Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 50, 11 December 1886 — Page 3

Page PDF (1.75 MB)

This text was transcribed by:  Kakulu Alameida
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa

 

Paiia e THOS G. THRUM ma ka Halepai o ka @ PUBLISHING COMPANY, “Keena @ ma na kahi o Alanui Moiwahine @.

            @mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena H@ mamua ae o ka hora 12 @Poaha a pau. Aole e @ Hoolaha ke laweia mai @ hoakeia maluna. E hoo@ makou i keia rula maluna.

            @na leta a pau a me na kauoha @ pepa ia Ka Nupepa Kuokoa ma @. Ina e loaa pono ole aku keia @ , e hai mai me ka hakalia @ Keena.

            Ua aku a keia pepa e haawi ai i kona @ @mi keneta no ke dala, koe ka @ Oahu, a me kekahi mau apana @ ka luhi i ka halihali ana i ka @ e hooia ka uku luna.

 

1887

KA NUPEPA KUOKOA NO KA MAKAHIKI HOU.

 

            Me ke kanalua ole e hiki ia makou @ aka imua o ka lehulehu o @ mau poe heluhelu, e @ ko makou hooikaika no ka @ ae ka pomaikai o ka poe heluhelu # Kiokoa iloko o ka makahiki @. E hoomau ia ana na moolelo e @ a hiki i ka pau pono ana, a e @ ana no hoi kahi mau moo@ hoa ke loaa iho na kowa @ ko o ka pepa. E hoomaka @ hoopuka i ka Moolelo o @ mai ka wa kahiko loa mai. @ olelo oiaio keia a he mea hoo@ i ka lehulehu ma ka hoonaauao @ poe heluhelu ma na mea e pili @ kona aina e a me na lahui o ia @

,

KANAKANA NO 1887.

O ka makana a ke Kuokoa e haawi @ poe heluhelu no keia makahiki @ ka makana i oi ae ka waiwai i ko @ mua, oia no ka Buke Ale @ Hawaii a me ka Hoike @ Kalamu. He buke mai@ paiia me na hua mo@ i humuhumuia a paa pono, a he @ no na home o ko makou poe @ iloko o keia buke na moo@ a me na mea heluhelu e ae, a me @ manawa no 1887, he kanali@ @ae na aoao heluhelu.

            E makana wale ana ke Keokoa i @ @ i ka pepa no 1887 me ka @kaa mua in a dala elua o ka uku@ i oko o ko makou nei keena; a @ ka poe hiki mu aka loaa mua.

@MAKAI O KA POE KAKAU MOOLELO

            E haawi ana ke Kuokoa elua ma@ i kona poe kakau moolelo o ka @ helu ekahi ma ka ohohia a me @ makanaia e ka lehulehu, e makanaia @ he kanakolu dala, a i ka mea @ ka moolelo helu elua iho he umi @ ka makana.

            O keia mau makana, he pomaikai olelo wale mawaho ae o ka uku hoo@ ana i ae like ia mawaena o ka poe @ moolelo a me ka pepa. ke @ nei makou e hoohua nui @ keia i ka pomaikai no ka ma@ heluhelu.

            @ i ko makou poe luna a me @ pukahi e hoouna mua mai @ kauoha a lakou mamua ae o ka @ o Ianuari, i hiki pono ia ma @ ke hoomaopopo i ka nui o na @ hoopuka ia.

 

Kela me Keia.

 

            @ ohu ka pepa me na moolelo, na @ me na manao heluhelu. Mai @ ka alawa ana ae in a hoolaha @.

            H@ahuihiu makani ko kekahi mau @ nei o ke taona nei, ke hele la @ na maka i ka hao ae a ka le@.

            O ka makani wale no nei e hao ne ii @ o na alanui, hao hoi o Naka@ a me kona mau paahana i ka hao @ i ka lepo.

            Eia ke lohe ia mai nei e hoopuka ia @ he nupepa hou ma ka pule @ o Ianuari. He nupepa olelo Hawaii, a he nupepa n aka Ahahui Kula@.

            He 25 dala ka makana i ka mea a @ mea paha e hopu ana ia Chun @, kela pake i mahuka mai k alai-@uhao ma alanui Nuuanu i ka Poa-@ nei.

            @ hala aku ka lunakanawai kokua @ ka aha kiekie no Lahaina e ma-@ ai i ke kau hookolokolo kiure o @ mahina. lehulehu na kamaaina @ali pu aku ma ke Kinau o ka Poa-@ nei.

 

Ma ka po Poaono i hala, ua wehe @ ia ka hula Hawaii maloko o ka @lii no ka poe makaikai Hawaii, koe haole, pake, pukiki a pela aku, ua @kuia lakou. No ka maka’u ia ka hoohenehene ia.

            E halawai an aka Ahahui Hooulu Lahui o Kaumakapili ke hiki aku i ka Poakahi la 13 o keia mahina, hora 3 p.m. Ke noi ia aku nei ka oluolu o na lala a me na mea a pau e hele nui ae mailaila.

 

            Ua hopu ia he pake ma ka uwapo mokuahi o Poka ma i ka Poalua nei me 15 tini opiuma maloko o kana eke. E manao ana paha keia pake e holo no Kauai ma ka mokuahi Kimo Maki , aka nae paa e iho la.

 

            No ka poe e makemake ana e loaa na kumukuai o na buke maloko o ke keena Pana Hawaii e nana ae ma ko makou aoao eha. malaila e loaa ai na kumukuai o na baibala mai ke nui a ka liilii, na buke himeni, a me kekahi mau buke e ae he nui wale.

 

            Ua make emoole e Luluku ma ka po la Sabati nei, a ma ka imi pono ana o kauka Weba i ke kumu i make ai, loaa iho la i make i ka rama; a he oiaio no ia ike, no ka mea he inu rama no kana hana ma ka la pule wahi mai a kekahi poe.

 

            Oiai ka papa pai Buletina e holokake ana i ka auina la Poakahi nei no ka nupepa o ia ahiahi, ua poino ae la kekahi mau mea paahana o ka papa pai a hiki ole ke pai. Nolaila ua hoolewa ia mai la ka hua a me ka pepa ma ke keena o ke Gazette kahi i pai ai.

 

            Pakele ke kalepa Emalia mai kau i kula ma Hilo mawaena o na hora po o ka Poalua me Poakolu. Mai na aina mamao loa mai keia moku a hoea i Hilo, a ma kona hoao ana e hookomo ma ke awa ma ua pola me ke pailata ole, ua huhewa aku la ka moku a oku ana ma ka nuku o ka muliwai o Wailuku. He poi no keia, ke kai me ka makani.

 

            Ua makaikai aku makou i ke kii pena nani o ke kaua hope loa ana a ka Haku nelesona ma ke keena pai kii o na hoahanau King & Bros. alanui Papu. He kii nani maoli keia e hoike ana in a kono heana maluna o ka oneki o ka makou kaua o ua eueu la, a o ua Haku Nelesona la hoi e kulana hope ae ana oia me ka paa ana mai a kona mau alii koa mamuli o ka poka i loaa aku maluna o kona kino. He weliweli na hiona ke nana iho.

 

            Mahope iho o ka hanu hele ana o ko ke Kuokoa hanuhanu mea hou i ka oiaio o k aka pake paakiki no ka loaa ana i kekahi hui ka laikini opiuma i kela pule aku nei, loaa iho la aohe i loaa aku, aka ua manao wale ia elilo ana i kekahi hui pake kuonoono o ke taona nei ua laikini opiuma la ke piha pono ae na la o ke kanawai opiuma, a o ka hoopau ia ana ia i ka laua hoopaapaa. No na mea hoi e pili ana i ka opiuma, ke maea e wale mai nei no kona hohono, eia iho iloko nei o ke kulanakauhale he paila nui o na opiuma kahi i hoahuia ai me ka nalo loa, a e kali wale ana no o ka loaa aku o ka laikin, alaila hoopua ae. Ea, hanu ia ae, malia eia iho no i ka iki ale. Akahi hoi ka pinapinai o na lono, malia io o ua eueu hoomailo kino la.

           

            Eia hou: Lohe hou ia iho nei ua ano pupu ka laki a me ka holomua o na wahi pupupu halekuai o na kuaaina aku nei o kakou ma na mokupuni. Waiho ia mai nein a bila kilo aie i ka poe aie, aohe nae he dala e uku ai, ua pau loa in a kulaia Iubile. Oia hoi ka poe i holo mai ianei no ka Iubile me ka manao paha e ohi hapuku an aka i a makapehu o—a e hoi luuluu ana i ka uka o Malama. Aohe paha e noonoo nui iho o Honolulu keia kahi o Heokoula (Ulakoheo), ka iwi kuamoo nona ke kikala hoohanee iho. Ke uwe nui mai la na halekuai aohe dala, pilikia. No keia lono, haupu ae la kahi hanuhanu mea hou i kona wahi aie i hele ai e hookaa, oia hoi he 20 dala, hookaa aku nei ma ka bila he umi dala ma ka olelo aku i ka ona halekuai ua pau ka aie. “Pehea hoi?” wahi a ua ona hale la. A hoakaka aku la keia i kea no o ke kaa ana o ua aie la, oia hoi he hiki ke palua iho i ka bila ma ke pelu ana, a o ke dala hoi, aole hiki ke pelu ia e like ai ka waiwai me ka bila.

 

            Eia hoi: Ma ke kakahiaka la Sabati, Dek. 5. ma Ainahou ua hanuhanu mea hou la kahi i makaikai ai in a puka ihu ha’u o kahi mokuahi Eleu . Iaia e nanea ana, a iloko hoi o kona ha’oha’o nui, haule aku la na lena ike a kona mau maka maluna o kekahi heluna lehulehu o na kane ma na wahine e ka kai hele ana maloko o ka hale kiekie aku e ku koke mai ana makai iho iloko o ke kai. He mau kane i hume ia paha me ka malo lenalena ke ole ia e koho hewa, a me na wahine no hoi me nap au lenalena. He wa pokole mahope iho nalo nui aku la iloko paha o na lumi a pau kona ike ana. Haupu wale ae la no ia ina paha o lakou ka ahahui o ka Popo Kuaina e oleloia nei, a i ole ia o na mamo paha o ka hale naua. I na noonoo pohihihi e holokake ana iloko ona, hene wale iho la no kana wahi aka, iaia i hoomanao ae ai i kana wahi moeuhane kupuanaha o ka huakai akua ulaula, poo liilii, wawae loloa, manamana iwi, makiao unahi a pela aku. Ia wa okakala ae la kona lauoho, a hoi aku la no ka home.

 

HE PAUAHI

 

Ka Paie Eleu Mawaena o ke Ahi a ma ka Wai.

 

PAKELE NA WAIWAI MAI POINO

 

            Mahope koke iho o ka hora 9 o ia po Poaha nei, ua ike ia ka @ o ke ahu ma ke keena luna loa o ka hale pohaku o Kuke ma, a o ka hale hoi nona ke keena oihana o ke Kuokoa nei. Me ka eleu loa i hoea ai na haawai mailaila oia ka helu 2 me 4, a aia ua demona nei ke holapu la in a ukana a me na opala o luna. No kekahi mau minute loihi ka hoao ana o na kinai ahi e wehe in a pani puka hao o ua keena luna la, aole nae he hemo.

            Mahope iho ua loaa he wahi puka e komo ai no ke kanuku iliwai, oiai na kaawai e ku ana a puni ka hale, a e lele an aka wai mao a maanei o ka hale: No keia mau hoao ana nae, ua ike ia aole e pio kea hi, nolaila ua hooikaika hou, a no ka manawa a na alelo manamana o kea hi e hahani iho ana maluna o ka papahele a hele loa aku i ka laula o ka hale, ua hemo ae la kekahi mau pani hao, a komo koke no ka wai.

            He wa keia e paio ikaika an aka wai a me kea hi, a o ka uwahi hoi me na kanaka kinai ahi, a oiai na iliwai a pau eha e luai ana i ka wai maluna o kona enemi, ua ano akakuu mai la kea hi.

            I ka manawa nae a na kinai ahi e hoao ana e komo iloko o ke keena, ua ikeia aku la kea hi e lalama ana iluna o kaupoku, nolaila ua huki ia kekahi iliwai iluna a wahi ia he puka a malaila ikomo aku ai ka wai, e lele wale ana ma o a maanei me ka hiki ole ke hoomaopopo pono aku i kahi o kea hi, oiai ke hao mai la ka uwahi maloko mai, a hiki ole in a maka ke ike aku.

            O keia keena luna kahi o kea hi i hoomaka ai e a, oia no ke keena humu pea o J. M. Oat & Co. He mau pea no malaila i ka wa o kea hi no ka moku kuna Jennie Walker, Aole i maopopo loa ke kumu o kea hi, aka ua manao wale ia he ahi puhipaka, no kekahi mau kanaka i hana malaila i kea o a pela i hoea mai ai keia demona o ka po.

            He keena malalo iho o keia keena pauahi i hoahuia me na lako moku, aka nae ua pakele mai ka haule ana iho a kea hi ma ia keena, koe nae na hoopoino ana a ka wa, a he palekana nae hoi ia.

            He ekolu mau keena malalo loa, hookah he keena ukana, hookah he keena oihana o ka hui hooholo moku Pakipika a Kuke ma, a o ke keena oihana no hoi o keia pepa. I ka wa a kea hi maluna, a e paio pu ana hoi me ke wai ua komo aku la na lima kokua ma keia mau keena a lawe aku la in a ukana a pau o loko, koe na mea kaumaha loa e hiki ole ai ke hoopakele iloko o ka manawa pokole, ua palekana ka hapanui o na ukana.

            Mamua nae o ka pau pono ana o kekahi mau ukana o loko, ua haule makawalu iho la ka wai o luna me he muliwai la, a ua hoopoino ia kekahi mau ukana. No na wahi opeope o ko keia pepa ua hului ia ae la e na lima kokua pauaho ole Ino, Liolikoi, Enoka, Naukana, Kakalia, kekahi o na ulele hua o ka nupepa Paeaina , a me kekahi poe e iho i kokua pu.

            Ua pani hakahaka ia keia hale no 6,000 dala; na ukana 2,500 dala; na waiwai pili moku, 2,500 dala. Ua pakele nae ka hale a me kona mau waiwai main a poino koikoi a kea hi menemene ole, koe wale no na pea o ke keena luna a me na pono liilii e ae.

            Na ke kanike o k abele hoaulona pauahi i hoohikilele aku i ke anaina kanaka nui e hoonanea ia ana e na leo mele a ka puali puhi ohe ma ka Ema Kuea, a no ia ua poomuku wale na leo mele o ka papa kuhikuhi i hookaawale ia no ia po, a lilo ae la keia anaina nu ii poe paio me ke ahi ma ia po.

            Ma na hora ahiahi, ma kea lo no o keia hale na ouali kinai ahi helu 2 me 4 kahi i hookiki wai ai, a maluna o keia hale no ka wai o ka hookiki ia ana, a he hana maa mau hoi ia in a pu ali kinai ahi ka hookiki wai ma kea no hoomaamaa. Aole nae i hala paha he hapaha hora mahope koke iho o ko lakou huli hoi ana, hooho koke ia no kea hi, a ua hoopuiwa koke ia na ulele hua o ke keena nupepa Paeaina oiai lakou e hoomakaukau ana no ka pepa puka la o ke kakahiaka. A na lakou i kiei ae ai ma na ipuka aniani, ike koke no lakou i ka punohu o ka uwahi ma kaupaku.

            Na ke kanaka kiai o ka mokuahi Kilauea Hou i hooho mua ke ahi, a mai iaia mai a i ka makai e ku ana ma ka huna a nana hoi i kahea loa ae i ka halewai me ka ulili; a oiai o Wm. Kele i holo aku ai e nana i keia ulili, ike koke no oia i kea hi, a mai iaia loa aku hoi a ke towera kiai helu 2.

            Ma ka aoao o keia pepa ke haawi ne ii na mahalo kiekie in a puali kinai ah ii ko lakou eleu koke ana ae ma ke kahua pauahi, a in a lima kokua i lauahi pu ae in a wahi opeope o ke keena o keia pepa. Me na mahalo pu ana in a maikai kiai maluhia no ko lakou hoomanawanui ma ke kiai ana in a ukana i waiho ma na kae alanui ma ia po. Aloha oukou.

 

HE KIPU WELIWELI

 

            Ma na huina o na alanui Polk me Ash, Kapalakiko, malaila i lawelaweia ai he liaikoko manaonao. O kekahi kanaka opio, o Alekaneketo Golodesena kona inoa, ua ki aku la oia io Mamie Kelly, he kaikamahine opio pio nona na makahiki he 15, a he 19 hoi makahiki o keia kanaka opio. E hoi ana no ka home o Mamie Kelly me kekahi o ko na mau hoa kula, he kaikamahine no, mai ka halekula mai, a hiki laua ma ka huina o na alanui i hoikeia maluna ae, halawai laua me keia kanaka opio, a a kono mai la ia Mamie e hahai aku iaia no kekahi mea ana i ake ai e hoike mai. A oiai laua e kamailio ana no kekahi mau minute, ua unuhi ae la keia kanaka i ka pu panapana a ki aku la i ke kaikamahine opio a make loa.

            He kalaiwa kaa ka mea i ike i keia kipu ana oiai oia ma kahi kokoke ia laua. No ia mea i lele iho ai oia mai ke kaa a hahai aku la mahope o ka mea kipu iaia aku la mahope o ka mea kipu iaia e holo ana. Ua hoomauia keia hahai ana mahope no kekahi mau minute, a o keia ala a laua e holo nei aia malaila ka halepaahao. Kaalo ae la ka limakoko ma kea lo o ka hapepaahao, a hele loa aku la imua o na makai e haawi pio iaia iho me ka hoike pu aku, ua make kekahi kaimakahine iaia.

            Ma kahi e waiho ana ke kino make o ke kaikamahine ua piha ae la in a kanaka a me kona mau hoakula pu. Aia maluna ae o kona maka akau ka puka o ka poka lokoino i komo aku ai a paa iloko o ke poo, a pela oia i make koke ai i ka wa i lulumi aku ai na kanaka.

            Ua make ka makuakane o keia kaikamahine he 7 makahiki i hala mai ka wa aku o keia kipu manaonao a me kona makuahine pu oia i noho ai i kona mau la opio a make wale aku la. He kanaka opio ui hoi na nanaina o Alekanedero, he mau helehelena nae o ka ohana Iudaio.

            Ua hoike aku ka mea kipu i ka moolelo piha o keia karaima nui imua o ke alii makai penei: He elua makahiki ko maua launa pu ana, a i hookahua ia keia launa ana o maua mamuli o ka loaa ana ia’u o kekahi o kona apo lima gula ma kea lo o ka pa o kona hale i nalowale loihi, a mai ia wa mai ka hele ana o ko maua launa i ka loa me ka laula o ka noho’na hoomakaleho o kahi i kekahi. I kekahi la pane mai la oia ia’u i ke apono ole o kona ohana i ko maua launa pinepine; a wahi ana, e aho ia e make ke nele ko’u launa pu ana me ia. I kekahi wa, pane mai oia e holo malu maua, aka, hoouna aku au i ka’u pane maluna o eha aoao kalana e hoinoino ana iaia me ke kapu pu aku oia kekahi haahaa loa o na haahaa, me na olelo no hoi e hooki ana i ko maua launa pu ana. Ioia ia’u e honi ana me kekahi kaikamahine ma ko’u home, loaa ia’u he wahi palapala; haupu koke no au na Mamie, nolaila noi au i ko’u hoa e hele ana au e ike iaia. Eia ua palapala nei:

 

            Kua Aleck aloha:--Eia kea no o kokaua launa ana i keia wa, ke hoopale loa mai nei oie ia’u o kea no paweo—ano e kuu aloha, aole au i ike i ka’u mea e hana aku ai; aneane e naha ae kuu puuwai, ia’u i ike aku ai ia oe e honi ana me kela kaikamahine i ka po nei; aohe a’u moe pono e ka po a ao e noho nei. Mamuli ou, kuu aloha, e hahai mau no au a make nei kino; ma ke au iloko p@ha o na la kanikoo, ke lilo ole oe na’ui, a ua ike no oe ia mea. E kala mai no ke ino o na hua kakau oiai ke pii mai nei o kupuna E welina auanei oe.

Kau ipo aloha. Mamie Kelly,

P.S.—Makemake au e hui pu kaua; mai oina hoi i wahi pane.           M.K.

 

            Ia maua i hui pu ai oiai oia e hoi mai ana mai ke kula, pane mai oia ia’u ma na olelo hoonaukiuki, ano hookohukohu a me na helehelena hoohuhu—he ke’u wale no ia ia’u e ke’u ai. Kapa mai oia ia’u he Iudaio (Jew), a he maua, a he paani ano hoolapuwale wale no ka’u hana. Pane aku au, e Mamie ua hoike mua aku au ia oe aole au e lilo ia oe no ke tona dala gula hookah—aka, hoomau no oia i ke kappa mai ia’u he Iudaio ihu loihi, he pi a he lapuwale, a nolaila pu kuu ukiuki a unihi koke i ka pu a ki aku la iaia a make, a i hele mainei au e haawi pio. A ua hoopaaia ua kanaka opio nei.

            Ma ka la i hookolokoloia ai keia Alekanedero no ke karaima nui ana i lawelawe ai, ua hoopihaia ke keena hookolokolo a me na alanui in a makamaka o ka mea i kipu ia a make. Ma ko lakou mau nanaina a pau he hiona o ka huhu. He oiaio iloko o ke kiai makaala loa a me ka hana nui ka puali makai i lawelawe ai a pakele keia. Alekanedero mai haehae ia e ka lima o na kanaka. Me ka eleu loan a makai i hookau aku ai i ke pio malana o ke kaa a lawe aku no ka hale paahao maoli e like me Kawa, kahi paa loa e hiki ole ai in a kanaka ke wawahi. E like me ka ikaika o na lio i ka holo, pela i pakele ai ua mea kipu nei mai ka hahai ana aku o na kanaka mahope e pepehi. Me na kahea leo nui ana e kau ia Alekanedero ma ka amana l@ me na olelo ino e hoopuka ana; a no ka hopena o na hana hookolekole i keia kanaka opio, aole i holopono loa no ka nui o na uluaoa. Keia na hana menemene ole a keia kanaka opio maluna o kela kaikamahine.

 

LAUDILA

 

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA

 

KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITLAIA.

 

Ka Olali o ke Kahua Kana.

 

Ka Eueu nana i hoo@ ka O@hi malamalama o@

L@ ka Ui heluhelu i ma@ ana @ kuahiwi

me na @ ka @ i h@ ka p@ @ @ aliiwahine a pau o E@ @ eha ka “eha @ @ a ke aloha.

 

Ka Ka@ai P@ahiohio Wiliaa o ka Hikina.

 

A o ke Kapena Iwikani o ka Makakila

 

            HE oiaio e na hoa, he nuhou io no ka keia puulu kanaka e hoolohe ana, a oia ka kakou koa opio i neenee mailie aku ai a ma kahi kokoke loa i ua puulu kanaka nei e hamumu nui ana. Ia wa lohe aku la lakou i ka leo o kekahi kanaka e hooho ana penei:

            “O na elele ae paha keia a ua alii powa ne ii hoouna mai nei. Auwe, Auwe ko kakou aliiwahine e! ka maoli pua o ke kakela o Upiki. Eia ka na kela mau kanaka puuwai eleele e wawahi i ka maluhia o ko kakou aliiwahine.”

            I keia wa a ka leo e hooho ana, ke lohe pono mai la ke koa opio a me kona mau wahi ukali oiai lakou e hoolono ana, a na keia leo i hookomo ma ii na manao naluea iloko o ke koa opio a hoomanao ae la ia ina paha e na naita a lakou i lulupa aia make me ko lakou mau alakai pu, oia na alii powa a keia mau leo e hooho nei.

            Ano, e na makamaka, eia kakou ke ukali pu aku ne ii ka meheu o ko kakou koa opio e hoomahele la, a e ike auanei kakou a pau i kea no o keia puali naita o ka noho ana i ka uka waokelo, na hyena hoi o ia mau ululaau a ka kakou mau eueu i ulupa ai, a e aui iki ae kakou me ke koa opio e ku la me ka malie.

            I ke kuu iki ana iho o na le hooho o na kanaka, ia wa no i nee hou aku ai ke koa opio a kokoke a ninau aku la in a kanaka i kahi o ka hokele, a ia wa no hoi i kuhikuhi mai ai lakou me kea no hoopaha’oha’o ia i ka ike ana ma ii keia kanaka kulana hiehie maluna o ka lio i uhi paa ia kona mau helehelena e ka aahu kila lahilahi.

            Kamore loa aku la ka huakai a ke keiki alii Laudila a me kona mau wahi ukali no ka hokele, a ku iho la ke anaina kanaka e nana aku ana ia lakoou la me na leo hawanawana e ninau ana. Owai la keia kanaka? A mai hea mai la?

            Hoea aku la lakou i ka hokele, a aia ka mea hokele ke ku makaukau la ma ka puka no ka hookipa ana in a malihini a pau e kipa aku ana e like me ka maa mau in a hokele. Apoia mai la lakoou nei a hokipa ia aku la ma ko lakou mau lumi, a oiai ka mea hokele e lawelawe la no lakou nei, ke komo pu la na ho’oha’o ana i kea no o keia poe.

            O ka haohao nui iloko o ka ona hokele, oia no ka hoea ana o kekahi poe kulana naita ma kona hokele i aahu paa loa ia in a kappa kila mai luna a lalo a aole hoi pela na naita i kipa mua aku ma ia hokele he aahu no in a kappa kila me ka ike ia no nae o na helehelena.

            Iloko o na noonoo e hoopaha’oha’o la i ka ona hokele, ia wa i kani mai ai k abele no ka ai ana, a ia wa no i kii aku ai ua ona hokele la i ka kakou mau koa malihini no ka paina ana, a he paina ahiahi hoi keia, oiai ke iho aku la ka la i ka ilikai.

            I ka wa e kani ana o k abele he wa ia no na kanaka he nui e oiliili mai ana mai ko lakou mau lumi no ke keena aina, a he poe noho hokele hoi keia. Ia lakou e nonoho ana a puni na papakaukau a e liuliu ana hoi no ka ai ana, oia no ka wa i komo mai ai ka ona hokele me kana mau malihini hou o ia la, a hoolauna ae la in a hoaai main a keonimana a na lede, a noho nui iho la ma nan oho no ka ai ana.

            I na mea a pau e hoopiha ana i ka lua o ka inaina, aia mau ko lakou mau maka ke alawa la maluna o na helehele nani o ke koa opio Laudila, a he me hiki no paha i ko oukou me kakau nanea ke puana ae.

            Aohe manu hoomahie ole,

            Ka popohe ula a ia pua.

            He mea kuanaha loa iloko o ia anaina kanaka nui e ai ana, ka onioni mau o na wahine i o a ianei me he la e anehe ana lakou e lele iluna, a he mau helehelena ilihia ko lakou e hoike mai ana. O ke kumu o keia mau hiona kupanaha, oia no ko lakou ano e ana i ka ui lua ole o keia keiki, a ua lalo ia i mea hoonaluea i ko lakou noonoo. Ma ka hoomaopopo iho o na mea apau, me he la n aka nani o keia keiki i hoomalamalama ae i ke keena aina i awili pu ia me ka alohiloho o ka la e hoaiki mai ana maluna ae o ka ilikai iloko e ia mau hora liula, a no keia nohea i ike mau ole ia ma ke aupuni o Sepania i kono pu aku i kekahi poe e ai pu la ma ka hokele e hele aku ma na alanui e hoike ai i keia nuhou kupanaha.

            Nolaila, holo hele aku la keia poe kanaka ma ke alanui e kahe leo nui ana me he poe pupule la: Auwe ka nani e! ka anela maika lani mai! Auwe ka malamalama ano e! Ka anela mai ka lani!        (Aole i pau.)

 

HOOLAILA HOOHUI

 

KE HOIKE AKU NEI KEIA HOOLAHA, na hoohai ae na inoa malalo @ e like me keia:

            1—Kahi noho a me na inoa o na lala: Authur E. H. Swift no Kilauea. Nana: Norman d. Garstin no ia wahi no a me Herbert H. Garstin no ia wahi no.

            2—Ka lakou oihana e lawelawe ai oia ko kapu ko.

            3—Ko lakou inoa hui,

SWIFT, GARSTINS & CO.

            4—Kahi lawelawe oihana, ma Kilauea, Kauai.

            Ke hoike pu nei keia hoolaha e maua ion a hooponopono ana maluna o elua lala o ka hui kea e@ laua, no na kikoo bila ana, na nota hoopaa a me kekahi mau mea e ae i hoo[@ no he dala a pela aku.

            SWIFT, GARSTINS & Co.

Honolulu, Dec. 6 1886            2100-ft

 

LEN SING.

 

Helu 135 Nuuanu Street.

--MEA HUMUHUMU LOLE—

 

He Mea Hana, Hoomaemae a me hana hou ana in a lole kahiko.       2109.

 

HOOLAHA HOOKAPU

 

Ke papa a ke hookapu loa ia aku nein a mea a pau loa aole e heie wale a lawaia ma na wai i paa ma ka hoolimalima ia HO FON (pake), ma Kapalamakai, o hoopii ia auanei ma ke kanawai.

HO FON,

Kapalama-kai, Dekemaba 10, 1886

2106-3t

 

HOOLAHA HUI!

 

E IKE AUANEI NA MEA A PAU KE nana mai, ua Hui ia na mea nona na inoa malalo maloko o kekahi Hui—“malama holoholona a mahiai” ma Hamakua, mokupuno o Hawaii—A ka inoa Hui oia no “NOTLEY & HORNER.”

Hamakua, Hawaii       Chas. Notley,

Novemaba, 1886         Jay M. Horner.

 

HOOLAHA I KA POE AIE.

 

AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA ma ka hooponopono waiwai, ma ka hana i ka Waiwai o WARREN EUGENE CALLIHAN, o Honolulu i make.

            I kulike ai me kekahi kauoha i waiho ia aku ma ia Aha i oleloia, a i hoopuka ia e ka Lunakanawai Hon. E. Preston o ua Aha la, nolaila ke hoike ia aku nei ma keia hoolaha i ka poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o Warren Eugene Callihan i olelo ia, e waiho mai imua o u ma ko’u Keena hana ma Honolulu me na hooia kupono iloko o na mahina eono mai kei la aku, a i ole e hole mau loa ia lakou.

C. W. ASHFORD

Lunahooponopono o ka Waiwai o Warren Eugene Callihana i make.

Honolulu Nov. 8, 1886  2102-5t

 

OLELO HOOLAHA

 

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU i keia. Ke kahea ta aku nei ka poe a pau a D. Koko i make o Puapuaaiki, Kona, Akau, Hawaii i aie aku ai, a me ka poe a pau i aie mai iaia. E hoike koke mai lakou imua o’u iloko o na malama eono.

            Pela hoi i ka poe e paa ana in a holoholona o Hesekia-Kialoa ka hoilina o D. Koko iloko o kana Palapala Kauoha. Aole o lakou kuleana e kii hou e ee, a e hoounauna me ka ukana, aole hoi e hoopaa wale aku hoohei paha me kekahi kaula me kuu ae ole aku.

            E na makamaka, mai poina oukoou i keia, o pilikia ia auanei mahope.

T.N. SIMEONA.

Luna Hoponopono Waiwai o D. Koko.’Laniakea Home Ek. Kailua, Kona Akau, Hawaii, Nov. 11, 1886 2105-3t

 

WOLFE & CO.

 

Mea Kuai in a Ano a pau o na Mea

AI, HUA AI, O NA ANO A PAU.

Eke Palaoa, Berena, Waiu, Bata, Berena, manoanoa, Berena huinaha, mea ono, o kela ano keia ano; Ko paa, Kope, Ti, Aila nihu, a ma na ano a pau.

 

Helu 66, Alanui Hotele, Halekuai mua o Lewis & Co.

            E loaa kuke aku no na kauoha a pau loa me ka kakalia ole, a me ka maikai o na hoomalu ia ana. E hooko ia na kaaoha o ke kulanakauhale nei me ka hikiwawe ma na ka me ka uku ole. O na kauoha main a mokupuni, e lawelawe koke ia. 208-6m

 

Nuhou! Nuhou! Nuhou!

 

AILA MAHU MAIKAI!

 

HOOKAHI DALA WALE NO NO KE

 

KINI AILA HOOKAHI!

 

E kuai paa ia aku ana no ka nui loa o ka aila i keia manawa.

 

E AU E NA MAKAMAKA! E AU!

 

E kipa ae ma ka halekuai o

 

Kakela me Kuke.

 

B. F. EHLERS & CO.,

PAINAPA.

 

Poe Kuai in a Ano Lole a Pau.

Helu 99 alanui Papu – Honolulu

 

E loaa mau ana na lole hou o na ano a pau maluna o kela a me keia moku.

2082 -@

 

HOLAHA KUMAU.

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

 

Ka Ayer Laau Sa@ila, kai kaulana a hilinai nui ia no ka hoomaemae koko, ma na wahi a pau o ka hooua. He aneane 40 makahiki i hala ae nei, : hoolawelawe nui ia hoi iwaena o na oihana lapaau. O keia

LAAU SASAPARILA, no loko ae ia o ke ia Sasaparila Hooedura maoli; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau ia laau e ae, a me kekahi mau me no loko o ka honua a me ka hao.

HE koko inoino a nawaliwali anei kou? Ua awili pu anei me na ano mai iakaika? A ua hui pu anei me na wai awaawa hoop@h@? Na keia

LAAU e hoomaemae ia mau mea ino a pau, a maikai. O na kauka lappau a pau o Amerika i ike i kea no o ka Ayer Sasaparila, ua olelo lakou, aole he me maikai e ae no ka Hoomaemae koko ana main a ma ii awili pu ia, aka o keia wale no. No ka

HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hookahua pono ana in a mea a pau ma kekahi mau ano ma ii ikiia, o ka Auer Sasaparila wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae O ke

KOKO ino hakukahu, a nawaliwali hoi kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai a na i keia Laau Sasaparila a Ayer. He maalahi a he

MAIKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo ono ana ma na aa. He lehulehu wale no hooia ana main a wahi a pau o kea o ne ii hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.

A HILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, hoomake pu ia na ma i, a pela aku. He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha waha hee wale ia malalo o na inoa lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a kea o holookoa, maluna o ka

 

Ayer Laau Sasaparila,

 

I hoomakaukau ia e

 

Kauka J. C. Ayer & Co. Lowell Mass.

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

Helu 100....Alanui Papu, Honolulu

2086-tf

 

Laau Mai Lepera Helu 1

 

-A-

 

S. H. KEEKAPU.

 

E LOAA A E HOOUNA IA NO MA ke kauoha, ka laau Mai Lepera ma na wahi a pau ke loaa he mau hoike oiaio no ka mai Lepera, a ke hoouna mua ma ii na lilo o ka laau. E loaa pu no hoi me na Rule o ka inu ana.         2086-1yt