Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 26, 26 June 1886 — MOOLELO O KA Ahaolelo O 1886. [ARTICLE]

MOOLELO O KA Ahaolelo O 1886.

(Koena 0 ka la hana 37.) Halawai hou ka hale. Na Nahinu he olelo hooholo i no ke kukulu ana i hale no Ala-e. Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka hila haawinj. Ka ke noi ua hapaiia. NA HANA 0 KALA., Noi r?.Di o Kalaa e hou ia na olelo hooholo a ke komite hookolokolo, oiai oia ka hana mua 0 ka la. Heluhelu hou ke kakauolelo. Mahope o ka heluheluia ana o na olelo hoonolo a elua a ke komite; ua noi mai o Kakina e hoapoho i ka hoike aka hapa uuku. Wahi ana:- Oka hi ki ana mai o keia ninau koho ba!ota iloko 0 keia hale he mea ano nui no ia, * he mea pono no ia kakou ke hooponopono. Ina ua pono ole ke kohoia ana 0 kela rae keia hoa, a 1 kulike ole me .ka makemake.o fca poe koho, he mea.maikai no e kupono a pololei loa na hana koho i ple e ala mai na ano kuee e like me keia. E nana ia ka pololei me ka pololei oie o keia; ina ua pono, -e haawi kakou i ka hoapeno; a ina ua pono ole, e haawi no kakou i ria hoahewa ana. Oiai o ke koho pono ole ia ana o kekahi hoa o keia hate, a hoopololei oie ia m& 0 ke kue ana i na hoopii mai kona apana i kono ai, aiaila he a«akai ana ia 1 na hana pono ole e lawelaweia i keia tce keia kau. .

Ua pane mai kek&hi ia T u, heaha ko oukou mea hookuu ole aku i-kela aoao e hana e iike me ko lakou manao a i ike nui iho i ka poino ? Aka, e ka Peresidena, aole au i ho£linaU mai maan«i e ae waie aku la lakou e hana nie ke kapakahi, aka e kaohi mai i ka holokiki ana iloko o na hana pono ole e !i--ke me ka hiki ia T u, nolaila o na hoa a pau o keiakeena, ua like lakou me he mau lunakanawai kiekie U e huoponot pono ana i na hihia. I Ina ma ko kakou noonoo ana ua pono ka hoike a ka hapa nui o ke ko~ mite, abiU e hoapono nokakou; a ina hoi ua pooo ka hoike a ka hapa uuku, aUila, e hoekaawale aku kakou i na manao e ae aka me na manao a pau. E hoakaka iki aku au i ke kulana o ke kanawai maluna o keia kus:uhiea, a penei ka ninau : He papi iaoa aoie i hoopaa ia ma ka papa inoa o ka poe kupono i ke koho bsiota; Uwe aku nae! 0 Jao. Riiiki&i i keia mau iaoa loiua o| ka Papa N'ana, a ua hoapoeo ia, a ua paa e like me ka maaao o ke kanawai. 1 ka hlkt ana i ka U koho, ua hoole hou ka Papa Kan«, aole keia pee e koho 3)6 ka hoike mua ole ia aku imua o keU pG3 no Ukou na inoa i aponoia, oiai t wahi a ka pape, ui loaa aka he paUpaU mii ka L-:o Kuhina aole e koha Kokila, ua ulu mai ka ninau» he hiki anei ke wehe hon ia keia mau inoa i apeno U e ka Papa, e likr mt ka manao o k« kanawai ? Ke hoole nei au, aole; a ua , kupooo anti ka ooho aaa • k«ia pos

tra Kahuieu'oa, ao!e paha ? Ke hooie nsi kn hapanui o ke Rorai:e, a apono hoi ka hapa uuku. Ma ka hoomaopopo ar.a : ke kanawii, aole 1 manso ie ia no na ke kmaka ponoi e he'e kino aku e heopaa i kona inoa ma ka papa inoa, a ua maop-opo lea no ta, a eiai no hoi ua kuhīkuhi kef kanawai. na ka Papa e nana a e i keia mau me* i ko laken \ra e noho aimakeanoh? aha. E:a ke alakai ana ake kanawai i ka Papa a me ka manao nui: E lawe lakou i na hoike

oi3iQ o ke'a me keia poe a na iakou e hoo!:olo. Ma An;erika ua hele aku kela me keia i kupono i ke koho a noi aku e boopaa i ka inoa; aole oa« pela maanel Ni ka Luna helu aoe hoomakeukau i papa inoa pololei i ikeia he ke koho; a ina e nana ka a ike ua haule kekahi inoa, alaila, e iakou i m hoike e waiho ia mai ana a hooholo aku e koho a koho o!e paha. Aka, o keia papa inoa i *raihoia aku imua o ka £apa Nana o Kaanapali me na hoike kupono, a i aponoia e ua Pr»pa la, a hoole hou ia ma ka la koho, he kue kanawai ia. Ua kuhikuhi ka pauku-200 o ke Kanawai kivila penei: Ina va hookouio hewa la kekahi inoa kupono ole ke koho, e hiki no ke unuhi ia. «Aka, o ka hoole ana oka Papa raa!alo oka palapala a ka Loio Kuhina, ua kue loa lakou i k« kanawai. Ma oka hoike maopopo mai no a ke kanawai ahoole ia aku la no. Ke hoike pu mai nei na kuhikuhi ana a ka L3:o Kuhina nia na Kanawai i paiia ma ka nupepn, e haawi ana i mana koho no na elemakule &c, mamua kokeiho o ke koho ba!ota. Noiaila, e hoomaopopo mai kakou e na hoa i keia mau ok!o ao: aole ota i kauoha aia wale no a kino aku alaila kupono ke koho. Ina ao!e 1 • kauoha ke Kanawai pela, ala la, pehea hou aku kakou e noonoo ai ? Noiaila, hapii hou mai kakou i ka hapa o ka ninau, ina ua ko?no hewa ka inoa o kekahi poe i kupono ole ke koho ? Ke kuhikuhi nei ka pauku 800 oke Kanawai. Aka, i ka wa i halawai ai ka Papa he 10 la memua 1 iho o ka la koho, aole lakou i lawe mai

i na hoike o keia poe a hiki wale no i na wa koho. Pehea, ua haoa anei oalu* na mna elike me ke kuhikuhi a ka Lo* io Kuhina ? Aole ua hoike wale mai no lakou, he palapala ka i hQei aku mai ka Loio Kuhina, e hoole ftna aole lakou e koho.- Aole no paha lakou i enanao e hina io pela, aka, aiamuli o iea ike ana i keia palapala, ua puiwa koke lakou; a i ole, aole no paha lakeu i he'uhelu j:ono ika palapala. Ina ua j heluhelu a no ka loihi loa oaha, ua, pohihihi, a hooholo e hoole aku i keia mau inoa. Nolniu, ina kakou e ae ana i keia raau hana e hehi wile ia na ! olelo ao a ka Loio Kuhma,' alaila, he ! alakai ana aku ia ma keia mua aku, e hoomau ia na hana kapakahi. Ma hoakaka ana he mea pono no ia kakou ke hoapono aku i ka hōike a hapa uuku oke komite īmua o keia h&le, a o ko kakou hoapono pu ana. no hoi ia i ka manao o ke kanawai a me na olelo ao aka Loio Kuhina, Owau kekahi ma ka la a ke komite e nepono ana i keia hihia. Ua ninauia he 3 maa hoike no kekahi mau inoa ma ka papa inoa i hooleia e ka Papa, a ma ka lakoa ik«i aohe hiona e loaa

ai na manao kanalua tn*. Ke hoole nei k& hapanui o ke Ko mit« aohe he tntu heike &c. Hoike mai ktkahi mau luna sana t ut haaa wile no laua e ltkt me ke kuhikuhi a ka ptlapsla mai ka Loio Kuhina aku, aole hoi e like me ke kanawai; aole nae laoa i kue i ka hoik« a oa hoike ekoiu i ninauia. Pane mai o Meheola: Owau ka Pertfidena o ka Fapa; he mau palapala auhiu ko takoa i hoike tnM"; ae'e maopopo ia'u be poe k*mtsina pahā iakou aole paha: &o!e i hcc-| hiki ia; oa has« w«le so makou e hke | me ea olelo o ka palapa'a a ka Loio | Kuhina» Pehea U, ua aiakai aaei keia Feresi<2ena ma ke kohikuhi t ke kana«ai? Ua "kut aeei oia i ki ike a na hoike tkolu i nioauii? Aole, aka, pane mai o Pualai: Aok keU poe h« mau kamaaina no KaanapAli; &o!t nae i paa koM inoi mi kt pipa inon koho, oiai ua a'iewa la «u no ka aihue pip ; - Ua hoiko pu mai no hoi o Kaukau he a a 3 pnha kamaim* ana 1 ike ai A!ail* } aole hookihi o ka Papa i heie mai a kee i ka hoike a kela poe mua ī mnauia, hookahi «a!e iho no o ke!« «ahi kanaka aihue pipl. No?aib, ina pela iho ia ea boikc an% aa haaa anel

u hapanui e r.a Kcx':e ma ke «no ki'.uue ? au, e <2 Pir?s;cer.i. ao!c ; nani p?no 1 ke kau'i«e, a r.a ka !ur,a uooma'u 0 ke kcn:;te wa;e i haku k«;a ho;ke, Aote au i e hr.i ;a keia mea me ke kapakahi. Hc-Uuli n;*i 0 Ahcb nulunaokeia kumuhana hoo\ah» a nu ka pan:na o kana m.au hoakaka, ea nos koke oia i

ka n:r.:u s: n:mu ano " me ka nunao ?aha e pan". Īa ka vr3ha o ke'eahi mau iala oke korr.it i i -ke e kamaiHo no ia ne2. ak.% ku mai ka Ldīj> a 101 ir**i e e'ue'u ia kj hou ana i kela noi i hlki iaia ke kanuil.'O, ua ae ia c:ai aia nia ia poai hookahi. Hoakaka rnsi ui L?io Kuhina la me ke ano kue i kana mau olelo ma ka kt#. Kamaii.i wai 0 Kau!ukou e kue ana i na naauao a Kjfcina t aka, aole la raau ana e maemae ai na alakai makapci.t ana o k» Papa Xana e ke'a Uta, a nana 1 hapai hou i ka " ninau ano. " Noi mai o Datc e hoihoi heu ia ke!a noi ma e oluolu ia i hiki iaia ke hoakaka pokole i kona manao. Make haalele lea o Kaulukou i ka hoole no ke kau e ana aku 0 ka weli i ua Lion» ia 0 L?ihue me K<>!o?. Pane mai o Palaunu i ke kupanaha o Kaulukou. Ua pani koke oia ika pu* ka o na hoakaka manao ana, a ua like me ke pani okoa ana aku aole e k»mailio, oiai, oia kekahi o ke komite ma ka aoao e hQah*Nra ana ia Kaukau. Mahope iho o na hoohokaia ana 0 ka Peres dena a me kekahi mau hoa o *<a hale ma na ruU e ka op:o Hon, L. A, Kakina, ua noi i e hoopaeee ka hale a aponoia.

L\ hana lUNF. 16, Halawai ka ha'e e ii!,'e me ka mau. īio:E:E KoiiiTE Mau. Na ks komi.e hookolo!:o!o i hnike mai UIL n \ n>o pono lakou ika bi!a e ho lo'.i ana i ka mokuna 17 oke Karaina ewi i ana roka a<?a hau•eae, avn manao ke komite e hoohol ioa ika biia e l.ke me ka iakou i boo oonnpono ai. MftkeVarai : a am 0 na rola, us ■'eiuhelu n:i\ n K.~* ; i ke'iahi mau pa lapala hoopii tr.ni Ham e noi ana e hoihoi ia ka hooliiualima ana 0 kekah mau apap.a sina aupuni i kanaka Hawaii &:c. &:c. Na Kea'i no hoi ma ke kaoaeia anr ona rula, ua heluhe'u mai oia he hoepii mfii Honolulu e noi ana e haawiia 1 $5000 no ka-heakea a hOoloihi .ma i ke elanui Kukui a hiki i alanui Li iha. Ma ke noi ua hapaiia na hana pau o!e o kn la i hala e oili ana i ka palapa ia hoopn hoonoa ia Kaukau, a ue ioihi ka manawa i hooliloia no ii mea Mamuli ona wehewehe nar.:ao an. mai na loi mai, ua kani ae Ja ka hcrs 12 awakea, a noi mai o Do!e e hoooia

hi a ua kue ia. Liio bou ka hale iloko o na hoopaa* paa ana, e ake ana ka aoao 0 ka bips nui e hoapono koke ia ko Kaukau ko hoia ana i lunamakaainana, a no ka nauki loa paba kekahi ika houhoi mau ia e na liom o ka ahaolelo, Dole K.a\ina, PaUunu, a me na ahi ksnans o Wailuku me Lahaina Kakela me Kalua. Maka ninauia ana, ua hooholoia t apono ia ka hoike 3 ka hapanui o k' komite e apooo aha i ko Kaukau koho ia «na iwaena o na kui* he r,u;, a hat ieka aoao o ka hapi uuku i*aeni o k [hanohano. Ma ke noi a Aholo, ea bo3panetia na hana a ka hora 10 a. m. Poaha. La Hasa 39* !uxx 17. Haliwai ka hale tlike me ka rcau. Hoikz a ka Ko>ute Mav.

Kapae a n» ra<& a wa)ho mai o Ka au i keii niiu hoopii m&i HonoīuK mai i. £ae ia ke komo aea mai < km opiaina, & e kuai ia me k* laiiin'. Waihoia ni ka papa a noonoo p't mt bil& kan&wai no ka 2. E haoaia i kaniwii e pipa ana i na kanaka o na aina e i ka liwe an,i i na ha -sn2 tna ka W*ihom eaa ka p* pa a hwe mai i bila kanawai. Kipaew na ruta 3 waiho mai 0 Ki k?!a Bir4*aau i k«u nao hoopii ma Koohuloa maij 1. Aole e hoom*ahuahua ika uku ena luna tupao». 3. Ao>e e bolo lunamakaamaaa kekahī luha aapuii. 3. Okamu e ho lo iunima\aiinana ana t an a loaa izia fce wai#at paa hs $ioo ka waiwai io [ ©« $iibo leaa oakafaJk>, alaiia mi«.

4. E ae:,i i S:cc,cro r.o ka opruro». 5. E aie kt aupuni t $:o.cc*, cco a e umi u iL>ko o oa i:uksr.;\; :So. 6. Ao»e e hiawi ta i eku hromau r.ō W. C Psr';e. 7. E ro>kcnu;a mā ka Bib Haā«eira i $to,ooo no ha hale hana Lie hulahipa. S. I >5. eeo r.o ki paiekai roa Ma'«ana a Punatuu. 9. E hoopau ia ka !i*e *na o nj mai pake roai ka ohana aku. ir. E hOv>pauia ke Kula Hoopeloiei o Ko oneuli. Haan'iia » ke koniivt o r.a hoopū huikao. Ka ke Kemūe Pai i heike nui ua piu mau tiU i ke paii». Aponoia ka hoikeHoink a && Koii:TS WAI. Xi Kipikona : ka hoike o ke Kenaā ko na aina e i nooponopouo h ia no kā h?raahemi o ke oltlo Hawaii aia ka hoike tnui. Aoono : «, Hoak&ka oiai ke Kul.ina K»!a : ā:ra 0 na poe \ loaa ole na ro.kf o kona keena e loaa no ke kii sku, a i ole ma ke k.*i?au aku i ke Kuhina. Na Olelo Hoomolo me na Bt: .v

Na Amara no ka wa mua he hi a nawai e pili ana ika hookohuia o kekahi mau ktiki Hawaii n a ka Buro o na aina aupuni. Hel>t'iu e'ua ta ka bi'a ma ke poo a haawiia 1 ke Kon iie Hoonaauao. Hoolaha mai o Beka e te*e mtl ara he biia kanawai e boonulamabn-a ai u Hono!jiu me ke kukui uwila. Ma ke kapaeia ana o na ru'a ua heluhelu mai ka Loio Kuhina he b la Va nawai e h)">roa popo ana i ke a m ia o na tona moku mam"» oka hoopaa ia ana ma ka Hale I)t te, no ka wa mui, a hiawiia i kekorrite pit. Na Ainira i heluhela mai i kana bila kamwai e kauoha ana e kiuia Ka inoa 0 kela a me keia hoa o ka ahanklo ma ke poo o kela me keia biU kan#*ai a iakou i w»lho mai ai no ke fo ; . Heluhelu elua ia mi ke po > a haawiia : ko 1 <omite hookolokoUi. H<>ike mai ke Kuh'na Kilaiaina i <«kal«i mau mea e pi'i ana i ka oi !o ho<h*>!o a Kalua no ka hrok"p&u %na oZ. K. Mfytn mst ka Moi atu. Pane | oa.le mai o Ka'u», no ka hiki i ke kuhmi ke hrak»ka jono mai i la ruea e p:li ana no kana oKT> hoohelo, a o ka oiaio ha 0 na mea a pau i -loikeia mai, aole i } ookupa Hiwaii ia ) K. M'yers. Nolaila, e w*iho i iea īoike a ke kuhina ma ka pipa me ka ipono ole. Hoakaka mai o Aho'o, o ka poe i leokupaia e ke kuhina, oia no ko mea • maopopo iaia, a 0 ka pOi i hookupi a • ka Moi, aia ma ke keena o ko na aiia ena kope. Nolaila e ka hoke raa ka papa. Hooholoia.

Ka Haka o ka Ta. Heluhelu elua la ka bila kanawai hoopii hoohalāha'a nui ai aha apana i me Hoo'nalu, MaHope iho o ni h ooli ua hooholoia t haa«! i ke komjte .oponopono bila kanawai a no ke k*;au poepo^. Ua noi mai ka Loio Kohina, e hooi3Dee ka noonoo ana no ka houloi; bt a eanawai o ka pauku 847 o ke kiruwai Xjfi!a e pili aea i na L>:nakanawai Kaul ? kc A Poaha. Hooholoia. 1 HoomAha ka hale a noho hou ik« |hora 1: 53 p. ro..

Hapaiia na noonoo ana o na bi'a Vanawai e hooloii ana i k« pauku 9;S o ie kanawai K vila no ka mahe!« «m i i* «pana auhio, hookolekolo • tr.e oenaauao 0 ke aupua*. Mo v ope 0 na 'ioeloll )Ii ana o na n>«be!e »i'.a mai Hawaii a Kaaai, a ua hooholo !oa ia ka hiia, Heluhelu ekolu ia ke « ku;ulu ana i aha nie e no ka [-auah:. V{ahop« iho o na hoolUiieli ana, ua heoholo loa ia. Heluheln ekolu ia ke kaaaw..; e hoo<ornr ana ika p*uku hou u8 A. rr • iekanawai Kivila, no kaheololi #na i ia iaikini. Ma ke noi a Biraunc, ea hooholoia ka bi?a. Heluhelu ekolu u ke kanawai e hoeio'i i\ i ! «£a pauka ia mok. 57 o*e *aiawai KiviU e pili ana i ka Pepeh, hoenainomo I na holoho'on». Mi ea ana, ua hooholoia.

LA Hana 40, Irax t?. Halawai ka ha?e ms ki mea rai . HOIKI KoxriTE MAI*. Nt Aholo, ka iuoahoomilu o ke lojiite waiwai ihoike mai, ui hoaporo !t» kou i ka hoopii a Kehihakuma m lena auha : 1 ohi palua ia t a eho hoi !a aku na dala he $10.25 e like me ke kojul Apenoia ka hoike.