Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 9, 26 February 1887 — KA HOME LUNALILO KA MAKANA KIEKIE A KA Moi Lunalilo, I kona Lahui kanaka Hune. [ARTICLE]

KA HOME LUNALILO

KA MAKANA KIEKIE A KA Moi Lunalilo, I kona Lahui kanaka Hune.

|[kakauia >'0 ka xufsfa kuokoa.]

He home nani maoli keia a na eiemakule hune e noho nei, ka hooilina haLohano a ka Moi Lunaiiio i aloha nut ia i mawanaiea ai no kona mau makaainana kama oie e luakaha ai, a i kia hoomanao hoi na ka lahni e hoomanao ai no kona lokomaikai me ke aloha. Ke ku nei oia i keia wa me ke kiiakila nui ma ke kahua akea a oiuoiu o Makiki, a wehea ia mai ia imua o kona umauma lahalaha ka moana kai huaiala a me ka uiuwehi o na niulaau o Kuiaokahua. He nani molale ka waiho mai a ka aina paiahalaha imua o kahi a na iena ike e hooleie mai ai; kona lihi kai mai Kakaako a huia mao o Kaiehuawehe me kona mau eho lipoa aala; alaila, oni kupu kela ae la ka puu kauiana o Laeahi ma ka hikina, a o Puoina ma ke komohana. O\ he nani maoli no e lawa ole ai i keia pepa ke haanou aku, ao ka hele mai no a ike kumaka ilaiia e lawa ai. Piha i ka malamalama i oi ae i ko keia e hoaiai aku nei, a maona i na hauoli palena ole no keia makana nui a ke alii William L. Lunalilo ihalaaku. £ hoakaka iki ka mea kakau no ke kulana o na mea a pau ana i ike maka ai: NO KS IAHUi. He kihapai nui laula ma kona kahui hale a puni i ulu ia eka mauu mamenie nenee, he waiho papu me ke ano ihona ilalo, aua puni me na alanui palahalaha akea e rnoe kikeekee ana iwaena oke kihapai. Mao a maanei e ulu ana na mea kanu lehulehu loa o na ano like ole, mai na pua aala a hiki i na laau hua ai. Oia ka manako, papaia, palaai, ohia, kuawa, ulu, pea, kuiina, ahe nui wale aku. He malaelae ka waiho ana oka aina, a ua lawa pu me na malumalu e hoona ae ai ma keia me keia wahi. NA KAUHALE.

He mau hale nani ka i kukuluia maluna iho o keia kahua, oia hoi ka hale moe 1 hahauia me ka pohaku, hale kuke me auau, hale kaa me hale lio, hale moa me kaka, a pela wale aku. He nani o loko o ka hale moe, he maemae a me ka maiau, a he anapanapa maoli no ke nana aku i na hoowehiwehi he nui i hanaia. He lehulehu loa na lumi moe i lako i na pono o ka moo ana, na moe uwea, bela, uluna, ipukukui a nui wale aku; he elua kanaka e moe ma ka lumi hookahi I Aia ma na hakala elua oka hale he elua mau keena nunui a i lawa no na kanaka he umi ke noho. Mawaena o ka hale he mau keena aina no na elemakule, a ua hoolako wale ia no me na pono a ka naau e ne ae ai ua kokoke. Ma ke alo o ka hale he keena kauka me na laau lapaau o na ano a pau, a i ku iho ka pilikia ua kokoke ka laau. O keia mau keena a pau i hoikeia, aia lakou a pau ma ka hale malalo; he maemae a he nani maoli i oi aku maraua o kekahi mau hale o kft poe hanohano, a he lako pu i oi aku.

Ua hana lanai la mamua a mahope, a e ulu ia ana e na mea ulu hihi me na pua ma kona alo. He anapa ka papahele i p«na maiau ia a pela pu me na paia ona keena. He kilakila ka oiwi 0 ka hale ame kona puoa kiekie e oni ana iluna, a ua hoike mai kona mau hiona a pau he hale ahi maoli no. He mau keena no maluna, he mau keena moe no ke kahu a luna nui oia home iuiu e noho nei, Mr. G. E. G. Deverrill, a nona hoi ka puuwai i piha ī ka lokomaikai, ka oluolu o ka waipahe. HALK KUKK ME HALK AUAU. He mau hale maikai no keia i hoolako ia me na mea paahana a pau. He kapuahi hao nui ma ka hale kuke me kekahi ipuhao wai nui i hiki ke hoopumehana ia, a moe aku la mai laila he «au paipu a komo i ke keena auau e piii pu ana me ka hale kuke. Ai ka wa e auau ai na eiemakule a makemake 1 wai pumehana kekahi, e wili koke ae no i ke ki a kahe mai ka wai pumehana. Ua lawa pono malaila me na lako a pau no ka auau ana, aohe mea hemahema. He maemae loa o loko o keia mau hale. HALI LIO lIK HALK MŌA.

M&kahi kaawale aku i keia mau hale eku ana he hale ka« lio ame moa. He mau kaa maloko ame na iio no ua mau keiki !a a Lunalilo; a ua maemae loa o loko. Nuika ai no na lio, nui ka wai a lako pu me na pono kaa. He elua hale f iluna a ilalo; ma lalo na kaa a me na lio a aia maluna hemau keenamoe no na kuene a me na kuke o ua mau keiki hooilina la a Lunalilo £ pili koke ana me ua hale lio la ka hale o na moa, he mau moa &i keia na ua pot la; aua lehulehu loa lakw. H« mtm aunu kaka ktkakl

LCA STE HCtLA MAILOIL Ma kahi mimao Lea aku mai keia maa hale aka r eku aoa ka bale lua wai a rae ka eoa makani, a aia keia mau haie ma kahi ano kiekie iluoa. I ka «a a ka mea kakau i makailui ai malaila, e kukulu ia ana ka ena makani, ao!e i pau loa oa hemahema. He r» makaei keia e pauma ai i ka wai aniini eoai laio mai o kekahi lua oooa ka hohonu ma kahi o ewalu haneri kapuai a oi, a mai bila aku a komo iloko o kekahi lua wai nui e iawa ai oa galani 30,000, a mai keia iea aku, koeno ma na paipu he nui e moe ana ma ke kahua paiahalaha ooa haie. Na ka makani e hookaa keia huila, a ina e pohu alaila na ka mekini mahu e hookaa. Ma ka hoomaopopo ana iho he holomua na mea a pau.

KA Nll 0 NA ILEMAKULI. O ka nui o na eiemakuie kane e noho nei ma keia home, he ai, a o na eiemakuie wahine, be 7, huina pau ioa he 28. He poe makapo kekahi, paiupalu hoi kekahi poe, a ooiea no hoi kekahi; aka he mau kanikoo wale no i hala loa aku na makahiki mamua o ke kanaono makahiki ma ka hoomaopopo ana. oka hapa uuku ioa keia ona hooiima o ka waiwai o Lunalilo i noho maiaio o keia maiu home nani i manawaiea ia oo lakou, a o ka hapanui aku, auhea ia iakou. Haia aku ia ua alii aioha nui ia nei i ka make, a ua waiho iho ia mahope nei kona iokomaikai nui ika lahui, a e kahea ana a puni ka paemoku o Hawaii, %l hoi mai, eia ka poli aloha nou e ka eleuiakule hune a me ka luahine kama ole; noho, ai, inu, a hiki ina ia hope o keia ola ana me ka uku ole." KA LAK.O AI A ULA AI.U.

Komo makaikai aku la ka mea kakau ma ko lakou keena aina oiai lakou e pama ana i ko lakou aina ahiahi, a me he la o ka hora 4 paha ia a 01. Me na leo ohaoha, kono pu mai la lakou ia'u e noho iho a paina pu me lakou, aka ua no'no iho au ilalo me ka panai pu ana aku i ko'u hoomaikai nui no ko lakou lokomaikai. Aiawa i kokolo mai ai na hoomanao ana iloko o'u, o ke ano mau no o ka Hawaii o ka heahea Ma ko'u launa kamailio ana me lakou e pili ana i ka noho'na o ia home ma na mea ai ua pane ia mai la, he lako oi aku iko ka home ponoi. Eai a lawa e like me ka makemake; lawa 1 na mea ai apau;kapoi, kalo, uala, pipi, ia maloo, kamano tini a me paakai, palaoa, ti, kope, palena, a nui wale aku. Ma ka Poalima ai wahi ia maka, hookahi ai ana oka pule. Aohe haawi haawma ia ka lakou mau mea ai e like me kekahi mau wahi, aka he ai e like me ka hiki ia oe. Ona mea ai a | pau i makemake ia e lakou, ua loaa; a i wahi a ka lakou pane, he oi pakela aku ka noho ana o keia home i ko na home ponoi. He elua mau papakaukau ma keia keena, a e noho puni ana na elemakule me na pola ai, pa ia, pola ti, palaoa, pelena, uala a me na mea ai lehulehu loa. Eai ana me na puna, pahi no hoi, a o ka poe no ma na manan»ana lima, malaila no hoi ka lakou. He mau kuene ke ku ana malaila, a no ka lakou mea no e kauoha aku ai ua hoo. ko koke ia. Oka poe puhi paka a niu paka, he haawina okoa ko lakuu e loaa ai i kela a me keia pu'.e, ka paka a me ke ahi koe. Loaa wale me ka lilo ole aku 0 ka lakou mau wahi kenikeni. Alawa ae la ka raea kakau a puni keia keena, he nani maemae wale no. Me he la o kou keokeo a kaa oe maluna o ka papahele, aole e kau kauwahi huna lepo maluna. Aia roa ka paia e kau kehikeha ana ke kii pena nani o ka Moi Lunalilo, a e kau mai ana kona mau nanaina oluolu maluna o ka papaaina ana elemakule me he la e 1 okoa mai ana, "hoonuu ia a lawa." He p* oko,t na kufec » ia lakou ka malama 1 na pahu poi a roe na mea ai a pau. He okoa no ka poe kuene na lakou e hooponopono na mea al He okoa no ka poe holoi lole ame ka oaalama ana i na kaa a me na lio, a he okoa hoi ka poe malama pa a me na mea a pau. Ona elemakule hoi aohe a lak«u lawelawe hana, he noho wale iho no a he poe a ii maepopo lakou. KO LAKOU NOHO AKA.

Mamuli o ka iokomaikai oka luna nui Mr. DtTerriil a me na kanikoo pu, ua pan?" a mai la na hoonieie aka mea kakau e pili ana iko iakou noho ana. Wahi a lakoo, ua hooiako pono ia me na meaa pau* Na pono aahu, piii* lakeke pumehaoa, kamaa lahilahi noho hale, kakini manoanoa, paluie huluhulu a me na mea a pau. Ma na keena moe ua malama maiau ia; hinuhinu ka papahele, maemae na uhi moe, hauoii ko lakou noho ana a pela aku. Ko iakou wahi e milama ai i ke anaina haipule maioko 0 ke keena aina. Ua hoolakoia me na haihaia, na buke himeni euanelio a ka makua Laiana i hoomikankan ai, a malaila iakou e haipale ai ma na la Sabao. I Aēkip**l)