Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 47, 20 November 1886 — Ka lubile La Hanau NA HAUOLI Hapalua Keneturia. 1836-1886. [ARTICLE]

Ka lubile La Hanau NA HAUOLI Hapalua Keneturia.

1836-1886.

Ma ka molehulehu an.i iho o ke ahiahi Poakahi. ui htX!rTnaKi!i>a!anKi la ae la ka pa alii nie na kukui uwila. a }vihola ae la*ica ina'.unahma ma oa uuanei o ua jxi la. A>a hoi, loheia aku la ka ieo o na mea kani a ?ne na leo me le, eia ka o kekahi o na puali himeni e kuu pau ana i ko lakou mau kiieo kani no ka laahia o ka ia hanau. Maluna o ka |>uu o Puowaina e lele maopu mai ana na ahikao iU»ko o ke!j me keia hapaha hora ka aw»rt'ga, a no lakou hoi na ahi nani o na wailiooluu like ole e hoomaL'imalama ana i ka lewa. Ne-i nakolo mu ana ka leo o kekahi pukuniahi no hookahi manawa. eia ka he ahailono e hoike aku ana i ko ke kulanakauhale nei e liuliu, e makaukau. A like a like paha o ka po, kanlu wela mai ana ka piko o Puowama me na puuahi nunui i ho a ia he ehiku ka nui, a e ku lalani ana lakou mai ka hi kina a ke komohana, no likou hoi ka malamalama nani e pahola ana malunn o na ghuku pahpali ua puu kaulana la, ke hele la a kunihi ka ike ia Maunaala. Ne-i a kani nako'o mai ana ka leo o ka pukuniahi, e lioike ana ehiku lani ahi o Hawaii. Hora 5 o ia kakahiaka nui, aia ka puali makai e ku laina nna ma ka Halewai a e makaukau ana no ke kai aku iloko o ka pa aiii e haawi ai i ka lakou mau makana Hee 'iii nona ka la; hora 6, kai ka huakai i alakai ia e ka puali puhi o'e kamalii o ke kula Hoopololei o Keoneula a komo ma ka pa aiii. He nani ka huakai, he malie ke kakahiaka, a ua waihoia aku na makana iloko o na ieo hoolana manao o ka hauoli. mau wahi kuiu pakaua o Kula nihakoi ka i hoohanini īho ma ke ahi--1 ahi o ka Poakahi, a ma ia po a ao he i maiie wale no. Ma ke kakahiaka o i lea ia nui eehia he maiie waie no, koe ■ nae na ao omamalu e hoakokohi iho ana me he la e pakn ana i na kukuna weia o ka la, a ina keia ia i īkeia ' aku ai na kanaka e halo'alo'a ana ma na aianui, na hae e kuuwelu ana ma ko lakou mati uahu no ka hanohano o ka la. O keia ka poai.ua, la i6, Ma na hora kakahiaka o ua ia nei a hiki i na hora ahiahi, he mau hana ike alii r wale no. Ua wehe hamama ia na ipuka o ka pa alii, a ua komo aku na hui Hoonaauao, Hookwonoono, Hooulu Lahui, Nihoa, a lehulehu wale nku. Na Luna aupuni, «a liniat hana, na pualikoa, a me na Uma aupuni o ko na aina e: a ma ka auina la na makaainana he lehulehu, ka puali kinai ahi Helu 4 e alakaiia ana e ka puali puhi ohe o Keoneula. a ua 1 hoomau ia na ike alii ana a po ia la. 1 I.ehulehu pu na makana. 1 K A HAI.E ALII. He kulana hiehie ko ka hale ali» I lolan; ma ia la; ma kona mau pahu hae e welo ana na hae kalaunu eiua. Ua uhi ia ke kino o ka hale me na hae like ole o na waihooluu, a he nani maoli no ke nana aku. Ma kona mau rumi he keu aku ka hilu, e kau ana na kii, na hae, na kahili, a me na luhiehu o ka wao. He nui na mea hoonani i kinohinohi ia a puni, a ku iho la o lolani Hale iwaena o kona nani a me ka hanohano. KA PA ALll. He nani okoa no hoi kona; niaemae a molaelae ka pa, hilu ka lanai loihi ma kealo iho o lolani Hale; puni me na hae a me na luhiehu o ka wao. Nani okoa no hoi o Hale Pt> hai, kinohinohi no hoi kona aahu. Na- ► ni ka pa holookoa, nani no hoi na pua me na laau ulu. Malaila ka puaii puhi ohe aupuni kahi i puhi ai i na mele nani a po ka la. Malaila na koa me ko lakou mau aahu piha a he Jehulehu du o na makaainana ike alii. Haloalo'a na ipuka pa alii me na kanaka makaikai o na iahui like ole. NA HIONA 0 KA LA. He oia mau ka omamalu o keia ta a po wale no, la nui kulaia. la eehia a hanohano, a ua maluhia pu na hana ike a hookupu aliL Aole he wahi kul'i pakaua iki i haule iho T a ua hauoli na makaainana ke puana ae, ua ikea ka la hanau e na lani. KA HUAKAI KUKI'L Ma ka hora S a oi o »a ahiahi, ua kai mai la ka huakai o ka Oihana Kinai Ahi inai ko lakou towera mai, a hookahakaha ae la ma na alanui e hoomaka

at-.i ni.ii ke afan'.;i Hotc!f, ih« ■ ke alanui pK »* fee •■ >b " U ' a k,m.O il.'ko -> lA ' H1 r 1 al.mui He huak,. lo.h. keīa e ana . m mua a b«ki i hae,o: he keia m "»:» Oihana Kinsi Ah. o Honoiulu n,. i ukahu e na haumana kula o Kahehuna mahlo o na «lakai ana l Nahon Hipa. He huakai *amalo.iuni keia » kahikoiamena aahu t?a. Na ka maiamalam» ahi i hoekauluweia ae . ke kulaaakauhaie nei, me he !a aia na H,te iloko o kekah. pu aht mii: he kohu awakea no hoi. Ma ke kai ana. ua hco\c\e ia na ahi k.v> iluni o na watb<x>!uu like ole, a iwaena hoi o ka hoene o na hana puhi ohe Aupuni ine ko Keoneula ka 1 luKikai i k.ii aku ai me ka hanohano tua iloko o ko likou niau aahu r»Ha a me na kaa wai i h-.w>«ani ia me na lau nahe'e o ka w.»o. Mah>*o o ka pa alii ua haawiia he| mnn oUlo hoMaua a hoohauoli i kai Moi, a i panai h me na leo lniro o ka huakai a me ke k:mi kupinai o ke oeoe o na kaaw.n. N» kekahi numawa 'loihi keia haawi ana i na ohohia aU> hai ka-I.wi non.i ka \* hanohano. a kai hou aku la k,* h»s.\kai ma na alaaui iwaena o na leo fvooho a hiki hou i ko lakou kakela. Maluhia na hana ma la {K>, nani ka huakai, nani na lanula'ua ahi, huhie ni haumana koa o ke kul.i Aiii, hanohano no hoi na lala a pau o ka Oihani Kinai Ahi, na kaa, na 'ii«\ a pela wale aku. N-\ HOIKKIKE AHI. Nani okna no hoi na hann hoikeike ahi o ua po la; na kukui uwila e hoolele pau ana i ko lakou malamalalama keokeo nani na ahikao, a ua la welaweia keia mau mea a pau maloko a mawaho o ka pa slii. Nta kaupaku 0 lolani Hale ke kahua o na ahikao a pela aku, ae lde pakanwili ana lakou i ka lewa me he mau moo ulaula la. a e lele ana hoi kekahi me ka hihio 111 e he la e hnehae ana i ka lewa lani, a poha ae la ir.e ka lu ana īho 1 na popo ahi o na waihooluu like ole e hoomala lalaun ana i ke kulanakauhale holookoa. Nani na ahi a pau i hanaia maluna o ka Hale Alii. a i ka nana aku i kona kulana, aia he mau imu ahi enaena a puni ka hale, a no lakou na kolamu uwahi e pii ana iluna me he ao eleele la. K kani waw-alo ana hoi na mea hoopahupahu a hoonakolo ae la i ke kulanakauhale. Ma ke alo iho o ka Male Mele hou kekahi wahi hoikeike ahi; nani na ahi pakaawili ke ike aku o kela a me keia ano. Ua lehulehu na ahi ano hou i hoikeikeia, a ma ka panina o na mea a pau, ke kalaunu a me na huaulelo moakaka a me ke kii nani o ka Moi Kalakaua. Nani a moakaka na ln>ikeike ahi, a he nui maoli no h<>i na nuhou e pau ole ai i ke Kuokoa ke'hnano'u aku. O ka nuhou paha ia ke lilo la kahi pee i kela a ikeole 1 keia. poAKoii*, t,\ Ī;. He heil-.ei v.*aapa na hana lenlea o keia la. He wnhi la hookilihune ua keia me ka m.ui no o ke poipu o na lani. He 15 heihei i malamaia, oia hoi na waapa, ka waa, na moku kiakahi, heihei tabu, heihei au, a me ka heihei luu. Iwaena *o na heihei waapa a ]>au, hookahi heihei i ho«>hauii aku i ka ooe makaikai ma ka uwapo a maluna o na moku, oia na waapa o ka mokuahi Kinau, Moko ke 'lii, ko ke kuna Aīoiwiihiiw, a me kekahi mau waaj;a e iho. He mau waapa moku wale no keia o ke ano lawe ko o na awa aku nei o kakou, a koe p&hi ko ke 'lii aohe ona lawe ko. aka, he waapa moku no. I ka hoomaka ana o ka holo, ua oili like mai la na waapa me ke kulana maikai, a no kekahi mau an-ina kaawale mai ka pahu niai, ua helelei aku la ka nui waapa,. a oili niai la ko Kinau a me ko ke 'iii. Ua ho;>mauia ko laua kulana a hiki i ka nahu huli. aole i ikeia ke kaawale mai kekahi ae. Pela mau laua o ke paonioni ana a kaalo maanei o ka hale ipukukui, a oia m ka wa a in makaikai e kohokoho ana iloko nie na manao ho]K>hopo nawai la ke e>. Oili malie ae la ua mau waapa la me ke kau like o na ihu; a hiki nae ma kahi he anana wale no ke kaawale mai- ka laina rnai o ka pahu hopu, ia wa no i oili aku ai ka Maapa o Kin iu iloko o hix>kahi mapuna hoe ikaika a eo aku la iaia. Nui no na heihei maikai, aka, he mau waapa wale no keia i wae la, aole mai na hi'i heihei waapa [>onoi niai. Hookahi wale no hui waapa i komo iloko o na heihei oia ko ka M ji. Maluhia no keia la; piha na moku a me na uwapo i ka [w>e makaikai, a nani no hoi na kahakahana lole hae o na wathoo!uu like ole e welo ana mi na kia osna moku. POAIIA, LA 18. He la ua keia, koikoi na pakaua, hoomaka mai ka haule kawakawa ana 0 na pakaua mai ke ahiahi Poakolu a ao ia po. a po ka Poaha. Keia ka h 1 hookaawale ia no ka huakai hoikeike o na hana o ke au kahiko mahma o na waa me na waapa, a kai hele ma ke alamii; o ka hana ia ma ke kakahiaka, a he okoa n.o ko ka {>o. Oiai maieou e hakilo ana i ua huakai kamahao la

no ke kai mai ma ia k.iUh ; u; aa mai la ia makoi. !•. , , a na ua hoopaneeia 1.1 f, .ii 1 , , i ka wa kupono. rv » k_. ua o keia la, A nolnia ... ' . , t , manao ia e kai ana ua h u'o; ; poamma, r \ 1 . Me kuaua koikoi kai haui ke kakahiaka nui o keia ia. \ t liuliu ua pt>ha mai la ka m.i' ka la auā mao hoi na k-;U:; 1; t , mau helehelena no nae > U . , ua no ma keia la, aka i:a \ k ... naolana e ma ie an:i. Mahope i*i iho nae o k;. : t N , auina la, ua hau'e ko:koi :u ; (ukaua. Ike kakahuk.i v\. y.. •, no ka ikeia ana oka m.u.; V.- ;