au maanei ia oe. Nolaila, e pii mai io'u ne a e huli ae kauna no ka hale alii, o ike i kou ohana mamua o ko lakou ala ana.

Pane ae la ka Ui Meriana: Pehea la wau e  hiki aku ai i ou la, oiai he lewa kena? Pane hou aku la o Hikekela: E o mai kou lima ia'u, a mai haa lele kou mau kapai i kahi au e ku la, aole hoi e hopohopo kou naau, no ka mea, eia wau kou hoola ua hiki mai.

E@ ae la ia iluna a hoomaopopo ae la oia kahi ana e k@ ana, eia ka malena o ke ao. A o mai la oia i kona mau lima a pii malie ae la oia iluna ma kahi a kahi a ke kupua Hikekela, a i ke kaa poko ana ae manua pono o kona ale, ua hopu ae la keia i na lima o kana kaikamahine, a huki mai la imua ona la a hoonoho iho ia ma kona alo, malu na pono o kekahi punohu ao, a hao ae ia ka mana o ka eueu o ka lewa a kamoe aku la no ka hale alii ka pahu hopu o ko laua alahele.

Hoea aku la laua no kahi e kokoke aku ana i ka hale alii ua hoolai iki iho la no ka manawa, a ninau ae la o Meriana. Heaha keia mea e wena nei ilo ko o ka na alii me he wela ahi la?

Pane iho la ko laua makua makua hanai: O kou pokii no ia ua hiki ae la ilaila, a ua hoopai aku la oia i kona enemi, o kau kane hoi, a e lohe no kaua i na mea a pua ke hiki aku kaua ilaila.

Ano e uhaela kaua. A kau pono ae la laua maluna o ke kakela alii, a malaila laua i kau hoolai ana no ke kali ana i ka hopena o na hana a kana kamalei. Ana @ hiki mai la kaua i ka hopena o ka huakai a ke kupua Hikekela no kona hoola kamahao ana i ke kino make o Meriana, a e nana ae hoi i ka hana a ka eueu o ka lewa mao kona enemi la.

Ia laua ne no i hoomaka ai e iho no na ala like ole, ua hiki mua no ke keiki alii ma kahi o kona mau makua. A oiai hoi ua keiki nei i hoi mai ai mai ke kiola ana i kana wahine i ka muliwai, a noho iho la me ka manao ole ae he make eia mawaha.

Iaia i hoolai iki iho ai, poha ana ka leo weliweli o Baretile maluna popo iho e i ana: E kahi keiki a'u i hoopai ai me ka hapa uuku o kuu inaina a i hoopai ai me ka hana nui o kuu aloha, heaha la kau i hana iho nei? Auhea la o Meriana kau wahine? Aole au i ike i kuu aloha, ala ae nei au aole; ua manao au ua lilo aku oia i na lima o ka pakaha wale, a oia ka'u e weliweli @ o kau mai auanei kou inaina maluna o kau wahi kauwa nei i kou wa e hiki mai ai, wahi ana i pane ae ai.

He oiaio anei kau e pane mai nei, aole oe i ike i kau wahine ka mea iloko o kou maluhia? A o ko wai poo kau i oki iho nei? A nowai ke kino e lana ana maluna o ka wai o keia muliwai a'u like mai nei? Aole ka ou i ike i kau mea i hana iho nei?