Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 34, 21 August 1886 — Page 2

Page PDF (2.04 MB)

This text was transcribed by:  Wally Murdoch
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

 

No ka Makahiki .. $2.00

No Eono Mahina    1.00

 

--- KUIKE KA RULA ---

Poanno ..Augate 21, 1886

 

 

Ke Kula Hanai o Makauao

 

      Ua nio ia mai makou e hoike akea aku i na makua mea keiki mai Hawaii a Kauai e hoomaka hou ana ke Kula Hanai Kaikamahine o Maunaolu ma ka la 25 o Augate nei, oia hoi ka Poakolu o keia pule ae. Ke paipai ia aku nei na makua e makaala ae i na keiki no ka wa kula a e hoi hoi ae ia lakou ma ka manawa kupono. Ke paipai pu ia aku nei no hoi na makua e ae i komo oie ka lakou mau keiki ma keia kula e hookomo koke ae; no ka mea aohe mau manao kanalua ana no ka hemahema o ke kula i keia wa mamua o na wa i hala ae. He kula hoonaauao maikai, he oluolu ka ea o ka noho ana, malama pono ia na haumana, a he nui wale aku no hoi na hana hoohololmua a pomaikai i na keike. Ua pau pone ka hemahema o ke kula i keia wa, a ua loaa he kauka noho paa no na keiki ma ke kula no elua makahiki i hala ae. Lehulehu o na keiki i komo mai i keia kula no na la mua me ke ola kino nawaliwali, aka, ua hoopau koke ia kela mau ano nawaliwali o na keike ma ka loaa ana he kauka no ke kula, a ua maikai na ola kino.

      Nolaila, ke paipai nui ia aku nei na makua mea keiki e hookomo ae ma keia kula maikai, a aohe he mau hopohopo no ko lakou noho ana. He haie kula lako kupono, a he noho'na oluolu me he mau home ponoi la.

 

Ka Mokuahi Waialeale

 

      O ka inoa o ka mokuahi hou o Poka ma, oia o Waialeale, ma ka wanaao nei o ka Poakolu nei kona ku ana mai, iloko o na la holo he io a oi mai Kapalakiko mai, a malalo o ka hookele ana a ke kapena Godfrey. He wahi mokuahi palanaiki mai keia i ko Malulani ma ano; he kulana maikai, a he ano helehelena, ma ka nana aku o Bihopa a me Maki. He 130 kapuai kona loa, 35 ka laula, a he 8 kapuai kona hohonu, a he 255 tona kona kaumaha. O ka averika o kona holo he 8 a oi mile i ka hora, no 3 tona lanahu o ka la. He nani no na wahi rumi o keia wahi moku, a he oluolu no na ohua. O ka averika o kona holo i ka la, ka mahu me ka pea, he 200 a oi mile, a he 190 ka haahaa. He mahu idaika kupono kona o 280 ikaika huki o na lio. He nani a maemae kona keena enekini. E holo aku ana paha oia no Kauai no kena noa ana iho.

 

Auhea ka Malumalu?

 

      Na Hon. S. B. Dole he noi, oiai ka Bila Haawina e noonoo ia ana ma ka Poakolu nei, i haawina dala no ke kokua i ke kukulu ana i halemai no Lihue, Kauai, a i konua nui ia e na hoakaka manao ana a ke Kuhima Kipikona. Ano hoike aloha lahui. Kue idaika ke 'lii Waila no keia haawina; wahi ana, ina e hemo ana keia puka no Lihue, e alahula mai ana o Hawaii, Maui Molokai me Lanai paha. Hoakaka nui mai ke 'lii Waila aole no kona manao kue loa i ka pono o na makaainana, aka, no keia au wale no kona kaua kue nui. O keia ke au hooponopono aupuni pilikia loa, ke kuemi hope nei, ke ku nana nei mao a maanei, a ke hoona nei i wahi no na manaolana e hiki ai ke hooholo mua ia na pono o na makaainana e noi mai nei. Na ko lakou mau kaniuhu ana i kona aku i ko ke alii naau e hoemi ia kekahi mau lilo mauela he nui o ke aupuni; a he haliu pono ana ia o ka noho alii he alo a he alo me na makaainana. Aohe dala e hiki ai, a e aho ka hoomanawanui ana iho.

      Mahalo loa o Dole i na hoakaka ana a ke 'lii Waila me ke ku ole, a wahi ana, aole keia pona nui o na makaaina na kahi kupono o na hoemi lilo aupuni. Aole keia o ka wa mua i hapai ia ai keia noonoo ana, aka, he wa lo@hi i hala ae. ina e lawelawe pono ia na hoolilo aupuni ana o na makihiki i hala, ina aole he mau noi ana o keia ano, ina no paha aohe he mau kaniuhu ana o ka lahui. A nui wale aku na hoakaka naauao.

      Hookahi helehelena moakaka i ikeia ma keia mau hoakaka manao mawaena o na aoao elua oia hoi ka hoao ana o ke Kuhina e malumalu malalo o ke noi a ka luna o Lihue ka aoao i ikeia ke koiloi o ka pona. O kona hoao ana e malu ma ia ano, ua hoike maopopo loa mai oia i na kahoaka i wanana mua ia, a no keia wa ka makou e hoike aku nei, ua hoike okoa mai ia he mea kino maoli a aole he mau kahoaka. Ua ike maopopo ke kuhina aia ma na aoao a elua o na hoakaka pili i keia haawina, he oi wakawaka o na pane ikaika no na hana aupuni i la@elaweia i na kau i hala ae malalo o kona noho poo ana, a no na hookanaaho ano hoopalainuaka ana, e aho e hina iki ae kana mau konua ma ka aoao o ka pono koikoi, i nalo iki ae hoi ia mau hiona. He kulana o ka pipika wale ka i ikeia he hopo, a he maalili o na hahana leo.

      O keia helehelena hookahi iwaena o na paalalo; ua hi-kauhi ka ma-na i Kahiki ka inai. Maloo ke kumu, helelei wale na lala.

 

Kanaluaia

 

      Ua loaa mai ia makou he leta mai a J. H. Kanepuu mai, me ke noi e hoopuka aku makou iloko o na koiamu o keia pepa. Ke manao nei no paho oia he oiaio a he pololei na olelo a kana leta, aka, aole i hooiaio ia mai ia makou na manao o ua leta nei, a no ia kumu, he mea hiki ole ia makou ke hoopuka aku i keia leta; oiai, he mau olelo ano koikoi kana, a ina i hhiki ole ke hooiaio ia, alaila, he liapila a he hewa maopopo ke hoopuka ia. Ma ko makou noonoo, he mea hiki ole ke hooiaio ia na olelo a kana leta, a no keia kumu, e kala mai ka makamaka ia makou ke hoole ia aku, aohe hiki ke hoopuka ia kana leta iloko o keia pepa. Aka nae, ina i waiho pu ia mai imua o makou na hoike oiaio maopopo e akaka ai ka oiaio o na ollo o keia leta, alaila e hoopuka no makou me ke kanaiua ole.

 

Ka Ahaolelo.

 

      O ka manao iwaena o na hoa o ka Hale no ke kukulu ana i na hale lapaau ma na apana kuaaina i ke aupuni, i wahi e lapaau ia ai ka poe nawaliwali, he pomaaikai ia no ka lehulehu ina e lawe nui ana ka lehulehu i na manao naauao no ka lapaau ana i na mai. Aka, i na e ku wale na hale lapaau, a hele okoa ka poe mai mamuli o na alakai ana a na kahuna hana naaupo, alaila, aole nui ka waiwai o ka lahui i na hale mai. He nui no ua mai o ka lahui i na hale mai. He mui no ua mai o ka apana o Honolulu, a me Oahu a puni, e loaa ana he pamaikai maopopo ke komo ae i ka Halemai Moiwahine e ku nei ma keia kulanakauhale; aka, no kekahi kumu, ua hopohopo lakou, a ke noho piliikia nei ma ko lakou mau hale ponoi me ka lapaau ole ia, a i ole, me ka hana naaupo ia e na kahuna, a hiki wale i ka wa e make aku ai me ka malama pono ole ia. He mea pono no nae ka hale lapaau, alaila, i kauka ma kaukau kupono me na kahu mai, a o ka mea nui nae o ka malamalama iwaena o ka lehulehu e hoopau ana i ka hopohopo no Ka laau a ka haole, a e hoopau pu ana i ka maka'u no na hana lapuwale a kahuna, alaila, loaa he manaolana no ke ola.

      O na haawina dala e hooholo ia nei i mau haawina kumau no na luna aupuni hana ole, he mea hookaumaha wale ia i ka lahui. Ua uku pono ia na luna aupuni no ka lakou mau hana, a ina e waiho aku kekahi i kana oihana, a hoopau ia mai ka oihana aku, heaha ka mea e hoomau ia aku ai kehahi haawina nona? He hana kokua ia i ka palaualelo, a he hoopilikia i na namaainana. Nawai i olelo mai na na makaainana hoomanawanui i ka hana, a loaa ke dala me ka luhi nui, e auhau ia ka lakou i mea e hanai aku ai i na luna aupuni hana ole? Aole ia he mea kupono. Na ka poe hana ka e hanai ka pie palauelo! Aole pela! Ina ua nele iho la kekahi luna aupuni i ka hana mamuli o kona waiho ana aku i ka oihana, e pono oia e imi i hana nona iho. E mahiai i ka aina a e lawai a iloko ke kai, a i ole ia e imi ae i kekahi hana e ae i kupona i kona ike a me kona ikaika. He mea hilahila ka lawe wale ana o kekahi i haawina dala kumau e ai, me ka hana ole i ka hana a ke aupuni A he mea oloa nae ka poe i haawi ia lakou iho no na hana a ke aupuni a hiki i na la elemakule, a no ka palupalu maoli i ke kino hiki ole ka hana. He mea pono ke nana aku ke aupuni ia lakou i ole e pilikia.

      E like no hoi me keia na haawina dala e pahola ia nei no na kula wae a kula hanai o ka aina, aole nae lakou he mau kula aupuni, a aole no hoi he kuleana koke aupuni ma ka hooponopono ana a me ke ao ana. E pone e malama ke aupuni i kona mau dala no ua kula aupuni kahi a ke aupuni i kuleana ai, a alole e hoolilo ma kahi ana i kuleana ole ai. Ke hoomahauhau mai mei na kul wae o ka aina i keia wa, he like ole ke ano o keia nau kula, he like ole ko lakou hoopomaikai ana i ka heluhelu, a he nele ala no hoi ke aupuni i ke kuleana a me ka leo ma ka hooponopono ana, aka, ke noi ia nei na puu dala mahuahua e haawi aku. O kekahi ano nui o keia mau kula wae he pili hoomana, a mahope aku e ulu mai ai na hana paewaewa a hoekaumaha mamuli o ke komo ana o ua mau kula like ole nei e lawe i na dala o ka waihona o ke aupuni. Aole makou i makpo i na hua maikai o na kula wae. Aia ko makou iini me lakou. Aka, i mea e pono ai, e aho ke lakou. Aka, i mea e pono ai, e aho ko lakou ku kawale a pau, me ka lawe ole i kau wahi kenikeni o ka waihone dala o ke aupuni. I keia wa no, ua hoomaka e ka paewaewa o ke aupuni iwawna o na kula wae o kakou, a ina e liuliu aku pela, e ulu ana na hana pono ole a mahuahua aku.

 

Pauahi ma Rau

 

      Ua lawe mai ka mokuahi Malulani inehinei o ka pau ana o ka Hale Leta o Waiohinu i ke abi a me kekahi halekuai e pili koke ana. Aole i maopopo ke kumu o keia ahi a hiki i ka haalele ana aku o ia mokuahi ia laila.

 

Leta mai Nuuhewa mai.

 

W.W. Hall: Aloha oe:

      Ua loaa mai kau leta o Ianuari o keia makahiki. Oluolu no na manao e noho nei ma keia aina. Ke hele aku nei na kino e palupalu, aole nae e pau ka hana paio ana me na enemi o ke Akua. Kusaa ka manao e hana a hiki i ka wa a ka Haku e waiho iho ai i na kino lepo ma keia aoao o ka honua. Ikaika no enemi i ka hana kue. i ka imi e hookahuli i ka hana Perosetana ma keia mau aina. Ua manao paa ka Pope e kiola lea i ka hoomana Perosetana mai na aina aku nei, a koe o ke Katlika waie no Pekapeka lakou i na lun aupuni, e imihala wale ai. Ua manao ka poe Pope o lakou wale no ke ao aku ma ka pono uhane a me ka pono oke kono ma keia mau aina. E pule nui i ka Haku, owau hoi kekahi, i huli nui mai na kamaaina ma ka pono Karistiano. Ua hoopaa loa ia na keike iloko o na kula leo Farani wale no, ao le kekahi leo e ae. Ua aneane 200 na haumana iliko o na kula Peresetana a 300 iloko o na kula Katolika. Ke hoopaa nei no hoi na luna aupuni o ka leo Farani wale no kahi e hiki ai ke ao ma ma na mea ike.

      Na auhau ana o na haole me na kamaaina ma keia mau aina, na kanaka o na aina e mai, (o na lahui a pau) na kane $4 o ke kino hookahi, mai ka 16 makahiki a i ke 60; aohe o na wahine. Kanaono keneta o na hale noho o na haole' elua dala no ka ilio. Aole o na ho, bipi a me na popoki. No na kamaaina $4 o ke kino o na kane, aole o na wahine e hana lakou i ke alanui, e lawe lakou i ka ai na ka poe lepera, na keiki kula a me kahi mau hana e ae o ke aupuni. Aohe auhau ia na hale o na kamaaina.

      Ke laha hikiwawe nei k mai lepera, he uuku loa nae ma Uapou. Ua inu laula na kamaaina i na waiona; ua ai nui ia ka opiuma ma keia mau aina, a he mea ine loa/ Ke nee akehele nei no na hana a ka Haku ma o makou nei. Ke hana nei i na hale pule. Ke malama ia nie na la Sabati. Ua hauoli au me ka lana o ka manao e ola ana na uhane o ka poe i hele pu me makou. Ke ao aku nei au i na kanaka opio ina oihana ike, kapili waapa me na hale noho a me na hale pule, me na oihana kamana, no ka mea, e pau aku ana na hale kahiko.

      He nawaliwali ko'u wahine i keia wa, he mai kahiko no, he kunu mau a he ano hano. O maua e haawi i ke aloha no ko ka hale ou, a me ka Papa Hawaii, me na Karistiano no a pau o kuu aina hanau. Aloha ka aina, aloha no 'lii, na hoa imi pono, me na hoa kanaka o kuu aina hanau. Ua kawalawala na keiki o kuu aina hanau; ua piha i ka poe e, he poe ai honua, a keai mai la i ka io a me ka iwi o kuu laui. Aloha oe me na keiki Misionari mai Hawaii a lala loa aku i na aina e.

Owau no kou S. Kauwealoha.

 

Ka Pili Waiwai

 

      Ma ka lokomaikai o kekahi o ko makou makamaka, ua panee mai oia i keia mea hou no na hoaiai ana maluna ae: Eia ke hoomoamoa nei ka hana pili waiwai mauka ae nei o Auwaiolimu, mawaena o na kane na wahine a me na Iapana. Ua kuluma mau keia hana ino ma na la noa a pau a hiki i ka la Sabati. E ike mau ia ana ke kai lalani ae o ua poe ala ma na kuauna lio a me na pili auwai, a hiki ma kekahi hale no hekahi wahine hapa haole o Koolau, a malaial kahi i hoolimalima ia ai no keia hana. He pili waiwai keia, he hana hoilihune i papa lea ia e ke kanawai. Nolaila, eia ka lohe i na hooko kanawai o ke Aupuni; kiu ia ae a paa na haihai kanawai e kiola wale nei i kona mana i ka lepo. E ike i ke ino a e hoopau koke, aole o ka hoomaopopo ino he ino ka i hana ia, a waiho aku pela. E hoopau ia.

C. Akeike

 

Ka Mooleloo Edisepa Ferido

 

      E hoopuka ia aku ana ma na kolamu o keia pepa no keia pule ae, ka moolelo o Edisepa Ferido, a makou i hoikeike aku ai ma ka hunahuna i kela pule aku nei. E hoea pu aku ana oia me ka Hookalakupua o ka makakila Romura, a e ike auanei na hoa heluhelu i ki laua haelae like ana ma na hana hoonaue puuwai. E au mai no na helu mua o keia nanea hou.

 

Na kiona hope o Lameka Puluka

 

      Ma keia helu o ke Kuokoa e puka aku nei e ike iho ai na makamaka hoiloli o ka nanea o Lameka Puluka i kona maalo hope loa ana aku ma ko oukou ipuka hale. No ka wa loihi kona kipa kauhale ana aku mamuli o na leo ohaoha aloha a heahea, a me ka maikai iloko o na mahalo ia oia e hoike aku nei i kona mau hiohiona no ka wa hope loa. Ke puana aku nei oia i na ho heluhelu: Aloah Oukou a PAU LOA.

 

Hookokuia

      Ua hookohu ia o Mrs Mary Adams o Niu Waialae, i kahu mai no ka Halemai Moiwahine. E hoopuka aku ne makou he manao heluheiu e pili anna i na kahu mai Hawaii ponoi e like me ianei ke loaa he wa p@@@.

 

 

NA MOOLELO HAWAII

 

No Kane me Kanaloa

      E hoopuka ia aku ana ka moolelo o Kane me Kanaloa, he moolelo kahiko no Hawaii nei ma ke Kuokoa, e like @ na hoaiaio kela pule aku nei. Na kahaka keia i hele mai ai mai Kuaihelani a hiki i Hawaii nei, a me ka laua mau hana kupanaha i waiho hele mai ai ma ko laua ala hele a hiki i Hawaii nei, oia hoi.

O kaelo ka makuakane

O Namakokahai ka makuahine

O Kuaihelani ka aina

      O ka aina o Kuaihelani ko laua wahi nohe, he aina oia i ka lewa o Tahiti, e malaila i laha mai ai na kanaka eepa. Mahope iho o ko Kane ma haalele ana i ka aina o Tahite, i hele pu mai ai me ka hanauna o ka papa akua kino paha'oha'o ma ko lakou kino akua. A mahope mai ka hoea ana ae o na kino kanaka maoli ma ke ano he papa kahuna lapaau. E ike aku ana kakou i na hana kamaha'o a ua papa la a pela aku.

No Papa me Wakea.

      E hoopuka pu ia aku ana keia moome ka papa helu malama a ke kahuna a laua oMoakeawe. O keia papa helu ma ka helu Hawaii ponoi a kakou. E hoopuka ia aku ana keia mau moolelo elua ke pau ae ko kakou aholelo. E hoopuka ia aku ana no ka pomaikai o ko ke Kuokoa mau tausani hoa heluhelu ma o na mea peni manawalea a na mea kakau moolelo.

W.S. Lokai a me J.S. Kamoe.

 

MOOLELO

 

O KA

 

Ahaolelo o 1886.

 

La Hana 75, Aug. 13, 1886

      Halawai ka hale e like me ka mau.

      Kamailio ke 'lii Waila, ua ike oia ma ka nupepa, oia kehahi o ka poe loaa wale o ka wai me ka uku ole, aole nae pela ka oiaio, o kona wai no ke kuleana wai no ia o Paki.

 

HOIKE KOMITE KUMAU

 

      Na Kipikon, i ka hoike e pili ana i na kokua i ka poe pauahi. Waihoia a noonoo pu me ka Bila Haawina.

 

HOIKE KOMITE WAE

 

      Na Kipikona, ma ka aoao o ke Kuhina Waiwai, no ka pane ka ninau a Kakina no ka uku o na moku halihali leta, ua hiki aku i ke $61,500, mailoko mai o ka haawina i hoololoia he $63,000. Aponoia a waihoia ma ka papa.

      Na Kikha, i ka hoike no na itamu o ka Hale Leta. Ua hoemi i ka haawina i noi ia he $32,640 no ka uku o na kakauolelo a i ka $24,800, a o na ka haawina $17,000 no na luna leta, $28,000 no na halihali leta a me $14,000 no kela me keia lilo Hale Leta, ua kupono ia mau haawina, a ua manao ke Komite e hookomo i $8,000 no na aie kahiko o ka Hale Leta i uku ole ia. A ua waihoia ka hoike a noonoo pu me ka Bila Haawina.

      Kapae ia na rula a waiho mai o Aholo i ka hoike a ke Komite Waiwai e apona ana i ka uku ia ana o na dala he 132.68 ia A.W. Haalilio, no kona uku Komisina luna helu auhau. Waihoia ka hoike a noonoo pu me ka Bila Haawina.

      Na Kaunamano, i ka hoike e pili ana i na noi dala no na alanui, na uwapo a me na alahaka a puni ke aupuni, ua hiki aku ka huina i ka $114,900. Waihioa a noonoo pu me ka Bila Haawina

 

OLELO HOOHOLO & NA BILA

 

      Na Brown, e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina, e papa aku i ka luna Nui o ka Oihana Wai, aole e haawi wale aku i kekahi wai ma keia mua aku i kekahi mea a mau mea paha ma keia mua aku. Hooholoia.

 

Na Hana O Ka La

 

      Noonoo ana i ka Bila Haawina imua o ke Komite, Ke 'lii Ake ka lunahoomalu.

 

Oihana Hale Leta.

 

      Noi o Likilini e hapai ia ka hoike a ke komite wae e pili ana i ka Hale Leta Aponoia.

      Heluheluia ka hoike a ke Komite

      Noi hou o Likikini e hookomo ia na haawina a ke Komite, oia keia:

      Uku Kakauolelo Hale Leta $21,800 Aponoia.

      Uku Luna Leta $17,000. Aponoia.

      Uku o na Lawe Leta $28,000. Holo

      Kela a me keia lilo $14,000. Holo

      No na aie kahiko Hale Leta $8,000, Aponoia.

Ukupanee a me Kumupaa e uku ia ana $100,000. Haawiia i ke komite mua.

      Ma ka hora 12 a oi hoomaha ka hale a noho hou i ka hora i me ka hapa auina la.

      Akoakoa hou ka hale houra 1:50.

      Noi o Likikini e hapai ia ka heike a ke Komite Waiwai no na dala he 132.68 ia A.W. Haalilio. Aponoia.

 

Oihana Waiwai.

 

      Koena uku ia A. W. Haalilio $132.68 Aponoia.

      Noi o Kalua e hapai ia ka hoike a ke Komete Waiwai no na dala 65 a M. Kealeha. Aponoia.

 

Oihana Kalaiaina

 

      Koena uku ia M. Kealoha $65.00. Aponoia.

      Kohua i ka poe pauahi o Honolulu o Aperial 18, 1886, $6,836. Aponoia.

      Poho alanui e ukuia ia Kainapau $500. Aponoia

      Noi o Nahinu e hapai ia ka hoike a ke Komite Wai no na alanui me alahaka, a me ka hoike a ke Komite Waiwai no na auhau alanui i hoolilo ole ia, e noonoo pa ia i ka wa hookahi. Aponoia.

 

Kela a Me Kela Liko o Hawaii

 

      No na alanui o Puna $2,000. Aponoia.

      No na alanui o Kau $3,000. Aponoia.

      No na alanui o Kona Hema $2,000. Aponoia.

      No na alanui o Kona Akau $2,000.

      No na alanui o Kawaihae Kohala Homa $2,000. Aponoia

      No na alanui o Kawaihae uka $1,000. Aponoia.

      Alahaka o Waiaka, Kohala Hema $500. Aponoia.

      No na alanui me alahaka o Hamakua $6,000. Aponoia.

      No na alanui o Kohala Akau $3,000. Aponoia.

      No na alanui me alahaka o Hila $20,000. Aponoia.

      Uwapo pili moku me waapa no Hilo $5,000. Aponoia.

      Alahaka o Kaiwalahilahi Hilo 20,000 Aponoia.

      Awapae o Laupahoehoe $1,000.

 

Maui

      No na alanui o Hana $5,000. Aponoia.

      Uwapo a me palekai o Keanae $500 Aponoia.

      No na alanui o Makawao $4,000. Aponoia.

      No na alanui o Wailuku @3,000. Ua aponoia.

      No na alanui o Lahaina $2,500. Ua hooholoia.

      No ka uwapo o Olowalu $500. Aeia.

      Alahaka o Honokohau $3,000. Aeia

      No na alanui o Kaanapali $2,500. Aponoia.

      Noke ana ana i ke alanui o Aalaloloa ma kahakai $1,500. Aponoia.

      Alahaka o Waihee $1,500. Aponoia.

      Aanui pali o Kalaupapa, Kalawai, $2,000. Aponoia.

      Alahaka o Halawa $800. Aponoia.

      No alanue e ae o Molokai $2,500. Aponoia.

      Na alanui o Lanai $2,000. Aponoia.

 

Oahu.

      No ke alanui mai Keoneula a ka Halemai Pupule $1,000. Aponoia.

      No ka hana ana i na alanui o Manoa $1,500. Aponoia.

      No ka hoakea alanui o Pauoa $1,500 Aponoia.

      Alanui mauka o Kawa a hiki i iwilei $1,000. Aponoia.

      Alanui ma ka aoao hikina o Kalihi $3,000. Aponoia.

      Alanui mai Kamoiliili a Maunalua $2,000. Aponoia.

      No ka hooloihi ana i ke alanui Beritania a Kamoiliili $3,000. Aponoia.

      No ka hooloihi alanui Beritania a Kapiolani Paka $5,000. Aponoia.

      Alahaka me alanui o Ewa $5,000. Aponoia.

      Alanui me alahaka o Wailuku $4,000 Aponoia.

      Alanui me alahaka o Koolauloa he 7,000. Aponoia.

      Palekai o Kaalaea $6,000. Aponoia.

      Na alanui o Koolau $5,000. Aponoia.

 

Kauai.

      Alanui mai Waioli a Haena $T,000. Aponoia

      Alahaka no Lumahai $5,000. Aponoia.

 

NA HOOLAHA HOU.

 

      HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI ---Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kehahi palapala morake i hanaia mawaena o Kanakaole a me S. L. Kawela kana kane mare o ka aoao mua, a me S. B. Dole o ka aoao elua, ma ka la 17 o Maraki 1882 i kakau kope ia ma ka buke 74 aoao 60, a mamuli o ka uhaiia ana ona kumn aelike o kela moraki, nelila, ke hoolahaia aku nei e ka mea noa ka @ oao elua o ua morake nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia morake ma ka POAKAHI la 30 o AUGATE 1886, ma ke Keena Kudala o E. P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la.

      Aia ma kahi o W. R. Kakela na elelo hoakaka no keia mea.

      Hanaia i keia la 3 Augate, 1886.

            S.B.Dole,

            Mea Moraki Mai.

      Penei na aina e kudalaia ana:

      1 --- O kela apana aina ma Waiohinu, Kau, Hawaii, i hoakakaia ma ka Palapalapala Sil Nui Helu 7020 ma ka ino@ o Honolulu, he 5 35-100 Eka.

      2 ---  O kela aina ma Waiohinu Kau, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 6940 ma ka inoa o Pupule, he 7 2-10 Eka.

      3 --- O kela apana aina ma Waiohinu Kam, i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui 6569 ma ka inoa o Kahaku, he 5 65-100 Eka.

2088-4t

 

OLELO HOOLAHA

 

      Ke Hoike Nei Keia Hoolaha, ua hookohu pono ia ka mea nona ka inoa malalo i ho i Lunahooponopono no ka waiwai o KEALOHA (k) o Honolulu i make, a o ka poe he mau koina ko lakou i ua waiwai la i oleloia e waiho mai i ka lakou mau koina me na hooia kupono noia mea iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole pela e hoole mau loa ia aku no lahou. A o ka poe he aie ko lakou i na waiwai la i oleloia, ke kauohaia aku nei lakou e hookaa koke mai ia

            MIRIAMA (w)

Lunahooponopono o ka waiwai o Kealoha k.

      Honolulu, Augate, 12, 1886. 2089-4t

 

 

NA HOOLAHA HOU

 

ILOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO

      Kiekie o ke Aupuni Hawaii.

      KALAKAUA, ma ka lokomaikai o ke Akua, o ko Hawaii Pae Aina, Moi:

      I ka Ilamuku o ke Aupuni, a i ole i kona hope, me ka mahalo:

      Ke kauohaia nei oe e kii aku ia ADOLPH BRUEGER ka mea i hoopiia, ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakauia iloko e na la he iwakaiua mahope iho o ka hokoia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kiekei ma ke kau o Iulai o o ua Aha la e malamaia ana ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, mokupuni o Oahu ma ka Poakaki la 5 o iulai e hiki mai ana, ma ka hora 10 kakahiaka, e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a KAUHIOLOLI ka mea hoopii, e like me ka mea i hoakakaia iloko o kana palapala hoopii i pakui pu ia me keia.

      A e hoihoi mai oe i keia palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.

            ikea ka mea hanohano A. Francis

            Judd, Luakanawai Nui o ko makou Aha Hookolokolo Kiekie ma

            Honolulu i keia la 17 o Aperila M. H. 1886.

                  HENRY SMiTH,

                        Hope Kakanolelo

      Ua huli pono ia a ADOLPH BRUEGER, ka mea i oleloia maloko nei, aka aole oia i loaa oiai alole oia maloko i keia Aupuni. Ke hoihoi nei au i keia palapala kii me ka palapala hoopii i pakui pu ia me ka hooko ole ia.

            JNO. H. SOPER

                  Ilamuki.

      Honolulu, Iune 25, 1886.

      Ke hooia nei au o na mea i hoikeia ae la maluna, he kope oiaio no ia o ka palapala kii o ua hihia la a me ka hoike a ka ilamulu no ia mea; a ua kauoha ua Aha la ma ke hau o Iulia, 1886, e hoopaneeia ua hihia la a hiki i ke kau o Okatoba e hiki mai ana, a e hoolaha ia a ku ke kope i hooia ia o ua palapala kii la e like me ke kanawai.

            Ikea ko'u lima me ke sila o ua

(SILA)            Aha la ma Honolulu i keia la 20

            Augate, 1886

                  WiLLiAM FOSTER,

      2088-6T           Kakauolelo.

HOOLAHA HOOKO MARAKI ME KE KUAI. --- Owau o HO YENG ka mea nona ka inoa malalo iho, no Honolulu, ke hoike aku nei ma keia hoolaha, mamuii o ka uhakiia ana o na kumu aelike o kekahi morake i hoopaaia mawaena o Kum On me Kamona o Ewa Oahu, ia Ho Yeng ma ka la 11 o Ocatoba 1883, i kopeia ma ka Buke 86, ma na aoao 60-61, ma ke Keena Kop Aupuni, ua manao ka mea moraki mai e hooko aku i ka mana kuai i hoakakaia ma ua moraki la i oleloia, na pona a pau i hoakakaia ma ke kudala akea, ma ke Keena Kudala o E.P. Adams & Co. ma Honolulu ma ka POAONO AUGATE 7. 1886, ma ka hora 12 wakea. Oia hoi na hoolimlima elua o kehahi mau aina kanu raiki maikai ma Kalauao, Ewa, Oahu, me na mea kanu maluna iho o ia mau aina, na holoholona a me na pono p@hana a pau e pili ana i ka mahiai. No na mea i koe, e ninau ia Ashford & Ashford na loilo o Ho Yeng.

            Mea Moraki Mai.

      Honolulu Iulia 20, 1886.

            E.P. Adams & Co. Luna Kudala.

2087-4t

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPO

NOPONO WAIWAI.

 

UA HOOKOHU PONO IA MAI KA mea nona ka inoa malaho iho nei i Lunahooponopono no ka Palapala Hooilina i pakuiia o MARY F. LINDSEY o Waimea, Hawaii i make; a e hoike ana keia hoolaha i ka poe koi aie, e waiho mai i ka kakou mau koina me na hooiaio kupono, in ma ka moraki a ma kekahi mau ano e ae paha, i ka mea nona ka inoa mahalo nei iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole pela, e hoole mau loa ia lakou. A oka poe a pau i aie aku i ka mea make i oleloia, e hookaa koke mai i ena hana, Helu 27, Alanui Kalepa, Honolulu.

            J.M. MONSARRAT.

      Lunahooponopono no ka Palapala Hooilina i pakuiia o Mary F. Lindsey.

      Honolulu, Iulai 31, 1886            2087-4t

 

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

 

KA AYER     Laau Sasparila, kai kaulana a hilinai nui ia no ka hoomaemae koko, ma na wahi a pau o ka honua, he aneane 40 ma kahiki i hala ae nei, a ua lawelawe nui ia hoi iwaena o na oihana lapaau.      O keia

 

LAAU SASAPARIAL, no loko ae ia i ke aa Sasaparila Honedura maoli; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa laau a ae, a me kekahi mau mea no loko o ka honua a me ka hao.

 

HE koko inoino a nawaliwali anei kou? Ua a wili pu anei me na ano mai ikaika? A ua hui pu anei me na wai awaawa hoopehu?

Na keia

 

LAAU e hoomaemai ia mau mea ino pau, a maikai. O na kauka lapaau a pau o Amerika i like i ke ano o ka AYER SASPARILA, ua olelo lakou, aole he mea maikai e ae no ka hoomaemae koko ana mai na mai i awili pu ia, aka o keia wale no. No ka

 

HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hookahua pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ano mai i ikeia, o ka Ayer Sasaparila wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamus. Ae o kekahi ano laau e ae. O ke

 

KOKO ino hakuhaku, a nawaliwali hoi kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana i keia Laau Sasparila A Ayer. He maalahi a he

 

MAIKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma'i, hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pui i kona holo pono ana ma na ae. He lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau a ae.

 

A HILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana oke koko, hoomake pu ia na ma'i, a pela aku. He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha wahahee wale ia mahlo o na inoa lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holookoa, maluna o ka

 

Ayer Laau Sasaparila.

 

HOOMAKAUKAULA

 

@ J.C. Ayer & Co,. Lovall, @@@@.

 

HOLLISTER & CO.

 

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

 

Helu 100    Alanui Papu, Honolulu

2086-tf

 

 

NA HOOLAHA HOU

 

A HA HOOLOLOKOLO KIENIE O Ko Hawaii Pae Aina. @ ponopono Waiwai. Maka hana o ka @ o EPHRIAM KUPELE o Waikia @ Honolulu, Ohau, i make. Ma ke @ o ka Lunakanawai Nui JUDD.

      Ma ka heluhelu a me ka wai@ ka Palapala Noi a me ka Papa @ NAKONA KUPELE Lumah@ o EPHRIAM KUPELE @ apono ia na hoolilo he @ na mea i loaa mai iaia he @ mama a e apono ia kela maou @ ia e mahele ia na waiwai e @ lima i na mea i kuleana @ oia a me kona mau hope mai @ ana ma ia ano.

      Ua kauohaia o ka POALUA @ SEPATEMABA, W.H. ISSO, @ o kakabiaka, imus o us Luna@ ma ke Keena ma ka Hale H@ Honolulu, oia kai a me ka @ no ka hoolohe ana i ua Noi @ Papa Hoike i olelo ia, a o ka poe @ ila e hele mai a e hoike @ kumu io ko lakou, e ae ole @ malaila e hoike mai aina hoike @ kumu io ko lakou,  e ae ole @ malaila e hoike mai aina hoike @ leana maloko o ka waiwai olelo @ kauoha ma ka olelo Hawaii, @ e pa @ ke Kuokoa he nupepa i pa @ Honolulu i ekola pule mamua ie @ nawa i olelo ia no ka hoolohe @.

      Kakau i ma Honolulu. @ Argate, M. H. 1886 A. @. JUDD

            Lunakanawai Nui o ka Aha K@

      ikea: Henry Smith,

            Hope Kakauoleia @

 

A HA HOOKOLOKOLO KA@ Apana Ekulo o ko Hawaii @ ma ka hooponopono waiwai.

      Ma ka waiwai o DANEiL KAAWA Hilo Hawaii i make ka@ ole @ S. LYMAN Lunakanawai Kaa@ Ekolu.

      Ma ka heluhelu a me ka wai @ ka Palapala Noi a @ KUHIA o Hilo, Hawaii e hoia @ DANiEL KAAWA (k) no Kuh@waii, ua make kauoha olenia Hilo, Hawaii @ ka la 29 o iulai M. H. 1880. @ haawi ia ka Palapala Hookoha @ nopono Waiwai.

      Ua kauohaia o ka POALL @ o SEPATEMABA M.H. 1886 @ i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi @ oua Lunakanawai la, ma ke Keen@ kolo o keia Aha ma Hilo, Hawaii @ nawa a ma ia wahi no e nele mai @ pau i plii e hoike mai i ke kumu@ oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua no@ Hawaii i okula pule ma ka Nupepa @ ma Hononlulu.

      Kakau ia ma Hilo, Hawaii ka Hawa @ Aina, Augate 5, M.H. 1886

            F.S Lyman

      Lunakanawai Kaapani Apana @

2089-3t

 

AHA HOOKOLOKOLO KIENIE Ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai HONUAKAHA (k) o F.wa a me Honolulu Oahu i make kauoha ole. Ma ke @ oka Lunakanawai PRESTON.

      Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a William R Ca@ @ Kahu o ke kino a me ka waiwai o ha mea make, e hoike ana ua make kauoha @ NUAKAHA (k) i oilloia ma Leleo, Honolulu i ka la 26 o iune, M.H. 1886, @ ana e hoopukaia ka Palapal Hooko@ Hooponopono Waiwai no MUA (w) ka @ mare a ka mea i make.

      Ua kauohaia o ka POAKAAI ka la @ PATEMBA M.H. 1886, ma ka hora @ kahiaka, oil k manawa i kohoia no ka @ lohe ana i ua noi la imua o ua Luna kanawai @ ma kona keena, make Hale Hookolokolo me Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahine, e hele mai ai na mea a pau i pili ie hoike @ ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakor e ae ole ia ai ua noi la. Ao keia kauoha @ lihaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma@ o ke Kuokoa he Nupepa ma Honolulu.

      Kakauia ma Honolulu, Augate 12 M.H. 1886. EDWARD PRESTON

            Lunakanawai o ka Aha Kieke.

      ikea: Henry Smith,

            Hope Kakauolelo. 20@

 

      AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Ekolu o ko Wawaii Pae Aima Ma ka hooponopono Waiwai. --- Ma ka Waimai o D. KAAWA, no Hilo, Hawaii i make.

      Ua heluelu ia a ua waiho ia ka Palapala Noi a JOSEPH NAWAHI, ka Hope o D KAAWA he Kahu malama no na waiaie o @ KELA (w), MELE (w), me Kapahu @ mau keiki oo ole, e hoike ana, ua make @ o D. KAAWA ma ka la 29 o Kulai, M.H. 1886. Nolaila, ke noi nei e hookohu ia i @ malama hou no na waiwai o keia mau @ e apono ia ka hoike hope a D. KAAWA @ hookuu aku iaia me kona hope mai @ Oihana Kahu malama waiwai aku. Noia@ ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka PUALUA, oia ka la 14 o SEPATEMBA, 1886 ka hora 10 kakahiaka, ma ka hale hooko@ ma Hilo, Hawaii, oia kahi me ka manawa i cehi ia no ka hoolohe ana i ua noi la me @ mea kue ke hoike ia.  F.S. LYMAN,

      Lunakanawai Kaapuna

      Hilo, Hawaii, Augate 5, 1886. 2080@

 

AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina Ma ka hooponopono Waiwai. --- Ma ka W@ O LAHAINA (k) no Hilo, Hawaii make.

      Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka Palapala Noi a JOSEPH NAWAHI ka Luna@ o ka waiwai o LAHAINA (k) no Hilo Hawaii i make, e noi ana e apono ia kona h@ia hope, a e hooholo ia ka waiwai i na @ a e hookuu ia oia me kona hope mai ka @ hana Lunahooponopono aku. Nelaila, ua ka uoha ia na mea a pau i pili, o ka POALUA oia ka la 14 o SEPTEMABA, M.H. 1886 ka houra 10 kakahiaka, ma ka bale hookoleko o ma Hilo Hawaii, oia kahi me ka manawa koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la. @ mea kue ke hoike ia. F.S, LYMAN

            Lunakanawai Kaapuna

      Hilo, Hawaii, Augate 5, 1886.       2084@

 

OLELO HOOLAHA

 

OMAUA O NA MEA KONA NA inoa malalo nei ke hoole aka @ i ke kuai ana a KEOHO (w) o Kauiuweia o Honolulu, Oahu, ika hapa kuleana @ Oahu, mak Kuleana o PUHIPAKA (k) make kauoha ole. Oiai, o maua kekahi @ pilikoko o PUHIPAKA i make, a no ia @ mu, aole i mana kela kuai ana a @ me kekahi mea dala, oiai o maua ke@ mea mana maluna o ka aina a me @ waiwai o PUHIPAKA i make ma Honolulu, Oahu

      Omaua me ka @

                  ARIITAPETA MASIA

                        MASIA MASIA

      Waimea, koolau, Oahu. Augate, 15 1886

2090-2t

 

 

OLELO HOOLAHA

 

E IKE AUANEI NA KANAKA A pau ke nana mai i keia palapala. O @ o ka mea @ ka @ malalo @ apana aina kuleana o AKAA (k) i make, a e waihe ana na Na@, Kaupo, Maui, i hooliloia ia Kamakakea kane kaikawahine @; ke heike aku mei @, ua hoolileia @ eka o ka aina o OHiA @ @, Kaupo, Maui ia KAHOOPII (k), a me ka apana aina me ke ano kuai, --- a hoolilo ia ma ke ano @ aole he mana oia mau hana ana e kekahi mia a @ @ a me na poe a pau i pili i kau wahi e waiho nei i ka mai pupule no na makahiki elua, ewua wale no ka mea mana maluna o @ apana aina a pau i kona wa e @ @ a @ kona wa e make aku ai.

      Owae ne o LEI ke kane @ a

            KAMAKA@ (@)

      Kipahulu, @ Maui, augate 24, 1886

2090-3t