Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 37, 11 September 1886 — Page 1

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Alika Terao
This work is dedicated to:  Ia Ko'u Makuahine

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXV, HELU 37. HONOLULU, POAONO, SEPATEMABA, II, 1886. NA HELU A PAU, 2093.

 

JOSEPH WILLIAM KELIIKOA

 

@ a he kokua a he pale, a he @ Hanawai i lana no au ma ke kokua a me

 

W R. KAKELA

 

A he Kokua ma ka Kanaw

He Luna Hooiaio Palapala

 

Ap@nA. (AKONI)

A He Kokua MA KE KANAWAi

He Luna hooiaiu Palapala

Kona Hana: Ma ke Kuena Loio Kuhina

 

S. B. DOLE

LOIO LOIO LOIO

He Luna Hooiaiu Palapal

Ka na Hanu Helu 15 alanu Kaahumanu

2070. ly.

 

CHAS H PULAA

@ HE KOKUA MA KE KANAWAI

A e Loaa no au ma Honokakau. Kohala Akau, Hawaii.         2001-tf

 

C H. Brown

Ho A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A he @ hooiiao palapala no ka mea kupuni o Oahu

Kuena Hana: Ma alanui Kalepa

tf.

 

KINNEY & PETERSON

LOIO, LOIO, LOIO

KEENA HANA: Hela 15 Alanui Kaahu@, Honolulu

 

W. C. AKANA (KALAUKI)

He wahine i nuhi olelo oia ka olelo Puke @ka olelo Hawaii. Ua makaukau na hoi ohana i na palapala Kuai a Hoolimalima a pau ai @ maiaona o na Pake a me na kanaka Hawaii. F. Loaa no au ma ke Keena helu i alanui noi ma kahi e kakoke ana i ka maupoo Haalilianuanu.

 

RICHARD E. BICKERTON

(P@kekona)

 

@ a he Kokua ma ke Kanawai

Kona Hana: Maloko o ka Halewai hou

tf.

 

EDWARD F. HOPKF

 

E oia a he kokua ma ke Kanawai

Keena Hana: Aia ka rumi helu o, malu ma @ o ka hanako o ka Ona Miliona @ Block) 2072 @

 

J. A. MAGOON (Makuna)

@alo A HE KOKUA MA KE KANAWAI

KEENA HANA, HELU 42, ALANUI KALE@A KOKOKE I KE KEENA O Pekekona.

tf.

 

ASHFORD & ASHFORD

He mau lau@, Hookuka. Pale ma ke Kanawai. ka @ luna Hop@ a me ka hana ana i na Palapala Hoolilo.

@

@

@ Ha@a Helu 21. Alanui Kalepa. Honolulu Hale.    2082-1y

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA

Loio a he kokua ma ke kanawai

He mea Unumiolelo ma ka Olelo

Beritania a me ka Olelo Hawaii

Keena hana me Alanui Kalepa, Honolulu. Maluna ae o ka Hanako o Hihapu ma 1vp.

 

J. HALEAKALA BARENABA

He Loio a me Kokua ma ke Kanawai

Ma ua Aha Hoomalu a Apana a he Agena Hoomaiaio Palapala Kpa mawaena o na hakii a me na kauwa no ka pana o Waialea Oahu @ no au ma Kauaula Waialua, a i ole ma om@lelu nei.                      2075-1yr

JAMES M. MONSARRAI

Loio a he Kokua ma ke Kanawai

He lono Hooiaio Palapala

F. la na ia no na Palapala Kuai. Palapala Hoohimahima a me na palapala pili kanaai e me ma ka olelo Hawaii Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

Keena Hana: Alanui Kalepa.

GEORGE P. KAMAUOHA

He Loio a he Kokua ma ke kanawai.

-a he mea-

ANA AINA

E loaa ao me Kohala Aku, Hawaii, 2091-1y

 

Ulesia S. Kalani

Ea umikumamalima o na

Peresidena o Amerika

E mea i kapaia

Ka A Iihikaua kaulana loa Hoko o ke Kaua ullainahi Kuloko o ka Akau me ka Hema.

_______

 

Ke Kaua Huliamahi

 

            Ua hele makaikai aku o Kenela Kalani i na Kauhale o Nasevile a me Konesevile, e nana ana i ke kulana hele aku o kona mau peali ke maki aku oia no ka hema i na la pokole. He mau mahina anu aku keia o ka hooilo a pahoa mai, aka, ua hoolilo o Ka'ani i ko lakou ino i mea ole, a ua komo kino aku oia i ka ino o na kuahiwi no kauhale o Luisavile. O kona hele kino maoli ana a ike pono oia i ka waiho ana o ka aina a me na kulana, he mau kokua nui loa kela nona ina ka loaa mau ana iaia o na kaua lanakila mamuli wale no o kona hoolilo ana i ka manawa, he hana iloko o na wa a pau.

            Ma kahi kauhale o Lasmetona, ua hoio ae la ka lono iloko o ke kulanakauhale iloko o ka pokole loa, ua hiki mai o Kenela Kalani ma na mokuaina mai o ka Akau no ka mokuaina o ka Hema, a oia hoi ka wa a na kanaka i haiamu ae ai i ka hotele kahi a Kalani i hiki aku ai no ka hoomaha ana. He po ia no ka uluaoa nui o na mea a pau, me ke ake nui, e ike wale aku i ke Kenela opio nona ke kaulana a lakou i lohe wale ai i na la mamua aku, a e lohe ia ana ko lakou leo e kahea ana.

            "E haiolelo mai! E haiolelo mai!!"

            O na leo keia o ke anaina kanaka nui e kahea nei ia Kalani e haiolelo mai oia iluna o ka lanai nui o ka hotele. a o ka mea keia i olelo pinepine ia i ko Kalani mau @la, he mea keia nana i hiaai ole o ka haiolelo ana imua o ke anaina akea, a oia kana i pane aku ai, ia Kenela Coombs o kona mau ukali, nana e kamailio aku i ke anaina kana ka nui kona hapa, a penei kana olelo ana aku:

            "E na keonimana-ua olelo mai nei o Kenela Kalani ia'u e hai aku ia oukou, e kala mai oukou iaia no ka haiolelo aku: no ka mea, aole oia i haiolelo mua, a aole no hoi oia i ike ia mea he haiolelo, a aole no hoi ona makemakke e ao i keia mea he haiolelo

            I kona wa i haalele ai i keia wahi i kekahi la ae, ua kamoe hou aku la kana huakai no ka Hema, aka, loaa e mai la nae kekahi leta mai kana wahine mai, ua mai ia kekahi o kana mau keiki, a ua holo ae laua no St. Louisa a no ia kumu, ua hoololi ae la o Kalani i kona alahele, a holo pololei aku la no laila, a kiki aku la he elua la mahope iho; a i kona wa i hiki aku ai ilaila ua like a like ka uluaoa o na kanaka e like aku la me kela mau kauhale mua aku la.

            Iloko o kela la, ua hui ae la ka lehulehu kanaka nui i kela la, a hooholo ae la lakou e malama ia ana he ahaaina nui no ka pahola ana aku ia Kalani, a o ka palapala kono a lakou i hoouna aku ai ia Kalani, oaia kana i palapala hou aku ai i na komite o ka ahaaina penei:

            "O ka oukou palapala kono ia'u e hele aku i ka ahaaina nui e haawiia ana no ko'u hanohano  e na kupa o Sana Louisa, ua loaa mai nei ia'u i ka la inehinei. E hai aku au i ke kumu nui o ko'u hiki ana mai i keia kauhale, oia no ka loaa ana o kahi o ka'u mau keiki i ka mai aka, i ko'u wa i hiki mai nei ianei ua hui iho la au me ko'u ohana ua palekana lakou e like me na hoike a ke kauka. O ko'u hoohala ana i kekahi mau la pokole i ke kulanakauhale nei. aole paha ia e oi aku ana i ka la mua o keia pule ae, no ka mea i ka la apopo, ua pilikia ia au: ia la aku no, ua pilikia ia no: a ua manao au. Aole paha e loaa ana he wa kupono e ae ehui aku ai me na keonimana o Sana Louisa."

            O keia leta a Kalani i palapala aku ai na ke komite o ka ahaina o Sana Louisa, ua hana iho la no lakou i keia ahaaina nui, a i ko lakou wa i makaukau ai, ua pahola koke aku la lakou ia lono ia Kalani, e poloai aku ana iaia e kipa mai a hoolauna ae iaia iho me na kupa o Sana Louisa, a nolaila, i ka wa i makaukau ai o na mea a pau. Ua hiki olu ia Kalani ke pale i ke noi a na keonimana o Sana Louisa, a nolaila, ua hele kino maoli aku la ona i ka ahaaina no ka po hope loa, a huli hoi aku no kona akahele makai i ka Hema.

            I ka wa a na mea a mau i noho iho ai maluna o ka papaaina. ia wa i ku ae ai kekahi o na keonimana a haawi ae la i ka huaolelo mua loa no ka inu ana i ke ola o ka lakou malihini hou Mekia Kenela Klani. a iloko o ia manawa i ku like ae ai na mea a pau a inu ae la i ke ola o ke Kenela, a kani koke mai la no hoi ka Bana me ka puhi ana i ka leo mele lahui o Amerika. a ik ke kuu ana iho o na mea a pau, ku hou ae la o Kalani iluna, a pane aku la i ke ana ina i keia mau olelo:

            "E na keonimana--aohe a'u mea e ae e panai aku ai, koe wale iho no o ko'u hoomaikai aku ia oukou a pau loa"

            Ma ke ahiahi melehulehu o ua la laua hele ia mai ola e na poe himeni o na kanaka opio i ka hotele a he lehulehu hoi on na kanaka e kahea ana mawaho o ka hotele i ka wa e kuu iho ai ka leo himeni-

            "E haiolelo mai! E haiolelo mai!!"

            Ua hoomau ia mai keia mau huaolelo i ke kupinai no kekahi mau minute loihi, a no ka hiki ole ke hoohala ia aku e laa ko lakou kuhea mau mai, pane mai la kekahi o ko Kalani mau hoaloha iaia, e pane aku oia , aole e hiki iaia ke kamailio ma ke ano haiolelo, aka, ua hiki iaia ke hakaka no ka pono a me ke kuokoa o ko lakou aina.

            "Aole paha he pono na'u e kamaiho aku pela-na kekahi mea okoa e ae paha," wahi a Kalani i ka mea nana  pane mai pela.

            No ka emi ole o na leo e kuhea mau mai nei ia Kalani e ku aku oia a haiolelo aku, nolaila, hele aku la oia a mamua, pono o kona mau ukali, a ma kahi hiki hoi i ke anaina kanaka nui ke ike mai iaia, pane aku la oia me keia mau olelo pokole:

            "E na keonimana-o ka haiolelo ana imua o na anina akea, aole ia o ka'u hana. Aole loa au i hoao e haiolelo iloko o ko'u ola ana, a aole no au e lilo aku ana i mea haiolelo. No ko oukou akoakoa ana mai ne i keia ahiahi, ke hoomaikai aku nei au ia oukou a pau."                                                (Aole ia Pai@.)

HE MOOLELO KAAO EEHIA

 

--NO KE--

 

Keikialii Romura,

 

(Ka Puuwai Liona)

 

            Ka mea i kapaia, ka Opuu Rose o na kihapai me ka Puuwai o kona  Lahui, a o ka manu. Aeto hoi o na Kualono a me na Ululaau anoano o Alegeria he iI wikani no naau i hala.

 

Ka Hookalakupua o ka Makakila.

----

 

            Ua Pane Koke ae la no ua Sepa nei, "E huli hoi hou aku kaua i hope e luku aku i na poe ino, ka poe haoi i hooholo ai e kau ia au maluna o ka lio lapuwale, e pepehi a make iaia. a i kela kauka ino lapuwale hoi, e okioki liilii iaia, i uku no kana mau hana hoopunipuni maluna o'u. a e aoho alii iho auanei kaua maluna o ka aina a pau me ka hanohano nui."

            Pane aku la kona pokii Edine iaia. "Mai hoi hou aku kaua i hope i keia manawa o make kaua, aka, e noho iho no kaua maloko o na ululaau, me ko kaua hele ana ma na wahi a pau e loaa ai ia kaua he mau kanaka, alaila, e lawe mai ia lakou a malama iho me ke ao pu aku ia lakou i na ike o ka oihana maita powa o na ululaau, a e lilo kaua i mau haku alii powa no keia mau lalani kuahiwi a me keia mau ululaau, a i ka wa pono e kii aku auanei kaua a kailii mai i ka aina o ko kaua makuakane, a ia wa e kau aku ai kaua i na hoopai weliweli maluna o kela poe ino, oiai, ua noho lakou me ka palaka a me ka nanea ia mau la, aohe akamai nana e hoopakele ae ia lakou mai ko kaua mau lima aku a me ko kaua mau kanaka, a i keia wa la, ua makaukau mau ko kaua makuakane a me ke aupuni i na koa, a oia ko'u mea e kanalua ala, e make ana no paha ia kaua kekahi heluna o na koa, a ina kaua e paa, he oi loa aku ia o ka mainoino o kaua ke paa kaua nolaila, e ae mai oe i ko'u manao.

            "Ke ae aku nei au i kau e kuu pokii, a ke kali nei au i kuu inaina wela no ka la e hiki mai ana, a'u e kau aku ai i ka hoopai weliweli a me ka mainoino maluna o ka poe a pau nana i hoahewa ia'u, a e hoonele aku hoi i ko kaua makuakane ino a me ka lapuwale i ka nohoalii a e helu ia oia kekahi o ko'u mau enemi ino, a o kela kauka ino a me kela naita lapuwale, o laua auanei ko'u mau enemi makawelawela a e haehae no au ia laua me he kao keiki la."

            Ua napoo iho la ka la malalo iho o ka ili o ke kai, oia ka manawa a ua mau opio ala i hookokoke hou aku ai ma kahi o na lio, a wehe ia ae la ka noho o kekahi lio, a o ka lio ahiu o ke keiki Sepa ua ku malie aohe oni, a ke hamohamo ala ua opio puuwai tiga ala o na ululaau, a maloko o kekahi piha-a laau laua i hoaumoe iho ai, me he ala o ko laua hale ahi no ia.

            E na makamaka kuilima o ko kakou nanea, e waiho iho kakkou ia Sepa a n e kona pokii Berenia e hana ana i ka laua mau hana akamai nui wale, oia hoi ko laua hopuhopu ana i na kanaka e maalo ae ana ma ko laua ala, a e huli ae hoi ko kakou nanaina maluna o ka Moi Robona a me kana wahine, oiai laua iloko o ka hauoli nui no ka nalo ana o na maka o ka laua keiki lima koko nui wale.

            He nui a he lehuleu na la o ka noho piha hauoli ana o ka Moi a me ka Moiwahine no ka nalohia ana aku o na maka o ke keiki ahi Sepa mai o laua aku; aia hoi, i ka piha ana o na mahina eono mahope mai, ua ike iho la ka Moiwahine i kona ano hapai, a no ia kumu i pane aku ai oia i kana kane, i ka i ana, "Ke ike nei au ua hapai ia au, a me he mea ala, aole paha e hala ana ia'u he mau mahina ma keia mua aku e hanau ai no au." Pane mai la kana kane, "He oiaio anei kena au e olelo mai nei," "Ae, epla ko'u manao."

            No keia mau olelo a kana wahine imua ona, ua lilo ia he mea hauoli nui nona , a pane ae la oia, "o ka hooko ia ana no keia o ka wanana a ka Moneka Hesana i kamailio mai ai ia'u" Ua huna loa ka Moi i keia mea hou ano nui ana i lohe ai mai kana wahine mai.

            I ka hala ana ae o kekahi mau mahina mahope mai, a o ka hiki pono ana no hoi i ka manawa a ka Moneka Hesana i wanana mua mai ai i ka Moi, ua hoopilihua ia ka manao o na mea a pau a me ka Moi pu no hoi kekahi, i ka holapu ana mai a ke ahi uwila maluna o ka aina, e holopapa ana ma o a maa nei o na palena waho o ke kulanakauhale, e ku-i ne-i nakolokolo ana hoi ka leo o ka hekili, a i kokua pu ia mai hoi e na kulu paka-ua o Kulanihakoi. He mau la mahope mai o ka hoikeike ana o keia mau ouli; aia hoi, ua hoopihoihoi ia ka manao o ka Moi, i kona ike ana aku i ka oili ana o kekahi mea kupanaha mai loko aku o ka puhaka o kana wahine, aka, ma ko ianei hoomaopopo iho, o "Ka nani o Aipo, e uluwehiwehi ia ana e na liko pua o ka wao," aka, oiai oia ike pono iho ai he mau apanapana koko ke waiho ana, ua owili ae la oia i ua mau apanapana koko la iloko o kekahi kawele a lawe aku la e kanu e like me na kuhikuhi a Hesana i hoike ia ma na helo mua o keia kaao: a ma kapa o kekahi auwai e kahe pololei ana iwaena o na laau hua o ke kihapai o Hesebona i kanu-iho ai ka Moi i ua puolo ala, a huli hoi aku la no ka hale alii. Aia no ka Moiwwhine maloko o ua keena la ana i hanau ai. A oia iho paha keia mau wahi lalani mele:

            "Nani ke ala he keiki na Kamahao

            Ke Hiiia mai la e ka wai o Luakini

            E hoopoluluhi ia ana e na wainaoa o kehau."

            O ka leo mana o Hekili aole i akakuu mai kona leo e kalahea ala. a he hookikina mai la hoi i na huna ahi lalapa o ka uwila i kokua hope ia mai e na wiliau makani puahiohio, e nu ana maluna o ka aina i panai ia mai e na kulupakaua-koko e lokoku mai la i ka lwea, a no ia mea e hookikina mai la na kupua i ko lakou mau Elele e imi aku a loaa ua keiki la a e pepehi aku a make iaia, e lawe a hoolei aku iaia maloko o ka punawai kupua o Lete, ma ka aina o Sinaba o ke kupua Lukina, (he aina ike ole ia) a i hoike ia mai ma keia nanea, aia ua aina la iloko o ke kolu o na poepope honua, aole hoi iloko o keia poai honua a ko kakou hiwahiwa e hooipo nei, a me kakou pu no hoi, a ua hoike ia maleko o keia moolelo, ehiku ka nui o na poai honua a iloko o keia mau poai honua he nui na kupua e noho ana me ka mana maluna o na aina he nui, a kakou e makaikai aku ai, a ma keia mua aku o ko kakou nanea nani lua ole a ko oukou mea kakau e hoikeike aku nei ia oukou mau puuwai a haale i ka lau o ka hau.

            I ka hala ana ae o na la ehiku nole iho la na ehaeha a me na poluluhi hanau keiki maluna o ka Moiwahine  a aia oia maluna o ka papa uwea kalil i hoonanea ai, e kukui olelo ana hoi me kana alii kane aoha mea a pau e pili ana no ke keiki aku @ alo la i kea nu o na kuahiwi a e kala hoi i ka mapu ma kea la o @ lau-ae o ka wao i ka polikua po@ o na owawa kulipoli o Kel-Sono e leha ae ana hoi in a p@ i @hiia e ka haou o na mauna o Lo@ (Kilesatia) a e makaikai iho ana in awe malie a na wai kulipolipo o kekahi kahawaie kahe noii ana non aka inoa a kona luaui hanai i puana mai ai o Enegeti, no ka mea o keia kahawai oia ponoi no ke kumu o ka wai e kahe la iloko o ka malawaina o Enegeti, a e hoopulu la hoi i ka aina a paou o Ausuria (oia o Figalisi.) Oia na Moi e haihai olelo ana ua hoomanao ae la ka Moi no na mea e pili ana i ka puolo ana i kanu aku, ai a no ia mea i ku ae ai oia a hele aku la e makaikai, a oiai oia i hoea aku ai ma kahi ana i kanu iho ai, he mea e ka hauoli lua ole o kea lii i ka ike ana aku ma kahi ana i kanu ai ua kupu ae heohia gula e muo ae ana kona maul au anapanapa. Auwe ka nani e@ wahi a ka Moi a puana ae ai me ka leo malie i like me ke ahe kehau o ka wanaaao, a ua nihue ia aku la ka puuwai o ke alii, no ua kumu ohia gula pahaohao la, a no ia mea i hoi awiwi aku ai ka Moi a hoouna aku la i kana elele e kukala aku ma na pea a pau o ka aina i na kanaka Akamai i ka hamo puna kalai pohaku a me uhau ana, ka poe Akamai i ka hana pohaku mahala ka poe hoohee hao a pau, e hele mai.

            O keia mau mea a pau oia ka ka elele i lawe hele aku ai e kalaana ma na wahi a pau o ka aina, a no ia mea i ku ae ai ua poe la a hele aku la no ka halealii, a i ka wa i akoakoa ae ai lakou ua loaa he ekolu tausani, poe akamai i ka hamo puna, hookahi tausani poe akamai i ka hoohoe hao, 3,000. poe akamai i ke kalai pohaku, a he 800 poe akamai i ka hana pohaku mabala, a ia wa no i haawi ia aku ai ke kauoha e hanaia i pa nui e moopuni ana i ke kihapai o Hesebono nana ke apupuni he 45 mile, a e hana @ i oi ka pa ma ke ano opaka, nona ke kiekie he 2,640, anana, (oia hoi he 3 mile) a me ka manoanoa 600 kapuai, a nona na puka he ekolu wale no me na inoa pakahi i kapaia ka puka mua "Veiona" ka lua o ka puka "Nani" (oia hoi o puka gula) a maluna iho o ua pa la i kukulu ia iho ai na hale kiai he 12 a no lakou na aleo e oni la iloko na @ ua kuahaua ia na lahui a pau e lawe ana i na pohaku mamora, phaku ula a me ka mabala keokeo, a ke nana aku i ua pa la mea e kamahao o kona hana ia ana, a ua like kona ano ke nana ia aku me kekahi komo opaka i hana noeau ia, a ua lilo ua pa la i mea hoopahaohao i ka noonoo o na mea a pau. e hana ana i ua pa la, oiai aole loa lakou i ike a i lohe i ke kumu i homai ai ua pa nei

            E na hoa, aia iwaena konu o ua pa la i ulu iho ai na kuiau ohia gula la a ka kou e makaikai aku ai @ keia mua aku. I ka manawa i @ ai ua pa la me kona puka @ i @hinohi ia a nani na paia a hoono@ na kiai alailai, akahi no a baiia, aku i na me a pau ala he @ @ @ loa maloko o ua na la, oia hoii he ohia gula: He gula na lala a me na lau, a na ia me i kono aku i na mea a pau e makaikai aku ia loko o ua pa nui la e poai la i ke kihapai pua o

            "Orine Hama"

            Ka mahinaai i piha i ke pahaoha'o

            I ka hala hou ana ae o na la hou ehiku mahope iho i makai hou aku ai ka moi, a oiai oia e koko@ @ i ana, ua ike koke aku la oia i @ @ laau ohia ua kiekie loa no@ ulu ana, a no ia mea i hele aku ai oia e makaikai hou, a o ka me kupanaha loa, o ka hikiwawe loa o ke kupu ana ae 'a kiekie (A oili hou aku.)

 

HE MOOLELO KAAO NO

 

Edisepa Ferido.

--

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

 

Ka OIAI I O NA MEA HUNA POHIHIHI

 

Ka Aina Lewa Pa'oao'aao  O Mauna Seria-

---

Ke Kuhikuhi Pueone Poupo Kainahea a o ka Liona Hanu Mehu Pololei

---

He Moolelo Emelani i unuki@a  no ke K@ohea

---

            O EDISEPA Ferido ia, ka mea nona keia nanea a kaua e hoo maee aku nei i kona mau la kinohi.

            Maanei e wehewehe aku ai kou mea kakau no ka moolelo pokole o Edisepa.

            O ko Edisepa wahi i hanau ia ai e kona mau makua, aia no ia mawaena o na awaawa elua o Belemona a me Anehata, aia malalo a mawaena o ua mau awawa la he wahi kula palahalaha nona paha na mile he elua ka loa a he mile ka laula, aole hookahi laau ulu nui a loloa malaiia, aka he mauu wale no a me na laalaau liilii, a ua kapa ia ka inoa o ia wahi kula palahalaha, o Bagalia ke ole e kuhihewa ko oukou mea kakau, ua mau ia inoa ma ia wahi a hiki i keia la.

            Ua hanau ia mai o Edisepa e Ferido kona makuakane a me Remema ko na makuahine, o ka hana a Ferido i kona mau la opio he hele i ke kaua; mai ka 15 o kona mau makahiki kona komo ana iloko o ke kaua, a hiki i ke 40 o kona makahii a oi, ua mahaka aku la oia mai ke alo aku o kona @ kaua, no kona oki malu ana i ke poo ke alii Rodela, ke kupunakane ponoi hoi o ke kaikamahine alii Meresetina, a ua huli ia oia iloko o na makahiki he 15 aole nae he loaa iki, a hiki mai i ke ia wa he kanaka kino ikaika oia, a he akamai hoi ma na mea a pau e pili ana no ke kaua, a o ia mau ike ona a pau ua moni wale ia no ia e Edisepa, a oi pakela aku no oia ma ke ikaika o kona mau lala a me ka hopo ole ma ke kau i na lio ahiu, a no kona mau hiona nani hoi, e hoomahie wale mai na kaikamahine Ui a pau me ko lakou hoomaka @eho ole ia aku.

            O ka hana mau hoi a Edisepa i kona wa he 20 makahiki, o ke kau lio mau i na la a pau, a ua like ke kikala o ka lio ahiu iaia, me he noho paipai la nona, a i kela a me keia hera 4 o ka wanaao, e kau ana oia maluna o kona lio ulaula nona ka inoa "Malamalama anapu" a holo aku ia oia no ke kulanaauhale a kaapuni ae la no na puni 2 huli aku la oia hoi no kona Home kuahiwi, pela mau iho la ia e hana ai i kela a me keia kakahiaka, a o na mea hou a pau o ke kulanakaahale e pau ana ia i ka ike ia, a me ia ano i ike ai o Edisepa no ko Heneri pilikia. Aole nae i ike o Haneri ia Edisepa pela hoi o Edisepa ia Heneri.

            Ua ike ae la paha oe e ka mea heluhelu i keia, a e nana aku kaua i ka huakai a Edisepa.

            Oiai oia e kamoe loa ana no kai o ka awapo, aia na kanaka e hahai ana mahope ona, lele iho la ua Edisepa la ilalo mai luna iho o kona lio, a huli ae la oia a pane aku la i kona lio: "E hoi no kou Home" Ia wa no huli ae la ua lio nei no ke kuahiwi a ia wa no i pai iho ai o Edisepa i ka hope a he anuu ana no ua lio la "Malamalama anapu" ua lele aku la oia Imua , a kuupau aku la i ka holo no ka hoi ana i ka Home kuahiwi, a iloko o na sekona pokole ua nalo aku la oia

            Oiai ua ho la i nalo aku ai, huli ae ia ua Edisepa nei a nana mao a maa nei, a ike iho la oia i kekahi wahi waa pa uuku e lana ana na ka aoao o ka uwapo, a me kona mau hoe elua maluna, aole hoi i maopopo ia Edisepa ka ona nona ia waana, a lele iho la koaa mau lima i na ho a hoe aku la iwaho o ka moana kai lipolipo, a na ale ehuehu hoi e hauwalaau ana no ka ino,

            Oiai o edisepa e holo la, ke hauwalaau aku nei na kanaka mahope ona me ko lakou ninau ana, "e holo ana la ihea kela kanaka opio" a pane ae la kekahi poe, e hoo@ waa@ @ @ ha.

            E waiho kaua @ kanaka @ @ e ninau ana, a me ke a@ wa@ @ eiina hoi kekole e ninau @ @ uhai ae kaua e ka niaa ne @ huakai a moana a ka @ea @ k@ @ a e hoi aku @ @ @ k e aka e hele ana au a @ ia @ o keia wahi wia  uuku a @ Welo ik@ ai e @ @ ehea ia @ mua ka puulena, a he @ kuleana ana e hoo@ i ku kuleana ana e hoona@ oana nui ai ea, mai na a e @ ana ko@ aela nole hoi a lakou me @ ma e no@ aku ana kekahi mea i no kanaka iloko o lakou

            Oiai nae o Ediseia no @ a wahi waa nanana iki @ ana, a hiki i ka uhi ana mai o ka @, maluna o ka honua helukoa, a e halawai iki me ka mea ana @ aole hoi me keka@ mea ana @ hookahi wale iho no keia @.

            A i ka hapalua ike @ maluhiluhi mai a na luna @ i a nei i ka hoa ana, a ua @ mai iaia e hoo@ a ka @, nanea iho ai, aia honua @ aku la oia, me ka @ oia mau ana i ko ia nei @ nei aia hoi na a e o kau @ oni mau ana i ko ia nei @ a ianei me he wahi apana @ oia mau mea onioni a pau ua @ mea ole i kau a mea o ka luhi, @ o ko ia nei hiamoe keia i lohe @ mau mea e hoopaapaa aia, a @ huaolelo a ia nei i lohe mea.

            Pane aku la kekahi i kekahi h@ e makahi e na'u i loaa imua ke @ ka, pane mai ia kekahi i kekahi i a ka ua like no hoi, maho e poho ki.

            Aole, aole au e ae, walu a @ pane mai la kekahi, mahele kau mea, ua loaa like ia kaua.

            I ka lohe ana o ua lahuepa @ mau leo kanaka puoho ae ia o @ ne ae la, nui ko olua ikana @ olua e like me ka olua olelo @ olua ikaikai na'u ka mahele aia ia.

            Ia wa, pau ae la ko ia no, @ ka leo, a he mea liaohao ka k@ Edisepa la me kona ninau @.

            Kahaha he kanaka no ka @ moana nei, aohe hoi he ma@ hoi he aina pohea la i hiki ma @ kanaka he akua lapu paha keia,

            Oiai nae keia noono laua @ mea, lohe ana keia i ka @ kai, a huli ae la keia a nana @ pouli e aaki ana, a n@ waha hoi e o hu ana aku la keia he wahi @ peha ka loa he hookaiu @ keokeo ia.

            Ua maanao keia he @ aka, i ko ia ne haki'o pno @ a@ a ike  aku la keia we wahi waa a @ kanaka ko luna e hoe ae @ kahi aku la keia.

            Owai maluna o kela waa? O @ lie, wahi a ka nane.

            E holo ana kou waa i @ Edisopa.

            I Husi Be, wahi a ka pane h@

Kahaha kupanaha hoi ha ka @ a kela wahi kanaka, a pane hoi mau la keia, Hosi Be no oe i na @ e maae aku ana ia'u la?

            Ho! ho!! Ho!!! wahi a ka leo o ae kanaka i pane moi ai la wa paha @ ia ua Ediseia la i ka h@, a @ ia oia i kana mau hoe a hooW a i la e alualu mahope me kona a @ ina e loaa alaila, e pepehi keia a make.

            Alualu aku la keia we ko ia @ nao e loaa koke aku ana la @ aole i lua a iki a hiki i ke ao ana. a nui ka luhi o ua Edisepa la, ua @ kona kino a auau i ka hou a ma@ pu hoi me kona luna, a i ao ae ka ha@ akahi no keiala ike pono ika i ua @ ia, ehe elua ananake kaa@ nei aku, a ike aku la keia he wahi ka naka uuku a ka launa ole @ @kahi kapuai wale no kona loihi oia ka me maluna o ua wahi waapa @ e @ ana no nae oia i ka hoe ana, a he mau hoe nunui hoi kana i like me ka hoe a na kanaka nu@ e h@ ai.

            I ka ike ana o Edisepa i keia mea kupaianaha ua akaaka mai a iho la oia iaia iho me kona nai@ ana ino penei. Kahaha he kou hou kela o kahi kanaka uuku a ka hoonahua a e hoohoka ia ana ka hoi ko'u kino nui a me ko'u ikaika e kela wahi ukulu a ka ikaika launa ole.

            Huli mai la ua wahi kanaka nei a pane mai la me he mua la ua lole oia ina olelo a Edisepa penei"

                                                                                                            (Aole i pau)