Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 5, 29 January 1887 — KA MOOLELO KAHIKO NO ENELANI. Unuhila no ka Nupepa Kuokoa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAHIKO NO ENELANI.

Unuhila no ka Nupepa Kuokoa.

MOKUNA IV. EnELAM MALi\LO G AtHELSIAN AME NA KEIKIALII EONO. IKA H ALA ANA o na makahiki he iwakalua kumamaha make aku la o Edewa<ia ke "Kahuna/ me ka hoomauia no ona hoomanao ana no ka Moi Alafareda ka Nui, ua noho ae la ma ka nohoalii iloko o ia. au o Athelstan T ke keiki a ka Moi Edewada. He umikuAmalima wale no ona mau makahiki i noho alii ai, aka, aole oia i hoepoino i na hana maikai a kona kupunakane ka Moi Alaūreda, a ua hoomalu oia ia Enelani me ka maikai Ua hoololi ae la oia i ke kulana kuee o na kanaka o Wale iloko oka maluhia, a kau aku la ika auhau maluna o lakou me ke dala, ka holoholona a pela aku. Kaua aku la lakou ika lahui 4 Cornish a lanakila maluna o lakou, oiai he poe lakou i kaa ole malalo ona hooponopono aupuni ana oka lahui Sakona. Hooponopono hou oia i kekahi mau kanawai mua a lilo i mea maikai, a nana ponoi no i kau kekahi mau kanawai hou, me ka malama akahele ana ika poe ilihune a nawaliwali. Ua kaua kue ikaika ia mai nae oia e Analafa, he keiki alii Oenemaka oia: Constantine ke ahi o ka lahui Scots, a me na kanaka pu o Wale, a ua hoopio tia oia iloko o kekahi kaua nui a weliweli ana, a i kaulana loa hoi no ka le hulehu loa o ka poe i lukuia. Mahope mai ua loaa iaia he nohoalii maluhia ana, aua lehulehu loa ka poe 1 ike aku laia ma ke ano he alii oluolu oia.

A make aku la o Athelstan i ke kanaha kumamahiku o kona mau makahiki oke ola ana, aua noho mai la o Edemana kona kaikaina ma ka nohoalii i ka umikumamalua wale no o kona mau makahiki. O keia ka mua ona keikialii eono i hoike ia ma ke poo o keia moolelo. Ua kapa aku la na kanaka i keia alii o ' Kilakila" noka mea, uahoike mai oia 1 kona kulana o ke ano haaheo a me ka hookilakila. Aka, ua kue mai la na kanaka Denemaka iaia, a ua ukaliia kona au nohoalii e na pilikia, a pela i loaa ai iaia he hopena poino me ka hoopokole ia o kona nohoalii alii ana.

I kekahi po, oiai oia e- ai ana a e inu ana a e hauoli ana ma ka ahaaina maloko o kona hale, ai na kulu pakaua noenoe o ka ona e hoalii ana maluna ona, ike aku la oia i kekahi kanaka iwaena o ke anaina i kapaia o Leofa, a he kanaka powa kaulana oia i kipaku ia mai Enelani aku, nolaila, ulupuni ae la ua alii la ika inaina a kauoha aku Ila i kona kanaka lawe kiaha i ka pane ana aku penei: "Aia he kanaka powa ma kela aoao 0 ka papakaukau e noho maī la, a mamuli o kana mau hanakaraima, ua lilo oia he kanaka haihai kanawai no ka aina —he iliohae pololi oia, a nona hoi ke ola i hiki i kela a me keia kanaka ke lawe inawa a pau. E kauoha aku ' iaia e hele koke aku !" "Aole au e |hele"wahi a Leofa. "Aole ane» ?" wahi ake alii i pane aku ai. "Aole, ma o ka Haku la," wahi hou a Leofa. 1 keia wa koke no ieuaeai ua ahi la mai kona noho ae, hopu aku la ike kanaka powa ma kona mau maawe lauoho loloa, a anehe iho la e kulai iaia ilalo. Aka, aia no he pahi maloko o ke koloka oke kanaka powa e aahii ana;a iloko oko laua aumeume loihi ana, unuhi ae la oia i ua pahi la, a hou aku la īke alii a make. Emoole, aia ua powa la e ku ana rae kona kua e pili ana ma ka paia o ke keena ahaaina, a e paio wiwo ole ana hoi me ka poe a pau i lele aku e hopu iaia. Aka nae, ua haehae liilii ia ae la kona kino e na koa oke alii mahope iho oka make a me ka hoehaia ana t> kekahi poe eua kanaka powa la, a hilihili ae la kona koko ma na paia oka lumi ahaaina. Ao ka hopena ae la ia o ia alii a make.

Nolaila, ua pani ia iho ia ma ia hakahaka kona kaikaina aku oia o Edcreda, he kino wiwi % omaimai kona, aka, he ikaika ma kona mau noonoo a pau. Kaua aku ia kona mau pualikaua i na lahui Northmen, Denemaka a me ka lahui Norewai i kaoaia na 'lii o ke kai, a hoauhee nui aku la ii lakou me ka luku nui ana. A i ka piha ana o na makahiki he eiwa o kona noho alii ana t make aku la o Edereda. Ka dua keia o na keiki alil Hala aku la oEdereda a noho t« la o Edewe kona kaika-na i ka umikumamalima o kona mau makahiki, ao!e nae oia ke alii oiaio ka mea iaia ka mana o kc aupuni, aka, he moneka i kapaia o l~Kmstan —he kahuna naauao, he hapa ma ka huhu, ka haaheo a me ka lokoina O keia Dunstan ka f Abota o ka luakini o G!adstonbury ( i ka wa i 'awe ta ai ke kino o keaiii Edemona ke "Kiiakfla* e kanu. Oiai oia i kona wa keiki opics amakekahi po» ala ae la ok maikona wahi moe {m* c waiho ana i

ka mai lawi) a hdc ho.oholo akis a c nukaik2i ika luakini o Giadstonb«r> oiai ua 'uakini U me kona oaoi hoa i * 5 heomaemae koke ta iho āi Aua o.eloia aole oia i pīnana a lalama wale aku roao a maanei i kumu nona e ike poao ai i ka nani o ka luakinl aka. na kekahianela oia i lawe aku a hoomakaikai i na wahi a pau oua luakmi ia. Hana no hoi oia i kekahi pila hookani, he hapa, a i olelo nui ia na ua pila la no e kani mai me na ko meie me ka lawe lawe a!e ia aku—a he ano like hoi ia me ka ".-Eolian Harps>" oia na pila hapa i hanala a na ka makani e heokanl Ko keia mau mea kupanaha i loaa ia Dunsran, nolaila ua kuaki loa iho la kekahi poe nona a hoolilo i enemi no lakoui a aole no ia, aka, no kona punahele pu kekahi imua oke alii Athelstan ma ke ano he kahuna no ke alo ahi; nolaila ua hoomakakiu ia oia e na enemi a hiki i kona hopuia ana he pio na lakou. Nakinaki ia kona wawae a me na lima a hoolei ia kona kino ma kekahi wahi ino. Aka nae ua hemo a lanakila hou oia ma kekahi

ano e i ike ole ia. Ona kahuna a pau iloko o ia mau la, me he la o lakou wale no ka ppe naauao. Lehulehu loa na mea maikai a waiwai i loaa ia lakou. Na lakou ponoi no e kukulu ko lakou mau hale aua nani ke nana aku. Na apana aina i loaa ia lakou, ua mahi ia iua kanu ia me na huaai, na pua a me na laau waiwai he nui. No ka hoomaemae a hoonani ana iko lakou mau luakini kahi a lakou e pule ai, a ma ko lakou lanai a hale ahaaina kahi o lakou e ai a e inu ai, he oi kelakela ko lakou akamai; a ua hoike maoli mai na hiohiona a pau ona mea 1 hanaia, he mau kamana oiaio lakou, amara a me ke pena. Xo na oihana lapaau a hoola ana i na mai ame eha palapu, he kiekīe aku no ko lakou naauao. Me he la ia lakou e noho kaawale ana ma na wahi mehameha no na la he nui, e huli a e noii pu ana lakou ina lau nahele, na ili laau, na aa a me na mea eaeo ke kuahiwi 1 mea e pono ai ka lapaau ana i na eha a pau o ke kino, ama ko lakou huli hoomanawanui ana, ua loaa io *ouod

Ma na mea naauao a pau i loaa i kela a me keia kahuna moneka ma ko lakou noho mehameha ana, ua houluulu ia a ua lilo i mea nui. 0 Dunstan, kekahi o na kahuna naauao loa iwaena o ka heluna lehulehu ona moneka. He akamai loa oia ma ke kui hao, a maloko o kona wahi hale lua oia e hana ai. He wahi hale lua uuku a haiki kona i kupono wale no no kona kino e moe pololei aij a ua pinepine no hoi kona kaao ana no na kcpolo a me na akua lapu i hiki aku i kona wahi hale lua e hana ino ai iaia, oia hoi keia : Ma kekahi la oiai oia e hana ana a e kui ana i na hao wela iloko o kona wahi hale lua, aia hoi he wahi aku lapu e kiei mai 'ana ma kona wahi ipuka aniani a e hoowalewale mai ana iaia e noho palaualelo; aka, lalau iho la oia ika umii hao wela e waiho ana iloko oke kapuahi a umii aku la ma ka ihu oke akua lapu me ka hoehaeha pu ana iaia, a ua oleloia, ua lohe ia ka halulu o ka leo uwe o ke akua lapu no kekahi mau niile. Ma keia hoike ana a Dunstan i ka moolelo o kone hoopai ana i keakua lapu, ua manao na kanaka he pupule oia mamuli oka loaa ana o kela mai fiva iaia, aka aole paha pela ma ka noonoo ana aku. Mc he la he mau hoike ana keia a Dunstan i mea e kapa aku ai na kanaka ia~ ia he hemolele, he mana a he ikaika.

Ma ka la i poniia ai o Edewe ma ka nohoahi, aiahoi he ahaaina nuī i haawi ia no ka la poni. Aka nae, me ka malu loa i haalele iho ai ke alii Edewe i ka papaaina a me na hoaai, a nalowale aku la. Ua ike ia keia nalowale ana oke alii e Odo, he Akihihopa oia no ka iuakim o Canterbury, a nolaila hoouna aku la oia ia Dunstan kona 'hoa'loha e hele e huli i ke alii. Huli aku nei o Dunstan a loaa aku la ke alii Edewe e hooheno pu mai ana me kana wahine ui nohea, oia o Eiegiwa. aku la oia ike alii me na linia ikaika a kai huluhulu aku la iaia no ka hi ahaaina me na helehelena huhu. A ua manao ia no hoi, o ke kumu i lawelawe inoino ai o Dunstan, no 'kona ike ana aohe keia he wahine okoa ake alii Edewe, aka o kona kaikuahine no, a he mea kue loa ia keia e na kahuna moneka, ahe mea oiaio paha keia hanaanaaka moneka Dunstan, noka mea, iloko no oia ano hookahi kona awaiaulu pu ia ana, a ano, ua haalele oia ia mau mea a pau. Aka, ua komo no na noonoo inaina ana ilokoo ke 'lii Edewe no kona kai huluhulu ia ana ma ke alanui me he wahi lawehala loa la a no kona hoohaahaa pu ia no hoi, oiai he kulana alii kona. Iloko no hoi ola mau la, c ncho ana o Dunstana ma ke ano puuku a i malama waiwai no ke alii Edewe, & mamuli o kekahi hana apakee t lawelaweia e ua Dunstan !a, nolaila ua ulu | ae Ia ka manao inaina o ke alii Ede-; we a manao iho la e hoopaahao iaia fc No keia mea liuliu ae ia o Dunstan ia b iho, a hoio malu aku la i Belfg%ma i pakek ai mai ka inaina aku a mai iu hoopai no hoi e kau # ia aku ana maluna ona. (Aeli i