Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 25, 19 June 1886 — HE MOOLELO KAAO NO Lameka Puluka, [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Lameka Puluka,

Ka M*V;h : rpc rcva i ci!s aia», mai ka pubaVa 1 ō u L'i i'ui Kv« a ,u« Kxh*a.;opai«sk.i.

£L\ I!EA I KLAPAIA HA , e «i auana hai o Ar*bl*, ka n*iu a«s a ' uls:pB a* kupua e Jt* l*w* !&si Im9 ni kopu e noh« tnt ski pap&ku oka ao*a&, oka cm bai uuui 1 pkoi kA euik* 9 k4 U.

| I\/J* AHOIE iho ua naue loa sku ! i?! 1* no k* rami aina; ika hiki |am aku ona alii, e noho boe ke pue i cn*\ ana nc na alii powa o aina Omaomao, a h '.ule like iho Ia na alii e paine, a o ui mau keiU neihoi, ua haule iho la no hoi ai nie ka onō ole, no ke oke nui c piii aku laua ma ka aoao o Mahinakauahiahi ma; i ioat ai he manawa e haawi ai laua i mau vrahi suika aih (he ana.) i mea e puni mai ai i ka i.iun !nau pu!»ele ano; he puni ia mai no hoi paha ir»j uā lohi i ke kii a nani, ina ! !:* Hoi ua pono ke aloha ana; a pela |kz mra h.nku moo\-Jo e puana ce nei i i ksia miii Wāhi lalani,

A'oha mai seho>, Anu m?i sa-buu a— Ono ole mai sa-ai. Ina 'iii e wal?a ana i ka nuu 1 na ai, ua pane mai ia o Kahanuopaineki: E kuu makuakane i kauoha ia aku nei oe e iho mai no ka hoomakaukau ana iko kaua mau naita no ka malama ana i na l:aleai keij mahina ae; malia 0 hiki mai auanei kekahi mau naiu kaulana o ne aupuni nui e hco'<uku me kokaua mau naila, a'aila ua makaukau mua hoi ko kaua no ke kahua paio. Ika lohe ana 0 kona mskuakane, ua pane mai la oiē; e kala kahiko kou m»u naiu i makaukau ai no ke kiihua kaua, & no ka piio ana me ka poe e makemake mai ana e hakoko no ka hanohano o kou aupun».

I ka maonanna o na 'lii, ua inli hoi aku l.i lakou no ka rumi hookipa, a milai'a lakou kahiiluara ai a hiki wale i iu hora kol.u 0 ke kulu aumoe, 11 manawa ikuae ai o Pomelia Alitaso 1 nonoi aku hi ka olueiu ona kamaaina e 1 ookuu mai ia laua e hoi e hooluolu maluna 0 ko Uiun homeaukai. Ca ae mai ia na 'iii, a huli hoi aku la ua mau keiki alii Ij.

A h:a oukou v nn hoa kuilima o nanei, e noi oku anaau iaoukou; e waiho malie ae kakou i ka ohana 'lii o Aribia e noho ana me ka enaluhia; a 0 huii ae ko kakou kamaiiio ana no na i-nehou o r.a 'iii powa o Ainaomaomao, a me ka iaua hoolala ena i na inea a pau e hiu ai ke kaili ia Mahinakau«hiahi roe ka ui Wilela. Ia Itua i hiki aku ai iluna o ka mbku t ua hiki ole i ko iaua mau lihilihi maka ke upoi iho; i ka ua mea o ka nui o ke kuko, a nae ke aloha wale aku no: He oiaio ia, a akhi waleiala hoi o " Kaunuohua," he ivahi puu wale no ? Oki pau pau loa aku hoi keia; M he ike kumaka 1 ke anu o Aipo, i ka naele o Alakai." Ma ka hora 4 o ka wanaao i hoi aku ai iaua e humoe, a i ka hiki ana i fca hora 9 kakahiaka« ua al& raai U ua mau alii ia a kamoe loa aku la ka laua huakai no na ruuai auau; a i ka pau ana o ko laoa hoomaemae ana, ua hei aku 1» laua oo ka r jmi paioa a noho iho )a me ko iaua mau ukali a ninini like i ko lakou mau kiaha me ka waina. Ua hooko like mai ]a lakou, a i ka makau* kau aua 0 na mea a pau, ua ku roai la o Pomelia a kamaiiio mai la : £ ko maoa mau alihikaua nui; na manu O.olaka o na paii anoano o Ainaomaomao, aloha oukou t pau; ua iks ako nei no maua i ka kakou mea i kii mai nei e kaili, aole io no o ka nani i kana mai o Uua no a eiua, me he mea la he mau opuu pua rosc la ka popohe i ka hau kakahiaka; oaai io aku la 00 au e ka tuea heluhelu e hoomaoe ae ai: " Ua «mi Puna ua lohia e ka papa, Ua kelekele 0 Hinakukaliula. * Nolaila o keia mau kiiha e inu kakou no ko laaa mau ola, a e aaanao aoa au mi ka hora 11 e bo?Iila ai kakou 1 na kumu e hiki ai ke loaa; aka, ua laa* ko'u manao ao'e no laua e pakele tna ma ka mana o ko kakou wnu akua, ma ka maua hooaaopopo ake, ic!e he hookahi kaikamahine nani maloko o ke aupuui 0 Aieoomaomeo e hiki ke heohalike aku i k* hapel&a hookahi 0 kaaaaiokeiaoiaa oi, tel«no paha

ma ka henaa bo'ooko3, a ms ka lewi e h.ki ke awu r.s kv bua nei nani. A pe-h no na kane, ūo'.e no oe hookahi iaaiaio ih j 0 ka ia e hoohalike tku me kn ui a n.e ka noh?a o ka \aua mau ksne; ak3, 0 ia ui aoie ia he mea no maua e paweo ai a hiki iko mnaua wa e kaili mai ai iua mau ui !a, aua kupono no hai laua ke iiio 1 nsau Moiwahine no Amaemaomao. A hoomaka ae ia lakou e wala like i na kiaha a kani nui ae ia ka aka a ua mau alii oei me ko Uua mau pukaua, a pela wale no iakou i hana ai a hiki wale iko lakou maona ana, a hoi nui aku la raa na lumi hookipa, malaila la kou i homshi ai a hiki wale i ke kani ana mai oka hora 12. Ia manawa ua 'iuii hoi nui aku la no ka iumi nui, a malaiia lakou i wehe ai i ka lakeu hana no na mea e pili ana i na Ui.

| Ika makaukau ana ona mea a pau, ua ku mai ia o Pomelia, hai raai ia i na ' manao e pili ana i ka lakouhana, a i ke kuu ana iho, ua ku mai la o Litaso a pane mai lame ka ikaika wale no e loaa ia kakou aole me ke onaona maka, no ka mea, ua īke au aole i'oi ae ko kaua nani mamua oka laua mau kane, nolaiia, ma kuu manao, o ka ikaika ka mea e loaa ai, ua hooho iike m»i la na nua a pau, o ko makou manao like iho ia in. Ia maua, i pane mai ai o Pomelina; e kali nas kakou a hiki i ka la 150 keia rt>»bina ae, ua lohe maua he mau la hookahakaha nui ia no ua poe nei, wahi a Pomelia. Ia manawa i hooho sc ai na mea a pau, ina peia, ua ?)ono loa, aole no hoi e nele ana ka huakai ksi!i a olua e na lii, no ka mea o ia po iho, aole e nele ana ka nui o ka makau i na lii o AUhia nei, a oia ko kakou wa e luku ai ia Ukou a pau i ka make, kii wale aku no a kaili mai i ua mau ui nei tne ka tnsalahi, aoie hoi me ka pohihi-! hi oke alanui e ioaa aku ai. Ika holo ana o keia mau mea a lakou nei, u* kauohaia aku la na mea inu e lawe mai iloko 0 ka lumi, a i ka makaukau ana, uaninimlike iho ia lakou i ko hkou' m«u kiaha, q ku-ku like tui ne b, ao; ka wa ns la i ku ae ai o ke kahunapule a hoomana aku li i ko iakou mau akua, oia hoi o keko mapu, a me popoki uli* uli, me Re kauoha aku e moiia i na' kiaha o lakou no na ui o ke aupuni o Aiahia nei, a inu nui ne ia iakou me ka huio ana ne, a na na ko o ua poe nei i hoopuiwa oe i ka poe e ku ona ma ka uapo, a ninau ae la lakou kekahi i kekahi he mau leo hulo aha la hoi keia o ua rco'vU alii nei, aole nae he mea hiki e hai naai i ka haina o ka einau a pau

wale ae la. E o'u mau hoa kul lima o ka nan-n kamahao o Lamekapuluka, e hoalu iki ae ko kakou kamailio ana no na 'lii po wio Aina Oaiaomao, a ehuli ae ko kakou kaipailio noa no ka mea nona keia moolelo. I na 'iii e noho ana iloko o keia mau la, ua liuliu rnsu no lakou i na mea e pono ai o ka la nui e hiki mai ana, a aole no hoi ke lii opio i poina i ka hoouna ana i kūna puuku nui o<a o Polepe e hele iluna o ka moku e hoomakakiu ai i na olelo a lakou e hoopuka ai ma ko lakon mau waha. Ina he maikai, he mnkai no hoi ka mea e hana ia aku au? f a ina no hoi he ioo, he ino &o hoi ka mea e hanaia aku ai. I ka vra i noho ai ka aha kukakuka a ua lii la o Polepe no keleahi e noho pu ana rna kona ano kino opeapea, a o na mea a pau a loko j i kamailio ai ua pau loa i ka 'ohe ia e »a Polepe neī, a hoi aku ia ou a hai aku la i kona mau Haku alii a me na iii I ka k>he ana o na !iī, ua ulu puni ae 2a ka huhu a kauoha koke ae la iakoii t ko iakou mau maheie eaiu e heie a e hopu pio i na lii powa o Aina Omaomao; aka i ka manao o ke lu opio, ua emi wale iho i& no ia manao ieo o ua poe iiona r«et 0 Alab?a, aole rae i pau ko lakou iiii e waiho a&a no iloko o ka opti, e hoiioli ana me ka manao ina hkou.e hoeueu mai, o ka mana*a no ta e opa pu aku **> I ke kokoke ana mai oaili e hiki aku ai i ka ia e lealea ai, aia hoi ua piha ae La ka uapo i ea moku alii o keia a me keia aupuni me na tuiia kaulaa* o na aupeai a pau, a iloko o keia mau hoikau moku ka moku o ke ktiki alii o luiiamekana lede Nahokuewala, U nista nana i napahi i ka haaohaeo o ka o iahookahi ka mea naaa i oapahi a paipai ke poo o na uaiU a pau o ea aupuai nui o ka honua, a ko« aku ua eu o na eeauna hui ka mea iiana e p«iu»i keao h^eoko*: > I k* makaukau aaa o oa mea a pau,

ua ks<a!i aka !io ki 'i c huike i* a; c m kksac. O na 'h hc; o na aupani v.i heokaa-.akh un na h.ve i ho3.T»aksuka ; a ix nz l aona ui , hoi -ie ro !.ikoij i ka haieaiii kahi i tuai k>h:. a'. I ka. h'.ki ana mai o Hok\; I £w?! j, i:a hu; a'aha iho ls hua tne koIna p.?kii Mkhiaakauahiahi, a ua haawi j niuu ae oia i mau annina leaelea no ko|na hauau nv.sa a me ke kane a lauaina !r.h;thi a pau. I ka hikī ana mai oka !ld kiiiaia, ua ike ia aku ia na pahu hae e kuuwilu mni ana na hae o keia a me kei.i aupjni r aole hoi o ke kulanakauhaie «-ale no, o na maku kekahi i hoike raai ia baatrina hookahi. Ika puka ana mai oka U t ua hoike mai 3a ka me kona nani nui, a o na mauna boi i ko lakou mau kehiko mau, a o na uiu laau a me na Trao iaau ua hoike mai ia Ui i ko iaua nani kamahao, ke he le la a kau ka iws he ia makaoi. Ika hiki anaae Ika hora ewaiu, ua ikeia aku la na mahela o na naita e puka ae ana mai ko iakou papu mai a kai nui aku ia no ke kahua iealen e maiama ai i ka maiuhia oka ia. Aole i iiuliu ua piha kui ae ia ke kahua ieaiea i na roe mak?,ikai n me na naita kauiana o na aupuni a pau, ua hele wale a haukaii i ke kula o maiie huno.

I ke kani ana ae o ka hora ewalu, ua ikeia aku la ka haule ana o ka haealii, aole i liuliu iho aia hoi ua ike ia aku la ka puka ana mai o na moi e hukiia ana ena psa lio he 12, a 0 ke kaa mai hoi o na lii op:o wahine mahope raai e ukaliia ana e na kaua lio tlua hanen, e noho alakaiio ana e na Haku Makuisa ka eu 0 na mauna hui o Alabia.

Mahope mai o lakou, o ke ahi onio a me Laianapeu a me ko laua kaikuaana mai Italii mai, ka ihu maneo nana e papahi i ka hanohano o ke kahua kaua, me ko lakou mau ukali he 150 e noho alakwlia ana hoi e ka alihikaua nui ke Poohao, a mahope mai o lakou na kauksuoli'.. Ika hiki ana aku oua mau alii nei, ua piha kui ae la ka lewa i na leo hu(o o ka hauoli, i ke komo ana mai o ka huakai ahi, ua ku like ae la na •j\ea a pau iluna 2. kani mai la ka leo o na mea kani e uhene ana i ka poli o maho. Ika noho ana tho ona lii m§ ko lakou mau wahi, ua ku ma? la ka papa himeni a mele maila i kekahihimeni maikai loa e luule si ka poe e hooiohe ana, a i ka noho ona iho 0 ke aniina, o la ka wa i ku mai ai o ka Pei\s.;dena o ka la a pann n>ai ia: AeU i paiL