Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 46, 13 November 1886 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA. Ka Olali o ke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA.

Ka Olali o ke Kahua Kaua.

Ka Eopb s i*ckwībi fc» 3 ka La; u U» keia*«āa s aca-««Ta. e o* «a»ki*i 2» aa kiiaia»:: n i u pnwu o ea aij3w*hu>e * pa- a a i eha i b "ehi L:rsa ds« a ke ' h Xahsi huiāio Wiliii t h S£kiu.

Aoki Kapaen IwUeani o ka MilralrfU Mokuka 2.

Nolaila i ke»a manawa e pii kaua ilai!a, i ike ai oe i ka nui o kou maukanaka, ame ko lakou makaukau ma na mea kaua, ae aku la ke 'lii opio.

Ua huli hoi aku !a laua no kauha'e, a paina iko laua aina awakea, ai ka pau ana, ua k«hea aku lalaua i ko laua mau lio, emoole ku ana na lio, me ka makaukau i na mea a pau, a kau ae la ua moneka nei, me kana hanai alii, a pii akn Ia no na kuahiwi o Ilalia, aia laua i hiki aku ai, i ua mau kuahiwi la aua hele loa aku la laua, a maluna o kekahi puu, ua hoomaka aku la ua naoneka nei e puhi i kekahi ole iau iaau, kani kapalili aku la ka oie no ekolu manawa, he hu ana no ka makani kai lohe ia, he haluiu hoi e like me ka hekili, aia hoi ua puni ae la laua nei me na tausani naita kino hoopahaohao, ia manawa no i heie mai ai ka alihikaua nui a ku mai ia imua o laua nei a pane mai ia : £ko makou haku. heaha ka piiikia oke kahea ana ae nei, ua makaukau mau kanaka, e hookau i ka hoopai, e like me kou makemake. Ia manawa i pane aku ai ua moneka nei. I kauoha aku nei au ia oukou, e hele mai imua o maua. I keia wa e pau ai ko'u mana maiuna o oukou, a o ko oukou haku oia no ka kakou hanai alii. Noiaiia, e hoolohe oukou i kana oielo, i keia wa, ke haawi nei au i keia ole guia i kinohinohi ia me na meanani, ai ko oukou wa e lohe ai 1 ke kani 0 keia ole, o ko oukou wa no ia e hooko ai i na kauoha ina i ka iewa, a i ole Ika honua paha. E hooko no oukou me ke kali oie iho no kekahi mau minute.

Ia manawa i huro ae ai ua poe naita kino pahaohao nei, ahe mau mmute

keia hauoli ana, ua pane like mai la lakou, e hooko no makou ina kauoha a pau ako makuu haku i kona wa e kahea mai ai i kona poe kanaka me ka hakalia ole. Ika pau ana o keia mau olelo, ua huli hoi aku la ua mau naita kino pahaohao nei, iloko o ko lakou mau hale lua, huli hoi mai la no hoi ka moneka ame kana hanai alii, ia laua nei i hiki aku ai ika hale, ua haawi aku la ka moneka he hookahi kapa kila. O keia kapa, he kapa kila paa loa i hana ia mai loko mai o na kila paa loa o Damaseko, ihaiame ka mana oka waha oke kupua Lamelito, ka mea e noho ana i ka papaku hohonu e ke kai omaomao. Lalau aku la oia i ka oahikaua nui a haawi mai la, me ka helelei ana iho o kona mau waimaka a pane mai la. O keia pahikaua, oia no na iwi aoao o ko'u kaikuahine ponoi, mai loko aku oka pupuu hookahi. ke kupua wahine kilokilo e noho mana ana maluna o ka piko oka mauna o Himela, i kukulu iho ai oia i kona hale kilokilo, a mana kupua. O keia ka pahi iha ia me ka mana oke akua o kaua, me ka wale o kona waha 1 hapala iho ai oia i keii pahi, nolaila, o keia ka pahi aole e lanakila na enemi o ka po maluna ona/

Lalau aku la oia i kekahi iaau ihe nui a haawi mai la, pane hou mai la oia, o keia laau ihe, he makana keia i makana la mai i ko'u makuakane, mai kekahi mai o na naita kaulana loa o ke aupuni o Helevetia. Lalau aku la oia i ke koi kaua a pane aku la, o keia ke koi kaua a ke ku« pua Un»ko, ka mea e noho mana ana maluna o ke aupuni o Apelika a maluna hoi o ka waoakua o Kahala, i kuku* lu iho ai oia « kona kakela nani, o oa mea a pau e maalo ae ana maloko o ua waoakua la, oia kana mea e ai ai. Lalau hou aku la oia i kek&hi aa pua me ke kakaka, a pane hou mai la oia, eia ka'u makana hope loa ia oe, o keia ka makana a kekahi kaikamahi alii i makana mai ai ia'u, ua olelo ia keia kaikamahine, ka haku alii maluna o ke ka kaka, a me na pua pana, no ka mea, aohe mea e hala ai o kana pua, ua hiki loa i kona ike ke ki i kekahi ukuleie, e kau ana maluna o kekahi lole keokeo, o kona inoa maoli, oia no o Marelia ka iwikan» o na pua pana. 0 ka pau keia o ka'u makana ia oe e kuu alii, kuu haku, apopo e iho aku ai kaua e ike i,kou mama a me kou j ohana alii a noho aku oe, hoi mai au i ka home aloha o kaua. £ na hoa kuilima o ke keiki alii Laudila, e hoalu iki ko kakou kamailio ana nona, a e hoi ae ko kakou kamailio ana no ka manuakane a me kona mau hanau mua 1 ka huakai alii e huli hoi la no ke kulanakauhale alii, he elua la a i ke kolu, ua hiki aueu la ka moi a me kooa

fiiuU U4 «*l®l 'Ui <* "rao ana iloko oka pa alii. t» Heie loa aku la ka moi noa kooa !oati kakao. a kakau iho la oia i kekahi palapala e kuahaua ana i kooa aupuni. Fenei ke ano nui okapalapala o*au eka moi o Itaha oei, ke kuahaua aku aei au i ko'u aupuni ka ohana aliī a me na kaukau alīi, ko'u mau kuhin2, n.' hoa haeohano, oko u aha kukamalu. ka poe hanohano oke kulaoakauhale. na lede maka palupalu, a me na inaka* ainana a pum ko'u aupuni nel, mai keia la e puka aku nei keia hoo'aha aha la na pule elua, ua makemake ia oukou a pau loa e hele mat i i ko'u hale ali> nei, me ka oukou mau makana pakahi ma ko oukou mau lima t i mea e hoohanohano ai i ka'u keiki muli loa, ka mea a ka manu 1 shai ai ike kuahiwi ana kona haku moneka i hanai a nui aua naiawai au me ia roa keia*hua'<ai pi mauna aku nei a*u, oia no hoi ko ka )-ou la e ike ai i kona mau helehelena, aloha oukou. Keluia ka moi o Italia. Kakauia ma ko makou Hale alii. I ka paa ana o keia leta, ua kauoha ia aku la ka puuku, aole i emo ua hiki mai la oia, kauoha aku la ka moi ika puuku e hele e hookomo i keia heolaha iloko o na nupepa a pau. Ua hooko koke ia aku la la mau mea, ua holo aku la ka lono a puni ke kulanakauhale, a hala loa aku i' na apana kuaaina, ai ka ike ana ona mea a pau i keia hoolaha a Jco lakou moi aloha, ua uleu ae la lakou me ka awiwi nui, a ua loaa ka lakou makana, hookahi wale no mea i koe. oke kali aku o ka puka mai okala e hooko ia ai o ka iini o ka mol £ hoalu ae ko kakou kamailio ana nn ka moi, a e huli ae ko kakou kamailio ana, no ka mea nona ke:a naneā ilihia. I ka puka ana mai o ka la i ke kakahiakanui, a uhola ae la ma, maluna o ka aina o Italia, ua ike pono ia aku la ka piko o na mauna, o na ululaau e hoike mai ana i kona nani kamahao, me he mea la e au'a mai ana i ka lakou hanai al i e noho no 1 ka elu o ko lakou mau lau like ole, e honi hoomau hoi, iko lakou nr.au ea aala, aia hoi ua ike ia aku la ke kakela o ke alii opio, e uluwehi inai ana na mea hoonani, e hoopuni ia ana hoi e kona mau naita kino j>ahaohao.

I ka hiki pono ana ee i ka hora eiwa aa puka mai la ka moneka me kona mau ukali he kanalima, a mahope ua puka mai la ke keiki ko* na kahiko piha oka oihana naita, me kona mau ukali he 15, a mphope mai o lakou he 500 naita hoohanohano ika huakai a ke alii opio. I ka huakai i hiki aku ai, mawaho o ka pu oko lakou kakela a-ii, ua haawi ia mai la he mau leo hulo ekolu, mahope iho ona leo hulo, ua wawalo ae la na leo ahiu hooho ana naita kino oahaohao. He hapaha hora keia ku ana oka huakai alii, ua kau ae la ke keiki alii i kana pu gula i kona waha a hoomaka aku la e puhi no ekolu manawa, me elua kani kapalili ana mahope loa a o ka manawa no ia i nalo akuai na tausani naita, he owe ana aia hoi ua pau loa aku la ika hoi iko lakou mau home mauna, a koe iho la ka huakai alii. Ia manawa i huli ae ai ka moneka i hope, a ani ae lai kona kookoo no elua manawa, o ka wa īho la no ia o lakou i hookuu iho ai ika mama oko lakou mau lio, iloko 0 ka ululaau, oka halulu, o ka nei, me he makani puahiohio la e luku ana ina lau ona laau, pela iho la ke ano o ua poe holo lio la. No elima wale no minute ua puka aku la lakou mawaho oka hu-a ona laau, a huli aku la lakou nana 1 ke kulanakauhale alii o Roma. Ona kaikuahine hoi oke keikialii, aia laua īluna o ka aleo kahi i nana ai me na ohe nana nunui, e ake aku ana ka manao o ka ike aku i ko laua kaikunane haku. Ia lakou no e hoomau ana i ka nana ua puiwa ae la laua a hooho ae la me ka leo nui, eiae ka huakai alii mawaho oka hu-a ona laau. Ika lohe ana o ka moi ua kauoha koke aku la oia i na mahele naita, e ku laina lakou mawaho oka hale alii, a pela ma na aoao oke alanui, aole i emo ua makaukau mui la na naita no ka hoohanuhano ana ike keiki alii. I k\ huakai alii i komo aku ai i'oko o ke kulanakauhale, ua olowalu mai la ka ieo hauoli o na makaainana, e hooho ana, e ola mau ke keiki alii, e mau ka pae ana o kou inoa a kau 1 ke ahe Dua aneane.

I ka huakai alii i hiki aku ai mawaho oka pa alii, ua hooenaka mai la e uwe hone ka leo o na mea kani, ke nana aku he ku i ka eehia a me ka hanehano, komo loa aku la ka huakai alii iloko oka pa alii, oka manawa no ia i hookuu mai ai na kaikamahme aiii a me na keiki alii iko lakou mau kileo kani kapalili i kokua ia e ka leo oka melodiana, a o na leo wawalo hoi o ni | makaainana ke hoomau la no i ka uwauwa. I ke keiki aiii 1 kokoke aku ai i ke alanui pii o ka hale alii, ua iho mai la koaa mau kaikuahine a ku iho la i ke anuu ilalo loa o ke alapii a o kona mau kaikuaana hoi ke ku mai la iiuna oka lanai o ka hale me ko laua mau kahiko piha.

i* m.ā.. Vva i v S • {«*"> • ī'ulo a kk v u iha JU. m> hoi roe ke ketkt alii Laudi o, aoka wa no u ooa kaikuihīne i la'au ika l;:na oko iaua taiVura-:c. ika {.kti ua hke U3 cruu pua alii Is ene ra lehua o luluu pat! ka i ka napi o ka hale al». Ua !eie hke a:2! bno boi nt na ekali o!c keiki >Ui a j>ii r.m aku b. I ke kemo ana aku i ka lurm rcakib kona makuaMne inoi a me ka ohsna alii a pau o Ita!ia, i kealii 1 heokokoke aku ai iaiua o kona makua, o <ona wa no ia t hopu mai ai i na li?m» o kana keiki a wehe ae la papa e kila a waiho aku !a ma kahi-e, a wehe pu ae la no hoi me kona aahu kila a pau, ia manawa i haule pahu aku 3i na mea a pau iloko o ka eehia oo ka nan /ua o!e o ke keiki alii a o kona nu*uahine hoi ua puliki ae la oia i ka wawae o kana keiki, a pane ae ta, e kuu ha'-u kuu alii makepono no ka luhi ana o <ou makuakane ia oe. He nani, ahe maoli, a he hko oe no luna l:lo. He hora ktia oka lupea ana oka ohana alii. ua mama mii la ke ano poluea, o ka nani o ke keiki alii mal ma oke anaina holookoa, la wa i kauoha ia aku ai na keiki alii e hele mai e luiu lima pu me ua keiki alii la, oia ka ma nawa ieu hke ae ai na niea a pau a hele mai la e lulu lima pu me ua ui kamahao la oka waokele, aia iloko o keia ike alii. Hookahi ui kaulana oia ke kaikamahine ake kiaajna. laia i ike ai ika nani lua ole o ke keiki alii, ua uluku iho la o loko ona a kaena mua iho la oia nana e papahi mua i ka hanohanoo ,ke keiki alii a nana hoi e kui mua ia pua, a mahope no kakou e ike ai i ka- j na mau hana, maluna o ke keiki alii. I ua ui hoomahie nei i lalau aku ai i ka lima o ke keiki alii, ua hai e na pua Ike kula, ame he mea la e i mai ana na'u oe e kui mua. Mahope iho o ka ike alii ana, ua puka aku la ka moi iwaho a hai aku la, mahope 0 ka hcra ejua e puka mai ai ke keiki alii e ikemeoukoue namakaainana. Ika hiki ana ika hcra elua, ua kahiko ia iho la ke keiki alii me kona kahiko naui kamahao. ka mea a krna makuakane harai i hana maiau a», ua hele na pohaku makamae a papakini maluna oka aahu oua keiki alii nei, aole no hoi e hiki i ke aupuni o luha ke hana i kekahi kapa e like me keia, no ka mea, aole he nui o na pohaku

makamae. 1 ka makaukau ana, ua puka aku la ka huakai ahi iwnho, a i ke ku ana aku ok» huakai alii ma ka lanai oka hale alii oka manawa ro ia i ikuwa mai ai na leo huro oka hauoli. Ike kuu ana iho ua iho aku la ke keiki alii a ke anuu i hoomakaukau ia nona, ku iho la oia malaila, a o ka manawa no ia ona makaainana, i hele mai ai e ike i ke alii opio; me na makana pakahi ma j ko lakou lima. | Aia ika manawa ana makaainana e ike nei, a hiki i ka hapalua o ka hora' eono, ua piha aku la he 28 ka nui o na puu waiwai, ai ka panina hope loa o ka hookupu ana, oka moi kane a me ka moi wahine, me na hanau mua. oka makana aka makua n.o ; , eha hoku daimana, hele aku la oia a omau aku la ma ka umaumaokana keiki. E kuu keiki wahi ana, e lawe i keia mau hoku eha a hoopaa loa ma kou umauuma i na wa a pau. Hele aku la hoi ka moi wahine, a omau aku la eon o kea hoohanohano kinohinohi ia me na pohaku makamae. Hele aku la na kaikmana a hoolei aku la i kekahi lei daimana, a ua kapa ia ka lei alii o Italia, hele aku la hoi na kaikuahine a hookau aku la ma ke poo 1 ke kalaunu alii o Italia. Ika uhi ana mai oka malu po, ua haawi īahe mau anaina lealea, a me na paina hoolaulea mawaena o na 'lii a me na lede maka palupalu, ua lealea lakou a hiki wale i ka wanaao, ua hookuu ia kela a me keia e hoi 1 ko lakou mau wahi iho. Mahope mai o la mau W, ua makaukau iho la ka makua moneka e hoi no ko laua home mauna, o ke alii opioho» ke noho nei oia mt ka nanea, me ka manao ole ae o keia ka la e ie ai o kona kahu hanel I ka ha!a ana o ka hora ehikuua komo aku la ka moneka ma ka lumi o kana hanai ahi a hr>ala aku la.

E kuu luhi kua haku, e ila ac oc, eia ke makau'*au nei knu makua e hoi no ko kaua home kuahiwi, kenoho nei oe me ou makua, hoi āu ke huli hoi fiei, aloha no hoi oe, aloha no hoi au. AoU ipau. Ma ka Poaono i hala i ha.awāi īho ai ka Ahakukamala no ka noonoo ana i ka po2 i h x»paiia he mau pto na ke kaniwai no ko lakou kalaia. Aole i hoiopono na hana ma ia la, a noho hou ika Poakahi mai. Pehea aku nei la. Ua li iho kekahi pake laia ma Kapaau, Kohala, aua make loa. Aole i maopopo ke kumu o kona ii ana. He nui ka ua o Hawaii ma na pule i ba!a~ Ua hoomaka ka ua oiai o Kinau i haalele aku ai ia Hilo a komo wale t Mahukona. Pouli pu ka aina. Oiai ka pepa e liuliu ana no ka papa pai ma ka hon elua ine 15 minute i ka auina b o ka Poalima nei, ua hiki mai he hoolaha mai ka Aha Kiekie no ka hoopuka koke aka