Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 33, 14 August 1886 — HE LETA MAI FATUHIWA MAI. [ARTICLE]

HE LETA MAI FATUHIWA MAI.

Makaki, Sept. io, 1884. Rev. C. M. Hyde, Aieh* 0e:~~ Eta mtt ka lima o ke kapeea o Kaluna, e hoouoa ako no au i na mea i ioaa i*'u i keia wa« Oia bof: 1 laau loihi me na siho mano ma u aoio a i «o«ā k* te*a, Tdukm«a 1 kapa

kaud c e&ilkaci c ki laau i helke ia ae h maiuna. inoa TcUna. 1 Papa'e pa'e poo no na Uau ha! : au t iooa Darenaru. E ike oe iko laua mau inoa ma ta oleh Hswaii nn E;>ess 6:14, 17. 1 raccīU makalii» rseeaa n;oe, 1 moena liilii pa-*J ona kane, ? lei hala, 1 koi o ka wa kih;kd, a ua kumumu ka maka. Oka hana oka ilaku m- MiiiiAei nei i keu wa, ke kj malie nei kt haaa rna kabi hookahi maiuna o ka poe manaoio; aka, i keia aiakahiki i hiia ihe nei, ua maikai a he'opono ka hanA a ka Haku na ke kihwi nel Jie 75 poe i hookoeneia ina ka hr-ike maea&io, a o ka haina nui q qi hoaHanau ma ke kihapai nei he 175. Ua huli nai mai na Pegana a puni ka aina. ne ke kai huakai ana ma na hana pano, oia kela a eae keia kulanakauhale oka ainz nel

\Jz nui ioa ko'u hoihoi &o *et& uīu aoa o ka hana a ka Haku mawaena c> ka poe koikoi o ka aina nei, a he poe maikai na hoahanau i hoi mai nei mai Hawaii mai ma ka hoike ana i na hana pono a ka Haku ma kahi a lakou i no ho al I'aipai nui Ukoa i ko lakou mau hoa e 'naalele !oa i na hana o ka pouli, a e paa i ka olelo & ke Akua, oia ka •naiamaiama. Ika ike ana me he mea la, o ka Uhaue pa kekahi makou ma kana hans. Veia ko ka paahaua manao ma na :uea i ike ia. No ia ulu ana o na hana pono mav«a&na ona kanaka, nolaila, hooikaika !oa na kanaka i kumukanawai no ka ai oa nei e lihe nie ko Butarit*ri. Hooie aku au ao!e e hiki, no ka mea, aia a loaa ke hi no ka aina nei, ahila pono ke kukuluiai kumukaoawai no oukou. A .10 ka nui koi ioa 0 r»a kanaka la'u e koho i alii no I.tkou, :?obi a, ua ne eku au ika manao ona ksnakx Ika !a 10 o Maiaki, akuakoa nui mai na kanaka o ka aina ne?, a kohoia o Mr. Pilipo Ten Tk'taki i A!it no lakou, a he noahanau no ka E*a!esia o Marekei nei, a ma ia la no i !cuku!uia ai he mau <anawai noopai no na hana ino, oiaiho keia: Kanawai no ka Pepehi Kanaka. He make no hoopai. Ma:nua elua am* ka uku. Kanuwai no ka ena. Hoopai, he kiDakuia mai ka aina aku. Kanawr.i no ka ailiue, moekolo'ne, hoopunipuni, he 1,250 nlu ka hoopai. He rjau kanawai 110 ka 'a Sabati, ne ka hu!a, no ka lawe ana i ka pu a me ka hookani ana i ka pu ma ka po, k;< hakaka, na palena aina, ka auhau maluna 0 ke kane no ka makahiki, e auhau la na i!io. Na uku iio ;pai o keia mau kanawai i hoikeia maluna ae, he 250 niu paknhi. I ka naa ana o ke kanawai, ua maluhia ka noho ena o ke iii a nie na k«ma-j ka, ao!c hoi e liks me mamua ka pilikiai ♦> ka noho ana o na kanaka. Uu psa j !ce kino o na kane, wahiue a me na ke-| iki i ke kapa, a he maikai hoi ma ka j

nana aku. I ka la 17 o Aperiia haalele iho la au i ko'u ohana, a holo aku la 110 Apaioa no ka maiama ana i ka ahaaina a ka Haku ma ia Ekalesia, a he oia mau no ka hana maiaila. Ua hookooio hou ja ma ka hoike manaoio ma ia ahaaina he 24; aka, ua haule no kekahi niau hoahanau, ā kupaa' no ka hapa nui ma ka pono, oiai kc ulu ikaika nei na hana ino mawaena o ke lii a me kona mau kaikainn; oia ka hula 1 ame na hana moekolohe. Ke mahua-; hua mai nei ka lakeu mau ha:ia ino ma | ! Maiana a me Tara\va, kahi hoi i ikeia ai ina hana maikai numua. Iko makou | biki ana ua ninau mai ko Apaiana poe la makou no na mea heu o Mara- | kei, a hai aku la makou, ua ioaa ke ,lii a roe ke kuniukanawai 0 Marakci 1 ke;ia wa, a ke pahoia la ka olelo a ke ! Akua ma ia aina a puni. Ua kapu loa ?;a hula a uie na hana ino a pau malalo oke kumukanawal Ua ninau aku !a no hoi makeu no iu mea hou o lakou, a ua hai mai la no hoi lakou, he hula, a ke haooaakauknw nei hj mau leo hula no ka holo ar.a i Marakei. Oka nui o na waa i hoomakaukauia no keia ho!o a&a he 70, no ka hoopalau ana i ke keiki a ke 'hi Tekaiea nre ko eukeu alii. Eia nne, i ka lohe ana aku i ke kapu o ka hu'.a, ua kueuu hope ko lakou roanao no ka lakou i hoomakaukau ai no ko lakou hulo ana.

Pim ka makou hana malaila, holo na Tarawa oia ka la 22 oia m;.h na no, a i ke kakahlaka o kekah: !a ae hui pu me Haina ma me ke aloha pumehana, me ka mahalo ana i ka H&ku lesu K.rito no keia hui ana. 0 ka hana a ka Haku ma keia kihapai, akahi no a hoomaka ae mawaena e na elemakule; a wawaena hoi o ka poe u-i, aole. O ks ona ma Taratra a »oe Ahaiana, ua emi aku, ala. ke mau nei no na leo hooho kaua ma keu mau aina. Ua nui kolakou hiuoli i ka !ohe ana aiai ia makou aku no ka holo palahalaha ana aku o ka oVlo a ke Akua, a eo ka ioau ana o ke l>i ime ke kumukinawai i raea e pale aku ai i na hana ino. Ma ka U 25 ae ko makou haaiele ana ;a Tara«ra no ka home MarakeL 1 ka la :S o Mei, ua hiki mal la he mau traa elima mai Ahaiana mai no ka hoopalau ana i na keiki a ke alii o Ahaiana» he keikikane, a he kaikamahioe, a pela no hoi na keiki a ko ma* kou alii, ao!e nae hoi i hiki pu o»ai ke kn2blame a ke alii o Ahiian ks wm

m i T: ona kc;a hoopiUu sns. Ekela: hana a ki'n poe i hoike n-ai ai i na kamaaina oka aina nu ame ke Uī. i j Ka ho jpalso ar»a. ; Ka hu;x 3 £*♦* | paan» nsotkofobe. Ua hoelwLii ka| naanau n:ua bo ka h x>palau aaa o na : keik», so oa manao e'ua iho f ao!c t ae. la eke li*. Ua huūe .;ka ke iii ame ! aa eieaiakule, aa kap*J La ka ha a! aia ka aina nti, a a~j ka rxai soa ek% j ko?, nohib, ua ae nku b k< iii e hu ? s f !akou; kge no nie na kanika o ke Jk ; aka nui no ko lakoa makeaiake e hula pa me aa malihinL \ Hookahi pu!e a oi ka oolio.aaa 2 hot nui sni me ka hu!o pu ana o keka'ii pee o Marakei nei f aa kane a rae na wahiae no lakou ki nui he 120, a oke kuoau o keia holo ana eo ka makemaki no ika lij}x He hapa na hoalnnau 1

holo pu me ke kaikamahine a ko makou alii no ka h'-'i aua aku me kana kane hoopalau. Eiua pa!e o keia hele ana, a i ka ekoij o ka pule, ua hoouna ia mai kekahi waa ; lawe mai i ka olelo mai Ahaiana enai, e huia na kamka a pau o ka ama nei me ke kaikamahine y ke lii ke hi'<i mai, a e hoomakaukau hoi i mau ieo rnsle mamua ae 0 ka hiki ana mai oke kaikamahiee aliL Ika lehe ana o ke l:i a me naeiemakule, u c!do aku )a ke lii a me na e!emaku!e i na mea i hoounaia mai: E hoi olua ? me kekahi kanaka o makou nei a ha: aku i ke lii Te Kaiea, ao!e e hiki ke halu a me na hana le'ale'a nia Ka aina nei, a ina makemake lakou e hula, o lakou no ke hub, no ka mea, mmamina au 1 na kanawai o ka aina ! kau fa, oiai he

ino na kanaka o ka aip.a nei ma na h* na le'iile'a, a ina c ae aku makou'i ka oukou, alaila o ka pau no ia o ka malkai i ikeio. E ho!o mai no ko Abaians> no ka hoapaiau aai, ao!e no hoi Ukou <i kec;kca ia ke hana ia'eoa i ka īakou mau hana le ai'ea ma ka aina uei, koe wale no ko Maiukti neL I ka hai ana o ux waa nei, ua loheia he mau leo uiele mahepe iha e hooma kaukau sna, me ka maiu nae e hana a : . I ka h 30 o iune, ua hiki niai ia na waa o Ahaiaoa a oie ka noe o Marake» nei i holo pu al, he 37 ka nui o na w»a ke huiia rae 3 w-a 0 lu.irakei nei. I ka hiki ana mai o 11.1 nialihini, us nui na kanaka ia wa. Klua )a ua hoemaka ka hu'a, a i;a koi aku la o Nei Tik;.u oia hoi ke kaikuahine 0 ke lii ( ALuuna i ko makou ahi a me na ele makule e hula ka aina a pau, aole nae : ae ia a hiki i ka pau ana, he nui nae ka make.'iuike o nx kamaaiaa e hula"pu me na ina!ihin>; a pe'a no hoi kekahi mau ho.ihanau. N T o keia hooleia ana, nolai'a, ua r»ui !oa ka huhu o na kanak&

x ke hi a mo na e!emakule, a me a'u pu hei kekahi, uo ke kau na kanawa no ka aina nei e l»ke me ka UWou mea i makeinake ai, rne ko lakou irana< noi e kekuiu hou i na kansw*i ke hoi na malihini. Noiai'a ke ku hou nei ka hana aka Haku me k,\ maikai no. L hoomanao i ka kakou han?i hool.i mu ka oukou pule no keia poe naaapo. OvTiU no o kou hoa oiaio. D. Kanoho.