Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 4, 22 January 1887 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA. Ka Olali o ke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA.

Ka Olali o ke Kahua Kaua.

K* Eueu t hookuaĪAi kat Oaehi nulamaliaii o ka La; ka Ui keUkeU ī ouUaaia oaw«ai o u Liukttri me ax kwUooo', iu ruoi nana i hooouiuk ka o na aJu*ih!r.« a paa o fcttropa a i k'* "eha limi eie * k« a'.o-iii,' Kakui hiMū Wiliu o h likiu. A o ke Knpaen Iwiluuai o ka MakaMU 1A wa auanei oia e ai ai i ko huita, a e hoomanao iho a ka lawehala mau ana ia o ua lio la la oe, a pela no oe e hoomau aku ai i ka pii ana a hiki i ka hi oua lio la me kou hoomau no ika hanai ana iua lio la, e haawi aku oe i ke koena o na eke huita, a i kona wa e ai ai, e pane aku oe 1 keia mau huaolelo-

E Sanatiego ka lio kupua, ai aku la oe i kuu huita, a i maona oe, alaila owau kou haku no ka wa mau loa, a e huli mai oe a e hapai ae i ka pauku hao e waiho ana ma na wawae o ua lio !a, a hookaawale ae ma kahi e, oiai oia kahi i hoopaa ia ai na kaulahao kupua he 500; a mah6pe iho 0 ka pau ana o keia, e huli hoi mai oe no ka hale nei me kou nana ole aku i hope, a i kou wa e hoi mai ana, e hahai mai no oia mahope ou me ka lako i na pono a pau e like me kou makemake. A e kuu keiki, e hohoi kaua e hoolu* olu.

Huli hoi aku la laua e hooluolu, a no ka wa pokole, puoho ae la ua opio nei, a hoomakaukau koke iho la no kana huakai; a i ka makaukau pono ana, a 1 ka hiki pono ana i ka manawa a kona makuakane i hai mai ai, 0 kona oili aku la no ia a pii aku la i kuahiwi no ka imi ana i kana mea e kuko nei oia hoi ka lio kupua. Oiai ua opio nei e pii la iloko o keia pouli nui, aole hoi he mea nana e hookuemi mai 1 kona mau kapuai, aka aia na kulu kehau ke hooninipo la maluna 0 na pa* palina nohea 0 ka kakou kamaeu I opio.

Oiai oia i hiki aku ai ma kekahi oioina me na eke huita ma kona kua, hoomanao ae la ua opio la, oia no paha kahi a kona makuakane i hai mai ai, noho iho la oia ilalo no ka hoomaha ana. Aole i liu iho. kani mai la ka moa, hoomanao ae la oia ua ikeia ka oia e ke kiai, ku koke ae la oia a pii aku la me ka awiwi nui,'a i kona a'e ana aku i ka honua paa, oni ana keia mea malalo o kona mau wawae, a hoomanao koke ae la keia 0 ke alelo paha keia o ua lio nei. Ninini koke aku la oia i ka hapalua o kekahi eke huita ana e auamo ana, a ia wa no i nalo aku ai ua mea oni nei me ka hikiwawe. Pii hou aku la oia, a aole no i iiuliu, oni hou ana no ua mea nei, a ninini hou aku la no ua opio nei i ke koena i koe 0 kekahi eke, a nalo hou aku la no ua mea oni neL Hoomau aku la no ua opio nei & kakou i kona hele ana, a no ka wa pokole ike aku la oia 1 keia iio e ku mai ana ua hele a wiwi loa, a e nau ana hoi kona waha me he la he mea ai paha kana eai ana. I keia wa i hoomanao ai ke koa opio o keia no paha ka lio a kona makuakane 1 hai mai ai, a i hoike kupono loa nona e manaoio ai, alawa ae la oia a ike aku la i ka pauku hao, ia wa hauoii loa iho la oia. Haawi hou aku la ua opio nei i kekahi eke huita, a oiai ua lio la e ai ana me ka hapuku ana i ni huita e heleiei iho ana i ka lepo, pa-e aku Ja ka leo o na ooio nei e like me na kuhikuhi a kona makuakane, a huli mai la oia a hipai ae la i ka pauku hao ma kahi e, a huli hoi aku !a no ko iaua wahi pupupu hale me ka hooko pono ana i na kuhikubi a kona makuakane.

I kona hiki ana aku imuaona. ua hoike aku la oia i na mea a paa ana » ha--02 ai, t oa hauoli loa ua elemikuie nei qo keia moolelo, a i ka hooki ana iho o ua opio oei i kana kamailio ana, me ka belebf lena hoihoi ka elemakule i pane mai ai: E kuu keiki, e ku a e hoomakaukau qcki iho, e komo i kou aihu kaua, ae kaei ae hoi i kau pahi kaua tio kaa huakai bele, oiai, eb aku ko lio nu«aho oa iho mai net mahope oo» a oia hei ka hookoia ana o kou makeoiake. A mamua nae o kou hele ana no kao huakai» e kii mua aku re e pepehi i ke kupua wahine Sana Melita, ka haku moa o oa 110 nei, o W

mai auaoei oia c pepehi ia'u, o»i ua palu palu au, a noUiU, c kuu keiki, ua ko kou makeniake, a o ko'u hoi koe. ; Me keia mau oieio a sa eiemakuk,; komo iho la ua opio nei i kona aabu j kaua a puka aku la iwaho, aia hoi»} ike aku la oia i keia lio e ku mai ana: me na pono a pau o ke kahua kaua, a > ua like hoi kona kino holookoa me kekahi imu ahi i pa-uuuni ia kona enaena, a ia wa t hoomanao ae &i ke \ koa opio, he ho kupua io no ki keia. t Aia maluna o ka noho o ua lio la e j kau ana na mea kaua, oia hoi, ka mua j he kookoo aniani ma ka makuu o ka noho, a i kapaia ke alii o na mea.j paha'oha'o; '* ka lua he uwepa kupua, | a i kapaia " ka haku alii roalur,a o tia | moo deragona a me na kupua kino paha'oha'o; M ke ko!u, he wahi pahikaua uuku emiko, a i kapaia, 11 ka luahi pioole;" ka ha, he laau ihe, a i ka-j paia " ke ki o ka make mau loa. **; He mea oiaio, e na makainaka helu- > helu, he oi io aku no ka mana o keia | iio me te kokua pu ia e keia mau mea j mana mawaho o kona iho. I ua lio nei e ku ana me ka hiehie \ nui, kau ae la ua opio nei a haawi aku la i ke aloha hope i kona makuakane, a i kona hoomalo ana mai i na kaula kaohi o ua lio nei, ia manawa i hoano e mai ai ua lio la ma ke kani pohi* poha ana o kona mau puka-ihu, a me ke peku ana hoi o kona mau kapuai i ka honua, a na ia mea i hoonaueue ae ! i na papaku o ka honua. Mc ka hau- j ! oli o ka puuwai o ke keiki alii no ko- j na lio hou, pane iho la oia: E Sana- • tiego ka lio kupua, e kii ana kaua e; pepehi i kou haku wahine, no ka mea, | ua lilo oe i keia wa he miHmili na'u, a! nou auanei kou haku i na wa a pau ma keia hope aku; a i make kou haku mua ia kaua, e hoolilo aku no au i keia elemakule a o ko'u makua hoi o keia aupuni paha'oha'o i alii maluna o keia aupuni, a oia auanei ka mana nialu na o na mea a pau. A ano, e kuu ka* uwa hoolohe, ano kou wa e hoike ae ai i kou alohi no'u a me ka ols. Uhuhu ae la ua lio nei a puai ae la he leo kanaka mai kona waha ae i ka i ana: E ku»» haku opio, a he malihini hoi imua o kou mau maka, mamuli o kau mau hana aloha ia'u i na hora i hala ae nei, oia hoi kou hanai ana ia'u ī ka ai, a ke panai aku nei au i ka'u uku, oia hoi e lilo au i kauwa nau a mau loa, a me keia mau hoalohaloha hope a Sanatiego ka lio kupua i pohapoha hou ae ai kona mau puka ihu a nalo aku la ua opio nei iloko o ka imo ana j a ka maka, a e pulelo ana hoi ua lio kupua la iloko o na wiliau puahiohio makani no kahi > ke kupua wahine Sana Melita e noho ana, me ka manao ole ae, ua lilo kona lio punahele i ke koa opio, a ke kokoke mai nei hoi ka make imua ona. Oiai laua nei e lele ana. ua like hoi ka halulu e like me ke kui ana a kekahi hekili pamalo, a no keia halulu hele aku nei ka lohe a na pej)eiao o ka luahine Sana Meliu, a ia manawa no oia i haupu ae ai ua lilo «ku kona lio, nolaila, kahea ae la oia ia Moa kekahi o kona mau kiai a ninau aku !a; Owai ke kupua nui nana i kaiii aku nei ka lio 0 kaua ? Pane aku la o Moa, aole au 1 ike ia kupua, a nawai hoi ia kupua e hoonahoa mai i kokauawahi nel Hoo* unaia aku )i ua wahi moa nei e hele aku iloko o ka halelio e nana, a iaia i hiki aku ai ilaila, aohe io no ka lia 1 keia wa no i ulupuni k>a ae ai ua luahine la i ka inaina; lalau aku la oia i na kaulahao keleawe ehiku a me kekahi pauku ohe nui, a iho aku la ilalo me na huaelelo ino ma kona waha e ka ua makawelawela ana i ka elemakule, ka mea nana i kuhikuhi ke ala e loaa ai ua liō kupua la i ka kakou koa a kakou nu hoi i ike ai ma kela helu aku nei a me ka hapa e puka pu aku nei i keia la maluna ae. I ka hiki ana aku o ka iuahine i ke oioina a ke koa opio i hoomaha ai me na eke huha, a o ka palena hoi o kona wahi, ia wa no oa i kau ae ai i kapuna ohe i kona waha a puhi aku la, a ia wa no hoi i hok> ako ai ke kani anoano o ua puna ohe la a lohe ka lio a me ke koa o;no. A ia laua e hoolono ana, he mea e ka lealea a me ka eehia o ke kani ana. Aole no i Uke aku ks kani anoano o ua ohe la me ko ka O-le, he okoa loa kona; aka, o ke kani aheahe o ka hanehane» a roe ka eehia o ka ko o ka hano puhi o Hawaii nei, aole no i helu »a aku ia i na helu haahu loa o ke anoano laoo ua puna ohe la.

Iloko no hoi o u manawa i hoohuii ae ai ke koa opio t ua Uo nei : a hoio poloiei aku U ma kaiii aka leo eehia i pae si« a iioio o k* imo iaoa a ka maka i ki wa pekole loa, |aa laua nei ke haa U ma kahi ko koke i kihi a ua luahinela e ku mai !ana, a i ua luahine U i ike roai ai u Uua nei, o'a no kooa wa i kahea mai ai: E ka ho kupua, e Wīlikini, pupuu hioolei loa w; e huli ia ko a!o iiuna, |kaa ia mai ka hikina a ke komohana, mai ka akau a ka hema, aia no ka (pono o ka make o ko kaua enemi | Ikawa no i pau ae ai na mapun* !leo o ua luahine la, oia no hoi ka wa |» poha aku ai ka auwae o ua luhme la i ke peku a ka lio kupua, a kapakahi ana i kahi e. " Kahuhu, wahi a Sana MeliU; " lio lapuwale mao'i oe, o kau uku iho Ia ka ia e haawi !mai ai ia'u o ko'u malama ena i» oe ;i na wa a pau a rae kuu hanai ia oe | i na *ai maikai loa. ** ! I hakalia no a kuu iho ka leo oua (luahine la, poha hou ana ke peku a !ka lio ma kona auwae, a kak.n aku la oia ilalo i ka honua me ka nae malie ana no kekahi mau «ekona, a i kona ala hou ana mai, huki ae l\ oia i na kaulahao ehiku a hoolei mai ia maluna 0 ka lio a me ke koa opio o kau hoolai nei uialuna a e hoonanea ana hoi i ka apakau hoanaanau a ka lto me kona mau wawae e pii ana iiluna i ka auwae o ua luahine Sa. ! I keia wa aka luahine i hoolei mai ai i na kaulahao maluna o laua nei, oia no ko laua nei wa i alo ae ai me !ka eleu loa a hu ana ka makani oua | poe kauUhao la ma ko laua nei aoao. ; I ka ike ana mai o ka luahine ua heo |hokaia keia puu make ana i manao jai e make kona mau enemi, ia wa no li huki ae ai oia i kana puna ehe a jlele mai la imua me ka hiii ana imai ia laua nei, a ua alo hou ae la no laua nei ia puu make. I ka vra a ka luahme i hiii mai ai i ka puna ohe nuluna o laua nei, oia no hoi ka wa a ke koa opiu i unuhi ae ai i kan? pahikaua, a nu ka e!cu, hahau aku la oia maluna o k.t lu.in ne Sana MeliU, a mamua oka I<:»aa ana i ua luahine la he kulana paie knpono, aia hoi komo anuanu aku la ka pahi kaua a ke koa opio ma kona kani-ai a kaawale ae la ke poo ma kahi e, a o ke kino hoi hina pahu aku !a oia ilalo a kakaa aku la maluna o ka »H honua, A iloko oia manawa i hio pahaohao koke ia ai ke koa np'o no ke poo o ua luahine Sana Melita ia i ka pane ana mai: A-ha, e kuu lio; aioha oe. Ano, ua aa mai nei oe e f>aio ia'u kou haku o na wa i hala aku la, aka, e hoomanao !pu iho oe aole au i make i ka hauna Jpahi hookahi a ko haku hou i hookauJwa aku la, aiaoe hoi ma kau mau | peku hoomaneoneo atia nui nei, aka, | i make au i keU pahikaua kupanaha, ka iwi kupanaha ino loa o kela luahme kilokilo ona mauna Himalaia, ka iw: a ke akua i hoolilo ai i mea nana e !u t ku na kupua ikaika a pau o ka honua I nei, ka pahikaua i ha u me ka mana o ( kona waha a i hapala ia me ka wait o ( ka make mau loa. Oia wale no ke kumu o ko'u make, a fia |K>njatkai keia kanaka opio ika loaa aoa iau o keia {iaht mana loa, ame oe hoi e kua liu aloha ole ka loaa o ianei he haku nou a he haku maluna o na kupoa a pau o

ka honua nei. Aiawa no i kakaa ac ai kmu miu onohi maka oo ka mana*ra hop* ioa a upoi malie iho la kona mau maka ooi kuko, pau ae hka lewa ana o kona auwae, a waiho lolii rcj'»ie afcc !a i ka make mau loa. Haalele iho la ke koa opio» k■» <3 hua paio me kana pio heana, a hoi aku la no ka hale o kona makimaka ahonu t a aloha i kipa aku ai, a hoike aku ia no kana mea hoo. A mahope pane hou akolaoia : Uft mtnao au e hele e huk i ke aupuni Aniani, kahi hoi e loaa ti ka mea a'u t aloha loa ai, ka anct pookela loa a kuu naaoenni nei, e hoaieale nei hoi i kuo poowai kapaii t. Akahi ka ho» a hahana ke aloha me he kuipauma la e houhou ana \ku i puu wa». No keia mau olelo hoi a ke koa opio, ua ae mū h ka ele makoie. Ia wa 00 i huli ae ai ua koa opio .a a haawi ako ta i kona abha hope t ka elemakuK*, a iloko boi o ka wiina hiohio loa 1 p«lelo aku ai me h* imo ana !a na ka maka, a puka aku la Uua iwaho o ke pam puka o ke aupuni Llemila, mo ia mea kamoe aku k ka laua huākai no kah! aka la e napoo ake ao*. (Mei/a*.)