Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 52, 25 December 1886 — Page 3

Page PDF (1.76 MB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  Judith Nalani Kahoano Gersaba

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "@  H@  PRESS  @ COMPANY,"  Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.

  E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau.  Aole e hoopukaia na Olelo Hoolaha ke laweia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna.  E hooko piha aku ana makou i keia rula maluna.

  E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu.  Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia a e i keia Keena.

  O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa, ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.

 

NA MAKANA A KE KUOKOA NEI

- NO KA -

1887.

 

N@ KO MAKOU POE HELUHELU.

@  makana aku ana keia pepa i kona @ heluhelu a pau e lawe ana i ke @  no ka makahiki 1887, me ka @ aa mua mai i na DALA ELUA o ka @ papa iloko o keia keena he maka@  akamae a oi loa aku i ko na kau i @  na hoi ka BUKE ALEMANAKA ME @  HOIKE MANAWA A KALAMU.  He @  keia nona na aoao he kanaono a @  piha me na mea hoonaauao a me @  moolelo hoonanea, he waiwai ku@  no keia ke malama pono ia iloko o @  home a pau o ka lahui Hawaii.

 

NO NA LUNA O KE KUOKOA.

@  na la mua o keia makahiki na hoo@  a aku ke KUOKOA he mau makana @  na luna pepa o ka mokupuni o Ha@  Maui, Molokai, Oahu a me Kauai.  Ua minamina makou i ka loaa ole ana ku o ka hapanui o keia mau makana i na luna o ia mai mokupuni a hiki wale i keia la, no ka hooko ole ia o na mea i hoakakaia iloko o ka hoolaha ma ka aoao o na luna  Koe wale no ka mokupuni o Maui.  O ko makou luna o Lahaina ka oi ma ia mokupuni ma ka mahuahua o na pepa i laweia a me ka pau pono o ka uku pepa aohe koena i koe.  A ua hooili aku nei ke KUOKOA i kana makana.  Ua loaa mai no hoi kana leta e mahalo ana me ka olioli, a ua hauoli pu me kona hale a pui.  O keia makana, oia no ke kii o ke ahi pele kaulana o Vesuvius ma Italia.  He kahiko maikai no ka Home.  Aole nae i paupauaho ke KUOKOA i ka imi ana i pomaikai no kona poe luna; mawaho ae o ko lakou uku komisina, a nolaila ke hoolaha hou aku nei makou no ka makahiki 1887, i na luna o na mokupuni o Hawaii, Maui, Molokai, Oahu a me Kauai e oi aku ma ka mahuahua o ka poe lawe pepa a me ke keia pau o ke dala o ka pepa no 1887, e makana ana keia pepa ia lakou i ke kahi makana makamae e hauoli ai ka puawai.  Aole nae makou e hoike e i ke ano o ia mau makana.  He mea hana ia a hiki i ka wa e hoea aku ai, alaila ikea.

 

 

 

NO KA POE KAKAU MOOLELO.

  E makana aku ana ke KUOKOA elua makana i kona poe kakau moolelo no ka makahiki 1887, no na moolelo elua e oi aku ana ma ke ano ohohia me ka makahehi ia e ka lehulehu.  Makana helu ekahi, he KANAKOLU DALA.  Makana helu elua, UMI DALA.  He mau pomaikai kaulele keia mawaho ae o ka uku i ae like ia mawaena o keia pepa a me kona poe kakau moolelo.

 

I NA LUNA O KE KUOKOA.

  No keia makkhiki ae 1887.   Ke kono ia aku nei oukou e hooili pololei  mai i na kauoha pepa a me ke dala ia makou nei  Ina he mau inoa lehulehu loa kekahi i hookaa i ka lakou mau dala no ka pepa, e waiho pu mai i ka papa inoa, ka mea nana ke dala, kahi noho, a me ka nui o kana mea i hookaa ai, ina ua hookaa pau a hookaa hapa paha.  Alaila e holopono ana ka hana me ka loaa ole o na keakea ia.  No keia makahiki e pau ana, nui na hoohalahala i loaa mai no ka poe lawe pepa i ka loaa ole aku o ka lakou mau nupepa ma o na luna la.  He oiaio ua paa ia na pepa no ka hoouna ole ia mai o ke dala.  Wahi a ka poe lawe pepa ua haawi pau i ka lakou i na luna, a koe hoi ka loaa mai ia makou.  Nolaila ke alanui maikai loa keia a makou i manao ai no na luna a me na lawe pena.  E hoomanao i keia, a e hookoia no me ka pololei.

 

  O na hooholomua ana aku i ke alawai o Panama kekahi e hoolala ia la ma ke ano hou.  He mau liuliu hou ana no hoi ka Amerika no kona mau pomaikai ma ua alawai la. - O na paonioni hoi mawaena o Amerika a me ka panalaau o Kanada i loheia mai, aohe mau hooi kou aku i ikeia.

 

Kela me Keia.

 

ALOHA KARISMAKA A PAU LOA.

  Koikoi na pakaua o keia mau la i haule iho ai.  Lana a kahe ka wai.

 

  Ke oili aku nei ka pepa me na ohohia Karisimaka i kona poe heluhelu.  Eia mai ka kakou mau olali moolelo ma ia haawina hookahi.

 

  Ke upu ia aku nei he mokuahi ke ku mai ana mai na pae aina Apia mai a i o kakou nei.  Oleloia mai he moku huli aina ka.

 

  A nei Poalima ae ka la hanau o ka Moiwahine Kapiolani,  Oia ka la hope o keia mahina, a o ka piha ana iaia na makahiki he 52 o keia ola ana.

 

  E malama ia ana he paina la hanau no ka Moiwahine ma keia pule ae, a he la kulaia aupuni hoi ia.  He mau hana lealea ke malama pu ia ana ma ia la.

 

  I ka Poakolu nei ka holo ana aku o ka mokuahi Auseteralia no Kapalakiko.  O! ka puali puhi ohe - malaila nui ae no kahi i puhipuhi ai i kona hope.  Mai poina iho la ka hoi.

 

  Ua loaa ia makou he mau manao maikai no ka hoolaha ana aku ma keia pepa; aka, no ke kowa kaawale ole o keia helu e puka aku nei, ua waiho iho makou a mahope.

 

  Heaha hoi keia o kahi Elele e hookuukuu liilii mai nei i kona mau luina ma ka puka hookuu pohaku (heleuma.)  Ke pae wale mai nei na lono, he makemake ole ia ka no ka maea.

  Inehinei iho la ke ku ana mai o ko kakou mau mokuahi Kinau Likelike me Kilauea Hou.  He huli hoi koke ama mai nei keia e hauoli pu me na ohohia Karisimaka ma keia la o ke kulanakauhale nei.

 

  He wahi pauahi ka i hoopioloke ae i ko ke kulanakauhale i ka Poakahi nei no loko o ke kauwahihale ma ka pa o.  Geo Lucas ma alanui Kukui,  a ua pio e nae mamua o kona palahalaha loa ana aku.

 

  Ke wawa wale ia mai nei, he rula hou ko na makai e kau ia aku ana, oia hoi aole e noho ilalo, aole kamailio a hele iloko o ka hale iloko o kona wa kiai.  A hoomanao wale ae la no hoi makou i ke pohihihi o alanui Beritania i hoike ia mai e ko makou Kimo.

 

  Lehulehu wale o na koina poho a ke kahi heluna nui o na makaainana o Amerika e waiho pu nei me nei me ka holopono ole, oia hoi no na hoopoino ana o kela kaua mawaena o Kili a me Peru i na waiwai he nui iloko o kekahi mau makahiki i hala ae nei.

 

  E hoike hapaha ana na Kula Sabati o Kawaiahao i ka la apopo.  No na ohohia Karisimaka hoi, e malama ia ana e na haumana Kula Sabati he wahi poina maloko o ka pa o ke Kula Kahunapule i keia la.  Ke kono ia aku nei na makamaka e hele nui ae malaila.

 

  Ke lohelohe wale ia mai nei hoi i keia mau la na manao hoohalahala o na makai kiai o ke kulanakauhale nei no ko lakou rula hou ka i kau ia aku.  he wahi keo hanehane nae ka i auwana hele ae a hawanawana malu mai la ia makou penei:  "O - ! no kela Kimo akaka wale no."

 

  I keia la e wehe ia ai ka luakini Bihopa hou i kukulu ia iho nei no na hana haipule.  Malaila e lawelawe ia ai na hana hoohiwahiwa Karisimaka a ia ekalesia.  Aole no i pau pono loa na hemahema o keia luakini, aka ua olelo a e makaukau ana ke hiki mai ke Karisimaka hou.

 

  Ma kekahi hale iloko o Kapauhi ke kolohe aihue kahi i komo ai e pakaha, aka, ua hoka wale kona manao ino ma o kona holo ana aku a la helelei iho i na lole i loaa aku iaia maloko o kekahi pahu.  Ua hoomaopopo wale ia nae he pake ka mea aihue.  Aohe dala i lilo.

 

  Ua lono wale ia mai ka hoao ana o ka mea aihue e komo iloko o ka halekuai Heiau o na Paikini i ka po Poalua nei, a mahope o kana mau hoao makehewa ana e wawahi i na laka o na puka komo, ua haalele iho oia he mau huna manuheu o ka puka me kana pahi pelu.  Aole mea i lilo.

 

  Heaha hoi keia a kekahi mau koa o na puali pualu e nau mai nei na ku'i?  Ke olelo mai nei kahi i ke ino o ke kanawai koa hou, a ua manao nui e haalele i ka oihana koa - makau nui ka o pau i ke kepa ia i na mahiko.  Ke haohao nei makou nia ke ano hea la e hana ia ai na koa pela.  He hookahi wale no mea e hiki ai ke hana pela oia ke kepa kanahai ia.

 

  He leta mai ka makou na kekahi o na pio a ke kanawai i kalaia iho nei, oia o Kauhane kela kanaka hou pahi o Hana, Maui.  E hoike mai ana oia i na nuhou i loaa iaia o kona home i hoi aku nei, kona ike hou ana i ka aina a me ka ohana, a pela wale aku.  Naoi kona hoomanao ana mai i ke KUOKOA nei me na nuhou, a ke panai aku nei oia imua o Kauhane i kona aloha Karii maka.

 

O - Hokela Kimo Akaka.

  Lohe ia aku la he leo namunamu ma alanui Kalepa penei:  "Ina eia no me a'u ko'u mau maka ike, ko'u mau pepeiao lohe, a o ko'u no a pau, me ka oiaio loa, alaila aole no au e wiwo ke pane koikoi aku imua o kou hanohano, aole au i hoopu a iki i ke kauwahi hunahuna o keia nane huna, a aole hoi au he kanaka noonoo hohonu e hiki ai ke hoopiha i kela kolamu manao heluhelu loihi a ke pohihihi maoli, nana e hoomanawahua nei i kuu opu.  Aka, o kela Kimo wale no!  O - !  o kela Kimo akaku wale no E Ka Kimo nuhou keia i lawe mai ai e hoike i ka Poakahi nei.

  Pane aku la ko makou kawili po: Heaha hou keia ou e Kimo?  I ehia au poala ana mai maanei e hai ai i kau nuhou hoouluhua noonoo, hoolokaa lolo, a hoopohihihi naauao?  E kaawale koke aku iloko o elima lewa ana o ke sekona; a i ole pela, e ulaia koke no makou i na noonoo uluahewahewa, a pau makou i ka hoopaa ia i Kalaepo haku.

  "He nuhou keia aohe pohihihi, e hoolohe mai i lope pono oe;"  wahi a Kimo.

  Ia'u no hoi i haia ia ai e kela makai e nanali i o'u mau pepeiao - Ae.  A e kupaka ino ana au i ka holo nui - Ae.  A nalo maua ma Waikiki o alanui Moi - Ae.  Pelu hou mai la au ma alanui Betela me ka manao e hoohiki loa i kai nei - Ae.  Ia'u nae i hoao ai e oki pokole mai ma ke kahua o ka Home Luina e hoolaumania ia nei, poholo au ma kela lua e hoopiha ia nei i ka lepo e ka paahao, a eha loa  Lohe au i ka hu o ka makani, a kiei ae la au, ike no au i kela makai i alualu ai ia'u i hele na pukaihu a mohaluhalu.  Ia wa waiho ihola au ika eha, mauliawa ae la a aneane make.  O! ina o oukou kekahi i na minute o ko'u popilikia, me he la aneane e kahe ka muliwai malaila me ko oukou mau waimaka.

  Waiho aku la au i ka hiamoe kulipolipo, no ka manawa me he la he elua la, a na ka ehaeha e lalawe ana i kuu kino i hookaakaa ae i o'u mau maka, a ike ae la eia ka i ke kakahiaka.  Aole i ala iluna, aole hoi e hiki ke kahea keo nui ae.  Me ia haawina no au i hiamoe hou ai iloko o na haawina pilihua o ka ehaeha, a na ka leo kamumu koikoi i hoopuoho hou ia'u, a lohe pono aku la au he leo hauwalaau no kekahi anaina kanaka:  He mau leo ano hoopaapaa ka'u hoomaopopo no kekahi mau minute mamua iho paha, aka, ua hooki koke ia ae la ia'u i puoho ae ai, me ka panai a keia mau mamala olelo:

  "Aole loa au i hoike i keia nane huna a kaua, a ua ike no oe aole au he kanaka noonoo hohonu, e hiki ai ia'u ke haku i kela manao malalo o ke poo "He wahi ano pohihihi,"  a he pohihihi maoli io no hoi e hoomanawahua nei i kuu opu, aka, o kela Kimo - owai la ia?  He akaku io anei? "

  Mahope iho o ka hamau ana o na leo no kekahi wa, lohe aku la au i ka oweowe o na kapuai wawae lehulehu, a pa-e hou ana he leo. a'u i hoomaopopo koke iho ai me ke leo la no ke kapena moku, no ka mea he sela moku ka'u hana, a penei ua leo la:

  "E hele a hana i ka hana,; e ku, a mai noho iki ilalo.  Mai hele e ai oiai ma ka wa hana, a o ka mea e kue ana i keia.  a loaa aku lakou e hana kue ana, e hoomanao ia, ua nele oia me ke kuleana hana, a e--"

  Lohe ole aku la au i na mapuna leo hope, oiai ua paila mai la iloko o'u ka hauoli nui ko kuu oluolu ana'e mai na ehaeha i loaa iho ia'u.  Ku ae la au iluna e lehei ino ae la ma ke kae lua make a'u i hoomanawanui ai i ke anu o ka po a me ka wela a ka la.  A ia'u i hoea loa'i i kauhale eia ka o ka hora ewalu ia ko ke ahiahi.  Ua hole au i na hamumu leo, ua hoomaopopo hoi i ka manao.  aka owai la.

  Ke ha'ooha'o nei makou i ke ano o keia mau mea, a ina e loaa he mea nana e kuailo pono mai, alaila aole makou e hooluhi wale i na noonoo ulupuni a ano pupule.  Nei wahi Kimo ano e no hoi, kohu akua lapu kana mau hana.

 

 

E ala!  E ala!

  E o'u mau hoa lawe nupepa nona na ipo ekolu i ke aloha hookahi.  Aloha Hapenuia kakou: - Oiai ua kokoke loa mai kakou e komo aku i ka M. H. 1887 ae nei.  Nolaila, ke kono aku nei au i na manu hulu like e lele auna mai iloko o ka pua hookahi e hookaa koke mai i ko oukou aie o ka makahiki i hala ae nei.

  A e hookaa koke mai i ka uku nupepa o na ipo ekolu au e malama nei i keia mau mahina i hala ae nei, oiai ka'u kane J. Lua i hala aku la ma kela ao lani, a ua kau maluna o'u ka apana hana a kakou i keia makahiki aku, mai no inoa mua a poe e ae paha e makemake ana e lawe i na pepa.  E hoike koke mai ia'u i ka lohe.                         MRS. ANA LUA.

    Niulii,  Dec. 23, 1886.

 

  Ua hoomaha Karisimaka iho nei na Kula aupuni a pau i keia mau la.  O ke aloha Karisimaka no ko oukou e na kumu me na haumana.

 

LAUDILA.

 

KA NAIEA HOOPAHAOHAO O NA

KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA.

 

Ka Olali o ke Kahua Kona.

Ka en@  @  i hookaniha ka O@hi malamalama o ka La@ka Uakelakela o ma@aia mawaena o na k@  hi@i me na k@  ka nana @  i hoomaluie ka p@ wai o na alii wahine a paa o Europa a i eha ka @eha kaa ole a ke aloha.

 

Ka Makani Puahiohio Wiliau e ka Hikina.

A o ke Kupueu Iwikani o ka Makakila

Aole, aole loa - Ua ikea ka nane huna iloko o ke au pohihihi, e na maka o kona luaui, a oia ke kumu o keia leo.

  Kau ae la hoi ua opio la maluna o kona lio, a o kona mau ukali hoi, aia ke hoononoho la iluna o ko kaua mau lio, ia wa no i puhi ae ai ua opio la i kana o-le ma ke ano, e hoike aku ana i kona luaui, eia au ke hoi  aku nei imua ou, a heaha kou pilikia?  I lawa no a kuu iho kana puhi ana, kana ko'uko'u mai la ka leo o ka o-le a kona makuaka ne, a ia wa i hoohuli ae ai ua mau hololio la i ko lakou mau lio no ke kuahiwi, a mamua o ko lakou haalele ana iho i ka ohana alii Sepania, huli mai la ke koa opio a pane mai la. - E hoolohe oukou i ka halulu o ke kuahiwi, a ina e pio ka halulu ana, pio pu hoi me ka leo o ka hekili, ka olapa ana a ka uwila, e hoomanao iho oukou, aia au a me ko'u mau ukali ke noho la iloko o ko'u hale alii - a o ke aloha no ko oukou a pau loa.

  Puki mai la lakou i na kaulawaha o ko lakou mau lio, a hookuene pono iho la.  Unuhi ae la hoi ua opio nei i kana pahi kupua, a o ae la iluna o ka le wa, ia wa koke no i olapa ae ai ka uwila, kui iho la hoi ka hekili e hoonakolokolo ana i na pohaku o ka honua, aia hoi, ua nalo aku la ua opio nei a me kona mau ukali, me ka ike ole ia o ko lakou wahi o ka hele ana, aka, iloko o keia mau ouli pahaohao e ike ia nei, ua lohe pu ia aku la ka halulu o ke kuahiwi me he waikahe la, a no ka hapalua hora ka hoomau ana o keia ouli pahaohao, a mao ae la, a hoomaopopo iho la ka lehulehu, ua hiki aku la ua opio nei a kakou i kona home alii e like me kana i hoike aku ai ia lakou i na minute mamua iho.

  A e na makamaka hoohialaai o keia nanea, e waiho ae kakou i ke aupuni o Sepania e luaiele ia ana iloko o na manao paha'oha'o no ke keiki alii Laudila, a e huli ae kakou a nana aku i ka lioea ana aku imua o kona kahu hanai a me kana mau olelo e pili ana no kana hanai.

  I ke keiki alii Laudila i haalele iho ai i ke kulanakauhale alii o Sepania, a iloko hoi o ka hapalua hora o ko lakou lele a-a, hoea aku la lakou i ka home alii o kona makuakane iloko o ka poli kua o ka waokele, aia hoi, aole kona kahu hanai o loko o kona home alii, a ua ninau aku la hoi oia i na kiai i kahi i hele ai o ua olo mana la, aia oia iluna o ka piko o na kuahiwi no ke kahea ana i kana keiki, oia hoi kela leo o ka o-le a kakou i ike ae nei.

  Iloko o keia wa i puhi aku ai ua opio la i kana o-le, e hoike aku ana, eia oia ua hiki mai.

  I ka lohe ana mai o ua olo-mana la eia kana keiki iloko o kona kekela alii kahi i noho ai, ku ae la oia me na kaina wawae o ka mea i hele a piha i ka inaina, a iloko o ka manawa pokole ua hiki mai la oia i ka hale alii a hui pu iho la me kana keiki; a me ka leo nui launa ole oia i pane mai ai: - Ua hau le oe iloko o na hoowalewale ino o keia ao, a malama ole oe i ka'u kauoha a me ka'u mau olelo ao imua o kou alo; a i keia manawa, ua haule kuu manaolana no kou hoohui ia ma ka berita mare me ka Ui o aupuni Aniani, a oia hookahi wale no hoi ka mea kupono a'u i makemake loa ai e mare me oe, aka, ua haule, a ua poho hoi ia mau manaolana ana.  (Nani kahi keiki hoolalao nui wale; e hele hoi ka puni i ka pelo a na ui o Sepania; koe hoi ka ike maka ana aku a ka mea kakau, oiai ua pania paa na puka o ka rumi, ike ole ia aku na paahana o loko.

  Puili ae la kona makuakane hanai i kona mau lima ma kona umauma, a me he la, ua piha o loko o kona puu wai i ka inaina, a pane mai la i kana keiki:  E kuu keiki, e hoolohe mai i ka'u mau olelo hope imua ou, a oia hookahi wale no a hookuu aku au ai oe e hoi i kai o ke kulanakauhale.  O kou makuakane, aia oia iloko o ka pilikia kuhohonu, a aole hoi i maopopo kona ola.

  A noloila, e makaukau koke oe nou iho iloko o keia manawa no kou hoi ana, a o kou mau ukali hoi, e noho mai laua me a'u.  A no kou mau ukali au i hoonoho ai i ka hale alii o kou makuakane, ua huli hoi mai lakou, a ke noho nei me a'u.

  Ia wa, kulou iho la ua opio nei me ke kaumaha nui o kona naau no keia mau hana ana, a i ahuwale imua o kona makuakane, aka, ua paa ka manao o kona makuakane e hookuu aku iaia no ka hoi ana i kai o ke kulanakauhale.

  Ku ae la ua opio nei, a me na muki aloha hope loa ana o ua opio nei me kona makuakane a me kona mau ukali, kau ae la ia maluna o kona lio, a iloko o ka imo ana a ka maka, aia oia iloko o ka pa alii e hoolai ana.  Lele iho la o@  a huli ae la oia a pane aku la i kona lio:  E kuu lio aloha, ke hookuu nei au ia oe e hoi imua o ka haku makuakane o kaua, a mai poina oe ia'u:  a i ike oe aia au iloko o kekahi pilikia nui, e hoolohe i kuu leo kahea, a e kokua mai oe ia'u i na wa a pau.  Pane mai la hoi ua lio nei:  E kuu haku, e hoolohe no au i kau mau kauoha i na wa a pau.  ina aole au e kau kanawai ia mai e ko makuakane:  aka, ma hoi e kau kanawai ia mai ana, alaila, aole paha e hiki ana ia'u ke hooko aku i kou makemake.  a oia ka'u e aloha nei.  He hookahi wale no mea a'u e hoike mua aku ia oe, oia hoi, e imi oe i ke aupuni o Elemila, malalo aku o na papaku o ka moana kai melemele, a e loaa no ia oe he lio i oi ae kona mana kupua mamua o ko'u nei, a oia auanei kou lio e kaapuni ai a pau na aupuni o ka honua a hala loa aku i na papaku o ka hohonu, a e lilo auanei oe i alii nui maluna o ka honua a me ka moana.

  O keia lio, oia no ka lio kupua o ke kupua wahine Sana Melita, a no ua lio la hoi ke kau nui ana o na kupua a pau e loaa, eia nae, aole i hookoia ko lakou makemake.  O ke kupua Apokerubima kekahi e hoao nei e kii, aole no e loaa.  A ina e loaa ia oe ia lio, o ka lio ia, loaa ka Ui a ko makuakane e kuko nei e mare me oe.  O ua kaikamahine la, he ui kona i oi ae i ko na kaikamahine a pau o ka honua holookoa, a na'u no e kuhikuhi aku ia oe i ke ala e hiki aku ai i ua aupuni la.  A ke hai pu aku nei no hoi au, ua hoopalauia ua Ui nei me ke keiki a ke akua Poo walu o ke aupuni akoakoa:  a o ke kumu i ae ai kona mau makua e mare oia me na keiki la, oia no ka maka'u i ka make.  A e hoolohe hou mai.  O ua ui la, aia oia iloko o ka mai kulipolipo o ka mea i haule i ke aloha i ka ipo, a o ua ipo la oia no oe e kuu haku, ma ka mana o kou makua hanai.  E malama i keia mau hoike, a me keia mau kuhikuhi, a o ke aloha no kou, eia au ke hoi nei.

  Iloko o na wiliau puahiohio i nalo hikiwawe aku ai ua lio la, a huli hoi aku la ka kakou opio no ka hale alii, a hui aloha pu iho la me na makua a me ka ohana alii, a he po piha hauoli hoi ia no ua kekela 'lii la, no ka hiki ana mai o ka hooilina o ke kalaunu o Italia.  He mau la mahope iho o keia hauoli ana, a e mihi ana no hoi ke keiki alii no kona hewa, a i kekahi po, loaa iho la iaia kekahi hihio moeuhane pahaohao loa, a na ia mea i hoouluku mai i kona noonoo, a aole e hiki iaia ke hiamoe hou aku no ke koena o ia po a hiki i ke ao ana, a penei ke ano o ua moe la: 

  Oiai oia i haule aku ai maluna o kona wahi moe, aia kona uhane e ku ana maluna o kekahi kuahiwi kiekie, a oiai oia e hakilo ana i ke ano o keia kuahiwi, ike aku la oia he aniani wale no i kona hoomaopopo ana, a eia kana mea haohao loa; o ka mauu, na laau e ku ana,  na pohaku e waiho mokaki mai ana, he aniani wale no.  Hoeu aku la kana huakai no ka hele makaikai ana i nei aina kamahao, ao'e i liuliu loa kona hele ana aku, ike aku la oia i kekahi kulanakauhale nui e hoopuni ia ana e kekahi pa aniani, a iloko o ua pa la, e ku ana kekahi hale kakela nui a ka launaole.  I ka nanana aku i keia kakela, he lua ole kona nani ma ke ao a puni, a aia la i hea keia kakela kahi i ku ai me kona kilakila.  Iho aku la ka uhane o ua opio nei a ku iho la iloko o ua hale kakela nei, ike aku la oia i kekahi mala pua i waenakonu o ua hale kakela la, a aia hoi iwaenakonu o ua mala pua la e ku ana kekahi moe daimana i kinohinohiia me na mea hoonani o na ano a pau.

  Iluna o ua moe la, e moe ana kekahi kaikamahine ui lua ole; o kona ili, ua like me ke aiai o ka hau, o kona mau papalina, ua like me ka ula ohelo o ka rose, a eia mea pahaohao, he ehiku manu e pohai ana a puni kona moe, a e luli mau ana ko lakou mau eheu, me he la o kona mau kahili no ia; a he ehiku mau manu hou mawaho ae o keia mau manu, e lu ana lakou i ka waiala maluna o ke kino o ua kaikamahine la.  Ku iho la ua opio nei a nana aku la maluna o ua ui la e hiolani nei iluna o ka moe, a he mea oiaio, ua kaualako ia aku la kona mau manao kuko no ua kaikamahine nei, a ua haulehia hoi oia iloko o ke aloha maeele no ua ui la.  Hele aku la oia a ma ke poo o ua kaikamahine la, a hooluliluli ae la ma ke ano e hoala aku iaia, a ia wa i puoho ae ai ua ui la a nana mai la iaia nei, a me na mino aka ana o ke ano hoomahie ma na papalina o ua ui la i haawi mai ai oia i ke aloha me ka pane ana mai:

  E ka opio nani lua ole, e neenee mai oe io'u nei, i muki aku ai au i kou mau papalina nohea, no ka mea, ua eha au i ke aloha nou.  Nolaila, e wiki e huli koke mai i kau aloha nei, o lilo auanei i ka mea e, ka mea hoi a'u i hoowahawaha loa ai.  He ekolu mahina mai keia la aku, e lilo ana kau aloha nei i ka mea e, a aole hoie me oe e kuu aloha, ka mea a kuu puuwai i eha ai.  Lalau ae la ua ui nei i kekahi pua nui a honi iho la, a me na olelo kaukau i haawi mai ai oia i ua pua la me na huaolelo penei:                                                                     (Aole i pau.)

 

KA HOOLAHA HOU.

 

Laau Mai Lepera Helu 1

- A -

S. H. MEEKAPU.

 

  E LOAA A F. HOOUNA IA NO MA ke kauoha ka Laau Mai Lepera ma na wahi a pau ke loaa he mau hoike oiaio no ka mai Lepera, a ke hoouna mua mai i na lilo o ka laau.  E loaa pa no hoi me na Kula o ka ino ana.                                                               2080  yr

 

HOOLAHA HOU!

  O MAKOU KA POE NONA NA INOA malao iho nei.  Ua hoohui ia makee iho ma ka Oihana Kalepa Hale kuai ma Kawaihae-kai ,  Hawaii.

                                        Ka inoa o ka Hui.  "Hui @

                                                             - Na inoa o na lala  -

  P  Paniani  Peresidena no Kawaihae-uka S. Kohala.

  S. W. Nawahie  Puuku no Kawaihae-uka S. Kohala.

  S. K. Maialoha Kakauolelo no Puako S. Kohala.

  D. W. Kekoi Malama halekuai no Kawaihae-kai S. Kohala

  Mrs. Kekoi Kawaihae-kai S. Kohala

  P. Manoa Kawaihae-uka S. Kohala

  I. S, Akahi Kawaihae-uka S. Kohala

  G. Kaleohano Kawaihae-uka S. Kohala

  M. Keawekalohe Kawaihae-uka S. Kohala

  S. K, Moehau Kawaihae-uka S. Kohala

  R. K. Kapuaiku Puako S. Kohala

                     IMIOLA & CO.

                          210S  4t.

 

  HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. - I kulike ai me kekahi mana kuai i hanaia maloko o kekahi palapala moraki i kakauia ma ka la 2 o SEPATEMABA 1884, i hanaia e IOANE MOLUHI o Wailua-uka, Kawaihau mokupuni o Kauai, ia JOHN ROSS o Honolulu, i kopeia ma ke Keena Kope o ke aupuni, ma ka Buke 01, ma na aoao 180 me 181: a mamuli o ka uhakiia ana o na kumu aelike o ua palapala moraki la no ka uku ole ana mai i ke dala iloko o ka manawa i hoakakaia e ke kanawai: nolaila e hookoia aku ana ia mana kuai i na waiwai i hoakakaia malalo iho, ma ke kuai kudala akea ma Honolulu.

  O ka waiwai e kuai ia aku ana e like me ia mana kuai i oleloia, he hale a me ka pa hale ma Leleo, Honolulu mokupuni o Oahu, a i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui 2258 Kuleana 2133.

JOHN ROSS,

Ma o Iona.  Austin kona Loio

  Honolulu,  Dec. 13, 1886.                                                                  2107  3t

 

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO.

 

  UA HOOKOHU PONO IA KA MEA nona ka inoa malalo iho i lunahooponopono kuikawa no ka waiwai'o DOMINGO LOPES RAMOS, o Kalihi i make,  Ke hoikeia aku nei, o ka poe a pau he koina ka lakou i na waiwai la, e waiho koke mai i ka lakou mau hoike me na hooia kupono ia'u iloko o na mahina eono mai keia la aku: a o ka poe i aie i ua waiwai la i oleloia, a e paa nei paha i kekahi mau waiwai o ka mea i make, ke konoia aku nei lakou e hele koke mai e hooponopono no ia mea.

J. P. MENDONCA.

  Lunahooponopono kuikawa no ka waiwai o Domingo Lopes Ramos.              2007  3t

 

 

 

HOOLAHA HOOKAPU.

 

  KE PAPA A KE HOOKAPU LOA IA aku nei na mea a pau oa ao'e e hele wale a lawaia ma na wai i paa ma ka hoolimalima ia HO FON (pake), ma Kapalama kai, o hoopii ia auanei ma ke kanawai.                                                                       HO FON,

              Kapalama-kai,  Dekemaba 10, 1886.                                                2106  3t

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

  KA AYER Laau Sasaparila, kai kaulana a @ nui ia no ka hoomaemae koke, @  wahi a paa o ka hoouna, he aneane au makahiki i hale ae nei, a ua lawelawe @ ia hoi iwaena o na oihana lapaau.  O keia

 

LAAU SASAPARILA, no loko ae ia o ke aa Sasaparila Hone@tura  maoli; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa laau e ae, a me kekahi mau mea no iloko o ka honua a me ka hao.

HE koko inoino a nawaliwali anei kou?  Ua awaia pu ani me na ano mai ikaika?  A ua hoi pu anei me na wai awaawa hoopehu?  Na keia

 

LAAU e hoomaemae ia mau mea ino a pau, a maikai.  O na kauka lapaau a pau o Amerika i ike i ke ano o ka AYER SASAPARILA, ua olelo lakou, aole he mea maikai e ae no ka hoomaemae koko ana mai na mai i awili pu ia, aka o keia wale no.  No ka

 

HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hookahua pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ano mai i ikeia, o ka AYER SASAPARILA wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae  O ke

 

KOKO ino hakuhaku, a nawaliwali hoi kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana i keia LAAU SASAPARILA A AYER.  He maalahi a he

 

MAIKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma'i, hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo pono ana ma na aa.  He lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.

 

A HILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, ho o make pu ia oa ma'i, a pela aku.  He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha wahahee wale ia malalo o na inoa lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holookoa, maluna o ka

 

Ayer Laau Sasaparila.

I HOOMAKAUKAU IA E

Kauka J. C. Ayer & Co., Lowell, Mass.

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

    Helu 100                 Alanui Papa, Honolulu                                                  2086  tf

                    LEN SING.

           Helu 135 Nuuanu Street.

        - MEA HUMUHUMU LOLE -

He Mea Hana, Hoomaemae a me hana hou

ana i na lole kahiko                2109  5m

 

WOLFE & CO.

Mea Kuai i na Ano a pau o na Mea

AI, HUA AI, O NA ANO A PAU.

Eke Palaoa, Berena, Waiu Bata, Berena manoanoa, Berena huinaha, mea

ono, o kela ano keia anu:  Ko paa, Kope, Ti, Aila mhu, a me na ano a pau.

Helu 66, Alanui Hotele, Halekuai mua o Lewis & Co

  E loaa koke aku no na kauoha a pau loa me ka hakalia ole, a me ka maikai o na

hoomalu ia ana.  E hooko ia na kauoha o ke kulanakauhale nei me ka hikiwawe

ma na ka me ka uku ole.  O na kauoha mai na mokupuni, e lawelawe koke ia.

2083  6m

 

Nuhou!  Nuhou!  Nuhou!

AILA MAHU MAIKAI!

HOOKAHI DALA WALE NO NO KE

KINI AILA HOOKAHI!

E kuai pau ia aku ana no ka nui loa e ka aila keia manawa.

E AU E NA MAKAMAKA! E AU!

E kipa ae ma ka halekuai o

Kakela me Kuke.

 

B. F. EHLERS & CO.,

PAINAPA.

Poe Kuai i na Ano Lole a Pau.

Helu 99 alanui Papu. - Honolulu.

E loaa mau ana na lole hou o na ano a pau maluna o kela a

me keia moku.                          2081 t