Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 25, 19 June 1886 — Leta mai ka Paeaina mai o Nuu hiva. [ARTICLE]

Leta mai ka Paeaina mai o Nuu hiva.

Puamau, Hivaoa lanuari 24, 1886. la Aloha oe. Eia wau maanei i keia mau la, 1 holo mai wau no ka makou ahao'elo 0 keia makahiki, aole a makou ahaoleio 1 ka makahiki i hala, no ka pilikia i na hana o na halepule o makou. Ua hui mai la makou, ewau no Uapou, Hapuku no Atuona, Sarana me Kekela Puamau, Ua kukakuka nui m akou no ka oihana kula.

M& ka inakahiki ib?<j, ua hoalaia na hana kula mi Uapou a ma Nuuhiva; n« k« aupuni F«rani i kauoha i d& acao hoomana eiua • no ie na keikiKane roe na kaikam&hme m«ialo o na kumu 0 ru aoao pule. A i ka makkhiki iSBo, ua hoalaia oa hana kuia ma Hivaoa, Tahuata, a me Fatuhiva, ma ka leo Faraai kekahi, a ma ka ieo kamaaina keka.bi mau kul#. 1 ka mnkahiki 1881, hiki ma! la o Rer. A. S4rana, he kanaka Farani» i hoouna ia mai oia e na hoa mtskm« o Papuie, na kahuuapule Frottene no Farani mai i noho loihl ma Tahiti, eaamuh o ka'u hana i iauna aku ai me lakou i kekahi mau makahiki i hala ae nei. 1 ka makahiki 1882, ua hoōnohoia o Sarana 1 kumu ao leo Farani ma Fuamau, ua hui na keikikane a me na kaikamahine- Mai Uapou mai kekahi mau haumana, mai Fatu»va kekahi, a mai na kahawai o Hivaoa mai kekahi mau haumana. A i ka hoomaka ana o keia makahiki hou, ua ano hon na ba* aa 0 na haumaaa. Kona»«ktt«Mit

|Fataivi f TahTjsta, Hiv*oa, eiawwei |V?ik9mabinr a f<su i bab«tisoīa eka | poe Pnresetane i Aiuona. a o na keikikane a pa»j i babet. ; soi2 eka poe Foreset2ie, e lawe ia i Puamau tnak!o o ke ao ana a Sarana; a o Atuotia hoi aohe kuma to leo Fjrani haole i manaoia e hoenoho ma Atuona, a ao ka nele i r?t wahine ao, nolaila, ua hoor»obo aku makou ia Miis. Emele Hapuku a me Mī*3 Kauwa Keke'a i mau kumu kokua ne ka manawa, aa ao ia laua e Sarana ma ka !eo Farani no na makahiki ekolu i hala ae nei, a ua !oaa ia laua ka makaukau ma na buke a ms ke kamamo ana; a o ke kauoha a ke kiaaina nai o Tahiti, Ona kaikamahine a pau i hiki aku ea makahiki ika eono, e hoihoi ae ia lakou i Aluona malaio o ke ao ana a me ka maiama aoa a kekahi kumu wahine i ike ika leo Fanmi f he wahine no FaranL Nolaila iko makeu akoakoa ana, ua hooholo īho makou, e hoo~ una aku i palapala noi i ka aiiiona Poresetane i Papuie. Hoao no mamua a ke hoao hou nel Peuei na mea i noiia: £ hoouna mai ka miaiona o Tahiti i elua wahlne kane oie i makaukau no ke ao ana i na kaikamahine a pau i laweia ma Atuona % E hoouna mai ka Misiona o Tahiti i elua kuoiu ao kane rae na wahine i makaukau no ke ao ana i na keiki o na moku o Tahuata a me Fatnlvi me Uapou, he mau kanaka Farani. Ma keia noi i waihoia aku imua o ka misiona o Tahiti, aole i lana ko oiakou

manao c loaa mai ana; ua noi mua aku 0 3arana i na hoa ona i Tahiti aole nae 1 pane ii mai, ano ka ike o makou e iawe nui ana na makua i na keiki a lakou 1 na kula Pope, no ka mea, ua loaa kumu Pope e ao aku i na keiki i babe« tiioia e lakou, a pela no hoi na wahine Vilitine, aia ma Taiohae, a aia ma Atuona na wahi i noho ia e na wahine Vihtine; a ua paipai nui na luna aupuni c holo i ka Pope, no ka mea, aoie nui na kumu Ptrosetade e eoho nei maanei. Ua ike no paha oe i na hana o ia ano ma ko oukou paeaina, ka hele ana o na keiki ma kahi o na makua i manaoio ai no ke ela ana o lakou a me na keiki pu īioko on& heomana, o na hoomana Katclika ame ka Perosctane. 0 na kumu, ke aumeume nei ina mea a makou i babetiso ai, aole makou e makemake e iilo aku no ka pue Pope, a pela no hoi na Pope. Ke kaua nei keia īwaena ona kumu o na aoao hoomana, aia wale no ma na kahi a na Pope aue na Perosetane t hana pu ai, ilaila na manao enemi e noho ai. E nana aku ia Tahiti, ua imiia na hana e hoeoii iho ai i kona nui ana, aoie e hiki, no ka mea, ua loihi kona kanu ia ana a me kona uiu ana; a ma na aina o Nuuhiva, mua aku, lakou iko eoakou.

I ko makou hiki mua &n& i ka sina o Fatuiva, ua hiki koke mai ka Pope ma Oonwa. mahope o na la ekolu o ka hiki ana malaila. Ke panipani nei lakou i na wahi a makou e hana aku ai e keakea ana ika hana Kristiano He aoao nui o ke dalc e hana ai no na balekuia a iue ea halepule nui, he hanohano mau na nale Dule pohaku ame na hale kula o na Vilitine, me na hale kula ma na wahi a pau a lakou e noho nei. 0 makou hoi na hoa misionari mai Hawaii mai, aole makou i iVe a makaukau ma ka leo o na Farani, ua hapai uakou i ke ao ana a me ka haiolelo ana ma ka ieo o na kamaaina, aka, ua inaina mai na Pope ia makou i mea e nele ai ka m«kou hana, no ka ike ole o makou i ka leo Farani a hiki ole ia makou ke alakai i na keiki ma na hma o \ ka poe Farani. Ke hookahuli nei lakou 1 na hana, o na luna aupuni kekahi 1 kokua aku ma ka aoao hope a ho» owahawaha mai ia makox Hoomanawanui no makou i keia mau kue ana & pau e iike me na a makou i hiki mua mai ai, he nui na kaua na ai kanaka, na aihhe, a kue mai na alii, na koa, na makaainana pu; hoomaneiwanui no makou, pule no, kiai no, ao aku, paipai aku, holo ma o & ma o, ai ka makahiki 1880, hiki mai na moku o ka Adimaroia Farani a hoopaa i ka poe pepehi a hao i ka pu, a hoonoho i mau koa me na makai, na k aaina. Ua pau ka hana mo a na kamaai&a, ua haule lakou malaio ooa wawae ona hoopo» nopono ana a na iuna Farani, a ua hapai ae na luaa aupuni i na hana a pau ma ko lakou mana, a k« alakai ia nei na kanaka a pau ma ka mana o na iu< na aupuni ameoi Pope, e lawa aa ana i na kanaka «. pau malaio o ka hoomaru o ka Pope, a he poe tfttolika wale no iakou a pau.

! Ua hale wau i T«hfti e lawe m»i i Imai i mau kumu Farani « ao i na kaiki 0 na panalaau o (akou, aole na« i ae ia mai, mahope ua maf o Sirana, aoie nae i iawi« nonoi hoa makou, aole i pane ia mai, a nonoi hgu aku no makou a ke nonoi aku nei makou. Ua | oleloiiu na ke aupuni « uku 1 na kumu iao ieo Farani t aole hoi he uku a na makua i na kumu. O ka mea i kauoha ta « oa luoa Aupuni, i na makwa k« ai a me ka fa, a me ka aahu a me kahi e noho ai Ua 01 akn ka makaukau o na hale 0 ka poe Pope i ko makou; he mau haie kamaia ko makou, na makou e hana pu mm hauaana. Aole paha «ukoa e

hr-!UiiS n»3i i kumu -eo Farini i mea i ao aku rra Va leo oka FaranL| Ona leo Btntania ka i % mahua-| haa n;a % peni Hookahi no taea a aiakou e kali ika a!, ma e kauoha ma; na 'Lii Farant i na. hoj Miiionan ia Hapuka. Kekela ame a'u. E hai o!do aku oa-| kou i aa kane me na *ahice a me ea! kamaiii o nz aina o Marquesar, ma ka leo Farani. Aia raa ea Ekalesia Polesetaoe i Tahrti me Moorea, ua hooponopor.cia xa ke sao Aupuni, r.a iuua, na diadona, a. toraūe, a me na kanawai, koe uae na hoopai ana e līke me na kanawai Aapani. O ke ela ooa Kahu Ekalesb. na ke Aupuni mai, e like me na kumu kula. pela; mai ia Rev. Verenie a i na kahu ina na kuaaina, noloko mai o na auhau AupueL Ina e loaa mai ani kekahi poe kamu no Tabiti mai, e manao mai lakou i ka uku nui mai ke aupuni, a mai na niakua keiki mai o auei. Ua kauoha mai kekphi kumu o ke kula o Papcete ia makou, 0 ia ka Rev. Vieno, no na m?a e piii ana i ka noho ana o Rtv. A. Saran, na makou e kokua aku ma kekahi ioau hana aloha nona, oia hoi i hale nona me ona ai a me na hema ; hema o kona noho aua. Ua hi&i mai o Saran raa Atuona 1881, a ua hoomaka oia i ke ao i ka leo Far»ni i na keiki a pau o Atuoni, aua holo maikai ka hana, a 0 ka hope Ki*aina e noho ana ma Tahautu ia manawa he Poresetane oia a kokua nui raai nae i ka makou mau hana.

Ai ka m. b. 1882, akakoa maila na hoa misionari ma Uapou no ka halaw3i makehiki, a malai'a no hoi ka Resedent o Tniohae, a hooholoia e hui nr. keiki Foresetane a pau, e hele ko Uapou mau haumana a pau i Puamau, a na Rev. A. Saran eao me I. Kekela; ua hele ko Uapon ko Fatuiwa rne ko Hivaoa mau keiki, huipu na keiki kaneme na kaikamahine, o i ka loaa ana raai 0 keia heu, ua ano hou ae, a ua hui na keiki kane a pau ma Puamau, a pela uo hoi ko ka Pope, a ua hui ia na kaikamahine a pau ma Atuona, a pela no hoi ko na Pope. Oia oa hoakaka aaa no na hana kula iwaena 0 ua aina o eoakou. Eia hoi keia, eha kahawai i waiho ia na mai repela, aneane elua haneri ka nui ona repela ma Hivaoa, n& na kanaka e inaiama i 'ka ai a me na mea e pono ai lakou, a ua maheleia ka mala« ma ana 0 na kanaka, e lawe ana l ka ai a me ka ia na na mai a me n& keiki kuU, a ua manaoia eha haneri na mai repeia a pau i o makou nei, ke make uei aole ola kekahi. A'oha oe a me na makaeoaka o kaua malaiia. S. Kauwbaloha.