Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 46, 13 November 1886 — Page 2

Page PDF (1.82 MB)

This text was transcribed by:  Loretta Hoffman
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa

 

No ka Makahiki          $2.00

No Eomo Mahina        $1.00

 

KUIKE KA RULA.

 

Poaono            November 13, 1886.

 

I na Makamaka o ke Kuokoa.

 

            Oia eia kakou ke nee awiwi aku nei i ka ho@ o keia makahiki he mau pule helu wale no k@ nolaila ke kono ia aku @ poe i ake e lawe i ke @ keia makahiki ae, e hoouna e mai i @ lakou kauoha pepa iloko o keia n@ la me ka hakalia ole, a i ole a@ hoi e neiena kauoha hope maii na helu mua o ia makahiki.  E like no me ka mea mau ka hoouna ana mai i ka inoa @ me ka moakaka a me @ noho.  E kakau ia ma ka inoa o @ nupepa nei na leta kauoha a pau.  A e ei@ mai o haia ka manawa kupopo, no ka mea e hoopolo’ei ia aku ana ka nui o na helu e pai ia ai  e like me ka n@ o na kauoha mai.

 

            I na makainaka hoi he mau wahi koe@ iki ko lakou no ka pepa o keia makahiki @ aneane aku nei no kona mau heiu hope ioa. ke kauoha ia aku nei a ho@ a e hoouna mai mamua o ka hikia@ aku i na la hope o keia makahiki.  O ka waiho ana pela a manao e ho m@ pa mai me ko kela makahiki he hana nui a lauwili ia, a o ka pono n@ ke kaukoa mai ko keia makahiki a kaokoa ko kela

 

            Nolaila mai hoolohilolu na kauoha, e wiki oia i ke nuliu nei oia no ka la hapenuia e kulaia pu me kona mau makamaka hou i hoolele mua mai i ka lakoa no ke ola o ka pepa.  Aohe mau hopohopo ana nona.  he pepa i kamaaina a @ makee nui ia e ka lehulehu.

 

Iubile La Hanau.

 

            Oka Poalua o keia noa @ho ka la 16 o keia mahina o ka la hanau hoi o ka piha ana iaia o ka hapa keneturia o kona ela loihi ana, ka la hauoli nui o ka Lani Moi e hoolilo ia aku ana e na puuwai Hawaii i ka kulaia aupuni.  He nui na han lealea a hohauoli e malama ia ana ma ia pule holookoa no ka laahia o ka la hanau, a e hoomau ia aku ana na lealea a hiki i ka la 2 o Dekemaha e hiki mai ana.  No na hoo@ ana i ke eehia o ka la hanau, ua lehulehu ka poe i hoomakaukau i mau makana no ki hoike aloha mai ia la, a he nui no hoi na makana i hiki m@ mai e waiho nei.  Nui na Hui e hookahakaha aku ana ma ka po o ka la @ no ka haawi ana i ko lakou ohohia alii, o ka Hui Kinai Ahi kekahi e kai hua@ aku ana ma ia po.  A ma ka aoao @ o Kilohana nei, ke panai aku nei oia i na ka’okalo ana he nui.  “E ola loihi ka Moi; e mau kona @ ana, a e uk@ ia na hoomanao a@ o kona la hanau me na pomaikai he nui.@

 

K@hoomanao no Luiana

 

            E nana ae i ka manao e puka akunei ma@ o ke puo “He leo i na Kula Sabati a puni ka Pae Aina.”  Ma ia manao e ike ia io ai ka hooholo lokahi ana a ke Komite Hoolo o na Kula Sabati o ka Paeaina e kukulu i Ka Hoomanao no ka MakuaRev. L. L@ i make, ma kona home mauna ma Waimea, Hawaii.

 

            Ua hoo’oloia he elua taosani dala e hoahu ia no ia hana, aole nae i pani ia o luna.  He pohaku mabela ua kia hoomanao la, a e hoopuni ia ana o waho me ka pa hae.

 

            He nani a he hana maikai keia no na Kula Sabati, ka pupukahi like ana a hoala ae i kiahoomanao no ka makua nana i kokua aloha i na Kula Sabati o ka Pae Aina.  Ua pomaikai kakou a pau ia Laiana; ua manawalea wale i kona pulima aloha a me kona mau noonoa palupalu o ka wa elemakule e hoopomaikai i ka lehulehu.

 

            Ano eia ka kakou hoike aloha nona:  e alu like a kukulu i kiahoomanao no ka makua o ke Kula Sabati, 1 hoomanao no ka Haku Mele kaulana o Hawaii, a e hoala koke i kona kiahoomanao mena hauoli Hapenuia ana no kala mua o ka makahiki e hoea mai ana.  E houholomua i ka hana me ka loaa ole o na keakea.

 

Ka Ohana Luakanawai.

 

            Ma ka pule i hala ua hoopuka aku makou i kekahi manao loihi mai kekahimai o ko makou makamaka e pili ana i ka lawelawe ia o na hana o ka oihana lunakanawai o ka apana o F.@. Ina ua lawelawe io ia na hana o ua oihana le e like me ia manao i hoopukaia alana, kemanao nei makou, aole o makou wale iho ka i loaa na manao hoahewa, aka, o ka lehulehu pu kekahi.

 

            Ke manaloana pu nei makou, o ke poa o ka oihana nana oia i hoonoho aku kekahi i loaa na noonoa hilahila a heahewa pu.  E hoike ana ua manao la ua kapaeia ae ka mana Lunakanawaia me na kuhikuhi a ke kanawai ike ano e hookele ai i ka bana; a nolaila ke ike nei kakou ke hoolilo ia nei ka pono i manao ia no ka malama ana i ka maluhia o kalehulehui mea piepie ke ia.  Ke kuai ia neikaoiaio me ka pono o ka poe hoopii, a i wat@ aku i ko lakou pilikia imua o ka lunakanawai e hooponopono ai.  He kina nui keia.

 

            He mau la loihi i haia ae nei, ua kamai@ no makou maluna o ke kumuhana e pili ana i keia oihana, a ua hoomaikeikeno makou ma ia kamailio ana i ko makou ake nui e kaa na hookohuana a me ka mana holoekoa o ia oihana malalo o na hooponoponoana a ka Aha Keikie o ke aupuni;i keia wa, o na Kiaaina ka mana hoonoho.  O ka Aha Kiekie nae ka mea i kamaaina loa i ke ano o ke kanaka ike kanawai a he kanaka no hoi i ike i ka hopena ino o ka uhaki wale ana i ka pono o ka hana.  E maemae pu hoi oia mai ka mana kipe wale a kowaho, a e ike maopopo ia, ilokoo ke sekona ana e lawelae ai i kekahi hewwa, ua nele oia i ka oihana me na pono a pau.

 

            Me keia wahi hoakaka pokole,aole makou i lawe maima ke ano e kue pilikino i ka makamaka, aka, e ike io ia i ke ala pono a e hele malaila

 

Haule ke Alakai Lalau.

 

            Ua loheia mai he halawai ana o ka aha Kuhina ka i maiamaia i kekahi la o kela pule aku nei.  Ua noho ia halawai a noonoo i kekahi hana ano nui a o ua hana la a makou i mahuihui wale ai, oia no ka koemi hou ana iho i ka uku o kekahi mau limahana o ka Oihana Wai a me ka Papa Hoopae Limahana.

 

            Ke ole naemakou e lohe kuhihewa na na lala hou elua o ka aha kuhina i hoala mai keia noonoo ana e hoemi iho i ua mau uku nei, a ma ka hopena o ia akoakoa ana, ua hooko ia ka aoao o na kuhina hou elua.

 

            Ua hoike hou ia mai, weliweli ka nauki a me ke kuaki loa o ke poo o ua aha kuhina la,no ka loaa ana he noonoo i kona mau hoa kuhina i kaokoa loa mai kona mai.  Ua hoao ikaika oia e maliu mai i kana olelo, aka he mea ole wale no ia.

 

            Ano,e i@ hou iho ai ka lehulehu i ke ano o ke ala ana mjai o keia hana, ke ole nae e huhewa keia.  Ua loaa he kumu kanalua no ke ano o ka hoonoho ia ana o keia mau limahana.  Ua huli ia a ua maopopo henoho hana wale iho no ka laua me ka mana ole i ae ia e ke kanawai.  Nolaila ua hookele ae la ua puuwai i menemene i ka inoa ihiihi o ke aupuni a kue ikaika aku la i keia hana.  A nolaila ua haule ka aoao lalau, a ua lanakila ka aoao pono.

 

 

            Aole no makou e kuemi hope ma na kamailio ana i kekahi mea i hanaia a hoahewa aku ia hana, ke ku ole i na ano hoopono a hooholomua ia ke aupuni – a hoapono aku hoi, ke ku naei kahi o ka pono me ka maemae. Ina he oiaio iho la na mea i hanaia, alaila he kuailo pololei ana ia i ko makou ini nui e mohala na hana a keia aha kuhina hou imua o ka lehulehu, a he pale pono ana hoi ia mea.  na mea hoopalahe wale i ka hana a lilo i mea helelei.

 

            Ua manaolanamakou e hoomau ia aku keia hana waele a mahi pono i na kakalaioa o ka noho’na hookele aupuni o Hawaii, ake puana houae nei makou i na olelo i pane mua ia:  “E aho kahi hemahema iki me ka maemae nae o ka hana.”

 

Nu Paipu Wai

 

            Ua hoike ia maiia mako, e makaukau pono ana na paipuwai e hoomoe ia nei mauka e nei o Hanaiakamalama, iloko iho o keia mau la, ma@ o ka hooponopono ana a ka lunaMr. Chas. B. Wilson.  A ua manaoia e hoea muaana ka wai o ua mau paipu hou la makai nei o ke kulanakauhale, ke hiki maika la 16 o keia mahina, oia hoi ka la hanau o ke’lii ka Moi

 

            Ua eleu maoli no ka hana ia ana iho nei o keia maupaipu i waiho loihima kae alanui no kekahi manawaloihii hala ae.  Ua hoomaka mai la ka moeana o na paipu mai ka luawai o Luakaha, ake aneane mai la i Hania kamalama.  Malaila e hana ia ana he mau paipu e pale akuai i ka waileop e kahemainei iloko o ke kulanakauhale, a ua manaolama ia e hoopau ia ana ia mau ano ino o ka wai, a loaa ia kakou ka waimaemae a maikai.

 

            A ke ole no hoi e holopono loa na hana ana a halaka la 16, alaila,aole no e hala ana ia pule holookoa a halulu mai ka wai i kai nei o ke kulanakauhale.  Mahalo i na hena eleu a keia luna hana maikai.

 

Na Mokuahi

 

            Ilokoo keia pule holookoa ae, e hoomaka ana mai ka Poakahi aku ka la215. aole e holo aku ana ka mok@ Kinau no kona mau awa mau o Maui me Hawaii.  E kaulua ana oia no ka Iubile; a ma ka oakahi oia pule aku ka la 22, e holo aku ai oia no ka huakai kaapuni.

 

            O na mokuahi Likelike me Mokolii e haalele iho ana laua ia Honolulu nei maka Poakolu, ka la 27 no ko laua mau awa mau, aole e holo an ma ka Poakahi mai e like me ka mau.

 

Ia S W Hawai

 

            Lunahooponopono o ke Kuokoa: - Oiaiau he kaawi aku nei i ka mahalo i kekahi o kou mau makamaka heluhelu.  S. W. Kawai, no kona oluolu piha ma ka hoomaikeike ana mainei i ka inoao kekahi mau wahi pana o ka luapele kaulana Kilauea nolaila ke noi hou aku nei au i kou lokomaikai e hoomoakaka le’a loa mai i keia wahi pohihihii koe o “Huli i ka Oiaio” penei:

 

            Ua hoike mainei oia, o Pali-o Keawe ka i kapaia aku maka aoao komohana akao o Kilauea iki, alaula, oia no anei kahi puali e hookaawale ana ia Kilaueaiki me Kilauea nui?  A i ole, aole anei kapaia aku ka aoao akau o Kilauea-nui o Pali-o-Keawe; oia hoi kahi o na mawae mahu e puka la a me na kio lepo peleewaihola?

 

            Me keiamau mea, e kala ia mai au e kuu hoalohamaikai S. W. Kawai, me ka mahalo.  HULI I KA OIAIO.

 

LEO PAIPAI

 

            Ke paipai ia aku nei na poe lawe Kuokoa a’u a pau, ame na poe a pau e makemake hou mai ana i ka kakou KILOHANA nei, a e noho ana hoi ma ka apana o Kawaiian nei.  E lawe mai i na dala elua hookaamua a hiki i ka la 218 o Dekemaba.  Ina e loaa @ ole mai na dala iloko o ka manawa i hoikeia malunaae, alaula, enele no oukou i ka Nupepa ole no keia makahihiae a hoea mai, 1887.

 

J. M. KEALOHA.

 

Luna Kuokoa O Kawaihau.

 

He leo i na Kula Sabati a puni

ka Pae Aina.

 

            Mamuli o ka lokomaikai o ke Akua ka Makua, a me ka Haku Iesu Kristo, ua laweiaaku ma@waena ae o ka pohai o ko kakou ola ana, ko kakou makua i aloha nui ia Rev. L. Laiana, a ua waiho oia i kana mau hana lokomaikai, a keia lahuikanaka i aie nui ai, i kia hoomanao hoi imuao ko kakou mak, a imua hoio nahaumanaKula Sabati a puni ka Pae Aina.

 

            Nolaila ma ka halawai ana o ko ououkou Komite Hooko 21 malamaiama ka la 9 o Novemaba ma Kaumakapili, ua hooholo lokahi iae kukulu i kia hoomanao mabala no kamakua Rev. L. Laiana, a e hoopuni ia me ka pa haomaikai.  Ua hooholo pu ia no hoi e hoahuia i $2,000 e na Kula Sabati a puni ka Pae Aina no na lilo o keia hana, aole nae i pani ia o luna, a o ke koena o keia maudalae haawi ia i ka wahine kane makeMrs. L. Laiana.  Penei ka mahele ana o keia puu dala:

 

            Kula Sabati o Hawaii,             $600

          “                     Maui                600.

             “                     Oahu               600
          “             Kauai                200

 

            Ano e na Kula Sabati a me ka poe aloha a puni ka Pae Aina; e ala koke mamanao aloha, a e hoomanao i keia:  “E kui koke i ka hao, oiai e enaena ana.”  Ua makemakeia e hapau koke i keia hana ma ka malama o Ianuari, 1887 e hiki mai ana, i lilo keia hana i olioli “Happy New Year” no na Kula Sabati a puni ka Pae Aina.

 

            HENRY WATERHOUSE Peresidena.

            E. S. TIMOTEO Hope Peresidena.

 

He keiki huluhulu

 

            Eia kehoikeikeia mai nei make kulanakauhale o Parisa, Farani,kekahi keiki huluhulu o ke anonanaina okekeko.  Ua uhi ia mai konamau papalina a hiki i kona maumanamana wawaeeka huluhulu, a he ili hauliuli kona.  Hemau wawaeliilii kona a lahilahi meke ano pokole; he mau limahuluhulu a loloa kona i like me ko ke keko gorila.  He mau makanohea ko na a me kona lauoho aeaepalupalu, a o konaihu hoi he upepe.  He kaikamahine keia, a he 12 ona mau makahiki.  Ua loaa keia ano kanaka ma ka akau o Siamama Asia, a ua lehulehu na ohana o ia ano e malama ia nei e ke lii o Siama.  Me h lao ke ano ohana like keia me Lakamana, ke koa nui o Malae, nana i hiipoi aloha o Umeba iwaena o na ululaau.

 

He Mauna Paakai

 

            Ke kuneima Palesetina, oia hoi ka Aina Hemolele i kamailio nui ia, ke ku nei kekahi mauna ma ke kihi hema oke Kai Make i hoomaopopo ia ia keia wamai nei, he nui loa kona waiwai mamuli o ka loaana o ka paakai maluna ona.

 

            He wahimauna uuku no keia nona ka loa he eonomile, a heakolu hapa mileke averiga ana i kona laula, a o kona kiekie hoi he 00 kapuai a oi aku.

 

            Ma kekahi mau wahi o keiamauna e uhi manoanoa ana ka lepo, aka o na puupuu pohaku i loaa aku ilokoo ka leop he mau puupuu paakai wale no ia.  Ua loaa aku no hoi kekahi puupuu paakai nuni he oia mau ko lakou hulali e like me ke anuanu.  He nui aku no paha ka paakai malalo lilo loao ka honua,aka,aole hemea hookahi o keia au i ike.  Aia wale no maluna keia paakai i ike ia mai nei.

 

            Ua hoomaopopo hoa ia aia ma na wahi kokoke i ka aoao hema o ua Kai Make la he nui loa ka paakai, aia no hoi malaila keia mauna.

 

            O ka paakai e loaa nei ma na aina o Hebarona a me Ierusalema.  me na wahi kokoke ia Palestina mai keia mauna mai no:  aole nae maluna ponoi mai o kona kino, aka ma na wahi kokoke i ke Kai Make.  I keia wa nae, eia ke hoomalua nei ua mauna la e ke aupun@ a ua kapu ka poe e kii ana a lawe he ma@ puupuu paakai mai keia mauna ka i hoounaia ae no Nu Olina, Amerika, no ka hoikeike ana i makahiki i hala 1885.

 

Na me i hou o na pali Kuolau.

 

            Ma na pule mua o Okatoba ihala, ua hele aku la kekahi poe lawaia o Kahuku a waiho aku la i ka lakou upena hoomoe ula ke ahiahi, a i ke ao ana ae kii aku maluna o ka waa, aole i loaa no ka nui o ka ino, a ua pakele mai ko lakou ola.  Eha ka nui o na upona i nalowale, a ke kali nui nei o ka hoihoi ia mai e kahi Oopuhue.

 

            Ma Wsaialee hoi ua waiho ae ia poe i ka lakou mau upena hoomoe ula a i ke ao ana a ae, e kuakea mai ana ke kai a hiki ole ke kii aku.  Ehiku hoi upena a keia poe i puhi ke oka, a ke kali nui aku nei o ka hoihoi ia mai e Hee.                                                 Robert K.

 

Haneri na Koe.

 

            Mai ka makamaka George N. Kaleikoa i hoikeia mai keia mea hou penei:--Maunalei, Oct. 120.  Ua hemo mai la mailokomai o Mr. Kawelo he haneri a oi o na koehoo mailo kino, o ke kumu i hemo mai ai, i ai i ka apu hoonaha.  He ku i ka weliweli ke ike aku i keia mea ai kanaka e noke nui ana i ka halakika me he puhi la.  He ekolu ano waihooluu o keia mau koe; he keokeo, ulaula a me ka eleele.  Ke manao nei ka mea kakau, ina aole i hemo mai kela koe i waho, ina o ka ai ia iho la no ia o keia kanka, pau loa ka io, a o ka make no ia.  Aole i ike ia pehea la i komo ai keia holoholonailoko o kona opu.

 

Nuhou O Na Aina E.

 

Tureke.

 

            Ua hoopuiwai ko Sofia poe kanaka no ka haluku ana aku o na pualikoa o ke aupuni o Tureke a hoomoana iho la ma napalenawaho loa o ke aupuni o Bulegaria.  O na nune wale ia no keia nee mua ana o ko Tureke mau koa, oia no na hoohauli a Rusia e paa i kekahi mau wahi o Tureke ma Bulegaria i alahele no kona mau pualikoae hele aku ai.  A nolaila ua eleu mua aku nei o Tureke.

 

Enelani.

 

            Ua hoohauli pu ia aku no hoi ke aupuni o Enelani me kekahi lono ano pili kaua no ke kueemawaena ona a me Farani ma o ke aupuni la o Aigupita. Me he la ke hookonokonoia la o Rusia e Farani e nee mai ma ke kulankauhale oKonatinopela ma Tureke Nolaila, ua makaukau loa na aumoku kaua Rusia o ke kai Eleel e haalele iho ia laila ke kauohaia.  Ua hoopuipui hou ia ae no hoi ka pualikaua o ka Baletica me kona ikaika piha.

 

Weli Na Maka

 

            He mau olelo oolea ka ke aupuni o Bulegaria i pane aku ai e pili ana no Tureke.  Na keia mau olelo oolea i hooi loa ae i ke ano uluaoa o Europa, me he la e hoike okoa aku ana o Bulegaria i konamakaukau loa e ku hookahi aku a kaua he alo a he alo.  Ke houluulu koa la o Bulegaria, a pela pu no hoi me na aupuni o Tureke, Rusia, Auseturia, a me Roumenia-hikina.

 

Geremania.

 

            Aole he lono ano nui loa no keia aupuni; eia no oia ke hoopue malie la, me he la enana pono ana ia i kahi o kana mea make e hoolei aku ai.  Makehewa io no ka hoomaunaunawale aku.

 

Aferika.

 

Ua hiki ae he loho ma Ladana no ka luku hoomaimoino ia o na Kristiano ma Uganada, Aferika e na kanaka ahiu i loaa ole ia lakou he malamalama o keia au naauao mamuli o ke kauoha a ke alii o Mawanga.  Ua pepehi pu ia ka bihopa o Hannington e ua alii la a he lehulehu no hoi nakamaaina Karistiano ponoi o ka aina i lukuia.  He 32 poe i puhi ola ia i ke ahi, a ua hoomaka ia keia hoomainoino weliweli ma ka mahina o Iune i hala o keia makahiki.

 

Bavaria.

 

            Usa hookolokoloia mai nei kekahi lunahooponopono nupepa a ahewaia no no hoike lehulehu i hooia ae, i hoomake ke alii Ladawiga o Bavaria iaia iho mamuli o kekahi mau olelo kumakaia i hoopukaia ma ka nupepa e pili ana no ke lii a me kona aha kuhina.  Nolaila, pela oia i pupule hele ai a lele iloko o ka wai a make loa.  Ua hoahewaia oia no ka hoopai he elua mahina hoopaahao.

 

Ka Bea O Ka Akau.

 

            O nsa lono hopeno ko Rusia liuliu i ke kaua i loheia mai nei, oia no kona hoonee mua ana aku i kona mau moku kaua ma ke awa o Vana, a no keia nee ana ilaila i hoohikilelekoke aku ai i ko he kulanakauhale o Viena, Auseturia.  A i keia wa ua manao ia e ku aku ana o Auseturia, Hunegari me Italia ia Rusia, oiai he hana hookahuli ma luhia wale no keia ana.  Me he mea lanae, o ko Rusia huluaa loa mai ia, hoomaka koke no ka hookahe koko.

 

No Bulegaria.

 

            E hoike ana he lono, ua ae aku ke aupuni o Bulegaria no kekahi aie aupuni me kekahi hui piepiele dala o Ladana no $400,000.  A e hoike ana hoi ia lono, ua ae aku kekahi kanaka Amerika kuonoono o Parisa, e hooaie aku ia Bulegaria i elua miliona dala me kekahi mau hoopaa ole ae mawaho o ia aie.  –Ke manaoia la e lilo aku ana ke keiki alii Waladema i Moi no ka nohealii o Bulegaria i keia mau la.

 

Na Huna Kuwaho

 

            Ua koiia aku ka Emepera o Rusia e hai mai i ka inoa o ka mea e lilo ana i Moi no Bulegaria.

 

            I ka wa e noho ai ka ahaolelo o Enelani aia he 183 mau makai malaila no ka makaukau ana e hooko i na kauoha.

 

            He mai pilikia loa ko ke keiki alii Nicolasa, a hooilina alii o ke kalaunu o Rusia.  Aia oia iwaena o ka make a me ke ole e noho mai nei.

 

            Ua hoopoino nui ia kekahi mau okana aina o Kina e ka waikahe ikaika.  Lehulehu o na ola @ make, a nui hewahewana waiwai i poino.

 

            Ua hooholo ae ka aha Senate o Farani i kekahi bila kanawai e hoomana ana i ke kuai aku i kekahi kalaunu momino Farani.

 

            He heluna nui o na kanaka ka i hoopaa ia ma ka halepaahao ma ke kulanakauhale o Parisa no ka hoopuka ana i kekahi mau olelo holapuwale e pili ana ia Bisimaka.

 

            Ma ka mahina i hala iho nei, he 464 mau moku o kela a me keia ano i ku ae ma Ni Ioka; aia hoi he 122 e lawe ana i ka hae Amerika, a 217 e lawe ana i ka hae Beritania

 

            Ke hopohopo loa ia la ke ola o ka Emepera William o Geremaina no ke ano nawaliwali loa.  He mau lawelawe akahele a malama kupono ia ana nona e kona mau kauka i loaa hou aku iaia he mau mahina e ola ai.

 

            E hoike ana kekahi lono ua lokahi like na manao o na mana o Europa a koe wale no o Enelani, e hoopau aku i ka nohoalii ana o Alekanederono ke aupuni o Buregaria.  A aole no hoi lakou e apono iki no ke koho hou ia o ua keiki alii la i alii no ia aupuni.

 

            Eia ma ke ala huli hoimai no Hawaii nei ka Hon. H. A. Wilimana, kana mau keiki, Mrs. Curtis P. Iaukea a me kekahi mau kamaaina e iho o ke kulanakauhale nei.  E ku mai ana paha lakou ma ka mokuahi Zealandia o ka Poakolu ke ku mai.

 

            Ke hoike ia mai nei, au pau ka ikaika a ua ane nawaliwali loa kela wahi haole powa i huli ia mai ai ianei a loaa aku nei i Kikane oia o Maxwell.  He kaape wale iho no ka hana iloko o ka halepaahao me he la ua loaa ia oia i kekahi mai ikaika.  Ke hele nei ka uhane o ka haole ana i pepehi ai e lapu mau iaia iloko o ka halepaahao.

 

            Mamuli o ka la ikaika ana o ka mai korela ma ke kulanakauhale o Viena, nolaila ua kuahaua ae ke aupuni o Auseturia me Hunegaria e kiai makala loa ia na awa ku moku a pau a me no ala kaa ahi e papa aku i ka poe e komo maiana iloko o ka aina.  Ua hoomalu pu ia no hoi ko ka aina iho aohe e hookuu ia iwaho.  Ke kau la ka weli ma keia mau wahi no keia mai.

 

Na Moolelo O Kakou.

 

Laudila.

 

            Ke kupueu o ka makakila, ka opuu alii o Italia i malama makee ia e ka moneka Kelaudila ma na kualono.  Eia oia ke hookokoke aku nei i kahi o ka ono, a o kahi paha o ka mine olu e nae iki iho ai ka hanu.  Ke oili piha aku nei oia i keia pule, a o kana huakai iho ai i kai o ZItsalia e ike i kona mau mau makua ponoi.  E au mai nae kakou o haule hope i na helu mua e loaa aku ai ka mikololohua o ua nanea la.

 

Romura.

 

            Eia kakou ke aneane aku nei e kohi i na io pakaa momona loa o ka nanea Romura, ka hookalakupua o ka makakila, a e haupa iho ai hoi i na kelekele kuhinia o ua hoa kaunu la a lihaliha wale.  Ua nee papa aku nei kakou i ka loa me ka laula o ka nanea, ekei@ a e halo ana i na ipuka o ka weli Sepa e oili ae ai, a ano hoi ua hoea mai oia i kona hopena, a eia hoi ka kakou koa lanakila ke hele papa nei maluna o na aupuni e ae.  Ua nowelo hele ae nei kakou i na ala kikeekee a ka nane huna pohihihi o ia au hookala makak@la, aole no hoi kakou e pauaho koke ana iaia a komo ae iloko o keia makahiki ae 1887.  Ano he mau la helu wale ae no koe a leleae ka hanu o keia makahiki, a o ka hopena hoi o ko oukou kuleana pu ana iaia no keia makahiki, nolaila eia no ka ua iluna, wehe e ke pulu o lalo.

 

Edisepa Ferido

 

            Ka pulakaumaka mau a ko makou mau tausani poe heluhelu o keia mau la e nee nei, ka olali nana i alo na ale kawahawaha o ka moana e hoona ana i ka iini a loko;: a o ka opio huli mea pohihihi i paa pio iloko o ka pua.  Ke oili pulelo aku nei oia me kona nani piha mai luna a lalo; a aia kona mau maka nohea ke hoaiki mai la iloko o ka pua, ka hale paahao hoi a ke aloha i molia ai e ola a make ilaila.  Ke hea aku nei kona mau hiona i kona mau hoa kuwili pu e lawe mau aku iaia no nei makahiki ae, a i moho hoi no ka la mua o Ianuari 1887.  No Hawaii o Keawe i ewe oia nau; Maui o Kama i kama oia nau:  no Kauai o Mano ia oe ka mano, kinim lehu; ia Molokai nui a Hina ilaila oia e ku ai, a aole olena ana nou e Oahu, oiai ua hala kou wa i kapaia ai he maka ewa.  Eia ka wa, e wiki, mai lohi.

 

27 Makahiki Nalowale.

 

            He nuhou o ka la 6 o Okatoba ma Greenville, Pen., e hoike ana, ua waiho ae o Mary ElizabethEdgar, ke kauka Edgar kaikamahine ponoi, he koina imua o ka aha hookolokolo no ka waiwai o kona makuakane i make.  Ua haalele iho keia kaikamahine i ka makua i kona wa he 22 makahiki ma muli o kekahi kuee mawaena ona me ka makua, ama keia hele ana, ua nalo oiano ka hapahakeneturia okoa.  Ua nokeaku konamakuakane i ka hoolaha ma na nupepa e hoi mai, a ua haawi ae no hoi he mau makana i ka mea nana e hoihoi aku kana keiki auwana, aka, ua poho wale ia luhi, a hiki i ka emi pu ana o na noonoo hoomanao no ke keiki.  Ke kuhihewa ianei ua make.

 

            Mahope o ka make ana o ka makuakane, ua hoolaha ia ne la na pilikoko o ua mea make la ewaiho mai i ka lakou hooia@o kupono, a mamuli o ka ike ana o keia kaikamahine i ka hoolaha i hoi mai ai oia a koi i kona hapa iloko o ka waiwai o kona makua, ua luahine oia a he kanalima ona mau makahiki.  A ua hooko ia no hoi ka waiwai no ke kaikamahine i nalowale loihi ai no 27 makahiki.

 

Ksa Kahua O Na Keonimana

I Hooheno Ia E Ka Makasaila Ulele

Waihui

 

            O na apana no lakou keia mau hooheno maluna ae, oia no o Kohana, Kau, no Hawaii; Lahaina, Makawao, Wailuku, ko Masui; Lanai, Molokai;Koloaame Lihueko Kauai.  Ua kau ia lakouma ka papa ekahi o na mea hilu, a ua hiki hoi i kela a me keia apana o lakou ke kaunu iho, ua honipaaia ko lakou mau kulana, a ua lei lakou i ka lei alii mae ole o na hoomanao ana, a no lakou na hoomaikai palena ole.

 

            O kela a me keia kenela a oukou i hoounamai ai, ua kuikahi like oukou i ke pale ana aku i keia mea ino he opiuma, a ua avarige hoi oukou ma ke kue ana aku i ka aie miliona, a ua lokahi hoi maka hoemi ana i na hoolilo ano ole, a pela aku.

 

            O ko oukou kueana a hoohaiki ana ike alahele a keia mea he op@uma, e alahula kona au mulea iloko o keia mau pae aina,a he mea hoi ia na na manao o ka lahui i awaiaulu a i hipuu ia a paa e na kokoia o ka manao lokahi i na hooia mahalo ana he nui, aka, anoai paha ua ko ole ia mau li’a ana, koe wale no paha ka poe nana i hookuu i ua mea ino la, ka poe hoi nana i hookomo mai i ka alopeke ka mea e ino ai ka malawaina, aole hoi he aloha i ka lahui a me ko kakou Moi, aka, na na lani e malama mai,

 

            O ka aie miliona he hana ia i moeuhane mua ole ia e kekahi hapa o ka lahui, a he hana hoi e hoopohihihi ana i ka noonoo o kekahi hapa o ka lahui, koe wale iho paha ka poe nanai hookahua ia mea.  E hoomanao hoi kakou he ma’u no hoi na wahiloaao ko kakou wahi moku nei, aka ma ka hookele ana, ua oi wale kau la mamua o ka mea hiki ia kakou ke loaa mai.

 

            Uanui ka hooikaika ana o ko kakou mau wahi koa a kakou i hoouna aime kahoao ana me ko lakou ike a me ka noeau e mawehe ae i na haawe kaumaha i kau iho maluna o ko kakou mau hokua, aka ua haule pahu ia mau manaolana o ka lahui, a ke holo aku nei ko kakou wahimoku i kahi maopopo ole ke awa e hakau aku ai.

 

            He nui no na mea i koe a u e panee aku ai imua ou, aka ua lawa paha au maanei.  Me na keiki oniu hua kepau ko’u aloha; a no ka apana o Koolau loa ma o Kikila Baraunu la ko’u welina.                        L.S. Keaniani.

 

            Hemau pou kukui uwila ke ku nei ma na puka pa a puni ka pa alii.  He nani no hoi nahoohilu ana ia loko o ua pa la me na hale.

 

            Ke hana mao ole mai nei na hale hana wai gula a dala i na medala hoohnohano o na la kulaia.  Hana ka po a me ke ao.

 

Na Hunahuna K@

 

                        Ina hou mai no@ olelo honanea me @iho a hewa ae ka W@

 

            O ka Poakolu ka @ e ku mai ana ka @ mai Kapalakiko.

 

            He huina nui o na @ kai i houluulu ae i @ ka makana ana m@ la hanau.  He umi ke@ kahi no hoi ka @ mai.

 

            He mau po kua@ ia o ka “Heiau o na @ano hoomenemene o na @ lu na kamaa o lakou @ aole piha ia o na @ po ua iho nei keia.

 

Na Hoolaha Hou.

 

            Aha Hoo@ Ko Hawaii @Hooponopono W@Waiwai o Hiloone@ Oahu, he keiki@

            Ma ke heluhelu a me@ka Palapala Noi @ Oahu, kahu @ Konohiki, he keiki@ia oia e kuai i kekahi@ oo ole la i oleloia, e @ Honolulu i oleloia a e @ mau kumu ku ike @ i ua waiwai paala.

 

            Ua kauohaia e @ poe a pau i @ pau i kuleana i @ mu ka Poakahi @ 1886, maka @ Keena hookolokolo @ ma ia wahi e @ kahi e hoopuka @kuaii@ ua waiwai @

 

            Kaukauia ma @

 

Ikea:    Henry @

            Hope, @

 

            Ma ke Keena@ wai, @Hawaii Pae Aina.

 

            Maka waiwai o @ na Maui i make.

 

            Ua heluhelu ia a u@ a @ pono ia ka waiwai@ Lahaina, Maui, i @ lo ia i na hooilina.

 

            Nolaila ke kauo@ pau ke pili, o ka @, 1886 maka @ kolokolo ma @ koho ia no ka @ na mea kue ke hoike@

            @

            @

Lahaina No. 9 @

 

            Aha Kiekie @ Aina, Ma ka@ Ma ka hana o ka @Oahu i make.  @ i la e hooiaio iaai ka @ ka hoolaha ana.

 

            No ka mea, ma ke @ ua waihoia maiimua @ pala i oleloia, oia @ Alina (paie) i @ pala Hoopii e noi ana @ pala Kauoha a e @ Hooko ia H@

            Nolaila, ua k@ ka la 22 o Novema@ 10 kakahiakamaka @ Aha, ma Aliiolani @ me ka hora e @poe a pau i pili, e @ oha a me ka hoopuka @ Hooko.l

 

            A ua kauoha hou @ n pule eha iloko o ke @ pai ia a i hoolahaia @

            Kakauia ma @

                        @

                        @

            Ikea:    Henry Smi@

                        Hope K@

                        @

 

Hoolaha A Ka @

Nopono

 

            Ua hookohu @ nona ka inoa @ nolpono noka waiwai @ i make.  Keke@ hoolaha, i ka poe @ Waiwai i oleloia, ina @rake a me kekahi @ koke mai me na@  hina eono mai keia la @ le mau loa ia.  A o @ kou i ua waiwai la, @ mea nona ka inoa @

                        @

            Lunahooponopono @ Passenger.

            Wailuku, Maui, Nov @

 

Hoolaha @

 

            Aha kiekieO @ aina ma ka @ ma ka hana i ka Waiwai @Gene Callihan @

            I kulike ai me kekahi@ ma ia Aha i oleloia @ kanawai Hon. E @ ke hoike ia aku nei nua @ pau he mau koina ka @ Warren Eugene Calihan@ mai imua o u ma ko’u K@ lulu menahooia @ eonomaikeia la aku, @ ia lakou.

 

                        @

            Lunahooponopono o ka @ Engene Callihana @

                        @

 

            Olelo Hoolaha

 

            Oiai Ma keia @ Huia namea @ nei e ka Hon. Abr. @ Kaapuni Apana Elua H. P. @ Hooko Kauoha no ka Wai@ Wailuku, Maui, i make.  N@ ia aku nei, o ka poe a pau @ aie aku ai, e waiho @ i hooiaio kuponoia ia @ iloko o na mahina @ ole pela, e hoole mau @ mai i ka mea i make e @

                        E. H. Bailey

                        Emily Bailey

 

            Na Luna Hooko K@ Naili w. i make.

 

            Wailuku, Maui, Oct. 3, @

 

Wilder & Co. (Waila @

 

            Meakuai papa a menalako k@ na ano a pau, a me na @ no ha hale.

 

            Kihi Alanui Moi@