Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 48, 27 November 1886 — Page 1

Page PDF (1.76 MB)

This text was transcribed by:  Shirley Werner
This work is dedicated to:  Werner ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

==========

BUKE XXV, HELU 48.        HONOLULU, POAONO, NOVEMABA 27, 1886             NA HELU A PAU, 2104.

==========

HOOLAHA KUMAU.

==========

@

ASHFORD & ASHFORD.

            (NA HOAHANAU @)

 

He mau Loio, Hoakuka, Pale ma ke Kanamai, Kakaolelo, Luna Hooponopono a me kahana ana i na Palapala Hooiaio.

@ ILOKO O NA AHA A PAU O KE AUPUNI.

@ A LAE.

@ Hana Helu 21, Alanui Kalepa, Honolulu Hale.                  2082-1y

----------

A ROSA. (Akoni.)@ A He Kokua Ma Ke Kanawai

He Luna Hoolalo Palapala.

KEENA HANA :  Ma ke Keena Loio Kuhina

tf.

----------

CHAS H PULAA.

@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI

@ no au ma Honomakau, Kohaia Akau, Hawaii.                               2001-tf.

 

@ BROWN.

@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

Ahe @ Hooiaio Palapala no ka Makupuni o Oahu. 

KEENA HANA :  Ma alanui Kalepa.

tf.

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

Ho Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

A HE MEA

A N A    A I N A .

@ no ma Kohala Akau, Hawaii.

2091-1y

----------

JOSEPH WILLIAM KELIIKOA.

@, a he kokua, a he pale, a hakoo ma ke Kanawai.  E loaa no au ma ke Keena @ M Porpor, kihi o na Alanui Alii a Aului, Honolulu.  Uahiki no hoi ke hana @ na Palapala @ Kanawai o keia me kela ano.                            1yr.

----------

A. MAGOON, (Makuna.)

@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI

Keena Hana, Helu 42 Alanui Kale@, kokoke i ke Keena o Pekekona.                     tf

----------

JOHN MAIHAI KANEAKUA.

            LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.  HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.

Keena Hana ma Alanui Kalepa, Honolulu, maluna ae o ka Banako o Bihopa ma.    1yr.

----------

JAMES M. MONSARRAT> (Maunakka.)

@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Haoiaio Palapala.

E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala @, a me na palapala pili kanawai e @ ka olelo Hawaii.  Dala no ka hoaie ma @ ma na waiwai paa.

@ NA HANA:  Alanui Kalepa.

----------

KINNEY & PETERSON

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA : Helu 15 Alanui Kaahu@, Honolulu.                                            tf.

----------

RICHARD F. BICKERTON. (Pekekona.)

@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI

KEENA HANA : Maloko o ka Halewai hou                                                             tf

----------

@ B. DOLE.

LOIO. LOIO. LOIO.

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA : Helu 1 5a anui Kaahumao                                                             2079 1y

----------

W. R. KAKELA>

@ A HE KOKUA MA KE KANAWA

He Luna Hooiaio Palapala.                                                                                         tf

----------

WILLIAM AULD.

@ Hooiaio Palapala Kepa Paahana no ka Apana o Kona.

KEENA HANA : Ma ke Keena o ke Kuo.                                                                tf

----------

W. C. AKANA (Kalauki.)

@ a @ olelo ma ka olelo Pake @ olelo Hawaii.  Ua makaukau  no hoi @ i na Palapala Kuai a Hoolimalima @ aku maraena o na Pake a me na @ Hawaii.  E loaa no au ma ke Keena Helu 7, Alanui Mai, ma kahi e keoke @ Hooliliamanu. 

                                                                                                                                    2010-1y

----------

WILLIAM McCANDLESS.

-----

ALEKU AI BIPI O WILIAMA MAKALALENA ma Ulakoheo.  Na ano a me na Ia a pau o ka makeke no na kunai oluolu.  Uala Kahiki a pela'ku.

                                                                                                                                    2092-1y.

 

HE MOOLELO KAAO NO

EDISEPA FERIDO.

----------

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

KA AINA LEWA FAHAOHAO O MAUNA BEVIA.

----------

 

Ke Kuhikuhi @ Poupou Kamahao, a o ka Liona Hanu Meheu Pololei.

----------

He Moolelo Enelani i unuhi ia no ke Kuokoa.

            PANE AKU la o La, o lele i ke ala o na mea pohihihi, a hai aku oe, ua haule oia i ka hewa me ke kanaka o ka honua, alaila e ike oe i ka lilo o ke kane ana mai iaia aku.

            Ae aku la ua Ui la a lilo ae la oia i pua a nalo aku la oia iloko o ka imo ana a ka maka,.

            I kela wa a ka Ui Hoku i nalo aku ai, aia hoi nakeke ae la ka ipupoki kupua a ke ala o na mea pohihihi, a puiwa ae la o Nani Ehiku a ala ae la oia me kona pane ana iho i kana ipo.  He pilikia paha keia o kaua.  Ke aha la ? wahi a Edisepa.  Ke nakeke mai nei hoi ka pahu Ipupoki kupua. 

            Hele aku la oia a wehe ae la i ke pani a ninau iho la,  Heaha keia nakeke,

            Ia wa i oili ae ai kekahi pua a pane ae lam "E ka haku o na haku.  Ua haule oe i ka hewa."

            Ia oukou no ia wahi, heaha ka hewa ina wau e haule iloko o ka'u mea i aloha ai, kai no paha he mea okoa ka'u au e nakeke nei, eia ka o ka mea i "au wale ka la."

            A !  Haule iho la oe i ka hewa me ka mea imi mea pohihihi ka'u mea i wanana mua aku ai ia oe, aia ko pokii la ke kii la i ke ala o na mea pohihihi e hele mai e pepehi ia oe, hana ia ka ikaika a nui, i pakele oe i ko pokii.

            Hele pela, heaha ka hewa ma wau e haule me ka mea imi mea pohihihi, a heaha ka hewa ke hele mai ke ala o na mea pohihihi, ua lawa o nani Ehiku i ka ikaika, a ua lawa i ka mana, a ua lawa i na mea a pau, auhea ke kupua o ka lewa e komo mai i kuu aina, hookahi wale no mea i pakelo ola  mai, mai kuu mau kiai mai, o kuu aloha e pupue mai nei ma ka pela nolu o Huleilua.

            Pane mai la ua pua la, ae, ua hiki, aka, aole au i hewa i kuu hahai ana aku ia oe, a emi iho la ua pua la iloko o ka ipupoki, a hoi hou aku la no ua Ui la a hiolani nou no, nani ke kaikamahine a ka hopohopo ole i keia, aka, "ua hiki no."

            Oiai no laua e hooninipo ana me na wainaoa a ke kehau, hu ana ka makama a haalele wale, nu hou ka makania haalele wale, nu hou ka makani o ke kolu ia, ia wa, ala ae la o Nani Ehikua pane iho la i kana ipo.  E ke aloha e, eia ka make la ke hookokoke mai nei ia kaua, aohe keia he makani e, aka, o ke ala keia o na mea pohihihi e kii  mai ana ia'u e pepehi, pehea kou manao hopohopo paha oe?

            Pane aku la o Edisepa, hopohopo hoi i ke aha, aole paha ia o ka mea e hopohopo ai.

            A, nani ke kane a ka makau ole ia oe, o oe ke kane ola na iwi, heaha la hoi, ua hiki, e hoi aku no au e moe, a haule hou iho la no laua moe

            Aole i liuliu iho, aia hoi, kani mai la ka leo o na Aeko kiai eha, uwo mai la na liona, hae mai la na ilio, nunulu mai la na liona, hae mai la na ilio, nunulu mai la na bea, i panai pu ia mai e ke kuolo o na niho o na moo, aia lakou a pau ke luku ia mai la e ke ala o na mea pohihihi, aka, aole i kuemi hope na kiai, aole hoi o lakou i make, a o na kiai a me na koa kupua a ke ala o na mea pohihihi, o lakou ia e ulupa ia la a pau i ka make, e uwe ana, e helelei ana ilalo, a o ke ala kekahi o na mea pohihihi i eha, aole nae oia i kuemi hoope, ke lohe pu ia la ka paapaaina o na mea kaua, ka nei nakolokolio Aina Nani, ka halulu o na wawae o na kiai, na leo uwo o na holoholona e make ana, e kakaa ana, aka, aole nae i eueu ae na hulu o Nani Ehiku, aohe ona manao ae e he kaua keia, e ala ae la hoi, he ole loa no.

            Maanei e ka mea heluhelu, e waiho iki iho kaua i na Ui a kana, e luakaha ana i ko laua nani, a me na kiai hoi e kaua mai la me ke ala o na mea pohihihi, a e nana ae kaua i kahi kanaka makalii Setiwa e ku mai la iluna o ke kua o kona lio helu elua Baka Boloka me ka ohe nana i kapaia, ke Aniani kilohi, a e nana ana oia i keia kaua nui ma Aina Nani, a pane iho la oia i kona lio Baka Boloka.

            E Baka Boloka, heaha la ke ano o keia kaua a'u e ike nei.

            Pane ae la o Baka Boloka, o kau keiki, ua haule i ka hewa me Nani Ehi ku.

            A o ke ala hoi o na mea pohihihi, ua lili i kau keiki, a oia kela kaua la e hooili ia mai la mawaena o na kiai o Aina Nani a me ke ala o na mea pohihihi. 

            Kahihi, wahi a Ssetiwa, he keu aku no kela o ke keiki a ka apiki  nui wale, kai no i hele aiu nei e imi i ka mea pohihihi, eia ka i kela mea pohihihi okoa, haalele ia iho no la hoi ka olelo a ka makua

            Pane hou iho la ua wahi Setiwa la i kona lio, pehea la, e hoouna ae paha au ia manu Pouli e makaikai i ke kaua.

            Ae, e hoouna oe iaia imua o kau keiki, malia he makemake kona i kekahi mea, no ka mea ina hopohopo ole ana kau keiki i ke kaua ana me ke ala o na mea pohihihi, alaila nana ka lanakila ma ke kaua ana, aka, i hopohopo oia, aole e loaa ana ka mea pohihihi.

            Ia wa koke no i lele iho ai ua wahi kanaka uuku la mai luna iho o kona lio, a pane ae la ia Manu Pouli.  E Manu Pouli-e, e lele oe i Aina Nani a e akahele ka helena e kuu manu, o ike ia oe a pilikia kaua.

            Pane aku la o Manu Pouli, aole, aole au e ike ia a hiki i ko'u komo laelae ana iloko o Aina Nani, a nalo aku la ua manu la iloko o ka imo o ka maka.

            Oiai ua manu la e lele la, a iloko o na sekona pokole wale no, kau aku la oia iluna o Aina Nani, a iloko o ka imo ana a ka maka komo aku la oia iloko o ka hale aniani, a kau ae la oia ma kia ipuka aniani o ka Iumi a Edisepa ma e moe ana, aole nae he mea i ike iaia, aole pu hooi me Edisepa ma, no ka mea ua like iona ano me io ka makani, ka ike ole ia, iaia e kau ana, kiei aku la oia iloko, a ike aku l a oia i kona haku e hiolani mai ana ma ka aoao o ke aloha.

            A ia wa no i nakeke mai ai ka Ipupoki kupua, a puoho ae la o Nani Ehiku a pane iho la.  Hoonaukiuki ino no ka hoi keia ipupoki, o ka moe iho hoi keia o ka nanea, hoala hoi keia pahu lapuwale.

            Hele aku la oia a ninau iho la, heaha keia e nakeke nei, he manu wahi a ka pua i pane ae ai.

            He manu, heaha ka ia manu ? wahi a Nani Ehiku i pane iho ai.

            He manu mai a Setiwa mai nei, i hele mai nei i ko ipo e ninau ai ina ua makemake paha oia no kekahi mea,

            Aia mahea ? wahi a Nani Ehiku.

            Ina aku ma ka ipuka aniani kahi i kau ai, hele ia aku e ninau? wahi a ka pua i pane aku ai.

            I huli ae ka hana o Nani Ehiku e kau ana keia mau hulu nani ana i ike mua ole ai.

            Pane iho la o Nani Ehiku he manu ike ole paha keia i ke kamailio.

            Ia wa pane mai la ua manu pouli la, ae, aohe no o'u akamai i ke kamailio, aka, ua maalea iki no nae.

            Auwe ! wahi a Nani Ehiku, he poeko loa ka oe i ka olelo, a huli pono ae la ua aliiwahine la a ninau aku la, heaha mai nei kau oonei ?

            Pane mai la ua  manu ia, i kii mai nei au i kuu haku.

            Owai ka inoa 6 kou haku ? wahi a Nani Ehiku i pane aku ai.

            Pane mai la ua manu la, o Ediseda ka inoa o kuu haku, ka "imi mea pohihihi."

            Kahuhu, aole paha ia ianei, aole au i ike iaia, o hoi, aole ia ianei nei, wahi a Nani Ehiku.

            Pane aku la ka manu, owai aku ka hoi ia e moe mai ia, o ka pua "Mae ole" anei, kahaha, aole naha kela oia, o ka imi mea pohihihi ia, ka olali nana i hoohaule iho nei ke kupaa o Aina Nani, ua hamani ko ike e Nani Ehiku i kuu haku.

            I ka lohe ana o Nani Ehiku kulou iho la kona poo no kekahi mau minute a pane ae la oia, heaha la hoi, he nani hoi ia ua haule ae nei au i ka hewa me ka imi mea pohihihi, ka mea hoi a'u i hoole kuhihwa aku ai ia'u maupua, ua hiki ae la keia, aohe a'u mea nui e ae e hana aku ai, oiai ua haule ka maluhia, a puana ae la ua Nani Ehiku la me ka leo nui penei:  E o'u mau kiai ikaika a pau-e ! eia ka milimili a oukou la ua haule ka maluhia, ka mea a oukou i malama pauaho ole ai i na kau a pau, a i weliweli ia ai hoi oukou no'u nei, ua haule ! ua haule au i kuu aloha kuhihewa i ka nani o ka imi mea pohihihi, auwe aloha no oukou. 

            Oiai ua ui la e uwe ana, ke helelei pu la no me kona mau waimaka, a oia ka Edisepa i pane mai ai mai ka moe mai penei:  E ke aloha, e uwe ana oe i ke aha ? hoi mai kaua e pili, i mehana i ka poli o ka ipo.

            Pane aku la o Nani Ehiku me ka puliki ana o kona mau lima i na maka penei:  Moe no paha oe, kanaka hoopunipuni maoli no oe ia'u a haule wau la ia oe, a akaaka malu iho la oia iloko o kona lima, oiai no oia e akaaka ana.  Pane mai la o Edisepa me ka mino aka pu ana, heaha ko'u hoopunipuni, o kaua like no ia i luana pu iho nei, a na kaua no i hooko ia kaua iho, hoi mai kaua e pili.

            Ia wa i pane aku ai o Nani Ehiku me ka wehe ana ae i kona mau lima penei:  E kuu kane aloha, ka mea hoi nana i olali mai kuu aina pilikia a loaa ai au ia oe iloko o ke anapuni a Limaloa, e wehe ana ka pili a kaua la, e pau ana ko ike ana ia'u, a pela hoi au ia oe, aka, i nui ka ikaika a me ko mana, alaila, haiaku au ia oe, wahine oe, aka, i hapa ko ikaika, waiho na iwi ou e ke aloha mahope o'u.

            Ia wa i ala mai ai o Edisepa mai koka wahi moe mai a pane mai la, kahaha, hoolele hauli no hoi oe ia'u e ke aloha, o ka moe iho hoi keia o ka nanea, he mau hoala hoi kau, heaha la hoi, ua hiki ina e haalele mai ana oe ia'u ua ike no au i ka'u mea e hana aku ai i loaa hou ai oe.

            Pane aku la o Nani Ehiku me ka helelei pu ana o kona mau waimaka, hauoli wale au ia oe e kuu kane ke imi ae oe ia'u a loaa me kou poino ole, nolaila aohe o'u wa aku i koe, okeia wa wale no, e nana pono mai ia'u e kuu kane, a mai hoohewahewa ke ike  mai ma keia mua aku, a e ninau pono aku wau i kou inoa, owai la kou inoa oiaio?

            Pane aku la o Edisepa, oko'u inoa i kapaia mai ai e ko'u mau makua, o "Edisepa" a o ka lua o ko'u moa, o Heneri, a o ke kolu o ko'u inoa, o ka imi mea pohihihi, o keia mau inoa a pau kau e hoopaanaau ai, a i poina oe me oe no ia aole me a'u.

            Pane aku la o Nani Ehiku, ae, aole au e poina i keia mau inoa ekolu ou, a pehea la ka loihi o na la a'u e kali ai ia oe a hiki ae oe i ko'u wahi e noho aku ai.

            Pane aku la o Edisepa, e kali oe ia'u iloko o na la he 5 mai keia la aku ina nae oe e hai mai ia'u i kou aina e noho aku ai, a i ole, i kahi paha o ua aina la e waiho la, a i ole i kona inoa hoi. 

            Pane mai la o Nani Ehiku, aohe aina, aohe i maopopo kona wahi i kau ai, aole pu hoi me kona inoa, he pohihihi na mea a pau i kuu manao, aole e hiki ia'u ke hai aku ia oe.

            Pane aku la o Edisepa, heaha la hoi, ua maopopo aku la ia'u ia, pane aku la o Nani Ehiku, e aloha auanei kaua, a imi ae ia'u a loaa, alaila, lilo aku keia waiwai nau a  mau loa aku, e honi mai ia'u no ka manawa hope.

            Ia w i hui ae ai ua mau ui nei a kaua a iloko o ka imo ana o ka maka i nalo aku ai ka ui Nani Ehiku a haule iho la o Edisepa iloko o ke aloha kulipolipo no kana mea aloha he wahine, a oia paha kau e ninau mai nei e ka mea heluhelu.  Ihea i nalowale ai o Nani Ehiku ? a heaha ke kumu o kona hele ana aku la ? a oia ka kou mea kakau e hai aku nei.  O keia nalo honua ana o Nani Ehiku, ua hoi aku la oia i ka poli o kona mau makua, no laua hoi na inoa o amazedio ka makuakane, a o Mahedulo kona makuahine, a na laua mai na kaikamahine 4 oia o Nani Ehiku, ka La" "ka Mahina" "a me Hoku" a ilaila i hoi aku ai oNani Ehiku ma ke ano e mihi aku i kona mau makua ke ano e mihi aku i kona mau makua no kona haule ana i ka hewa, eia nae, ua ahuwale ia i na maka o ka makua, ua ike mua ia kona haule ana.

            Ma o keia hoi ana o Nani Ehiku i kona aina, ua haalele iho la oia i kona mau pono a pau, a oia ka Edisepa i huli ae ai a ninau iho la ia manu Pouli.  Owai kou inoa?

            O manu Pouli ko'u inna, wahi a ka manu.

            O hea kou aina hanau wahi a Edisepa.

            O aina manu no ko'u aina, wahi a manu Pouli.           (Aole i pau.)

 

HE MOOLELO KAAO EEHIA

-----NO KE-----

KEIKIALII ROMURA,

(Ka @ Liona)

 

Ka ma a i kapaia, ka Opuu rose o na kihapai me ka Puuwai o kona @, a o ka manu Aero hoi o na Kualono a me na Ululaau anoano o Alegeria he Iwikani no naau i hala

 

KA HOOKALAKUPUA O KA MAKAKILA.

-----

            O KE keiki alii Romura kena ka puuwai liona, a o ka mea i kapa ia ka hookalakupua o ka makakila. "

            No ia mea i puka aku ai o Piula Biuda mai loko aku o ka puali kaua a holo kaawale aku la, e hui me ka olali opio.

            Oiai laua i hui ae ai, ua haawiia na kukai aloha a me na manao o ke kanaka i piha i ka ike no kana oihana i lilo ae ai ua mau kanaka opio la i mau hoa'loha oiaio

            A ia manawa no i ninau aku ai o Romura ia Piula Biuda; e hele ana ihea ka olua huakai nui me na koa ?

            E hele ana maua e kaua i ka aina a pau o Kadara e hoopaa aku i ka moi Beza iloko o ka pakaua o Pulitamena ma kapa o ka lokowai o Alasieda e kahe la iloko o ka moanawai keokeo maluna o ka mokupuni kanaka ole o Mineva, kahi o ke keiki alii Babera i noho pio ai i na makahiki he tausani, iloko o kona kino manu pueo keokeo, a o kela  mokupuni o Mineva oia ka halepaahao a na kupua e hoopaa mau ai i na poe pio ma ke ano kino manu a ua kapaia kela o ka halepahao o ka Ehaeha a o ka pakaua o Pulitamena, (oia hoi ka poino.)

            A no ia mea ke noi aku nei au ia oe e kokua mai i ka'u huakai, no ka mea, ke ike nei au e kaua ana ka hapalua holookoa o ka honua no ke kue like ana mai ia maua.

            E hoomanao e kuu hoa'loha; maluna o ka muliwai koko e loaa'i au ia oe, a iloko o na kahua kaua i piha i na heana o ka poe i pepehiia  e huiai kaua he alo a he alo, iloko o keia mau la aku, wahi a ke keiki ahi Romura i pane aku ai.

            Iloko o na kukai aloha ana i haalele iho ai ke keiki alii romura i kona hoa'loha a lele aku la oia maluna o na lalani kuahiwi a me na ululaau e kakai ae ana a nalo aku la ma kela aoao o na puu, a no ka manawa pokole aia ua opio la maloko o ko laua halealii kamahao e kukai olelo ana me kona luaui hanai ka moneka Hesana, a o ka moi Sanina hoi.

            E na hoa, iloko o keia mau la a ke keiki alii i hele ai, aia ua Sanina la maloko o kona heiau hoano i kapaia o Beteseda oia hoi kia "Punawaiokealoha."

            E noi ana ia Alahe ke akua nui, a me Titelenopegiona ke akua nui o na kupua o ka honua, e poni iho i ka aila poni maikai o ke aloha a me ke ahonui maluna o ke keiki alii opio romura, a e hoolaa hoi iaia i koa no ke au e nee mai la e like me ke ao mama.

            Oiai oia ma kana huakai hele makaikai honua, a o ka holo lio oia kekahi o na hana hiaai loa a ke keiki alii Romura, a no ia mea, ua noi hou aiu la ua hiwahiwa kaili puuwai la a kakou i kona luaui hanai no ka hele hou ana i ka makaikai a me ka holoholo ana maloko o na ululaau lipolipo o ke iuahiwi, a he mea pono no hoi ia i ka manao o ua Sanina la, a no ia mea i kahiko ia iho ai ke keiki alii opio Romura i kona mau kahiko piha a kakou i ike ae nei ma na helu i aui aku la i hope.

            I ka manawa i kahiko ia iho ai ke keiki alii i kona mau kahiko a pau mai ka papale daimana apuupuu e kau la ma kona poo a i na kamaa aniani anapanapa e paa la i kona mau wawae.  Ke welo la hoi ka lipine o na hooluu ehiku o ke anuenue ma kona puhaka, o ke kapa ana e kahiko la ke hoike mai la ia i ke kupanaha a me ke kamahao nui i ka maka kanaka ke nana aku a e hoopunini ana hoi i ka noonoo o na kupua ke ike mai.

            O ka nani o keia mau mea eha i hui pu ia me ka nani lua ole o ke keiki alii, ua like ia me kekahi lua ahi nui nona ka ula a me ka malamalama e hiki ai ke ike ia he mau haneri mile ka mamao, a ua like hoi me ka pohaku daimana kamahao o ka hale alii kupua o "Uwahi Rose" iloko o aina Po, o ke kupua Lautiere Nui e malama ia ana e na kiai ekolu; oia hoi ke kanapi, moo, a me ka elepani, iwaenakonu o ua hale alii la o "Uwahi rose;" aia a hiki aku kakou ilaila, e kaana pu no kakou i ka nani a me ka molale o ka kakou kea, a mahope aku e hoakaka piha aku au i na hana a me na mea a pau o ua aupuni la o Aina Po, o ke kupua Lautiere ka Nui, ka mea i olelo ia maanei "ke akua o ka honua" nana e hoonaue na iwi oka honua i kona wa e hele ai, a me kona ala ana iluna, nona ke ola iloko o kela pohaku daimana, a o kona ano maoli he eki-aimana, kekahi o na mea mana loa maluna o ka honua a pau a na kupua e noke la i ka imi aohe nae he loaa o kahi i waiho ai.

            A, e na hoa, e nana aku imua.  Ua hoopaa ia ae la hoi ma kona pulaka kana pahikaua wakawaka olinolino, a e paa ana oia ma kona lima hema i kana uwepa kupua.

            E hoomanao iho oe e ka mea heluhelu, hookahi mea kamahao i koe oia hoi ka ili lele kupua i kapaia ke kaulahao o ka honua hau), o kona inoa ponoi loa o "Lea Dia," a oia auanei ka ihoa a kakou e kakele aku ai ma keia hope aku no ua ili lele kupanaha la, a o ka mea i kapaia ka hanu meheu kamahao o Aina Po, a o ke kauwa hooko pololei.  Oia hookahi wale no ka i koe iho i kona luaui hanai.

            I ka makaukau ana o na mea a pau i pii aku ai ua opio la iluna o kona lio kamahao i makaukau i na pono hololio o ka mea hololio, a i ka manawa i hooma-lo mai ai i na kaula kaohi o ka lio, a iloko hoi o na puili lima aloha ana i na lima o kiona luaui i pulelo ae ai ua kanaka opio hololio la, a nalowale aku la ma kela aoao o na lalani kuahiwi o Kiresatia, a ia manawa i puana aku ai ka makua moneka mahope :

            E na mea kamahao ekolu o ka pahu aniani kupua o Urima, e malama aku i ko oukou alii a e hoike aku hoi oukou i ko oukou mana maluna o ka honua a ke puana aku la auk o uwila a me hekili na hoopakele nui o kou alahele, kuu kamalei aloha, e hoopunini aku ana i ka noonoo o na iupua, a e hoopahaohao ana i ka manao me na maka o na keiki a kanaka.

            Ia manawa no i ku'i iho ai ka hekili me he la e wawahi ia ana na mauna, a e haehae ana i na paia lewa, a ke holoke la ka uwila me he la, oia ke kukui e hoomalamalama ana i kiona alanui, no ia mea i hoea mai ai ka ino nui maluna o ka aina a pau o Iudea.

            Aia ke keiki alii ke holo ae la maluna o na ululaau a me na kula akea me ke kupanaha nui e like me kia lapalapa ahi e aa ana aaole nae i pau na laau i ka aa ia.  E hoomanao, o ka ula o ke kapa ana e aahu la, a me ka nani olinolino o na kahiko a pau, ua like no me ke ahi e aa ana maluna o na lau laau.

            I ka manawa i ike ai na manu, hooho ae la lakou me ka olioli nui, a o na holoholona hoi o ke kula, uwo ae la lakou me ka weliweli nui; o na pua hoi o ke kula, kulou no lakou ilalo, a mae na mauu uliuli i ka makani.

            Aole i liuliu hoea aku la ke keiki alii Romura i ka aina o Kadara o ka moi Beza kahi a na puali kaua o Piula Lana a me Piula Biuda e noke ana i ke kaua, me na puali he nui loa o ka hikina.

            I na la mua loa i hoala ia'i ke kaua ua boauhee ia ka moi Beza e na keiki alii Piula Lana a me Piula Biuda, a no ia mea i kuahaua aku ai ua moi la i na aina a pau i mahelehele ia o ka poe Kaledea, a me ka poe magoi, na olelo e, ka poe netine, ka poe hiwa, ka poe geregasa, ka poe Iorusa, kia poe Amora, Hita, Perezi, Anakima, Refaima, Emima, a me ka poe Zamezumima.

            O ka poe o ka mahele mua he poe ike lakou i na ouli o na la, na kau, a me na wa e hiki mai ana; ka poe o ka mahele elua, he poe akamai loa lakou i ka maa a me ka pana pua, aole e hala i ka nonanona a me ka pua mauu ka lakou mau a-la, a me ka lakou pua, a he mau lahui lakou i maka'u nui ia i ke kaua a he ano a a hoi ko lakou kino.

            O ka poe o ka mahele ekolu oia hoi ka poe Anakima, Repaima, Emima, a me ka poe Zamezumima, he poe kanaka nunui loa lakou, i kaulana no ka ikaika a me ke akamai ma ke kaua, a a ua aahuia hoi lakou i ke kapa kila unahi nona ke kaumaha o ke kapa kila hookahi e hiki ai ia eono kanaka o kakou nei ke hapai; alaila, e hoomanao iho e na hoa hookaau o keia nanea, aohe io no o ka nunui i kana mai.

            I ka manawa i hooholo ai ua poe lahui la e hele mai no ke kaua ma na la nei, he la nui loa ia no kela a me keia aina o ka hikina, e hookani ia @ na mea kani a e pahola ia ana hoi na @ palala ma kela a me keia wahi o na aina, he hoike ho ko lakou hauoli no ka hele ana aku i ke kaua, a wahi a ua moi Beza la i kuahaua ae ai, e luku ana oia a anai loa aku i ka aina a pau o Kalene, a o na keiki alii kana mau pio no ka wa mau loa, a e oki hoi i ke poo o ka moi Madura a me ke aliiwahine Sobia iluna o ke pa, a haawi aku na ua mau keiki alii la e ai iloko o ka halepaahao o ka pakaua o Leina.

            Ua lawe hele ia aku la keia olelo a ke alii a hiki imua o na keiki alii a me na koa o ua mau keiki alii la, a no ia mea i kahea ae ai ua mau keiki ahi la i na koa no ka lohe ana i ko lakou mau manao.

            A oiai lakou e hui ana, ua hooholo like ae la alkou e hele imua a make maluna o ke kahua kaua no ke ola o ko lakou mau haku alii opio, e like me na olelo ao a ko lakou moi hapauea i ao mai ai mamua o ko lakou hele ana no ke kahua kaua, a no ia mea lakou i ku ae ai no ka hele ana imua ma kahi e ike aku ai i ke kulanakauhale alii o ua moi la i hoomoana iho ai.

            I ka manawa i ike mai ai ko ke kulanakauhale i ika puali kaua nui o na keiki alii, ua lalelale ae la ua moi la i na koa a nee mai la imua, (oia na koa kanaka nunui a me na lahui a pau o ka hikina,) a ua uhi paapu ia ka aina no ko lakou lehulehu loa, a no ka manawa pokole wale no ua hui ae la na puali kaua i kahi hookahi, a no ka nui hewahewa loa o na koa ma kela aoao mai ua emi hope aku la na puali o Piula Lana ma me ka uhai loloa ana @ a na puali kaua o ka poe nunui mahope, a maloko o na laau loloa i hoomaha iho ai lakou, a no ka lua ae o ka la i hoouka ia'i ke kaua weliweli lua ele nana i hoonaueue ae i ka honua kahi a lakou e ku la, a iloko o ka manawa pokole loa ua lilo ae la @ kaua o na keiki alii i mau puali nahaha e ku kawalawala ana.

            E haawi ana hoi kela a me keia mea i kona ike a me kona akamai nui, a aia hoi ke keiki alii Piula Lana ke kakele la i kona akamai nui e pale ana no ko naola iho, a e hoohoka aku ana hoi i ke akamai kaua o ua poe nui@.  A e na hoa, e nana aku imua.

            Oiai na pualikaua e noke hale ole ana i ke kaua, ua hoea mai la ka kakou kamahele opio e kau ana maluna o ka lio eleele nani iwaena o na pualikaua o ka moi Beza, a no ia mea i hooho like ae ai na kanaka e paa ana i na laau ihe loloa me ka i ana :

            E pepehi aku a make i kela kanaka opio e kau la ilona o ka lio; o kekahi no ia o na keiki alii o kela aoao e auhee nui la.

            No keia mau leo hooho i lulumi like iho ai ua poe nunui la me na laau ihe loloa, a haualao'a ae la iluna o ke koa opio me ka weliweli nui, aka, he mea paani wale no ia na ua kanaka hololio kamahao la.

            I ka manawa i lulumi like iho ai ua poe koa la ilalo, ua like lakou me he la he mau pua no ke kula e mae ana i ka wela a ka la, a iloko o ka manawa pokole loa a ke koa opio e haawi ana i ka hoopai maluna o lakou, ua kaheawai ae la ke koko maluna o ka honua, a e ahu ana hoi na kino heana o ka poe make me ka weliweli, a oia hoi ka wa a na aoao elua i ike mai ai i kekahi kanaka e holoholo ana iwaena o ka loko koko, a nho ia mea i huli ae ai ka moi Beza a me kona mau koena koa a auhee aku la no ke kulanakauhale; lohe pu ia aku la ka leo o na o-le e kahea ana i na kanaka e hoakoakoa no ka nee hou imua.

            O ke keiki alii Piula Biuda, aia no ia maloko o kona halelewa lole o ke silika omaomao e hana ana i kana oihana o ke kilokilo, a oiai oia maloko o kona keena, ke hoikeia mai la iaia ke auhulihia ana o na puali kaua o ka moi @ a hoike pu ia mai la ka maalo ana ae o ka mea nana i luku iho i na kanaka a pau, a nolaila, puka aku @ ia iwaho a lawe ae la i ka omole laau kupanaha loa a Semebara ke kanaka hapa lio pahaohao, a ua aahuia oia i ke kahiko o kona oihana laahia, a e hele ana hoi oia e halawai pu me ka kakou koa opio.

            Iaia e hele la e lohe ana oia i na leo o na kanaka e olelo ana o Racifa keia, ua iho mai ka lani mai; oia no kei.

            (Aole i pau.)