Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 35, 28 August 1886 — HE MOOLELO KAAO NO Edisepa Ferido. KA HIENA KAULANA O BAGALIA KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI O KA Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Edisepa Ferido.

KA HIENA KAULANA O BAGALIA KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI O KA Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia.

Kc Kuhīkuhi Paame Poapou Kimahao, ao ka Lioiu M«nt-

Ht MeeUi * unuAiia n» k*

IKELA tsa kahiko loa, ka wa hoi e omamaiu ana o na hana hookahe koko weiiweii kanawai oie, a me na heopoiuiuhi ana a na hana hoopaha'oha'oa na moeuhane kupaianaha. Ia wa, e noho ana kekahī alii wahine lokoino maluna o ka nohoaiii o ke aupuni 0 Pelekane (Enelani) o Meresetina kona inoa. Ua kaulana a puni ke ao holookoa, na hana ino a keia alii wahine, a ua nut hoi na ieo uwe o na makaainana e hooho mau ana: " l alii hou no kakou " ■ 44 1 alii hou no kakou " ! Aka, aole i ko ka lakou oieio, no ka mea, aoie i make ke aiii wahine a iakou 1 manao ino ai. He eiua ohana alii e noho ana i kela wa, oia ka ohana aiii Lokugela a me ka ohana aiii o Meresetina; a o ka ohana aiii Lokugeia nae, e noho ahi ana lakou maluna o ko iakou mau waiwai ponoi, me ka oiuolu maikai ole o ka noho'na. Oke kumu nui o keia oluoiu ole, oia no ka noho kue-e o ka ohanaalii Meresetina i ka ohana aiii Lokugela. . Aia iwaena ona keiki alii a pau ake

alii Lokugela, hookahi keiki i oi aku Ka nani a me ka hiehie o kona kulana, a ua puni ka aina i ka lone no kona nani a me ka maikai; a o.kona wahi i mahalo loa ia ai, oia no kona oluolu a me kona iokomaikai i na poe pilikia a pau e noi aku ana iaia no ke dala a me kekahi mea' e ae, a ua pili paa aku ke aloha o na kanaka iaia i na wa a pau, a nona hoi ka inoa poina ole i ka iahui holookoa o Heneri. He npi wale ona kaikamahine i koikoi akd i ko iakou mau makua me ka oielo ana aku: E papa, ua makemake au e ii!o o Henen i kane na'u, a na'u waie no oia, aoie na kekahi mea e ae. .. ! Ae nui no hoi na makua ī.heie aku imua o kē aiii Lokugeia me ke noiana aku e iilo o Heneri i kane na ka lakou mau kaikamahine, aka, • aole i ae mai ,ke alii, no ka makemāke oie no o Heneri no ka mare wahine ana. I keia a me keia la, e iohe mau ana ke ahi wahine Meresetina no ka akena mau ia o Heneri no ka ui, tia maikai a mekaolu A'aipahe o kana mau hpaoleio e kaiii ana hoi i ka puuwai o na kaikamahine ui e makaikai aku ana no kona mau heiehelena. He mau kaikaina ponoi no ua Moiwahine ia, o Ludia ame Elieda. O ka hana mau a keia mau kaikamahine i na wa ai a pau a rae na wa noho waiē o ka la, e olelo mau ana laua penei: " O Henen ko'u hoa oleio o -ko'u wa noho hana oie. " A pane ae la hoi kekahi: " O H#»neri ko'u hoa hoiohoio 0 keia ahiahi a pela wale aku.

No keia oieio kuko mau o keia mau kaikamahme, he mea hoonaukiuki loa ia i ka mamo o ko laua kaikuaana alii, me kona olelo mai; hele paha olua a manao nui loa no Hentr««

Ae, euino paha maua, no ka mea, o ka maua kane no ia, wahi a ua mau kaikamahine la.

No ka nai uiuhaa o ko ke aliiwahine naau no keia oido mau ia o Henen no ka ui, noia.Ua, upu ae nei oia e kauoha ia Hencri e pii mai, i ike maka ai hoi oia i koaa naei, no ka mea, he lohe pe peiao wa!e ao kona, koe hoi ka ike ma ka ana \ ko&a nani

Kolaila, i kekahi la, kaooha ae la oia i ko&a kahu kaa e hana ia kona kaa alil a e kii ia o Henen e pii mai i ike mika ia ai hoi ka naei o Aipo. Nolai'a, ua hookoia ke kauoha a ke aliiwahine Memeiiaa; a i ka makaukau ana o kekaa, ua hoio aku !a uakaaalii la i hukiiae aa paa joe i» kahn liohe unu.

i ka hiki ana aka o ke kaa &i» īki home o Heneri, .aia no„ hoi ua Henen U e mmi hana, me kona ni3ftj % belehefena i puia 5 ka oāiii 'ua o!*. Hiki aku la ke kii ma kona ru»i, a hihaiia aku la boi iaia, ua m|kemake ke aiiiwahine ia, f pe e pii no ka ha!e aliiHuii mai la ua Heneii ia a pfnt mai ia, o hoi, a e hiki aku ana &u Oailā iloko o k.i ha*>alua hora maī keia wa akiL Fia kou kaa ke ku nei mawaho x wahi ake kauwa. , f , Aoie, wahi a Heneri E hoihoi oe i kena kaa, a e hiki aku ana 00 au me ko'u kaa. liuli ae la ke kahu kaa a hoi āku U no ka haie o kona haku aliiwahme me ka ukana oleokana kaa. A .

lah i hiki aku ai no ka hale alii, u* puiwa ia ka manao o ke 3khiwahiQS i kona ike ana mai i kona kaa e hoi ne* le aku ana me ka ukana ole. A i kona mau kahu kaa i hiki aku ai, ua pane koke mai 1r oia: Auhea ka hoi ke keiki alii Heneri ? Eia ae no oia mahope mai. Olelo mai nei, e hiki mai no oia ilokō 0 ka hapaiua horx Ia wa i mino aka iho ai ua aliiwahine la a pane mai ia. Ina peia ua j>ono, ē hoihoi i ke kaa. Oiai hoi o Heneri e hoomakankau ana iaia iho no ka hele ana, ua pane mai la kona makuakane. E Henen* ihea oe e heie nei ?

Pane aku la o Henen, e hele ana au no ka hale aiii i ke kauoha a ke aiiiwahine. • Ae. O hele e kuu keiki, a hoi roai iloko o ka hora hookahi) mai noho aku a oi i ka hora hookahi, no ka mea, he ike ana ia na ka poe e hooiauwiii ana 110 ka hewa pohihihi. Ae aku ia o Henen, a puka aku ia oia no ka heie ana Ika hale alii. laia i hiki aku ai no ka puka pa o ka haie alii, aia hoi na puka ua hamama nona, a komo aky Ia oia me kona kulana kilakiia o ke kanaka ui, a ike aku iā oia he ekolu mau kaikamahine e kiei mai aqa ma ka puka aniani o ka hale alii ma ke ano hoomakaieho.

Pii aku ia ua Henen la ma ke alapii aku ana ma ka puka. Ia wa no i oili mai, ai ke aliiwahine Meresetina me kona kahiko piha ake alhiwahine, me ka mino aka ana oke ano hoohie, a kunou mai !a ia HenerL Wehe ae la o Heneri i kona papale, a haawi aku iai kor..i aloha.

Lawe ia aku Ia ua Henen la maloko o.kekahi iumi nani loa, a maiaila laua i nohO īho ai no ka launa kamaiii6 ana, a no ko laua hui malihini ana, me makaikai ana hoi no ko laua' hiona nohda. He oiaio, ua kaiiiia ke ke aliiwahinei kona ike ana mai ia Heaeri, a # wahi a ua aiiiwahine !a iaia iho. E kuhi ana au ia Henen ekauiana nei, o kahi ui ae nei no ia, eia ka he m oia 5 loaa ole'ai kona lua ula ko'u aupuhi ; neu E hiili paha a pau ke aho, aole e loaa he kane i iike me keia HcnerL

Hooholo koke iho ia ua aiiiwahine la e liio o i kane nana, me' kōna hoopuka ole ae nae, aka aia no iioko kah: iai ka makani moewai:

I Eia hoi ke keiki alii Henen "ke kama.iio nei a ke nana pu nei no ka manawa o kana wati e like me ke kauoiia a kona makuakane. A i ka pau ana o ka hora hookahi, ua ku ae la o Heneii a pane aku 1a i ke ! aliiwahine: E hoi ana au, no ka mea, ua pau ae la-ko'u manawa i hookuu ia mai nel Pane mai la ke aliiwahiae. Ae, e

hoi oe, a eia ko'u manao ia oe, a o oe ame a'u maluhia keia. E hoolohe oe i kea ahiahi. a i kani ksi o-Ie ,kapu 0 ko'u hale aiii nei, alaiia, e hoomanao iho oe, aia au mawaho o kou pa e kali ana nou, a ma ia wahi auanei kaua e luana ai 00 ka hoohala ana 1 ka hana nui a loko he ūloha

Kunou aku la ua He»eri la ma ke ano hoopunipuni, no ka mea, aīa oloko o koaa naau ke oielo la. Ao!t, aole au e hiki mai, aole no hoi ia o ke hoa e !at ai ke kaunu ana.

la wa, ku ae I» ke aliiwahme me kona noi aaa aku. Eka ui Henen. Aole he mea haumu, i oa oe e kuioa mai oo ko u muki aloha ana aku ia oe .ma kahi o ka ula ohelohelo e poapoai la m» kou papalina Pane aku o Heuen, e£a mai, e hooko i ke a kpu iini, a muki ae la laua* a W aku ia o Henen me kon* hoihoi, oie 00 keia pi» ana mai ooa, a. wahi aoa i ok\t> iho ai Aole au e pii hou aoa ou keia hope aku.

Oiau o Henen t hoi aku a\ ua luale» hia ma'u-waie kc iluvahine ileko o ke «oh» k«-pouli 00 Henen, ««hookahi ana eoea uluhu» o ka napoo ole iku o ia U nui kooa kiu ana ilmu. I ke ahuht aua iho 'o ui U U, t shi mai i» )ui pouli> « i ke ktm ana oka hoia 9 o ka po, ttā kim « U ki o-t* «1 i komo iho ai ke «liiwahioe 1 konxkoloka holoholo p<\ a iho aku !a fOO kahiana i olelo aku ai u flcn«rv [. Ao Heneii hoi, i kona tohe aaa i ke I kani a ka 0 !e oka hale alii, ua hoi wikiwiki aku la oia no toi* lumi moe, a I moe tku U. Oi kali mai hot ke aliiwahme i ke aau me ka ouinao hoi e hiki aku ana la ka mea a kena suau i aloha -i, eia nae* he ole ka hīki mau Kakali iho U eia.mi »a wahi a. hiki i ka hora 2 o ka waiuao, he ole ka hiki mai. NolaiU, huli ae la ua aiiiwahine U a hoi aku la me ka piha hoonaukiuki no ka hooko ole ia an* o kona makewake, a i ka ho* ra 3 kona hoea loa ana aku no ka haie | iii me kona kino i hele a pulu pe i ke lanu o ke kehau ia.

Haule aku la oia ilum © koru *ahi moe a waiho aku U nia aao he ma'i pihkh hc hiUhila no keia hoohokaia ana, Aole oia i hele aku ao kona i>apa aina ikc kakahiaka ae, hookahi waie no ana mea i |vuie aku ai i kaiu tnau kau«*a oia keia: " E kii aku oukou i ke keiki alii Hcneri e pii pnai, no ka mea, ua mi'i la au i ke aloha nona, i o ko'u ike wile aku no ka hoi iaia lā, oia ka laau la- , paau e ai keia mai. " Ae aku la kana mau kauwa, a kii ia aku la o Henen, a he ole nae ka neeu mai, oiai aole i komo iioko o kona mau hoonoo ana ka manao makemake no ke aliiwahine.

I ka hoi ana mai o na kauwa a komo iloko o ka hale alii, lohe aku la ua aUi wahine la ike pahupahu mai o na ka puai wawae e hele .pololei mai ana i kona lumi (kahi ana e kali ana o ka hi ki mai o ke aloha), hoomanao koke ae la oia o Heneri ae paha keia, no* jjula, owili ae la oia iaia iho me kona kihei moe po a pulou iho la me k« m: no aka ana iho, a pane iho la. Kia ae ua kaaaka palau nei ia'u i ke ahiahi nei, aka e ike ana hoi oe.

Komo mai la kc kauwa a ma ka aoao o ka oioe ku ifio la» a aū oo hoi ke aliiwahine ke moe nei, tnc kooa qianao kuhihewa hoi o ka mea la u ana I ha ai e ku nei ma ka aoao o aia hoi pane iho la kana kauwa iau. E kuu haku alii, ua hoole mai qti o Hc nen aole oia e pu mat an^u 44 Auwe no ka hoi kuu pllikia nui e, ua eha au i ka eha lima ole a ke aloha i pane ae ai ua Uiwahii\p nei maiWko fae o kopa kapa oui oia e pulou ana no. Fane hou mai la ua aliiwahine la me ka leo nawali o. ka mai pilikia loa me ka maalea nui penei: Hele aku nei opkou a peliea kana i olelo mai nei ? Pane aku Ja ke kauwa. Hele aku nei no hoi makou a hahai atu nei no hoi 4 like me kau i olelo mua mai nci t 61elb mai nei ua Kencri 1«« ao!e ona makemake t pii hou mai.

Ae, ua hikl, wahi a ua alii«ahine ala roai la oia mai loko roai o kona mai maalea me na helehe)ena i hele kokohi i ka huhu. f Komo iho 1* oia I kona kapa, kauoha ae la oia i kona maa koa ikaika he*4,ooo ko lakou nui, e kii ia o Henen a e hoopaa ia o« iloko o ki hale paahao.

I ka lohe ana o kona mau ko» i kei* kauoba # ua kii'koke ia aku la ua Hencri la a loaa i kona haie, » hai ia aku la iaia. lu lohe. E lawe ia ana 0« UO kl hak paahao 110 kou hoole i ka oielo kauoha a ke aliiwahine. I ka lohe ana o Hcri<ri i keu mao oielo a roe kona ohana alli 2 pau, u* olowalu like roii la ka. ?to o kona ohana me ka olelo ana " kcfai ino maoll oe e Heneii," heaha la kou mea hooloh» ole i ka ofelo a ke aliiwanine, a poioe no oe a e pono he hoole kauoha.

Huli ae U o Heneii a pāne aka la i kona ohana a pau. Ua kuhihewa ou kou a mai manao ino mai oukou ia u no ka mea, ht wa pokole ko u me oukou a nalo aku au no ka «ina moeu* hane'olU m*kt t po ka adle au e ae ana t ike Tka maka o keīa aluwahme, a e hoi oa na p*a o kona home. OKI aku hol ka hiku a'maua E&iloko o'ka o male. Kefki naanpo» keiki pupule. wahi ana kor o kooa ohana. Uwsno iMklawe ia aku U o* Heoen la no k*