Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 42, 16 October 1886 — Page 2
| This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
| This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Nupepa Kuokoa.
No ka Makahiki,.........................$2.00
No Eono Mahina,......................... 1.00
- KUIKE KA RULA. -
Poaono...........Okatoba. 16, 1886.
Ka Hookaumaha Wale.
Ano, ke@ he @ no na kanaka o na kanaka @ ka hoomahuahua hou ia ai a @ auhau. @ ke kanawai i kora @ la @. o@ loa aku he noho @ ai kona mana Ke nee aku nei oia i @ la o kona noho mana. a oia auanei ka na e papa@ ia iho ai ka hoa o ka lae o ko Hawaii nei mau ka@ a na pulapula hou. Aole e emi iho ka ehaeha o ke kanaka no ka @ ikaika ana i ka hana: mea e kaa ai na kuina koikoi o keia kanawai. a @ hoi e moe pono ia ka po o ka poe ni@ e aku ana no o ka @ koke a ka hua a kaawale ko ka pono p@ a kaawale hoi ko keia @ hona auhau kuinaka@ Alaila hookahi no hopena o ke kun@ kaia. @a ka auamo ana i kou kea penei a kauka @ mala@.
He maio ina , eia o Hawaii aloha, home o na kupuna i luakai a ai, i ke @u pa@ lewa a ka poino - auhea ka puuhonua no ka palekana? He @ pa ke ne ia kou auhau e ka hoa makaainana i keia wa. alaila ua lawa anei ka pono o kou- ohana @ ka hune o kau mau @ ki? N@ e h@ ikaika e hoolawa @ ku o ka luhi me ka inea, a e auamu i na ehaeha a pau. Aia paha ke wahi @ ki iloko ou e hoea mai ana ka poina kai o keia luhi a@, aka, i ka wa hea ia e hiki mai ai? Aia paha he @ iloko @ e hiki mai ana he hora e ana panapu ai o Hawaii me ke gula a me ke dala, aka o ka wa hea i@? O ka ai naki hookaunaha ke ikeia nei e alaka@ ana ia Hawaii iloko ka wahau pono a o ke kanikau ka hopena Ke ma@ nei kakou, "e helelei a @ i na wai @ ka no kou hopena e Hawaii?
Ka Aha Kuhina Hou.
Ua olu @ i ke aku ka Moi ka hooko hu ana i keia mau keonimana malalo iho i mau lala no ka aha kuhina penei W. M. Kipakona. Kuhina o ko na Aina e, Hon. I. Ah @ Kuhina Kalai@na Paul P. Kan@ a, Kuhina Waiwai. Hon J. I. Kauhikou, Loio Kuhina O ka lua keia o ka manawa i hoolohi ia ai o ka aha kuhina oiai ke au k@ kanawai o keia makahiki.
Ano eia he ekolu kanaka Hawaii penoi iloko o ka lawelawe aupuni ana no ka pono o ka aina, he poe nani ae. a@ kamaaina ia hoi, a i hihoai @ O k@ hooko hapa ia ana keia o ka leo a me ka iini o na hoa maka inana i mau ko ko ponoi na lima hookele aupuni. a o ke kaona hoi o ka lakou mau puana, o "Hawaii no Hawaii."
Ma ko makou aoao iho. @a hookakua make@ i ka manao kekahi me na puana maluna ae o "Hawaii no Hawaii." Mahalo makeu i ko ka Moi wae ana ae i kekahi o kona mau maka i nana i alakai e mau ke kupaa me ka maluhia o kona aupuni, mahalo nui ke lawelawe oia ka pono. E aho iho la keia, ina ka noonoo ana iho: mamua o ka lilo ana na hai e lawelawe. E ah@ no kahi henahema iki me ka maemae no nae o ka hana. O ka pono ewaewa ole ke kahua maemae o ka hana, a o ke ala hoi o ka hilihai ia a me ke aloha ia.
A oiai eia lakou i na la makam@a e ka oihana nolaila ua maopopo pono ole na lawelawe oihana ana: aka, aole no makou e hele i ka haawi ana aku i na manao aloha. Ke unaki mai nei na manaolana. E eia e Hawaii ia Hawaii.
KA AHAOLELO.
O KA hooholo loa ana o ka Bila Opiuma kekahi o na hana ano nui a ka Ahaolelo o keia pule. Ua ike mua ko makou poe heluhelu i ko makou manao no keia hila, a no ka hoolaha ana no hoi i ka opiuma mawaena o ko kakou mau lahui e noho nei. He mea makehewa ke kuawili hou aku makou no ia mea. Hookahi wale no a makou huaolelo e puana ae maanei, he minamina. No ka lahui ae no hoi e moho pu nei me ka kou. ua ike maopopo ia he mea hoopoino weliweli ka opiuma. O keia ike, he mea i loaa kai aole ma ko kakou hoao nui ana e ai a e puhi i ka opiuma, aka he ike keia i loaa mai ma na moolelo o na lahui kahiko kahi i ai nui ia ka opiuma. A ma Kina no hoi ua hoao ke aupuni e pale aku i ka opiuma me ka hookahe ana o ke koko, aole nae i hiki no ka oi aku o ka ikaika o ka aoao nana i hoohou o mai. Oia mau ike o na aina kahiko o Ioia a me Asia ua loaa ia kakou. A o ka ike i koe, oia ko kakou hoao maoli ma ka lawelawe ana a ai ia mea, a me he mea la e loaa ana no ia ike ia kakou. He mea kaumaha ia. E aho ko kakou ike oie ia mea. O kahi wale no e hookanaho iki ai kakou i keia wa, aia maka manao o ke Alii ka Moi. Ina e hoole ia i ka bila opiuma, o ka ole ae la no ia a pale kana kakou. Aka, ina e oluolu ke Alii e ae aku, oia iho la no. Alaila e komo mai ana ka opiuma ma ka inoa o ke kanawai a e k@a a@ ka inoa o ke kanawai. A e @ ia kakou he ike @ kino me ka opiuma.
I ka P@ ai ka p@ pakui o ka B@a Ho@ lahui i laweia @ ai e ka @ imua o ka hale. Ua k@ ikaika na kuhina i keia pak@ wale no ke Kuhina Waiwai. No ke ano o @ ko pa@ e nana iho @ makou poe hehah@ u i ka ma@ lelo o ka aha@ Mamuli o keia haule ino ana o @ na. na @ eia mai ua hoihoi aku lakou i na hookohu oihana i ka Puak@ nui A i ka Poaha nei hoopukaia mai la na inoa o ka papa kuhina hou. W. M. Kipikona Kuhina o ko na aina @ L. Aholo Kohina Kalaiaina. P. Kan@ Kahuna Waiwai. J. I. Ka@lakou @ Kuluna.
Ua hala o Laiona Mokuo.
I KA Puaono i hala ua @ kaha aku makou i ka lehulehu ua oluolu ka mai a Laiana. a ua lana ka manao no kona o'a hou ana aku na ke kino no kekahi mau manaoa, I ka la Sabati nae ua @ hola ia ae ka loao i a hala aku ua makua nei o kakou ma kela aoao. A heoiaio no. i ka Poakolu la 6 o keia mahina i waiho mai ai o Laiana i ko ke kino hei aoao, a hoi aku la mao aku o ke kaha me ka hapa nui i hala e mamua. Ua hiki mai o Rev. L. Lalana i Hawaii nei i ka makahiki 1832. a i Waimea, Hawaii, kahi i lawelawe ai i ka hana a hiki wale i ka la i kuu aku ai ka luhi O Emesona. Alekanedero a me Pol@pe na heahe'e o Laiana i holo au mai ai ia nei. Iloko oia o ke kanawalu o kona mau makahiki a hele aku la. Ke ola nei na haumana a Laiana a puni na moku o Hawaii. a ke waiho nei kaua hana ma na Kula Sabati a pau o ka aina. Nana i hoomakaukau na Haawina Kula Sabati i hoopuka mau ia no na makahiki lo eini i hala ae.
He nui na buke himeni kula Sabati i hoopakaia e ia. O ka Ho'u Ao Nani ka hope o ia mau buke mele, a ina i laihu aku kona kali ana me kakou. ina ao paha ua hoi i uka hou mai oia i kekahi buke himeni hoa. Eha a laiana keiki e ola nei, o Laiana o ka oihana ana aina o ke aupuni e noho mai nei, a he keiki kane ino no e noho mai la i Amerika Hai, he kauka. a me na kaikamahine ekia e noi o mai la me ka makuahine i Waimea. Me ia ohana a pau ko makou aloha. a me ka lehulehu o na kula Sabati me na hoa'loha o na ekalesia Hawaii no hoi. ke pahola aku nei makou i ko makou mau manao hooluolu. Mai uwe kakou no ke kanaka pono i hala. Aohe i make, Ua hala e nae mamua. Ke ole nei me ka hauoli, ua kau ka lei.
Aha Euanelio o Oahu.
Iloko o na la mua o kela pule i noho ai keia aha no ka halawai hapalua makahiki ma Kaumakapili, aohe nui o na hoa o ka aha i akoakoa ae. He nui na kamailio ana no ke kumu manao i heluheluia e ke kahu o ka ekalesia o Waialua, e pili ana i na hana ano hoomanakii o ka wa kahiko. Ua hoike pu ia mai eia kahu, kekahi mau akua kahiko i hoomanaia, a wahi a ka olelo, ke hoomanaia nei no ka i keia wa e kekahi poe. Pehea hoi keia! Ina ua malamalama ka lahui e hiki anei ke hoi hou iloko o ka pouli? Mai hoi oe e Hawaii iloko o ka poeleele. Aia imua aole i hope kou pilikia a me kou ola.
Hookahi la makamaka.
Ua lawe mai ka mokuahi Australia i na nupepa o hookahi la nuhou makamaka, a aole he mau nuhou ano nui e ae i loheia mai, aka, o ka hoolalelale kaua no o na aupuni o Europa e noho mai nei. He mea mau mai nei hoi keia i na aupuni o Europa. ka noho kekeue mawaena o kakou iho, a ua maa mai kinohi mai. Aka, ma ka noonoo wale ana me he la o kekahi keia o na kaua nui a hooukaia aku ma ke ao holookoa. Ke oni like na mea kaua a ua mau aupuni la. e hooliloia auanei paha ka honua o Europa i kahua a i auwaha no ka hookahe koko weliweli E nana hou aku kakou i ka hopena.
Ke Komisina huli Dala.
Ma kekahi hunahuna o ka pule i hala ua hoaiai aku makou i ka hoi luuluu mai o ko kakou komisina huli dala a no ka ole paha, i hoouna ia aku nei ma na mkaeke piepiele dala o Kapalakiko a o kekahi mau wahie ae paha no ka aie elua miliona i hooholoia iho nei e ka ahaolelo. Ae ua hoi mai oia ma ka mokuahi Australia o ka Poaono nei. a o na lono i loheia e pihana no kana misiona, ua holopono na mea a pau e pili ana no ia aie i ka lawelaweia, aka, aohe hoie he lono e hoike ana, ua hiki mai nei ke dala. Ona lono nona i lohe ia mai eia ke dala i ke kulanakauhale o Ladana kahi i waiho ai, a mai laila e hoouna ia mai ai no Hawaii nei. Nolaila, ina aku paha ke au mai la.
Mrs. Ana Makahalupa.
I ka wanaao o ka po Poaha nei i haalele mai ai keia wahine opiopio i kona kuleana i ke kino, a hele aku la oia ma kela kapa o ka muliwai. Ua hanauia oia ma Kalahiki, Kona Hema i Hawaii. @ka la a o Augate 1837. Me kana kane a aha kona hele ana wai i Oahu a noho i a nei u ama@ o ka hana a ke kane. He loihi na makahiki o ka Ana kaa ana i ka @. Aole @ lohe ia kona ohumu no kona haakino kau noho he mau aka ua h@ o manawanui oia i ka eha a hiki wale i ka wai ho kuo a ha luhi. Ia nei ho nei kona kaikanane a ike i kona kaikuhine mamua o kona hele ana, a h@ aka ia no Kona maluna o Malulani i ka Poalima nei. Me kona ohana kaumaha a me ke kane ke aloha o na makamaka heluhelu.
He Leta Mai na Aina E Mai.
HELU 1.
I ko'u makuahine aloha - Aloha oe a nui loa. hia makou i Nu Ioreke i keia la. ua hiki mai me na ola maikai. aole nawaliwali. Maikai loa ko'u ela kino a pula hoi o Keoni. Ina me keia ka oluolu mau, e nui ana au a hoohewahewa mai oukou ke hoi aku makou.
Ma ka makou huakai aohe mea hookuia ma ke alahele. aohe mea hookaumaha i ka noonoo, koe wa'e no ke aloha ia oukou. He oluolu ko maua mau hoahele a ua malama pono hoi me he makua ponoi la. He kohu makuahine o Ema. e nana ana i ka ohana me ko maua hemahema pu. a lilo ae la he mama wale no.
He hihia maoli no ka hele ana o keia mau wahi; ke hemahema a luhi iki iho no, o ka hala aku la no ia o ke kaa ahi ina e makemake ana e hele ma kauwahi, a he hoka maoli no. Lehulehu ka makou poe i ike i ka haule mau; i ka lalau no a hala e aku la ke kaa. a hoaa iho la. Aloha aku no hoi a akaaka pu aku no hoi - e aho no ka hoi ka poe Hawaii he makaala. Aole makou i hoohoka ia e ke kaa ahi a hiki i Nu Ioka.
Haalele makou ia Kapalakiko i ka hora elua o ka Poalima. a hiki ma Sacarameto ma ke ahiahi. He kulanahale nani keia a ua palahalaha kona waiho ana i ka laula o ka aina. Aohe puu, a ua nui hoi na laau kanu hua ai o kela me keia ano malaila. Ua kanu laki ni wale ia no a he nani maoli no hoi ke nana aku. He kuko maoli no ka naau ke nana aku i ka nani o na mea kanu. luuluu na hua o kela me keia ano; liilii na kumu apala. o ka hua nae ka mea nui.
Haalele makou ia laila a holo aku la ia wahi he kakaikahi loa na hale, e like no hoi me ko kakou mau kuaaina, ka holo mai no o na wahi holoholona, moa puaa, a pela aku: mahiai mai no hoi kahi oe. a eli uala mai no hoi kahi wahine. A hoomanao ae la no hoi i ka aina hanau.
O keia kula a makou e holo nei, he pa'ahalaha a he nani e hiki ole ai ke hoopoina. He nui na kaona liilii o keia kula e holo nei makou, aole nae o pau ia'u ke hoike pau aku. Ina paha au e huai pau aku, hookahi paha pule okoa e kakau ai ma ka mea hiki ae no ia'u; ke ae mai ke Akua e hoi aku au i kuu aina, alaila hoike pau aku au.
He buke ka'u e kuhikuhi ana i na mea a pau. a ma ia buke oukou e hoomaopopo iho ai no kuu makemake e ike oukou i ka makou wahi e hele nei. O ka ike ka paha i ke kii o ua mau aina kaulana nei e aho ia.
Haalele i ka aina palahalaha komo i ka aina mauna poeleele, ia hele ana mai. i ka puka ana ae o ka mahina ike aku la i na kumu laau nunui, a he nani okoa no hoi ko ka po. O ka'u hoomaopopo i ke ano oia mau laau, he mau kumu laau paina loloa a nani maoli no; aole i pau ka ana ana ia nani komo aku la i ka hale hou "Snow Shed" i hana ia keia mau hale i paa ai ka hau mawaho a kaawale ke alanui hoi o ka kaa ahi e holo ai; ina ka aole ia mau hale, paa pono ke alanui i ka hau aole e hiki i ke kaa ahi ke holo, a ma kahi hakahaka o ka hale ike aku la au i ka hau iluna o na laau a me na puu me he lole keokeo la ka uhi mai he mau mile keia a makou e holo nei o ka nui nai aole i hai ia mai ia'u.
O ke kiekie nae o ka mauna, he ewalu tausani kapuai ke kiekie. a o "Star Peak" ka inoa, oia ka mauna kiekie o Nevada. a puka mai iwaho o ka hale kau ike aku la au he muliwai; hai ia mai la au e kakahi haole ma keia muliwai e lawe ia mai ai na kumu laau a me na papa. he oki wale no i na kumu laau a hookuu mai na ka wai ka lawe ana i kahi e hana ia ai na papa he mau hale nunui: ku mai no hoi na paila pana mai ke nui a ka liilii. Mai poina ka hoi. O ke ana o keia mau hale hau elua ano. he kaupoku palahalaha a he kaupoku e like me ko kakou mau hale. O ka lilo i ke kukulu ana i keia mau malumalu hau, mai ka $8,000 a i ka $10,000 o ka mile hookahi, a o kekahi wahi no ka hoi. ua hiki i ke $30,000. o keia mau wahi.
Haalele ia Kaleponi oia ka inoa nui o keia wahi e holo nei. Komo mai la i Nevada, o keia wahi he maikai kekahi wahi a kuanea no hoi kekahi wahi o laila, o na kulanakauhale he maikai Komo i ka "White Plains," he kula keokeo a panoa. he kauhale Ilikini ka makou e ike aku; o ke kukulu ia ana o ko lakou nae ha@ a iloko o ka hou ea kekahi a ua haua @ no hoi kekahi o @ aku ka @ o ka hui o na manu. pela io no paha la aohe mea kana a makou i ike e ulu ana. Ano e na hoi ko lakou ana. he ku ma@ no i ka hooweliweli.
Ina wahi a pau e ku ai ke kaa e ike ana no i na Pakini e hale nai ai e noi wahi kenikeni. pela a hiki i ke kula i kapaia "Great American Dese@." ka waoakua nui o America. he mea maikai a ka maka e nana ai o na manu wale no i ka le'e mai.
Hookahi la holookoa a ma ia po a ao, ala ae la me ka manao ua hala ua kula nei i hope. e ia ka aole he ia holookoa ka holo ana ma ia kula mai. eia nae ike aku la makou i ke "Salt Lake" kahi o na Mulemona, he loko nui a ka launa ole mai. ua pono no ke kapaia ana "Great Salt Lake."
Ke huli hoi mai makou e hele ana makou e makaikai i ke kulanakauhale o ka poe Mulemona ke loaa ole kekahi keakea.
Hiki i ka Ogden City ai ka paina kakahiaka a pau ka paina ana. kau hou he kaa okoa a holo. aku la a hala o Utah, he maikai ia wahi a hiki wale i Cheyenne. kau hou he kaa okoa a holo no Denver ke kulanakauhale o Colorado ike ia wahi, he elima hora o makou ilaila kau makou iluna o kekahi kaa nani elua paa lio a holo aku la ma na wahi kaulana o ua wahi nei. he wahi kulanakauhale nani.
Nani na hale o ka poe waiwai a me na malauua?
O ka ha'e aupuni he hale nui aia iluna o kaupoku he kii nui, a hulali no hoi ke nana aku a pela no hui na kumu laau ulu wehiwehi aohe mea a ka maka e hoohalahala ai, he makamaka okoa no ko na mea kanu okoa no hoi kahi, " hewa i ka wai ke ike." He nui wale aku na mea nani aohe hoi e hihi o ka manawa ole.
Haalele ia Denver holo no Kansas city oia ke kulanakauhale o Kansas, he nui na taona liilii a makou i ike ai, he nui na mea kanu uala-kahiki. huika o ka oi loa aku nae, o ke kulina, he mau n ile he kulina wale no ka'u e ike a hiki i ke taona o Menhotten ilaila ike i na lau e luhe ana ma kela a me keia aoao o ke alanui a he muliwai kekahi e kahe ana, o ka inoa o keia muliwai. Caw river he mau mile ka mamao o keia muliwai, he holo no a nana iho e kau ana no ma ka aoao. Ilaila ma kahehi i ka nani o na laau.
Hiki i Topeka aina awakea. Ia hotele ai i na mea ai ono loa oia he "palaoa lawalu."
O na kuene he poe maka wale no, he mau kaikamahine a he mau keiki kane akahai, ma ka hana a me ke ano o ia poe. Haalele ia wahi hiki aku la i Kansas city i ka hora ekolu, kau hou aku la he kaa hou. o ka ekolu ia o ka makou kaa i kau ai.
O Kansas city he kaona nui ilaila ike aku au i kekahi puu kiekie loa ai luna o ua puu nei he kulanakauhale hou aku ia ke haohao la au pehea la e hiki ai ko laila poe ke iho mai i ke kaona. i alawa ae ka hana iluna ike aku la au he alanui maluna ae o makou he mau kapuai keikie loa mai ka honua ae a e holo ana ke kaa ahi i ua puu nei. Holo mai la no hoi ko makou kaa a kokoke iki ma ko makou aoao o ua puu nei ike aku la au he alapii hao mai ka honua ae a hiki i ka welelau o ua puu nei. He kane a he wahi keiki ke pii nana a he wahine a kali mai ana i ka welelau pali, liilii kanaka ke nana aku kau a n ea o ke kiekie, mania e wale aku no ko'u mau wawae. Holo mai la a kaa hou ma ke kahi aoao ike hou aku la au he alanui maoli ia a he kaa lio ka'u i ike aku e holo ana, me he mea la ua eli maoli ia i alanui ke hiki la ke kaa. No ka manawa ole hiki ole ke hele e makaikai i ua alanui nei. Haalele ia Kansas, komo i Missiouri ilaila ike i kekahi ulu laau nani i oi ae mamua o na laau i hala aku la i hope. He oka wale no, a ua kapa ia ua ulu laau nei, "Oak grove" a i ka holo hou ana aku ike la i kekahi mau laau ua kanu ia a pili a ua okioki ia e like me he mamalu la kekahi, a me he kau poku hale noi kekahi. ola nani okoi no hoi ia. I keia wahi poeleele makou, owaowaka mai no hoi o luna o na mauna, a me na laau kekahi e like me ka hoku e lele ana, ninau aku la au i ka Porter oia ka nika nana e hooponopono ko makou kaa a e hana na wahi noe, hai mai kela, he mea lele e like me na pulelehua. Nanea iho la i ka nana ia mea ano e, kupanaha na mea a ke Akua i hana ai, mai ia po a ao a mai ia la a ahiahi hiki i ke kulanakauhale nui o Kikako kela kulanakauhale kaulana i pau i ke ahi i na makahiki i hala aku nei. O keia ke kaona i aneane like me ke kulanakauhale o Nuioka. O Nuioka nae hoi ka oi o ka nui. I ao makou hiki ano i ke Depoi oia kahi hoolulu o na kaa lio a holo aku la no ke kulanakauhale nana aku no hoi i na hale kiekie, kakau mai na loke o kela ano a me keia ano, pela na huaai, na hale kula e hulali mai ana no hoi na hale kii, manao aku oe he mau kino ola la keia mau kii eia ka he mau kii wale no, lilo ilaila e nana ia a i alawa iho ka hana eia ka i ka lewa kahi i holo au. o ka nui o na la o makou ilina o ke kaa a@ ehi ea la e @io @ ai Kaleponi a N@ ka mea hookahi pule. okoa i ke @ aia @ ke kulanakauhale.
Nana aku ae i hanaia paapu kona noonoo aohe a@an i mehameha he paha kanaka wale no. Lalo @ aila ka maka a i al@ iho ka hina aia ka i ka hopua kahi i holo ai. Hiki hou aku la makou ae Depot hou ike aku la i na kaa ahi he lehulehu e ha'o ana a e hookomo mai ana. Haalele ia wale holo no Nu@ka a uka hope ia o ka makou kaa i kau ai a o keia kaa ka oi loa o ka holo hookani mile i ka minute. He kona ono mile i ka hora hookahi. i keia holo ana mai ike i na loko nana i manao aku oe he moana kai. ka inoa e ua mau loko nei, "Lake Michigan" a me "Lake Erie" a me "Lake Ontario." Hiki nai i ka wai lele kaulana o Niakala hele lohi iho ia ke kaa, i nana io iku ka hana nani no hoi, lele mai la ka wai i ka pali a kuehu ae la i ka huna wai i o a i o, a o kekahi wahi e luiumi ana, a o kekahi wahi hoi, me he wai maouna la ka puapuai. a o kekahi wahi, me he loko la ka lona malie, a e holoholo ana na moku aiai. o ka uwapo keia o ua muliwai nei a makou e holo nei, kiekie no hoi, nana iho ilalo kau ka weli haalele i ua wai kaulana nei. holo mai la a Rochester lele ilalo a hehe aku la i ko laila hale hokele e paina ai. o kela ai o keia ai a kau hou aku la i ke kaa ke holo la. He kulanakauhale wale no keia e kuhi nei au o hope aku la ka nui o na kauhale, eia ka o mua aku ka oi. Hookahi mae wahi kaena i kuhikuhi ia mai ia'u o Oneida ka inoa: he ku hookahi keia wahi kaona, a he hoomana no ko keia wahi no lakou iho no, a ua hoike mai kekahi mea ia'u he hoomana palokeloke wale aohe kupaa o kekahi poe o ia hoomana.
Nui aku ka'u mau mea e ike nei ma keia wahi, oia hoi ka manawa ole. Apopo e hele hou aku ana makou ma Nu Ioka i ka makaikai.
IUNE 18.
Ma Nu Ioka aku nei makou i ka makaikai. O keia ke kulanakauhale nui loa o na aina hikina nei. Nunui a kiekie na hale; hookahi hale a'u i helu he @ hale kiekie, ha'i ka ai ke nana ae. Nani ho hoi keia kulanakauhale. Haalele i ka uluwehi o na kulanakauhale, holo makou no Central Park e like me Kapiolani Paka. O keia Paka he akea loa: e hele wawae a po ka la aole e puni. O na alanui he nani loa: nani na laau e ulu ana mao a maanei, nani na pua o na ano a pau a'u i ike ole ai mamua; na kii pohaku e like me ko Kamehameha he lehulehu wale. E kahe ana na muliwai. e lana malie ana na lokowai, a e muimui ia ana e na kamalii hooholo moku liilii. He wahi piha mau ia keia e na makaikai i kela a me keia la.
I ka makou la i hele ai e makaikai ua hele a piha i na kanaka mai na kane wahine a me na keiki. Nani loa keia paka uliuli no hoi ka mauu kohu veleveta. He kapu loa ka hehi ana iluna o ka mauu, ka ako ana i ka pua, a he mau makai ke kiai ana mao a maanei o ka pa a puni, a o kekahi poe makai hi maluna o na lio. He aahu like loa ko lakou, kohukohu no hoi.
Mai laila aku makou a ka hale e waiho nei ke kino make o kenela Kalani. Aia keia hale kupapau ma ke kae o ka muliwai Hudesona, aia nae ilalo ka muliwai a aia hoi kela iluna kahi i ku ai. Ke hoomaemae ia nei ua wahi la, a ina e pau na hemahema, alaila o keia kekahi wahi nani loa maanei. Hele makou a kokoke ma ka puka o ka hale a nana aku iloko, o ka'u mea i ike aku he pahu mabala, a e uluwehi ana na lau uliuli me na poke pua maluna iho. Ninau aku au i ko'u kamaaina a hai mai kela aia mal. lo ae o ua pahu mabala la kahi i waihoia ai ke kino. He mau koa ke kiai ana i keia hale a me na makai hele wawae a maluna no hoi o na lio. Hon hano loa lakou, a lehulehu loa hoi ka makou wahi i ike o keia kulanakauhale nui.
Hoi mai la makou a hui mai la me ka poe waiwai, kuhi iho la he poe alii i ka hele a hihiu na kahiko o na lio na kahu kaa a pela aku. Kuhi hoi au o ko makou ka oi ae, eia ka he helu lalo loa ia. Hoea no hoi makou i ka holele o ka poeleele no ia.
IUNE 19.
Pau ka poina ana holo aku nei no Brooklyn o na mea oi loa a ko'u maka, i ike ai o ia wahi, o ka uwapo a me ka pa kupapau. O ka inoa o ka uwapo, Brooklyn Bridge. O ka muliwai Hudesona mawaena o Nu Ioka a me Brooklyn a o keia uwapo uahana ia mai Nu loka a Brooklyn maluna o ua muliwai nei, he kiekie loa keia uwapo mai ka ili wai ae he hiki i na moku nunui me na kia kiekie ke holo malalo.
He haole Geremania ka mea nana i kukulu a he umi makahiki a oi ke kukulu ia ana, make e ua haole nei, a na kana keiki i hoopaa loa aku. I ka paa ana o ua uwapo nei na ka wahine a ua keiki nei i hoau mua maluna o ke kaa, me na lio eha ka holo ana. O keia uwapo he hao wale no. He okoa no kahi e holo ai ke kaa lio, a he okoa no ko ke kaa ahi a pela no hoi ko ka poe hele wawae.
I ka hana ia ana ka he nui ka poe @ na i make no ke kaikai ana i na mea kaumaha. O keia uwapo he k@ lana @ a pela no hoi ka inoa. O ka mea nana i hana. Kaulana no ka naauao a me ke akamai o ka hana ana a kaa ma kela aoao o ka @apo Hele aka la no ka pa kupapau mawaho ihe o ka puka pa he hale, an@i e like me ko maua, he nui a loihi Polo o laila na mea kanu nani. O ka puka o ua pa kupapau nei he nani a hihiu ke nana aku koa o aku la @ ko ike aku ia i na kia hoomanao a me na hale kupapau nani. hai mai ka ko makou kamaaina, o ka lilo o na kia hoomanao a me ka hoonani ana i ko lakou mau pa he mau tausani. a o kekahi poe he mau nili ma aohe pa i hele i ke kanu ia i na pua o kela a me keia ano, kuhi aku oe he mau poke pua mao i, liilii na kumu l@ ke o ka pua nae ka punui, a luluu no hoi i ka pua, moani no hoi ke ala o ka pa holo okoa. Aloha a eehia maoli no ke ano o keia pa. O keia ka pa kupapau nui o ka honua holookoa nei pela ka hai ia mai ia'u.
Haalele i keia wahi holo no Brooklyn Park aia Poko o keia paka he mau kumu laau nunui a kahiko no hoi. Uluwehiwehi i na mea kanu. he nani okoa no hoi keia. Aka aole no e loaa aku ka nani o ke Central Park no Nu loka. Pau ka nanea ana ia wahi holo mai la e makaikai i ka hale i waiho ai ke kino make o kenela Kalani i ka la i ike ai na makaainana. olelo mai ko makou kamaaina ilaila ia ia la a ike oia ia nani no Enelani loa mai kekahi mau pau. Piha no ka hoi i na kanaka he oke ka hele ana. He nau wale aku aohe i pau pono i ke kakau aohe manawa, a Poakolu holo makou no Geremania. KELEIAINA.
NA HOOLAHA HOU.
RULA E PILI ANA I KA NINANINAU
ANA I KA POE NONOI
E KOMO ILOKO O KA OIHANA
LOIO MA NA AHA MALALO.
Ma keia ua kauoha ia, ma keia hope aku e ninaninau ia aoa na poe nonoi laikini loio no ka lawelawe ana ma na Aha Hoomalu a me na Aha Apana, ma na Kau wale no o Okatoba a me Aperila o ka Aha Kiekie ma Honolulu, a aole ma kekahi manawa e ae a me kekahi wa e ae.
O na palapala nonoi i waiho pu ia mai me na olelo hooiaio i ke ano hoopono. e hookomo ia mai no ma ka la la mua a i ole ia mamua ae paha o ka la mua loa o na kau i hai ia ae la.
Na ka Aha. WILLIAM FOSTER.
Honolulu, Okatoba. 7, 1886. 2098 2t
OLELO HOOLAHA.
OIAI AU E KAAWALE AKU ANA mai keia aupuni aku. o MR. THOS. W. EVERETI o Wailuku, Maui. ko'u Hope me ka Palapala Hookohu Hope piha, a aole maluna o'u na aie a pau, e hoaieia ana ma ko'u inoa. koe wale no na mea i hanaia e ua hope nei o'a.
CHARLES SILVA.
Wailuku, Maui. Ole. 11,1886 2098 4t
OLELO HOOLAHA.
KE HOIKE AKU NEI AU OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho nei MRS. MELE HULI i ke kumu o kuu haalele ana i kuu kane maie; eia ke kumu, ua hana oia i kekahi hana kupono ole mawaena o ko maua noho ana, ua hoana mai oia i ke koi, nolaila ke kumu o ko'u haalele ana iaia; nolaila ke hoohala nei au ma ke akea, he mana hiki ia'u ke hele e aie ma na wahi a pau. He kuleana ko'u he wahine mare.
MRS. MELE HULI.
Honolulu, Okatoba, 11, 1886. 2098 2t
HOOLAHA A KA LUNAHOOPO
NOPONO WAIWAI.
OIAI UA HOOKOHU PONOIA KA mea nona ka inoa malalo iho i lunahooponopono no ka waiwai o J. LUA no Kohala Akau. mokupuni o Hawaii, i make; nolaila, ke hoolaha aku nei i ka poe a pau he mau ko na ko lakou i na waiwai la, ina ua hoopaaia a hoopaa ole ia paha. e waiho koke mai i ua mau koina lame na hooiaio kupono. iloko o na malama eono nai keia la aku, ma kahi noho o ka mea nona ka inoa malalo, ma Iole, o hoole loa ia auanei lakou. A ke kauohaia aku nei ka poe a pau i aie i ua waiwai la e u u koke mai.
E. C. BOND.
Lunahooponopono waiwai o J. LUA.
Kohala, Okatoba, 9 1886. 2098 4t
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o DOMINGO LOPEZ RAMOS o ka aoao mua a me J. P. MENDONCA o ka aoao elua, ma ka la 29 o APERILA, M. H. 1884. a kakau hopeia ma ka Buke 91 aoao 132 a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu ae like o kela moraki, nolaila ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei. e hooko ana oia ia mana kuai. a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki. ma ka POAKAHI la i o NOVEMABA, 1886 ma ke Keena Kudala o LEWIS J. LENEY, ma Honolulu, ma ka hora 12 oia la. Aia ma kahi o S. Selig Hope.
Hanaia i keia la 7 o Okatoba 1886. J. P. MENDONCA.
Mea Morki Mai.
Penei na aina e kudalaia ana:
1 - O kela aina i hoikeia ma ke Sila Nui Helu 2923 ma ka inoa o KAMAIPELAKANE.
23 - 10 Eka ma Kalihi, Oahu. a i hooliloia mai ka mea i ka aoao nana ma ka Palapala kuai a Kamaipelekane, i kopeia ma ka Buke 86 aoao 324.
2 - O na aina i hoikeia ma ke Sila nui 595 ma ka inoa o KANAINA, a i hooliloia i ka mea o ka aoao mua ma ka Palapala kuai a Uwe i kopeia ma ka Buke 70 aoao 67, he 39 23 - 100 Eka ka ili.
3 - O ka apana aina i ikeia o ka apana III ma ke Sila nui Helu 2921. he 2 13 - 100 Eka aina ma Kalihi, Oahu. 2097 3t
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
UA HOOKOHUIA KA MEA NONA ka inoa malalo iho i lunahooponopono no ka waiwai o WILLIAM ADAMS i make o Nui, Oahu. O ka poe a ka mea make i aie aku ai e waiho koke i ka lakou mau koina kupono me na hooia, ma na ano a pau. ia'u, ma ko'u keena ma Alanui Moiwahine, Honolulu, iloko o na mahina 6 mai keia la aku. a i ole pela, e hoole mau loa ia. A o ka poe i aie mai i ka mea i make, e hookaa mai.
ANTONE VOGEL.
Lunahooponopono Waiwai o William Adams. 2096 4t
NA HOOLAHA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE Ko Hawaii Pae Aina @ maopopo o Waiwai. Ma ka hana i ka @ ESTHER WAHA o Kona Hema. @ i make kauoha ole. Ma ke keena @ JU@ Lunakanawai Mui.
Ma ka helahela a ma ka waihona @ ka Palapala No@ Rev. S@ oia wahi hookahi no. e hoike @ uoha oie o ESTHER WAHA @ Church School. Kona Kema. Hawaii @ 31 o Dekemaba, 1885. a e noi @ ia ka Palapala Hookohu Luna Hoop@ waiwai ia REV. ALFERD WILLIS @ no Honolulu.
Ua kauohaia o ka POALUA ka @ OKATOBA. 1886. ma ka hora @ kakahiaka, oie ka manawa i kuhi ia @ he ana i ua noi la imua o ua Lunaka@ lama kona keena, ma ka Hale H@ Honolulu, a ma ia manawa a n a @ e hele mai ai na mea a pau i pili e h@ ke kumu. ina he kumu oiaio ke @ ole ia ai ua hoi la. A o keia kau @a lahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu p@ o ke KUOKOA he Nupepa ma H@ Kakauia ma Honolulu, Okatoba 188@
A. K. @
Lunakanawai Nui o ka Ahu@ K@
Ikea: HENRY SMITH, Hope Kakauolelo. @
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE KO HAWAII PAE AINA @ Hooponopono Waiwai. Ma ka h@ Waiwai o IRENE H. H. Ma ka @ o ka Lunakanawai McCu@y.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia @ ka Palapala Nui a me ka Papa @ F. JUDD a me S. B. DOLE, na k@ o ka waiwai o IRENE H. H. ke @ noi ana e apono ia na hoo@ he @ e hoike ana o na mea i lo@ ma@ $4161.60. a e noi ana e nana a e @ mau mea, a e kauoha ia e n@ e waiho ana ma ko laua lima i ka @ ana malaila, a e hookuu ia ana a ole @ mau hope mai ko lakou noho ana m@
Ua kauohaia o ka POAONO, ka @ NOVEMABA 1886, ma ka hora i@ niaka, imua o na Lunakanawai la @ ona ma ka Hale Hookolokolo na H@ o a kahi a me ka manawa i kohoia i @ lohe ana i na Noi la, a me na Papa H@ olelo ia, a o ka poe a pau i pali n@ mai a e hoike i ke kumu. ma ka k@ lakou e ae ole ia ai ua mio la. A @ oha ma ka olelo Enelani me Hawaii @ malolo o ha Hai@ me ka@ he mau pepa i pae a hoolaha ia u a @ i ekolu pule mamua ae o ka a anawa@ no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, i keia la @ Iuba, 1886
L. McCU@
Lunakanawai o ka Ala@ K@
Ikea: HENRY SMITH, Hope Kakauolelo.
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
MAMULI O KA MANA O K@ Palapala Moraki i hae a ao @APANA@ (pake) o Hamakua, Hawaii. me MAI @ (k) oia wahi hookahi no na kaia @ Aperila. 1884: a i kopeia ma ka Buke 88 @ aoao 78 me 70; a mamuli o ka uha@ na olelo i oleloia maloko oia pali paha @ dala aka ana ka aoao elua i na apana @ ho keia malalo iho ma ka la 1o o OKATOBA, 1886, ma Laupahoehoe, Hilo, Hawaii.
Eia na apana aina e kudala ia ana.
1 O kela mau apana aina e wahio @ Kekualele, Hamakua, hawaii, eia l@ apana aina a KAHU@ hoolilo @ ADAMU (pake). ma kekahi palapala @ ka la 10 i OKATOBA, 1883, Helu 7 @ 5 la Eka.
2 O kela apana aina o KAHAKA, K@ Helu 7850, i hooliloia e KEANA ka wal@ mare a KAHAKA ia KIMAI @ ma ka ia @ Febauari 1884, a i hooliloia mai hoi e k@ AE ia ADAMU (pake).
No na mea i koe e ninau ia MATAIO @
Laupahoehoe, Sept. 23, 1886. 209@
Ololo Hoolaha a ke Komisina Palena
Aina Apana Elua.
No ka mea, ua waiho ia mai e R. W. Meyers Esq. ka Agena o Molokai Ranch. @ Palapala Hoopii e nonoi ana e hoop@ ia a e hooiaio hoi i na palena o kekahi a @ aina o ke alii wahine B. Pauahi Bishop @ iho la ma ka Mokupuni o M@ kai oia o @ pu, Manawainui, Naiwa, Holi, Kaunaka@ me M. kakuapia iki.
Nolaila, ke hoike ia nei i ka p@ pili. oka Poakolu oia ka la 20 i Okatoba @ H. 1886, ma ka hora 12 o ke awakea. @ Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui i hoolohe ai i keia nonoi ana mai. A @ ohaia ka poe a pau i pili i keia mea.
J. AHOI@
Komisina o na Palena Aina o Maui, M@ kai a me Lanai.
Honolulu, Sept. 21, 1886 2@
Olelo Hoolaha a ke Komisina Palena Aina, Apana E ua.
No ka mea, ua waihoia mai e ka Mea @ hanohano W. D. Alexander. he Palapala @ pii e nonoi ana e hooponopono ia a @ ia na palena o kekahi mau aina aupua@ hoi o Hoolehua. Kamilohia, Makake p@ me kahi i koe o Kahanui no Molokai @ Mahana ma Lanai
Nolaila, ke kauohaia nei i ka poe @ pili, o ka Poakolu, oia ka la 20 i Okatoba M. H. 1886 ma ka hora 11 A. M. ma ka h@ Hookolokolo ma Lahaina, Maui. oia k@ hoolohe ai i keia nonoi ana mai. A ua @ ohaia ka poe a pau i pili i keia mea.
L. AHOLO.
Komisina o na Palena Aina o Maui, Molokai a me Lanai.
Honolulu, Sept. 21, 2886. 2095 @
Olelo Hoolaha a ko Komisina Palena Aina, Apana Elua.
No ka mea, ua waihoia mai e ka Mea H@nohano Col. C. P. Iaukea, ke Kona@ Agena o na Aina Kei Alii, he Palapala H@ pii e nonoi ana i hooponoponoia a e h@ hoi i na palena o Kalamaula, Palaau @ Nap akea ma Molokai, a me Paomai @ Mokupuni o Lanai.
Kolaila, ke hoike ia nei i ka poe a i @ pili, o ka Poakolu, oia ka la 20 o Okatoba M. H. 1886, ma ka hora 10 A. M. ma ka H@ Hookolokolo ma Lahaina, Maui kahi@ lohe ai i keia nonoi ana mai. A ua ki @ ka poe a pau i pili i keia mea.
L. AHO@
Komisina o na Palena Aina o Maui, Molokai a me Lanai.
Honolulu, Sept. 21, 1886. 2@
Olelo Hoolaha a ke Komisina Palena Aina, Apana Elua.
No ka mea, ua nonoia mai ka mea @ inoa malalo iho nei, e ka Hui o W. G. @ & Co., e hooponoponoia a e hooiaio hoi @ palena o Kaa e waiho la ma ka M@ o Kanai, oia ke Kuleana Helu 771 @ o @ mamalu; o na aina e pili no ana, oia o k@ mai a me Kamoku e paa ia nei e na Komisina o na Aina Lei Alii.
Nolaila, ke hoike ia aku nei i ka poe a @ i pili, o ka Poakolu, oia ka la 20 o Okatoba M. H. 1886, ma ka hora 9 A. M. ma ka @ Hookolokolo ma Lahaina, Maui kahi e hoolohe ai i keia nonoi ana mai. A ua kauoha @ ka poe a pau i pili i keia mea.
L. AHOLO.
Komisina o na Palena Aina o Maui, Molokai a me Lanai
Honolulu, Sept. 21, 1886. 2095 4t
E OLUOLU IA O THOMAS NATHANIEL e hele mai e hooponopono pu i na koina a ka mea hana lole, i hanaia he @ hiki i hala ae nei, i poino ole.
MRS. GASCOYNE.
Alanui Moi Sept. 30, 1886. 2090 3t