Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 32, 7 August 1886 — Page 3

Page PDF (1.72 MB)

This text was transcribed by:  Kate Motoyama
This work is dedicated to:  nana evonne bjornen

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa.

No ka Makahiki $200

No Eono Mahina 1.00

Kuike Ka Rula

Poaono Aaugate 7, 1886.

 

No elua pule ka hoomaia ano o ka  Ahaolelo, a a hoomana hou ana i ka @ la oo kea mahina. E panee@ ara na hana o keia kau a ahiki aku ka la @ Augate me ke komo a@a ku no @ ka mahina o Se@. O ke kumu o keia hoomaha ana @ wa a na luna nelu lunamakaamana e heie aku ai i ko la kou mau a ana e helu ai i na waiwai au@ a makahiki. Elua hana a ka @ mamakaainana, o ka he @@@a laila, hoi ma i na @ a hoolilo aku i ua @ nei ana i helu ai. O ka mea nana @luhi i ha imi ana, he luhi kona he ehu ua hoopaaia me konaohe hui he leo. Ke hoomaka mai nei ka hoolohi ana a ko Aguguipita e ulu maluna o ke lepo o Hawaii. He au @ ko ka manawa a e like me ka hoopau ia e ka hooluhi ma ia aina ka hik@ ela no ma Hwaii aole e mau koa keia mau ana hana.

 

            O ka hemahema i oi aku o ko kakou ahalolo o keia kau, oia no na hoolilo @ ana i na l@aa o ke aupuni a mamuli o ia hoolilo nui ana i komo ai ke aupuni iloko e ka aie koikoi, a e iii m@i no keia kaumaha maluna o ka aina holokoa. O keia hoonui ana o ka me ua iike ia me ka phakikaua i waiho ia ma ka puu o ke aupuni, a he mea e liio ai kona ola. () na kanawai hewa i hana ia a hoooholoia i kanawai no ka aina, he mea hiki ke hoomanawanui ia a hiki aku i kekahi kau hoo lohia. Aku aole hiki i kahi ahaolelo e hoololi i ka aie I hana ia a paa. O ka mea e ike ia mai ko kakou ahaolelo na mahalo ia mai no ka naauao, oia no ka hoolilo a ka hele i na loaa o ke aupuni ma na hana e pomaikai ai ka le hulehu a aole ma ka hooulu ana i ka aia lahui a hiki wale aku i ka huina nui i kiki ole ke hookaaia. He eono makahiki I hala ne e waiho ana ka aie noa kahi o ke kanahima tausani dala a iioko mai nei o keia mau makahiki eono na pii @ ka aie a i ka elua iliona dala. Pehea keia? He kumu anei keia e mahalo ia mai ai o Hawaii. Ina pela e pii mau ai ka aie lahui he inea weliweli ko kakou hopena ke hala hou aku na makahiki eono o ka ulu ana o ka aie. He hooilina kaumaha a hilahila e waiho aku ai maluna o ke au e hiki mai ana mahope o kakou. O ka noho ahi a me na makaamana pu o ka aina ke obi ana i na hua kakalai ea o ka aie ke mau aku na hookele ana o ka aina e like me keia wa e hele nei. Aloha oe e Hawaii.

 

He mau Luna Hou

 

Ma keia mau la kokoke iho nei no i hoonoho ia ae ei keia mau inoa ma na oihana aupuni hou e like me keia: he wahine aku ia ke kuaina hou o Kauai ma kahi o P.O. Kanoa i hookiekie ia ae oia o @anihau o Hon. L. Aholo ae la ka Luna Leta nui ma kahi o Kaulukou a o Kalukou hoi ka Ilamku o ke aupuni, ma kahi o Soper i hoopau wale ia. Mamuli o ka hookohuia ana o ka inoa mua i Kiaaina no Kauai, he hoike ana mai ia me he la ua nele ka aina @ ke kanaka kupono ole. Ma ha nae paha ua loaa hou iho nei he papa alii kou a o ianei kahi o ia poe.

 

            No na inoa hope elua, he mau mea no laua ua kamaaina ia, he moolelo ko laua ua paanaau ia, a he kulana ua ike ia. Aka, o ke ohohia nui o ka lahui maluna o ka poe e lawelawe ana i ko lakou mau pono e hooholomua. Pela auanei e mau ai na manaoiana.

Hoolaha Kula Sabati

           

            E hui ana ka Ahahui Kula Sabati o ka mokupuni o Hawaii ma ka luakini o Haili, Hilo, i ka la 13 o Augate nei, kahi e noho ai ka aha Euanelio, kahi e akoakoa ai na lala o ia aha.

 

            Mameli o ka loke aole e hali ae kekahi mokuahi i ko na kona a me Kau, nolaila, e hookaika na lala o na aha elua e hiki i Hilo, e hanu mai hoi na Kula Sabati i wahi no lakou e hiki ai, Ma na moku helo honua mai no, a i ole ma na waa kaulua he umi ihu. i akaka ke Kula Sabati nana e kaili ka makana a ka Hooilina Moi Liliuokalani. W.M. Kalaiwaa

Lunahoomalu o na Aha elua.

 

            Ua makemake ia na lala a me na hoa o ka Ahahui Opiopio Imi Pono Karistiano o Kamoiliili e akoakoa ae a pau ma ka hale halawai mau o ka ahahui, ma ka hia 7:30 o ke ahiahi o ku Poalua e hiki mai ana, Augate 10, 1`86.  No ka noonoo ana i kekahi mau kumuhana ano nui i ua ahiahi ala; o kela a me keia lala a hoa hoi o ka Ahahui e hiki ole mai ana i ua halawai ala. E manao ia, ua haalele oia i kona kuleana iloko o ka Ahahui. J. W. Lona Kauolelo

 

PAA KA PAPU

 

            Ke Kahua o ko P.O. Bliss haku ana i ke mele Paa ka Papu.

 

            Iloko o na miliona kanaka e mele ana i ka himeni i hakuia e Mr. P.O. Bliss nona ke poo maluna ae, kakaikahi loa ka pge i hoomaopopo a i heluhelu i ka moolelo o kona hookumu ia ana, mailoko mai no ia o kekahi mea ano nui I hanaia iloko o ke au kaua Kivia o Amerika. Penei kahi moolelo:

           

            I ka hiki ana ako o ka Kenela Se@emana huakai kaua iloko o ke kuianakauhale o Atlanta mokuaina o Georegia; a malaila oia i hoolala ai i kona ala no ka nee hou aku. Lohe koke iho la nae oia aia ka enemi ke opki pu la i na ala kaa ahi ma ka akau aku o ke kulanakauhale ana e hoolulu la, ke ala wale no e hiki ai ke launa me kekahi mau pualikoa uuku o kona aoao, a e`loaa pa ai ka ai.

 

            Me ke kaulua ole o na noonoo, ua hoeu ae la oia i kona pualiko ikaika ana i hilinai ai, a halawai pu aku la me na enemi: o Kenela Huda ke alakai o na enemi. Aole I emo kona kaua ana aku, ua hookauliilii ia aku ka enemi ma ka akau loa me ka lilo pu ana mai o ko lakou kulana ikaika. Ma na ho@a wanaao o ka la 5 o Okatoba, ike aku la oia ia Alatuna: a maluna o kekahi mauna oia I hookahua iho ai, oia hoi he 18 mile mai ua wahi la.

 

            Ma kahi kiekiena o keia mauna i nana aku ai oia aia ka enemi ke hoohahani la i ke kauwahi papu uuku e paa ia ana e kekahi mau koa kakaikahi o kona aoao, a he kulana nawaliwali hoi imua o ka enemi, nolaila, kahea ae la oia ma ka hae a me na lama ahi, ia Kenela J.M. Corse ma kauhi kokoke i ka papu e maki koke aku no ka papu, a kaua mai i ka enemi. Ua hooko koke ia keia hoailona kahea a Seremana e Keneia Corse, a i ka wa a ke koa hope loa i kapoo aku ai iloko o ka papu, oia no ka manawa i haule koikoi  mai ai na poka a ka enemi, oiai lakou e hoao ana e hoopuni. Pela no hoi ka papu i panai mai ai.

 

            No kekahi manawa loihi keia kaua hahana ana me ka nui o ka poino o ka apu a koi pu ia mai la o Kenela Corse e haawi pio aku, aka, hookahi mapuna leo o ka wiwo ole i pane ia aku, Aole.

 

            Kaua hou no i ka lua o ka manawa, a oia ka wa a Seremana i ike hou aku ai i ka nawaliwali o ka papu, a nolaila, kau aku la oia he hae hoailona, a he kauoha hoi ia Kenela Corse me kona pualikoa penei:

 

            “E paa i ka papu, no ka mea, iea mai na kokua.”

 

            “Ke hele aku nei au.”

 

            Me ka hauoli nui ua emoole welo mai la ko Kenela Corse pane ma ka hae e i mai ana; “E paa ana au.”

 

            A pala io: Ua pale hoomanawanui hou aku o Kenela Corse iloko o ka makawalu o na poka, a me kona mau wahi koa kakaikahi, me ke kupaa. A i kona kino uo hoi i loaa ai me na palapu a ka poka, ua auhee aku a na enemi me ke kaua ana aku a ka papu a me na kokua mawaho mai. Waiho iho la oia iwaena o ka 2/3 o kona mau koa make a mauleule.

 

            Wahi a Seremana i pane iho ai i kona wa mua i ike ai i kela pane mai ia Ccorse “E paa ana au” penei no ia:

 

            “He luii ole kela pane, a ua ike au i kela kanaka.”

 

            Pela i hakuia ai ke mele “Paa ka Papu.”

 

Ka Hihia Opuma

 

            Ma ka Poaha nei i hooponoponoia ai ka hihia opiuma o Chas. Michiels imua o ka Aha Hoomalu. Hookahi hoike ano nui i koikeia, oia kela wahi pake i hopu pu ia ai oia ma ka Poaono i hala, oia o Ahuna. Ma kana hoike ana na keia haole no ka opiuma, a he kokua kana. Kona launa mua ana i i keia hana, ma ka la 30 o ka mahina o Iulai i haia iho nei. He pake ka i komo ae ma ka halekuai e kuai papale ai, a me ia pake ke kuai ana o ka opiuma he eiwa tini. A me keia make i kuai ia aku ai ka opiuma ka hele pu ana o na makai a huli i ka halekuai.

 

            Aole I pau ka hookolokolo ana, e noho hou ana I ka hora 9:30 o keia kakahiaka.

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA.

 

Ka Moi                       }Kau o Iulai,

Kue ia                          }Judd C.J. a me

J.W. Kumahoa a me    }McCully me Preston

E Kekoa,                     }J.J.

 

MA KA BANAKO.

Olelo Hookoio i hokuia i McCully J.

 

            Ma na kumu hoohalahala mai ke kau hookolokolo o Mei 1886, o ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekolu.

 

            Ua hoopiiia na mea hoopiiia imua o ka Aha Hookolokolo Hoomalu o Hilo, a mailaila ae ka hoopii hou ana ae imua o ka Aha Kaapuni, no ke kue ana i ke kanawai e pili ana i ke Koho Balota, ma ko laua hana ole ana i kekahi mau mea pili oihana i kauohaia e hana ia e ka Lunakanawai Apana a me ka Luna Auhau, a o na mea i hoopiiia he Lunakanawai Apana kekahi a he Luna Auhau kekahi e na Pauku 6 a me 7 o ke Kanawai o 1868, a ma ko laua hoahewaia ana, ua hoopaiia laua e like me na mea I hoakakaia ma ka Pauku S@ o ke kanawai Kivila, a penei ka olelo o keia mau Kanawai:

 

            Pauku 6. Na na Luna Nana Koho, oia hoi ka Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, ka Luna Auhau a me ka Luna Helu, (ma ka olelo Beritnia) a ina ua kaawale lakou ma kahi e (absence) o ko lakou mau hope paha i kohoia e lakou, i umikumamalima la mamua iho o ka la Koho Lunamakaai nana, koe nae na la koho i kauohaia e like me ka olelo o ka Pauku 797 o ke Kanawai Kivila, e kakau lakou i mau papa helu ino o na kanaka a pau i kupono i ke koho balota maloko o ia Apana i hoonohonohoia mai ka A a peia aku, ka poe hoi i hoikeia mai ko lakou mau inoa imua o na Luna Nana e ka Luna Auhau, e like me ka Pauku mamua iho; a o kela papa heelu inoa e hoolahaia (lakou i ka lohe) ma ke kapiii ana i hookahi kope ma kahi e koho ia ana, a ma na wahi akea e ae iloko o ia Apana. 

 

            Pauke 7. E noho mai na Luna Koho (olelo Beritania) aole emi malo o elua manawa, ma kahi kupono maloko o ka Apana, iloko o ka manawa aole e emi malalo o na la he umi, aole e oi aku i na la he iwakalua mamua iho o ka la koho, i mea e hoolohe ai i na olelo hoike no ke kupono a ame ke kupono ole o ka poe i kakau inoa ole ia e ka Luna Helu a Luna Auhau paha e like me ka mea i oleloia ma na Pauku 2 me 3 o keia Kanawai, o ka poe hoi e koi ana i kuleana koho balota; a i mea hoi e hooponopono hou ia ai na papa ainoa i oleloia ma ka Pauku 5 o keia Kanawai ke ike pono ia.

 

            E hoolaha e ia e ia mau Luna Nana Koho no ia mau halawai ana ma ke kakau pu ana I ka papa helu inoa i hai mua ia, e like hoi me ka Pauku 5 o keia Kanawai, a ma ia halawai ana e hoolohe pono i na olelo hoopii a pau i hoopukaia e kue ana i ka haawi balota ana o kela a me keia mea i kakau inoa ia ma ia mau papa helu, a ina e maopopo i ua poe Luna Nana la he pono ole ka hookomo ia ana o ka inoa o kekahi kanaka ma ia papa inoa, alaila e holoi ko ke ia kela inoa.

 

            “Pauku 812. Ina e hana ole kekahi Luna Nana Koho, a ina paha e hoole oia, aole oia e hana me ka manao kolohe i kekahi o na hana i pili i kana oihana ma na kanawai o ke koho ana, alaila, e hoopai ia oia ma ka uku hoopai aole e oi aku i na dala hookahi haneri, aole hoi e hiki iaia e noho i Luna malalo o keia aupuni.”

 

            O ke kumu mua i hoikeia mai malalo o ka palapala hoohalahala, oia keia, ua hewa ka Aha ma ka hoole ana i kekahi noi (motion) i hoakakaia maloko o ka palapala hoohalahala, (bill of exceptions) penei: “a ma ia hoohalahala ana i oleloia, ma ka Aha Kaapuni i oleloia, mahope iho oka hoohikiia ana o ke jure ma ia hihia, ua noi ka loio o ka mea i hoopiiia i ka Aha e hookuuia na mea i hoopiiia a e hoopau wale ia (quashed) ka hoopii ana, no ke kumu o na Pauku Kanawai e pili ana i ke Koho Bal,ota ana, oia hoi na Pauku 6 a me 7 O ke Kanawai o 1878 ma na aoao 223 a me 224 o ke Kanawai Kivila i hooponopono hou ia (Beritania) i lawe ia mai ai keia hoopii ana, aole i hoakakaia ka hoopai no ka hana a hooko ole ia a na mea i kauohaia malaila e hana ia e na Luna Nana Koho.”

 

             

            O ke noi e hoopau wale (quash) Archbold Crim. Pl. Vol. I, aoao 337, ua waihoia ia mea i ka noonoo maikai a o ka Aha, a aole ia he mea kupono e hoohalahala ai, (exception) e nana ia Com. Vs. Eastman I Cush. I89. State v Putnam 38 Maine 596. W.T. v Stowell 2 Curtis 153. Utah v Stuart 23 Maine III. Olelo Appleton J. ma State v Putnam. Aia no i ka manao o ka Aha kahi e hana ia ana kekahi palapala hoopii (indictment) e hoopau wale (quash) a i ole ia e waiho aku i ka mea i hoopiiia e noi e kaohi i ka olelo hooholo. O ka hoole ana aole e hoopau wale (quash) aole ia he kumu e hoohalahala ai (exception. Ua loaa i ka mea i hoopiiia kona pono ma ke noi ana e kaoni i ka olelo hooholo, a i ole ia ma ka palapala hoohalahala i ka palapala hoopii.

 

            Ke olelo nei makou ma ke ano oia ka lua o na kumu, ma ke ano he noi e hoopau wale i ka hoopii, ua hala ka manawa kupono e noi mai ai ia noi.

 

            Ma keia wa o ka hana e noonoo ia ua pane ka mea i hoopii ia: O ka hoopii hou ana ae mai ka hoahewa ana o kekahi Aha malalo, a koi e hookolokoloia, ua like loa no ia me ka pane ana aole i hewa.

 

            He rula mau o ka hana ana, e noi e ia mai na noi e hoopau wale (quash) mamua ae o ka pane ana o ka mea hoopiiia, a ma ka pane ana ua pau wale kekahi mau hemahema o ka palapala hoopii no ka hana ana o ka ninau mua o ka aha. Ma ko kakou kanawai, ke Kanawai o 1876, Mokuna XL, Pauku 33 e loaa no ma ka aoao 347 o ke Kanawai i hooponopono hou ia ua oleloia.

 

            “O na kue a pau i na palapala hoopii hoahewa no kekahi hewa i ike maopopo ia ma ua palapala nei, e hana ia no ia ma ke ano he palapala hoele (demurrer) e kaohi ana, a i ole ia ma ke noi ana, a e hoopau wale i ka palapala hoopii hoahewa mamua ae o ke pane ana o ka mea i hoopiila, a aole mahope aku.”

 

            Nolaila, ua pololei ka hoole ana o ka Aha i ke noi i noi ia mai mahope iho o ka hoohiki ia ana o ke Jure. Ua hoohalahala  ia no hoi no ka hoole ana o ka Aha e ao aku  i na jure i na olelo ao i helu ia i 2 a mea 4 i noi ia mai e ka aoao i hoopiiia.          

 

             I, He mana no ko ka Lunakanawai Apana, Luna Helu a Luna Auhau paha e hoonoho i hope nona ma ka Papsa Nana Koho Balora, ina ua hele ka luna ma ka hi e, a mamuli paha o na hana e ae a ia luna ua hiki ole a he mea ane hiki ole iaia e hana i na hana e pili ana ia oihana.

 

            O ka mana i haawi ia mai ma ke Kanawai e hoonoho i mau hope, eia no na olelo ma ka Pauku 6 o ke Kanawai o 1868, “na na Luna Nana Koho oia hoi ka lunakanawai Hoomalu a Apana paha, ka Luna Auhau a me ka Luna Helu (olelo-Beritania) a ina ua kaawale lakou ma kahi e, o ko lakou mau hope paha i koho ia e lakou, a pela aku.”

            Ua hui ia na olelo ao a ka Aha me na kumu  hoohalahala.  Ma keia mea penei no ke ao ana a ka Aha. “Ma na mea e pili ana i ko Kekoa mana e hoonoho i hope nona e lawelawe ma kona wahi, oiai ua kaawale oia ma kahi e. O ke kaawale ma kahi e [absence] i manaoia e ke kanawai oia no ke kaawale maoli ana mai kahi aku e noho ana ka Papa.” Ua manao makou o keia no ka wehewehe maopopo ana i ke kanawai. He ano maopopo ole no na olelo o ke kanawai ma ka hoakaka pono ole ana i na kumu kupono e kaawale aku ai ma kahi e, alaila hiki ke hoonoho i hope, aka ma na kumu maopopo loa ua akaka aia a kaawale aku oia ma kahi e aku, hiki iaia e hoono i hope: ina aia no oia malaila a e noho aku ana i ka manawa e halawai ana ka Papa, he mea ano e loa ke olelo ae ua kaawale oia ma kahi e aku: he ano no ko na huaolelo “a ina ua kaawale lakou ma kahi e” aku ua hoanoe loa ia ma ke ano e koi ia mai nei e ka loio o na mea i hoopii ia; no ka mea, ke noi nei oia e hookomoia kekahi mau mea maloko o ke kanawai i komo ole malaila, oia hoi, “mamuli paha o na hana e ae a ia luna ua hiki ole iaia e hana i na hana e pili ana ia oihana.” Ua lawa ina makou e lelo ae aole pela ke Kanawai, aole hoi e hiki e manao wale ia pela mai ke kanawai mai, a aole no e hiki i ka Aha e ao i ke Jure oia ke kanawai e like me ka mea i noi ia mai.

 

            O kekahi ao ana i noi ia mai. “He mana no ko ka mea i hoopii ia. Kekoa, e hoonoho i hope nona ina mamuli o kekahi mau hana e ae ana ua keakea ia kona hana ana i na hana o ka luna nana.” Ua pau no keia malalo o ka hooholo ana e pili ana i ka olelo ao mua. O ke koena iho o ka olelo ao, aole e hoahewa ia ka mua no na hana hewa ana o kona hope, aole no i hoole ia ke ao ana aku i ke Jure pela. Ua ao aku ka Aha aole e hiki e manao ia he hope ina aole i hele ka mua ma kahi e aku. Mana olelo ike i lawe ia ma keia ua hoike ia ua noho pu no o Kekoa me ka Papa ma ka halawai ana, a ua kokua i ka hana ia ana o na papa inoa o ka poe kupono i ke koho, he elua o ia mau pap inoa ua pololei a ua like kekahi me kekahi, aka ma ke kolu o na papa inoa oia ka papa inoa i koho ia ai, he kanakolu kumamalima inoa i waiho ia me ka hookomo ole ia e Kekoa, e hoakaka ia nae ka helu o ka palapala hookaa auhau. Hoike mai o Kekoa ua hana oia i keia no koua makemake e ‘hoao e ike owai la ka mea oi o ke akamai o Kauwila ka mea holo balota kuokoa a oia no paha.’ Ua hoonoho wale no oia n kona hope ma ka la i noho ai ka Papa a nooponopono ia na papa inoa a malaila no oia ma ia rumi hookahi no, a hookahi wale no halawai hooponopono papa inoa i malama ia.

 

            O ke kumu hoohalahala eha, eia no kona ano nui. Aole i kauoha ia ka Papa e hoolaha pu me ka papa inoa i hoolaha ia no elua mau halawai ana o ka Papa mamua ae o ka halawai mua ana.

 

            Ma ka olelo ike, aole no i hoolaha iki ia no ka lua o ka halawai ana, aole no i malama ia ka lua o ka halawai o ka Papa, nolaila he mea pili ole no i keia hihia ke ao ana aku ia olelo ao.

 

            Ua hoole ia na kumu hoohalahala [exceptions.]

 

            W.A. Kinney no ka aoao hoopii, Ashford me Ashford no na mea I hoopii ia.

 

            A.F. Judd

            L. McCully

            E. Preston

            Honoluu July 23, 1886

 

L. ADLER

HELU 13 ALANUI NUUANU

 

Mea Hana Kamu Buti a me Kamaa Haahaa.

 

            Ua loa mai no hoi na kamaa nani no na Kane, o Wahine a me na Kamalii. Na Kamaa Kiekie a @ Haahaa, e Kai ia ana @o na Kuma Kuai Haahaa E hana hou ia @ hoi ae

 

KAMAA KAHIKO O NA ANO A PAU ME KA MAIKAI

 

NA HOOLAHA HOU

 

            AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Paulo Kanoa o Honolulu, Oau, i ma ke kauoha ole. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai nui A.F. Judd.

 

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Palapaia Hoike a Paul P. Kanoa, kekahi o na lunahooponopono o ka waiwai o Paulo Kanoa i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $7,010.53 a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $7,035.25, a e noi ana e nana pono ia keia mau mea, a e kauoha e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila a e hookuu ia oia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

 

            Ua kauohaia o ka POALIMA ka la 10 o SEPATEMABA M. H. 1880, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Luna kanawai Nui la ma ke keena, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i na Hoi ia, a me na Papa Hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e heele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. Ao keia kauoha ma ka olelo Euelani me Hawaii,e pai ia maloko o ka Hawaiian Gazette me KUOKOA he mau nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawai i olelo ia no ka hoolohe ana.

 

            Kakau ia ma Honolulu, i keia la 23 o Iulai M.H. 1886.  A.F. JUDD

            Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.

Ikea: HENRY SMITH,

Hope Kakauolelo. 2087-@t

 

            HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI—Owau o HO YENG ka mea nona ka inoa malalo iho, no Honolulu, ke hoike aku nei ma keia hoolaha, mamuli o ka uhakiia ana o na kumu aelike o kekahi moraki i hoopaaia ma waena o KUM ON me KAMONA o Ewa Oahu ia Ho YENG ma ka ia 11 o Ocatoba 1883 i kopeia ma ka Buke 86, ma na aoao 60-61, ma ke Keena Kope Aupuni, ua manao ka mea moraki mai e hooko aku i ka mana kuai i hoakakaia ma ua moraki la i oleloia, na pono a pau i hoakakaia ma ke kudala akea, ma ke Keena Kudala o E. P. Adams & Co. ma Honolulu ma ka POAONO AUGATE 7, 1886, ma ka hora 12 awakea. Oia hoi na hoolimalima elua o kekahi mau aina kanu @aiki maikai ma Kalauao, Ewa, Oahu, me na mea kanu maluna iho o ia mau aina, na holoholona a me na pono paahana a pau e pili ana i ka mahiai. No na mea i koe e ninau ia ASHFORD & ASHFORD na loio o HO YENG

Mea Moraki Mai

Honolulu Iulai 20, 1886.

E.P. ADAMS & Co. Luna Kudala

2087-4t

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

            UA HOOKOHU PONO IA MAI KA mea nona ka inoa malalo iho nei i Luna hooponopono no ka Palapala Hooilina i pakuiia o MARY F. LINDSEY o Waimea, Hawaii i make; a e hoike ana keia hoolaha i ka poe koi aie, e waiho mai i ka lakou mau koina me na hooiaio kupono, ina ma ka moraki a ma kekahi mau ano e ae paha i ka mea nona ka inoa malalo nei iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole pela, e hoole mau loa ia lakou. A o ka poe a pau i aie aku i ka mea make i oleloia, e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho, ma koua keena hana, Helu 27 Alanui Kalepa, Honolulu.

J.M. MONSARRAT.

 

            Lunahooponopono no ka Palapala Hooilina i pakuiia o MARY F. LINDSEY.

            Honolulu, Iulai 31 1886. 2087-4t

 

HOOLAHA HOOKAPU

 

            O KA POE A PAU E HELE WALE ana maluna o na aina o KEALAHOU Helu 1 me 2 a me ka aina o KAMEHAMENUI, Kula, Maui, e hoopiiia no ma ke kanawai ke loaa ole kekahi palapala ae mai ka mea no na ka inoa malalo iho.  NU KILANI.  2087-3t

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

 

            KA AYER Laau Sasaparila, kai kaulana a hilinai nui ia ano ka hoomaemae koko, mana wahi a pau o ka honua, he aneane 40 makahiki i hala ae nei, a ua lawelawe nui ia hoi iwaena o na oihana lapaau. O keia 

 

            LAAU SASAPARILA, no loko ae ia o ke aa Sasaparila Honedura maoli; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa laau e ae , a me kekahi mau me no loko o ka honua a me ka hao.

 

            HE koko inoino a nawaliwali anei kou? Ua a wili pu anei me ua ano mai ikaika? A ua hui pu anei me na wai awaawa hoopehu? Na keia

 

            LAAU e hoomaemae ia mau mea ino a pau, a maikai. O na kauka lapaau a pau o Amerika i ike i ke ano o ka AYER SASAPARILA, ua olelo lakou, aole he mea maikai e ae o ka hoomaemae koko ana mai na mai i awili pu ia, aka o keia wale no. No ka

 

            HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hookahua pono ana i na mea a pau ma ke kahi mau ano mai i i keia, o ka AYER SASAPARILA wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae: O ke

 

            KOKO ino hakuhaku, a nawaliwali hoi kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana i keia LAAU SASAPARILA A AYER. He maaiahi a he

 

            MAIKAI loa hoi keia Laau aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma`i hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo pono ana ma na aa. He lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao ne i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.

 

            A HILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, hoomake pu ia na ma`i, a pela aku. He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha wahahee wale ia malalo o na ino lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holookoa, maluna o ka.

           

Ayer Laau Sasaparila

@ Hoomakaukau@

Kauka J.C. Ayer & Co.Lovel, Mass

Hollister & Co.

 

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

            Helu 100…Alanui Papa, Ho@olula. 2086-@

 

NA HOOLAHA HOU

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.

            Ma ka Waiwai o KAMAKA (K), NO Wailuku,, Maui, i make.

 

            Ua helu helu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Kal@paopao (w) a me Wm. Aki, e noi ana e hooponopono ia ka waiwaio Kamaka (k) no Wailuku, Maui i make kauoha oie, a e hoohoio ia ka waiwai i na hooilina.

 

            Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka POAKOKU, oia ka la 18 o AUKANE, 1886, ma ka hora 2 P.M., ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku oia ka la a me kahi I kono ia no ka hooihe ana o ua onoi la, a me na mea kue ke hoikeia.

ABR FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, H.P.A. Lahaina, Iulai 12, 1886. 2080-3t

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.

            Ma ka Waiwai o KAAUWAI (k), no Waikapu, Maui, i make.

 

            Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a JOSIAH KAHULA, e noi ana e hapai hou ia ka waiwai o KAAUWAI (k) no Waikapu, Mauii make, a e hoohoio ia i ka ahapalua i koe o ua waiwai la i na hooilina pili koko o ka mea make.

 

            Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POAHA, OIA KA LA 19 O aukake, 11886, MA KA HORA 9 A.M., ma ke Hale Hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue, ke hoikeia.

ABR FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H.P.A.

Lahaina, Iulai 12, 1886. 2080 @

 

AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka hana ao ka Waiwai o UNEA (k) o Waimanalo. Koolaupoko, Oahu i make.

 

            Olelo Kauoha e koho ana i la e hooiaioia ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.

 

            No ka mea, ma ka la 22 o Iulai, 1866, ua waihoia mai Imua o ka Aha, kekahi Palapala, olelo ia, oia no ke Kauoha hope loa a Unea (k) i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka ia ka Palapala Luna Hooko ia Mu (k,) ua waihoia mai e ua Mu la i oleloia.

 

            Nolaila, ua Kauoha ia o ka POAONO, oia ka la 14 o AUKAKE, 1886, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka la me ka hora, e hooiaio ia`i ia Palapala kauoha. a e hoolohe ia ai ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.

 

            A ua Kauoha hou ia, e hoolaha ia ia me no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.

 

            Kakauia ina Honolulu, Iulai 22, 1886.

L. McCully,

Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

Ikea: Henry Smith

Hope Kakauolelo 2086-3t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. Mamuli o kekahi mana

Kuai I hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o C.P. JOHN MOLOKAI, WM KALEIKINI, KAHELEIKI, JOHN LOTA KAULUKOU, et al, o ka aoao mua, a me JAMES A. HOPPER o ka aoao elua, ma ka la 9 o Okatoba, 1883, i kakau kopeia ma ka Buke 86, aoao 82, a mamuli o ka uhaiina ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, elike me ka hoakaka ana malalo iho, ma ka POAKAHI, la 16 o AUKAKE, 1886, ma ke keena kudala o E.P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la. 

 

            Aia ma kahi o W.R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

 

            Hanaia i keia la 21 o Iulai, 1886.

J.A. HOPOPER

Mea Moraki,

 

Penei na aina e kudalaia ana:

 

            1 st -O ka aina i hoikeia ma ka Palapala Sila Nui Helu 3670 a kuleana helu 11,069 ma ka inoa o Auhea, 2 eka,  ruda, 22 peka ma Wainiha, Kauai.

 

            2 nd -O ka aina i hoikeia ma ka Palapala Sila Nui 5341, kuleana 9070, ma ka inoa o Keleikini, 1 eka, 60 peka ma Waioli, Kauai.

 

            3 rd -O ka aina i hoikeia ma ka Palapal Sila Nui 5448, Kuleana 10315 ma ka inoa Nihoa, he 3 ruda, 27 peka ma Waioli, Kauai.

 

            4 th -O ka aina i hoikeia ma ka Palapala Sila Nui helu 1944 ma ka inoa o Koala, 2 ruda, 37 roda ma Waioli, Kauai.

 

            5 th -O ka aina i hoikeia ma ke Sila Nui 5447, kuleana 10325 ma ka inoa o Nunu, 4 eka, 38 peka ma Hanalei, Kauai.

6 peka ma Waioli, Kauai.

 

            6 th -O Ka aina i hoikeia ma ke Sila Nui 3360, kuleana 9276 ma ka inoa o Liola, 3 ruda, 6 peka ma Waioli, Kauai.

 

            7 th -O ka aina i hoikeia ma ke Sila Nui 5042, kuleana 5280 ma ka inoa o Solomon Kawainui, 2 eka, 2 ruda, 36 peka ma Waioli Kauai.

 

            8 th -O ka aina i hoikeia ma ke Sila nui 6687 ma ka inoa o Pehuiki, 2 eka, 2 ruda 30 peka ma Anahola, Kauai.

 

            9 th -O ka aina i hoikeia ma ke Sila Nui helu 7418, kuleana 10676 ma ka inoa o Pumahuenie, 11 ruda, 31 peka ma Hanalei, Kauai.

 

            10 th -O ka aina i hoikeia ma ke Sila Nui 3669, kuleana 9267, ma ka inoa o Puiaaia, 1 eka, 1 ruda, 42 peka ma Wainiha, Kauai.

 

            11 th -O ka aina i hoikeia ma ke kuleana 142 B ma ka inoa o Keawe 2 12-100 eka ma Ahuia, Molokai.

 

            12 th- O ka aina i hoikeia ma ke kuleana 144 ma ka inoa o Kawahaa, 3 eka, 49 anana ma Honomuni, Molokai 2086-4t

 

HUA KIAWE KUAI.

            O Ka poe mea lio e makemake Ana e hanai i na Lio i na Hua Kiawe, he ai kupono e hoomomona ana i na Lio, a he ai makemake loa keia na ka lio. Nolaila ke kauoha aku nei au o ka poe a pau e makemake ana, na`u no e lawe aku i ko lakou mau hale. E hooko no au e like me ka makemake—no ke kumukuai hookahi keneka o ka paona, a i ole e hele kino mai no hoi ma Kapiolani Park.   O wau no o

SEE SING, Pake.

Kapiolani Park, Iulai 13, 1886.

2085-4t

 

OLELO HOOLAHA

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU. Ke papa aku nei au i ka poe Hale Kuai Pake, Pukiki, Haole, mai hoaie mai i kuu wahine mane ia PUULOA (w,) no ka mea ua haalele kumu ole mai ia i ko maua wahi moe ialu. E hoolohe i keia i ka poe e hoaie mai iaia aole loa au e hookaa i kona mau aie ke ole a`u e ae aku.

 

            Ke papa aku nei au i ka poe a pau i na wau e ike i ka poe nana e malama ana i kuu wahine e hoopii no au ma ke kanawai no kuu poho. O wau,

MR. JOHN KAAUAMO,

Honolulu, Oahu, Iulai 10, 1886

2085- 3t

 

            HOOLOAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI—I ku like ai me kekahi mana kuai i hanaia maloko o kekahi palapala moraki i kakauia ma ka la 20 SEPATEMBA 1884, i hanaia e IOANE MOLUHI o Wailua-uka, Kawaihau mokupuni o Kauai, ia JOAN RoSS o Honolulu i kopeia ma ke Keena Kope o ke aupuni, ma ka Buke 91, ma na aoao 180 me 181; a mamuli o ka uhakiia ana o na kumu aelike o ua palapala moraki la no ka uku ole ana mai i ke dala iloko oka manawa i hoakakaia e ke kanawai; nolaila e hookoia aku ana ia mana kuai i na waiwai i hokakaia malalo iho, ma ke kuai kudala akea ma Honolulu.

 

            O ka waiwai e kuai ia aku ana e like me ia mana kuai i oleloia, @he hale a me ka pa hale ma Leleo, Honolulu mokupuni o Oahu, a i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui 2258 Kuleana 2133. John Ross,

Mea Morki Mai,

Ma o W.C. Paike kona Loio.

Honolulu, Iulai 24, 1886 3087-3t

 

ILOKO O KA HA @

Kiekie o ke

KALAKAUA,

Akua, o ko Hawaii

            I ka @amuku o ke

Hope, me la mahalo.

 

            Ke kauohaia nei oe

BRUEGER ka mea i

Ana oia i kana @

Iwakalua mahope iho@

E hele mai imua@

Kie ma ke kau o @

Ana ma ke Keena @

Hookoikolo ma @

Ma ka Poakahi la @

Ka hora 10 kakahiaka.

La e ae ole ia ai ke no *

Mea hoopii, a @

O kana palapala @

 

Ae @

Hoike phha o hau mau@

@

 

Ua huli pono ia o @

Ka mea i oleloia ma@

Loaa oiai aole oi maloko @

Hoihoi nei au i kem @

Pala hoopii i pakui @

 

Honolulu, Iune 25, 188@

Ke hooia nei au o na @

Maluna he kope @

O ua hihia la a me ka @

Ia mea; a ua kauoha ua @

Iulai, 1886, a hoopa@

Ke kau o Okatoba e @

Ia aku ke kope i @

E like me kanawai

 

Ikea @

(Sila) Aha la ma hora@

Angate, 188@

William

2088-6t

 

ILOKO O KA AHA @

Kiekie o ke Aupuni @

KALAKAUA, MA @

Akkua, o ko Hawaii Pae @

 

I ka Ilamuku o ke Aupuni @

Hope, me ka mahalo.

 

            Ke Kauohaia nei oe @

LOCK ka mea i hoo@

Oia I kana pane i kaka@

kalua mahope iho o ka @

hele mai imua o ka Aha @

ma ke kau o Iulai e ua @

ma ke Keena Hook@

kolokolo ma Honolulu@

ka poakahi la 5 o Iulai@

hora 10 kakahiaka, e @

ae ole ia ai ke noi a @

pii, e like me ka mea@

palapala hoopii i @

 

            A e hoihoi mai @

hoike piha o kau mau @

 

            Ikea ka mea @

(Sila)    Judd,@

            Kou Aha @

            Honolulu i

            1886

 

@

 

            Ua hu@ pono ia o @

oleloia maloko nei, aka ao e @

aole oia maloko o keia Aupuni @

Kina. Ke hoihoi nei@

me ka palapala hoopii @

hooko ole ia. @

 

Honolulu Iune 10, 1886

 

            Ke hooia nei au o na mea i @

luna, he kope oiaio no ia o ka,@

ua hiahia la me ka hoike a ka@

mea; a ua kauoha ua Aha@

lai, 1886, e hoopaneeia@

kau o Okatoba e hiki mai@

aku ke kope i hooia ia o ua@

like me ke Kanawai.

 

Ikea Ko@

(Sila) Aha la ma Honolulu

Iulai, 1886,

William @

2084-6t

 

            HOOLAHA HOO@

KE KUSI—Mamu@

kuai i hoikeia maloko o@

raki i hanaia mawaena o@

KAHOOKANO O@

waii, o ka aoao mua,@

DEN o ka aoao elua ma ka ia@

1884, i kakau kopeia ma ke@

Kakau Kope, ma ka @

mamuli o ka uhana@

kela moraki, nolaila,@

ka aoao elua o ua moraki nei@

ia mana kuai, a ma@

akea ana ia i ka aina i@

elike me ka hoakala ana@

POAONO, AUGATE 7, 188@

Kudala o L.J. Levey ma@

o Oahu, ma ka hora ia o@

 

            No na mea i koe, e nina@

SARRAT, Loio ma ke Kanawai.

John T

Honolulu, Iune 21, 1886.

 

            Ka aina e kuai ia ana oia no a@ e waiho la ma Makapala, Koha

Na palena penei:

 

            Apana Ekahi (c)—E hooma@

Pohaku x ma ke alanui aupuni

i hui ai me ko J. K. Kaho@

2 ½ degree K 8.70 kaul or 9.70 kau@

alaila he 74 degree ili 12.74 kaui@

i ka pohaku i kaha pea ia i@

i kai a hiki i ka mana aloila@

Hik o ke kahawai me kua a@

i ka pohaku x e hui ai me ke J.K.@

AK 781/2 ko @.27 kaul@

kano i ka pohaku x a He 5 K@

J.K. Kahookano.

 

Apana Elua (h)—E pili ana@

hiki i ke alanui aupuni a@

Ko 2.66 kaul a hiki i ka@

4-10 eka, a he hapa no ka@

Helu 3371 Kuleana H@

a i hoolilo ia la Kahookano@

Kahookano ma ka palapala@

10 o Sepatemaba. A.M. @

buke 88 ma na aoao 50 me 51

 

HOOLAHA HOOKO@

KE KUAI. Mamu@

Kuai i hoikeia maloko o kekahi@

raki I hanaia mawaena e J@

o Koolauloa, Oahuk, o ka aeao@

A.Kinney, Kahu Maiama@

elua ma ka la Luna Kakau@

ka Buke 94, ma na aoao 294@

muli o ka uhaiia ano o raa kuu@

moraki, nolaila ke hoolahaia a@

nona ka aoao elu o ua@

ana oia ia mana kuai, a na ia@

dala akea ana i ka aina i@ 

elike me na hoakaka ana@

POAONO. AUKAKE 2@

Kudala o E.P. Adams & Co.,@

Mokupuni o Oahu, ma ka@

ia la; ua hoakakaia ka aku@

pala moraki, a eia no hoi na@

lalo iho.

 

No na mea i koe e ninau ia W.A.@

Kahu Malama Waiwai o ka mea@

raki.

Honolulu, Iulai 19, 1886

 

Ka aina e kuai ia ana@

aina a pau e waiho la ma ka@

lua, Oahu, a i hookaka ia ma ka Pa@

Nui Helu 859 no Piowa, nona@

1 75-100 eka.

 

Elua, kela mau apana aina e@

Kawailoa, Waialua,a i hoakakaia ma ka@

pala Sila Nui Helu 1460, kuleana@

awe, nona ka ili aina 3 4-10 eka. 2086-4t

 

OLELO HOOLAHA

E HOOLOHE, O NA PALAPALA A Pau i kakauinoa ia e ka@

KAILAKANOA, he mea ole a he@

Ke kau ole ia ame ko`u inoa.

ISRAEL FISHER

2088-1t