Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 9, 26 February 1887 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA. Ka Olali o ke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA.

Ka Olali o ke Kahua Kaua.

Ki Euen ruru i Hookurūbi ka Onehi nuklasralinu o ka I ka l'i kelakeU i ouw-aeo» ooa kuahiwi m« na k'iik<v>: Va Ea.rā satva i hooctahi!e Ka f u-.Trai am aliiwahme a pau o Fwr joa a.; eha ka "eha Utai ol« ske ai.ha." h Kthu!hūioli9 Wiiiia o h Bikiu. A o ke Knpnen iwileaal o ka MahiHl» IKA lohe ana o na keiki alii, ua pane like mai la lakou, niai hoaano aku oe o make mai auanei oe. Aole au e ae la mea a hiki i ka huli ana o ka honua nei, nolaila e hele ana au e noi ike ? lii ka moi eae mai oia e ana pahikaua ia maua, a ina e lanakila ana oia, ua liio 10 iaia ke aliiwahine. a ina owau ka mea e lanakila, lilo hoi ia'u. Ia wa i komo aku ai ua keiki la a ke kuhina a pane aku la oia: E ka moi he wahi noi ka'u ia oe, e ae mai oe e ae mai oe e ana pahīkaua pu maua me ka naita malihini, a ina oia e pio ia'u lilo no hoi ia'u ke aliiwahine, a ina no hoi oia e lanakila, iilo no hoi p'ha iaia ke aliiwahine. Ika īohe ana oka moi ua pane mai la oia: E, auhea oe, aole au e ae i kau, no ka mea, aole oe i aa e paio me ka moo; o kela kanaka wale no, nolaila ina he pupuka ahe inoino oia, a he elemakule paha, aole no e kanalua ko'u naau. Ika lohe ana o ke keiki a ke kuhina kaua, ua pane aku la oia me ka leo nui, aole lea au e ae, a hiki i kuu paio pu ana me ia. Ia oe wale aku no ia, wahi ake alii, a huli aku la ke alii hoi no ka lumi auau e hoomaemae ai iaia. laia i hiki aku ai ua huli hoi aku la ke alii opio ma kona lumi i haawiia aku ai nona, aia oia ke hoomakaukau mua la i kona mau aahu nie ka ike ole mai o ke Raikamahine alii i na helehelena o kana ipo. I ka makaukau ana o na mea a pau, ua kani mai la na mea kani, a puka niai la ka moi a pane mai la: E ko'u puuku aloha, aole a'u olelo nui e hai aku ia oe, eia wale no, e nana aku oe i na maka hanohano o ko'u aupuni, ina ke hele mai nei lakou, alaila e hooma-

kaukau mai 1 na mea a pau e pono ai ka paina ana. Ae mai la ka puuku a hele aku la no ka hoomakaukau ana; a aole no hoi i liuliu ua piha kui mai la ka halealii i na lede a me na keonimana o ke kulana kiekie. MOKUNA IV. KA HUAKAI IMI IPO A KE KEIKI AUI LAUDILA—KA LANAKILA KAMAHAO MALUNA O KA MOO KUPUA A ME KONA MAU KIN'O PAHAOHAO—NA IPUKA KOMO POHIIUHI O KE AUPUAI ANIANI —KA PAIO HAHANA ME KA AKUA POOWALU. I ka ike ana o ka moi ua makaukau na mea a pau, ua hele aku la oia a ma ka lumi komo kapa o kana kaikamahine a pane aku la, ua makaukau anei oe, ina pela e kii aku oe i ko kane a lawe pu aku me kekahi mau kapa kupono uom, ke ku nae hoi iaia ko'u kapa komo. Ae mai ia kana kaikamahine muli loa, a hele aku la oia ma ka lumi o kana kane e noho ana, a kikeke aku la i i ka puka, ia wa i ninau mai ai ke keiki alii owai mawaho; owau no o kau aloha. Komo mai hoi ba, wehe mai i ka puka. I ka hemo ana o ka puka, ua pa pono mai la na helehelena o ke keiki alii Laudi!a iaia nei, a na ia mea i hookulana mai i ke kaikamahine alii a hehee iho la oia ilaio, a lele mai la ke alii opio a hoonioni iho la. I ka pohala ana ae o kc kaikamahine aliī, ua pane naalie ae la oia, e ke aloha e, ka manu nunu makaonaona, ka oi j hookahi aohe lua malalo iho o na kukuna olino o ka la, e m-liu mai kou puuwai i ke noi a kau kauwa e lilo au i wahi kauwa nau iloko o na la o kou ola ana, a na ka make e wahe ae i ke kaula kaa-kolu o ke aloba e paa nei i kuu puuwai. £ ke aloha e, he ipo no nae paha kau, e hai mai me ka oiaio. Aoie, wahi a Laudi!a. I ka pau ana o na kukai otek> ana a ua mau ui la, lalau aku la ke kaikanui* hine tlii i ka a i o ke keiki alii a huki iho la iialo a muki iho la, a kani mai la ka pele aina, ua pau aku la na lii a pao i ka papaaina e kaii aoa o ka hiki

a v vu oke kaikamahine alii roe ka maiihini, he eknukule paha a i ole he opio pabs. Oia ka manao iloko o na mea a pau e ooho ana. I ke anaina e noho hoobi ana, ua ku ae la ka moi a kii aku la i ua mau ui la , a iaia i kiei aku ai ua hoohiki lele ia oia i ka ike ana aku i keia keiki ui aka Launa ole, e hilinai ana iluna o kana kaikamahine, a he oi aku hoi ka nani o kona aahu e komo ana aole ©na lua nia ia aupunl IY& ike ana oka moi, ua pane aku la oia me ka leo nawaliwale, e a'u mau keiki, e paue kakou e paina, no ka mea ua makaukau na mea ai, a ke kali mai la ria hoaai maluna o ka papaaina o ko olua hiki ae. I ka lohe ana o ke kaikainahine, ua pane aku la oia e hoi no oe, oiai ua maona no au ika nani oia nei. Pane aku la lea moi, e kuu kaikamahine, he mea eiaio ia: aka, o ka malihini ua pololi ia paha oia, e hookuu mai oe e hele keii e paina.

Pane mai la kana kaikamahine alia, e muki hou ae au i na papalina o knu aloha, alaila hele aku maua e ai. Ika muki hope ana ua huli aku la ka moi hoi no ka lumi aina kahi hoi a ke anaina e noho niai ana. Hele akū la oia a kamailio aku la: Ikawa a na 'lii opio e komo mai ai e pono eku na mea a pau iluna me ka haawi ana aku i na hoomaikai ana he nui no na 'lii opio, he hoailona makee alii.

I ka moi no e kamailio ana hoea ana ua mau ui nei me ka hiehie nui, a ku like *e la na mea a pau ae la na mea a pau iluna a hoomaikai aku la imua o na 'lii opio me na leo e hooho ana: E ola mau ka nani o na nani, ka mea i ike ole ia ma ka honua nei, ka naita opio nana i kulai ke kupua Lupano, ka moo ai kanaka, ao ka weli hoi nana i hoopilikia keaupuni ou eka moi.

I ke kuu ana iho o keia mau leo hauoli, ua neho iho la na mea a pau ilalo no ka paina ana, a ai ana a e inu ana i na mea ai i hoomakaukauia. O na lede keia, ke Inu la a lou mai me ka hoopuka ana i na olelo mahalo no ke keiki alii, me ke ake ana e lalau aku i ka lima a kuikui pu hoi. Ia lakou nei e paina ana, ua ku ae la ke keiki a ke kuhina kaua a pane mai la imua o ke anaina peni: E ka moi a me na 'lii, na keonimana a me na lede maka palupalu, he wahi noi ka'u imua o oukou, e ae mai ia'u e ana pahikaua me ka naita malihini. a ina au e pio iaia, alaila lilo no hoi ke kaikamahine alii iaia, a i pio eia ia'u, lilo ke kaikamahine alii ia'u. Ia wa i ku mai ai ka moi a pane mai la: Eke keiki alii Napeia, aole loa au e ae i kau noi, no ka mea, ua lilo kuu kaikamahine a ua lilo pu hoi me kuu aupuni i ka mahhini. I hea la kou ikaika ame kou mana, hele aku oe e kaua me ka moo; aole ka auanei, i kou ike ana no ka uanei i ka uhi ana o ka po«li, o ko holo no ia, a ina no o kou makemake ia, oia iho la no, aka aole au e ae ana i kou manao haakei.

I ka pau ana o na olelo aka moi, ua unuhi ac la ua keiki nei ake kuh : na i unuhi ae ai i kana pahikaua a owiliwili ae la i ka lewa me na huaolelo hailiili ma kona waha a pane aku la i ka moi, aole loa au e ae a hiki i ke komo ana o iea maka o kuu pahikaia e inu i ke koko o ko hunona.

I ka lohe ana o ke keiki alii i keia mau olelo, ku koke ae lt oia a pane mai la: Kke keiki hookano, a manao ino, e kuhi ana paha oe ua hamohamo ia e a'u ka heu oka oukou wauke, eia no oia ke waiho nei ine ka maikai, e kali la e oc a hele aku au, alaila, aoie au e ike i ke ano oko oukou noho ana, alaih na oukou no ia e noho i ko oukou aupuni, no ka mea he huakai hele no ka'u aia manuia aku nei kahi i waiho mai ai, aka i keia wa ua wela kuu puuwai i ka inaina nou; i nui ko akamai, a nne ko ikaika, i loaa ia oe ke ola mahunehune mai ka make aku o kuu pahi j eaua, a ke kahea mai nei oa uhane o kou mau kupuna mai ka lepo mai e hoi aku oe me hkou.

Ia manawa i hea mai ai ka moi e kuu keiki e kii oe i kou kapa kiia, aole oe e pono me kena kapa e hakaka ai, aole i pau pooo ae na olelo a ka moi oa kani ke ae la na metala kila, e lele ana i o ianei. Ike pu ia aku la ka helelei mai o na huna ahi mai ka laua pahikaua mai, he maa ainutt wale no keia ana pahikaua ana o laua, aia hoi na ikeia aku la ke kino o ke keiki a ke kuhina e waiho ana iluna oka papah«i« uaimake.

h manawa i hooho mai ai na mea i pau, ua pono kou make Jina he hookiekie, a hele aku ia ka makuik&oe o ua keiki U a ku ma kt poo o kana keiki a pane iho k eoe na waitnaka e heleki aoa. Aleha oe e kuu keiki, ua make no oe mamuli o kou kuhihewa, me koa mana* e lanakila ana oe maluna o keia opio, ka mea a'u • kapa ae nei he kupoeu no ka makakila, he no ke kahua kaua, a he ui nohea no ka homia holookoa a me ka lewa. Kena ae la ua makuakane nti t kana mau kauwa e hoikea ia ke kino o kana keiki i kona home.

Ika haU ana aku oke kioo nuke, ua huli hoi aku la ke aoaina no ka lu* mi hookipa, a malaila lakou kahi i lua* kaha ai a hiki wale i na hom aumoe, a huli hoi aku U kela a me keia no ko lakou mau home.

I na alii opio i hoi aku ai no ko laua lumi moe, ua noi aku la ke liiwahine e hoohui koke ia no laua ma ka berita mare» a pane aku la ke alii opio, e kuu aloha e, e kali Ui oe a hoi mai au mai ka'u huakai makaikai mai, alaila kaua mare, oiai he hana nui ka'u i hoounaia mai nei e ko'u makua, aia pau ia mau mea i ka hooko pololei ia, alaila o ka hooko ia ana ka hoi ia o kou makemake. Pane mai la ke aliiwahine, heaha ia hana nui au e ua aloha nei, pane aku U hoi ka opio, oia no na hana au i ike iho nei au hoi i hana iho pei ma kou aupuni, a pela hoi au e heie aku ai e luku i na kupua ino a pau e noho ana ma ko lakou mau aupuni, e pakaha wale ana i ke oU o na kanaka ka mea a ke Akua i hana mai ai, a hoonoho ma ka honua. I ka lohe ana o ke aliiwahine i keU mau olelo, ua punia koke ae U kona kino holookoa i ke aloha kupouli, a pane aku la, kai no paha e noho iho no kaua, eia kuu kino nau no ka wa pau ole, a peU hoi me kuu aupuni, a o oe hoi ua lilo ia'u e like hoi me ka olelo paa a kuu makuakane i kukaU ai i ke akea, a eia ka aole, a e haalele mai ana ka oc ia'u e noho hookahi iho, ao* le hoi he kokooiua ka mea nana e pale ae i na poino. E ke aliiwahine maikai e, t noho ee me ka hoomanawanui a hiki i kuu huli hoi ana mai mai ka'u huakai mai, alaiU 0 ka hooko ia ana ka h«i ia o kou makemake, a e noho oe me ka maluhia loa. Na keia mau olelo maikai a ke keiki alii i hoemaaliii iho i na manao uilani o ke aliiwahine a pau ae !a boi na ikoni ana a ke aloha e hooUuwili ana i kona kino. I ka pi/ka ana mai o ka U i ke kakahiaka nui, a uhola ae la hoi kona mau kukuna inaluna o ka aina holookoa, ua ikeia aku la na hiona nani o ke kuahiwi, a oia ka manawa i aU mai ai o ua mau opio nei a hele aku U no ka lumi hoomaemae, a i ka pau ana ua naue aku la no ka lumi komo kapa, a malaila laua kahi i nanea ai a naue loa aku la no ka lumi paina, a maUiU kahi 1 nuu ai i na mea ai i hoomakaukauia, ika piha ana oka lua o ka inaina, ua liuliu ae U ke keiki alii no kana huakai hele, ahe wa polaea hoi U no ke kaikamahine alii me he mea U aU oU iluna o na moku kahi i paUlewa ia ai tta noonoo, aoka wa no hoi U iku mii ai ka moi a pane mai U:

£ kuu keiki, e aho apopo ka huakai hele, no ka m«a, ke koi mai oet na makaainana ou, he makemake lakou e ike ia oe mamiu o kou haalele ana mai k makou. I ka lohe ana o fct alii opio ua pane aku la oia, ua ae au e hele mai na mea a pau e ike ia'u i keia manawa, no ka mea, i km horm 3 o keiala ehaalele iho ai au oukou nei a hele aku au ma ka'u huakai hele. Ua ae mai la ka moi, a oia ka manawa i kuu akea ia ai 0 ka puka o ka pa a komo mai Ia ka lehalehu holookoa o na makaaiiana, a i ka piha ana ua puka mai b ua mau opio nei, a me ka moi po, a pane aku la ka opio imua o na makaainana penei: C na makaainana o ke alii, ke haawi aku nei au i kuu ahha imua o oukou e na makaainana, be laalihini au imua o oukou, a na hookamaaina ia au e ko •ukou aliiwahme, a nolaila ao!e a'u mea nui e ae e hai aka ai ia*ukou, hookahi wala iho no a u mea nui o ke aloha, a 0 ke aloha no ko oukou a pau. (Aoie £pan,)