Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 10, 5 March 1887 — Page 2

Page PDF (2.01 MB)

This text was transcribed by:  Marvlee Naukana-gilding
This work is dedicated to:  Albert A. Gilding Jr.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

NUPEPA KUOKOA.

No ka Makahiki          $2.00

No Eono Mahina         1.00

KUIKE KA RULA

Poaono  Maraki. 5, 1887.

 

 

BUKE ALEMANAKA HAWAII

            I kou makou poe heluhelu a puni na moku, a me na Luna o ke Kuokoa; ua hoouna pololei aku nei makou i ka MAKANA o keia makahiki, oia hoi ka BUKE ALEMANAKA Hawaii, i ka poe a pau i hookaa mua mai i ka uku pepa o keia makahiki. Maloko o na eke leta makou i hoouna aku nei me na nupepa a ke manaolana nei makou ua loaa pono aku la ia oukou ma na hale leta, a ma na lima no hoi o na luna o keia pepa. He Buke waiwai keia a he pomaikai nui no ka poe lawe i ke kino o ke KUOKOA no keia makahiki. No ko makou makemake e loaa like ka pomaikai o keia makana i ka lehulehu o ka poe heluhelu pepa nolaila ke hoakea nei makou i ka manawa e loaa ai, ua hamama ka puka e loaa ai ka BUKE ALEMANAKA 'HAWAII a hiki i ka la 31 o Maraki. Oia hoi o na mea a pau e hookaa pau ana i ke ola o keia pepa mamua iho o ka la 31 o Maraki, e loaa no ia lakou ka makana i oleloia maluua.

 

 

AHAOLELO KUIKAWA

            Mai na lono mua loa i loheia mai a hiki hou i keia mau la no ke kahea ia o na ahaolelo kuikawa, me he la e hele loa aku ana ia i ka hooia ia. No keia wa nae, aole makou e lawe mai ana i keia lohe a hooiaio iho, malia he mau lonolono wale iho no. O na lono nae oia keia:

            E kahea hou ia ana he ahaolelo kuikawa iloko ae nei o ka mahina o Aperila, no ka hoomaopopo a hooponopono hou ana paha i ka aie lahui e kalewa hele ia la na bona auponi ma Ladana. A ina e onou ia ae he mau hana okoa ma ua ahaolelo la i oleloia, me he la oia no na mea e pili ana i ke kuikahi no ke kumuhana o Puuloa.

            He wahi ano pohihihi iki ke waiho nei iloko o kekahi poe no keia lono, a ke nalu wale nei no, heaha la, a pehea la keia? He wahi aweawea o ia hana ka i hoomakili mai ia makou, ina e noho io ana keia ahaolelo, a oia keia e nu malie nei iloko a na ke au ko o ka manawa e hoaiai mai i ke akea penei ae a penei iho.

 

 

@ @@@ A ME KA HIKINA

            Ma ka hoomaopopo ana iho i na lono o na aina mamao i loaa mai i o kakou nei, aohe wahi okoa ae i koe no ka hookahe koko ma ka hapa poepoe hikina o ka honua nei. Me he mai ahulau la keia e pahola la i ke kau ia o ka weli, a ua noke aku nei ka lapaau a aneane pahu'a, a no ka wa hope loa e haawi pio ai ka mana o na lapaau ana, alaila o ka holopapa no ia o ka mai. Aia mawaena o na aupuni Farani me Geremania ke koikoi o keia mai, a no ke aupuni hoi nona ka inoa hope, he ake loa kona, wahi hou a na lono, e loaa he noho'na maluhia a me ke aloha mawaena o laua.

            Aka nae hookahi helehelena i ikeia : Eia keia mau aupuni ke huli nei he alo a he alo, a ua haawe iho ko laua mau kino mai luna a lalo me na lako kaua. A i hakalia no a hoeu, o ka wanaoa koke no ia o ua mau mea kaua la ma ko laua mau aoao, a haalele ka pili la e ka hoa'loha. Ma kahi o ae nei ke omamalu o ka nee hele ana a hiki i keia mau aina. Malia paha o lohe hou ia mai, ua kahe ke koko mua.

 

 

A WEHE IA ANA

            Ka hale noho o ka Moiwahine Ema Kaleionalani ma ka Opuaua i keia ma ka inoa o Luka Hale, i hale heluhelu buke, hooikaika kino, hoonanea, a me kekahi mau hana waiwai e ae no na Ahahui Opiopio Hawaii, a e lawelawe ia ana na mea a pau e like me ia e lawelawe ia nei ma ka hale on na Ahahui Opiopio Haole ma alanui Hotele. Ua lohe mai makou e wehe ia ana ma ka Poaha o keia pule ae Maraki 10. He hana makai keia i hoalaia, he wahi e hooulu ai i ka naauao e like me na kula ao o ka aina. E wehe ia ana keia hale no na mea apau malalo o ka hooponopono ana a kekahi mau makamaka aloha o ke kulanakauhale nei.

 

PAKELE MAHUNEHUNE I KA PU.

 

            E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe:

            Ma ka auina la Poaha, la 24 o Feberuari, 1887, ma Waikane, Koolaupoko ua ku o Kaiwi (k) i ka iu o kekai pu i hahao mua ia e Kale Kana, ka mea nana ka pu, a waiho iloko o kona hale, kii o Enoka a milimili i ua pu nei a waiho aku la ilalo, e noho mai ana o Kaiwi me kana wahine, o ke Kani aku la no ia o ua pu nei, a lele aku la ka iu a ku ma ka wawae, a ke waiho nei ka lu iloko o ka io, nolaila, he mea mau ka waiho hemahema o na pu, a kii kekahi kanaka a milimili me ke kuleana ole, he kanawai ko na pu i keia wa, me ka laikini e pono ai, papapau paha auanei he aa ko ka hale, he ma'u @ wahi mea hou, Kou oiaio S.E. K PAPAAI.

 

 

KA MANUWA KAIMILOA

            Ke hoiki wale ia mai nei e makaukau ana na pohonohono hou a me na hemahema o kahi manuwa Hawaii Kaimiloa no ka papa lealea ana me na ale o ka moana ma ka la 12 ae nei o keia mahina. I ka nana aku aohe wahi hiohiona o ka makaukau koke; eia no ke ku-pa nei, ke koli ia nei, ke hamohamo ia nei a he mau la li'u wale no koe a ikea aku ka mahinu mai o kona oiwi kapilipili. E noke ia ana paha i ka milikaa a noho ke aka i loaa ona aniani kilohi no na kanaka.

 

 

Ka Hui Iapana Oura   

            He elua po iho nei i hoikeiike iho nei keia hui Iapana i ka lakou mau ha na akamai i hana ai a ailolo, a ua piha ka hale me na makaikai. He mahalo piha ko ka poe i ike maka i ka lakou mau hana, a ua lawelawe wale ia no iloko o ka nihinihi a me ka weli. O ka poe e ike ana i na kii o keia hui kau ia ma na pipa alanui, oia no ka lakou i hoike mai ai me ka eleu loa. O ke kuwalawala ana he kela loa aku keia poe i ike ia a hiki mai maanei. Ua like ka lawelawe ana o ko lakou mau wawae me ko na lima, ua like na mea kaumaha me ka mea mama wale no. He hiki ke kiolaola ia i o a ianei e ka wawae me ka haule ole ilalo. He olu loa na kino a he mau wahi keiki liilii ka mea i ike maka ia. Ua hiki ke pii mai na wawae maluna o ke kua a kilou ae malalo  ka auwae me ka pokaa hele ana a puni maluna o ka opu. He hapa uuku loa keia o na mahalo, a o ka lawa kupono no ka oiwi ponoi iho, o ka naue ae no e ike maka He kela ko lakou naauao ma keia hana.

 

 

Auwe ka Puuwai Eleele e!

            Mr. Lunahooponopono; Aloha Oe:

            He mea walohia i keia maka peni ka hoike ana aku i ka moolelo e pili ana i kekahi makamaka maikai o makou i hanaia aku iaia me kela mau huaolelo e kau ae la maluna.

            Ma ka la 22 o Feberuari nei, ua pepehiia o S. B. Kaomea e Kiliona, a ua loaa iaia na palapu o ka moinoino e kau nei maluna o kona kino, a penei kahi moolelo i hanaia ai keia hana puuwai eleele.

                        Oiai o Kiliona e hana ana i kona pa pohaku malalo o ka paipai ana a Nahale e hoonee i ka pa i kahi o ke aupuni, a ua hana aku o Kiliona e like me ka paipai hewa a Nahale. O S. B. Kaomea hoi, he luna oia no Kahaluu i na noho ia aku e Kale Kaiaiki ka Luhaluu, no ka nana ana i ka pono a me ka maluhia o ka aina.

            Ia Kiliona e hooneenee nei i ka pa i ke alanui aupuni i kahi o ka lehulehu, ia manawa olelo aku nei o Kaomea ia Kiliona aohe make hoonee o ka pa i ke alanui aupuni, e hoihoi oe i kou pa a i kahi i ku mua ai, no ka mea, he alanui aupuni mai keia, he pono no ka lehulehu, a eia oe ke hoohaiki mai nei i ua pono la o ka lehulehu.

            Maanei, o ko laua hoomaka no ia e hakaka me na leo a hiki i ka wa i lalau lima ai o Kiliona ia Kaomea, a kulai aku la a huli ke alo i luna, a hopu iho la kona mau lima kakauha i ka pohaku a kipo iho la ma na wawae a me ke poo, a ua eha hoi ma na aoao. I ka ike ana mai o ka Wahine a Kaomea a me ka laua kaikamahine, holo mai la laua ma kahi o keia poino e hana ia nei me ka uwe kapalili ana i ke aloha kane, a i ke aloha makua hoi, a ia laua i hiki ai malaila me ka manao la hoi e hoopau ae ana hoi ka lima koko i kana hana lokoino ana. Ia manawa no i kulai mai ai o Kiliona ia Kauila ka wahine a Kaomea a hina aku la ilalo o ka honua.

            Ia wa koke no, holo mai nei hoi ka wahine mare a ua Kiliona nei me ka manao e uwao ae i keia poino e hanaia nei e kana kane. a ua like ka haawina a kana kane i han aaku ai iaia, e like me ka haawina i loaa ia Kauila.

            Mahope iho, hiki nui mai la na kanaka, a na ia poe i hoopau ae i ko Kiliona mau lima koko i ka hoi hou ana iho e inu i ke koko hala ole o Kaomea e hiolo la ma kona kino. Ua manao ia no ua make loa o Kaomea, aka, eia no ke ola nei me ka maewaewa o kona kino.

            Ma keia hana a Kiliona, ua maopopo i ka mea kakau ua hookahuaia kana hana puuwai eleele maluna o ke alakai a Nahale, no ka mea, ua hoopuka ae no o Nahale nana no i kauoha aku ia Kiliona e hoonee i ka pa i uka, aole ka i ke alanui; aka, ua manao ka mea kakau aole oia ka pololei, ua ao aku no oia (Nahale) ia Kiliona e hoonee i ka pa i ke alauni, a i kue mai o Kaomea ia oe, e pepehi aku. He koho mua keia i ke kahua o ka hana, oiai ua puka ae no kekahi mau olelo mai ka waha ae o Nahale olelo ana: "He keu no kela (Kaomea) o kahi kanaka ino nui wale, lapuwale ka hana a keia wahi kanaka." O keia ke kahua maopopo e akaka ai na Nahale io no i alakai keia hana puuwai eleele ma keia apana.

            Ina pela na olelo ana a Nahale i loheia ae ai mai kona waha ae, e hoike mai ana oia i kona ano lapuwale ma ia

hana, i kona paipai i na kanaka e hana pela, a mahope aku auanei e ulu mai no na hana karaima i oi aku ke ino i ko keia iho la.

            A i kona hoomaka ana e hana pela, e hoowahawaha auanei na kanaka iaia, a o ka pau no ia o ka hilinai ana o kekahi poe iaia, a e kau mau auanei keia mau huaolelo maluna ona "Puuwai Eleele." Aole Paha oia i hana maoli i keia hana hewa, aka, o kona kokua ana e hana hewa mamua o ka hana hewa io ana, a ua pili no ka hewa iaia he "kokua hewa mamua o ka hana hewa ana."

            Nolaila ua liliha makou a manaonao i ko makou makamaka maikai i hoopoino ia e ka puuwai aloha ole. Me ka mahalo.           

IUBILE.

Keauhou, Kona Akau, Hawaii.

 

 

Poino ke Kuna Kaleponi Selina.

            Ma ka la 12 o keia mahina ua ili iho la ke kuna Kaleponi Selina ma kahi e kokoke ana i ka hui o Wainaku, a penei ka moolelo o keia pilikia ana.

            Ma ka auwina la o ka la i hoikeia ae la maluna, ua ikeia aku la keia moku e hookomo mai ana mawaho aku o Keahua, aole i liuliu iho kaalo ana ua moku nei maloko mai o Keahua, a ia manawa no i holo aku ai ka luna dute awa me na haole maluna o ka waapa o Keaweamahi.  I ka hiki poo ana ae i ka hora 3 p.m. o ua la nei, ua kau aku la na mea a pau iluna o ka moku, a ia manawa no i hao ae ai ke kapena i kona mana, ke hele la a liolio pono na likini.

            O keia no ka wa e pa ikaika ana ka makani Ulumano mamua pono mai, a o ka wa no hoi ia i hookokoke loa aku ai ka moku i kumupali. Ua kilo! koke ia na heleuma elua, eia nae he ole ka paa iho, a ua moku koke no iloko o ka wa pokole loa, a kau koke aku la ka hope i ka pahoehoe o uka. He wa keia e nee ana o ka ua a me ka makani me ka pouli o ka po

            O na ohua, na sela, kapena a me ka malamamoku, ua pau lakou i ka lele i uka ma kumupali ma ia po, aole hoi ola i poino.

 

 

KA MOKU POINO

            Ma nehinei ua naue aku kou mea kakau e ike i na hiona o ka moku poino. I ka ike ana aku keia i na hiona o ka moku me na holoholona, a me na ukana o luna, a he ku i ke aloha a me ka manaonao ke ike aku i ka puaa e alala ana i ka hao mai o ke kai; eia nae, ua nui no na lima kokua i hiki ae malaila, a me ka poe makaikai. Ua nui no na ukana i pae pono mai, a o ka poe aloha ole no hoi e hao ana i na wahi aahu o ka poe o ka moku

@                                                                                                                    ana a ke kai iloko o ka

moku, ua a ae la ka p@na e @@@ @

luaipele, a ma paniia ana o ka puka o waena, malaila i kanahai mai ai ka a ana o ke ahi a hiki i keia la.

J. S. K. AILANA.

 

 

KONA IKE ANA IAIA, 111 M.H.

            O Madame de Monogolifa, ka mea i make ma ke kulanakauhale o Parisa i na la hope o ka nohoalii ana o ke alii Louisa Pilipi, ua hala oia he III makahiki o kona ola ana. Ua kaulana ae keia wahine a puni o Farani no kona ola loihi, aka nae, he kakaikahi loa nae ka poe i ike iaia, a he ake nui ko kekahi poe e ike iaia mai ka poe haahaa lopa a hiki loa aku i ke alii Louisa Pilipi o Farani. Hookahi wale iho no mea i maopopo i ka lehuehu oia ke kaulana o kona inoa, ka "Madame de Monogolifa, ka III makahiki."

            He mea mau i keia wahine ka holoholo ana ma kona malapua akea i kela me keia kakahiaka, a iaia i hele ai ma ia ano i kekahi la a mamao loa mai ka hale, loaa iho la iaia he haawina ano e o ka uluhewahewa, a poina iho la na mea a pau i kona noonoo ana. No keia mea, ku ae la oia e hoi no ka home, aka ua poina kona ala, kona inoa, a he pono hele wale no kana mao a maanei me ka maopopo ole.

            Aia nae kekahi Koenimana oiwi pololei a me na aahu paikini o na 'lii o Farani i maalo ae ai ma kona aoao; ike mai la ua Madame nei a pane mai la:

            "E ke Keonimana, oluolu oe e hoihoi ia'u no ko'u home." A ia wa pokole i kui ia ae ai ko laua mau lima, a pane aku la ke Keonimana:

            "Auhea kou wahi, e ka Madame?"

            "Aole e hiki ia'u ke hoomanao i ke alanui a me ka helu o ko'u hale;" wahi a ka madame. "A o ka mea oi loa aku o ka apiki, aole hiki ia'u ke hoomanao owai la ko'u inoa; ua poina loa. Aka, ina paha he hiki ia oe ke hoomaopopo iho i keia haawina i loaa ia'u, ke hoike aku au ia oe, he III o'u mau makahiki."

            "Haneri me umikumamakahi makahiki!" wahi a Keonimana me ka leo puiwa pahaohao "Aalaila, o oe no anei ka Madame de Monogolifa e kaulana nei? Aia kou home ma ka helu 37 o ka d'Enfer."

            "Ae, ua pololei mai la oe. Akahi no au a maopopo iho la."

            He elua la mahope iho o kona hiki ana i ka home, make aku la oia. O keia Keonimana nana oia i hoihoi i ka hale, oia no ke alii Louisa Pilipi o Farani, ka mea i kau nui e ike i keia wahine, a he huakai huli keia ana no ua wahine la, a hihia wale no ka laki o kona ike maka ma ka papa leo pu ana.

 

 

 LELE PALI:

            Ma ka Poaha Feberuari la 17, ma Laimi, Hilo, ua hele aku la he mau kaikamaine ma kahakai i ke kui opihi: a oiai laua e hele ana iwaena o ke ala kikeekee o na pali, ua haule aku la kekahi o laua oia o Kalili, a i ka huli ana aku o kona kokoolua e waiho mai ana kela; aole nae i make. He mau palapu kai loaa iaia ma ke kua, oiai i kona wa i haule ai, ua hoholo pu oia me ka pili ana o kona kua i kipapali, a o kona a'o hoi iwaho.

            O keia kaikamahine i haule iho la aia oia malalo o umi makahiki, a o kena kokoolua hoi he @ui ae oia.                  W.L.K.

 

 

Kipu ma Lahaina.

            Ma ka mokuahi Waialeale i lawe ia mai ai o Mr. Thos. E. Evans, hope makai nui o Lahaina ma ke ano he pio na ke kanawai no ka make ana o kekahi pake mamuli o ke ku ana i ka poka pu e paa ana ma kona lima; a eia oia i keia wa ma Kawa e noho nei no ke kau hookolokolo kaapuni o Lahaina ma ka malama o Iune.

            O ke ano o keia poino i loaa ai, ua hele aku ka mea nona ka inoa maluna e hopu i kekahi poe pake puhi opiuma a pili waiwai ma o kekahi palapala hopu la. Iaia i hiki ai ma kahi o ka haihai kanawai i olelo ia, ua loaa aku iaia he mau pake e ha'uha'u opiuma ana ua hopu aku oia i kekahi o lakou ma ka poohiwi, a ike aku la i ka lalau ana iho o kekahi pake i ka upa, nolaila we he ae la oia i kana pu i wahi e makau mai ai, aka lele mai la kekahi pake a o ka hoomaka iho la no ia e aumeume. Iloko o ia wa i kani hewa aku ai ka pu a make aku la kekahi pake.         

            Ua noho ke kolonelo no keia hihia a hooholo ae la i make ka pake ma ka ulia, a ma kekahi ano e ae, lawe ia mai ai oia no ka hookolokolo.

                       

 

Na Hiona o Nawiliwili.

            Ke huli pono nei ke ao o keia wahi i ka hikina-hema me kona mau aekai hoehoene i ka pueone o Pakaalana, a o ke kiko waena hoi o na awa ku moku o ka mokupuni kaili la nei.

            He maikai a he oluolu ka nanaina o keia wahi, i ka uliuli lipolipo mai o na mea kanu. Aka, o ke kalo nae ka mea apiki, he ike aku no na maka i ka uliuli lipolipo mai o na lau, aka, a hiki i ka wa e oo ai, a kii aku, ua pau i ka eleao ai paka o Puunui. He nui na hooikaika ana a na kamaaina i ke kanu ana me ka manao e loaa ana he hua no ko lakou luhi ana aka, he neo ka mea i loaa, @@ @@ @@ @@ @@ @@ @@@@ @@@ nei a pau, koe ae la ke kohina huli. Ma keia mau mea ua hookuu loa aku kahi poe i ka lakou mau loi na ka nahelehele e mahi.

            Nolaila, ua ulu ae la ka noonoo i kekahi mau hoa e hui, a e hoopaa me na pake ai o Honolulu, e hoouna mau mai i ka ai i kela a me keia pule maluna o na mokuahi o ka hui o Poka ma, a ke hoea mau mai nei ka ai o ia mau hui e like me ka mea i hai ia ae la; oia hoi, ka hui o C. H. L. & Co. a me ka hui o H. G. S. & Co. Ma ka nana aku ua holomua keia mau hui, oiai, i ka wa e ku mai ai o ka moku a lele na pahu ai i kula nei, o ka wa no ia e lawe ai o kela a me keia a lawe ai i kana pahu ai ma ka eha dala o ka pahu hookahi. Nolaila, ke puana ae nei ka mea kakau, 'ua ola ka wi o ua wahi nei i keia mau hui; a ke hoala hou mai nei kekahi poe e hui ma ia ano hookahi, he kalepa ai.

            Ka noho ana : He oluolu maikai ka noho ana o na kamaaina, a pela i na malihini kipa aku ma ko lakou home.

            Ke ku kakaikahi nei na hale o lakou ma kahi kokoke i ka ae-kai o Pakaalana. He elua mau haiekuai ma keia wahi, no Akiona (pake) a me Chas. W. Spitz Esq.; ma ka hale kuai nae o ka inoa hope, he ekolu mau mea hana like ole e hoohana ia nei, he rumi kuai, inu ti, pahupahu. Ke hiki mai i na Poaono, oia ka la piha i na kanaka ma keia hale kuai, mai kela a me keia pea o ka aina no ka holo i Honolulu.

            Nana aku no hoi oe ia la! hi-o lua na kanaka ma kela a ma keia rumi like ole o keia hale kuai.

            Ma ka rumi pahupahu o ia kahi piha mau loa i na kanaka mai kakahiaka a ke ahiahi. O ke keiki Hawaii wale no ka oi, oia hoi o Bila.

            Nana hana pono: he oia mau na hana a ka Haku ma keia wahi, na lulu kahu, mahina hou, na halawai a pela aku.

            No ka ua: He mau kua-ua koikoi ka i iliki iho nei i keia pule, ke hele la a nalowale na loi raiki a na pake iloko o ka wai, a kokoke e hui kela a me keia aoao o ua wahi nei, i ka wai nui.

            Ke hooki nei au maanei me ka welina o ka L.H. o ke KUOKOA a me na keiki ulelu hua metala.

C.K. HAAE JR.

 

 

            He lono wale no keia e loheia mai nei, e holo aku ana ko kakou lani alii wahine i Pelekane, ke kokoke mai i ka wa Iubilo o ka Moiwahine Victoria. Aohe nae e ka maopopo loa.

 

 

KA HOME LUNALILO

KA MAKANA KIEKIE A KA

Moi Lunalilo,

            Ma kekahi wa, ua lawe ia lakou no ka holokaa ana, he mea hoolanalana i ko lakou koko. O ka poe pupu loa no hoi noho no lakou i kauhale. Ma na lanai malumalu o ka hale lakou e hoohala ai i na manawa o ka la maluna o na noho, a e omo pu i na ea oluolu o ia uka. A i ka uhi ana mai o ka po aia lakou ma na moe kahi i hooluolu ai.

            "He noho ana maikai loa ko makou ikeia wahi, aohe pilikia, a ke manao mai nei paha ka hapanui o makou elemakule e i noho mai nei iwaho, he ino keia wahi," wahi a lakou. A he mea oiaio ia i ike ia i keia wa. Ke manao io mai nei paha kahi poe he noho ana luhi koonei, he hoohana ikaika ia a hookikina wale ia e like me na wawa ia mamua; aole nae pela ka oiaio.

            Ke noho nei lakou nei me he poe alii elemakule la; he okoa ka poe nana e lawelawe mai no lakou a he noho'na ulakolako maoli no. O ka noho, ai inu, moe, a pela aku, oia wale iho no ka lakou nei; aohe hana a na lakou maoli iho no ka hele aku e hana. Ua hoolako ia na mea a pau no lakou wale no, aole no kekahi poe e ao. A i hoomanao ia na olelo a ka Moi Lunalilo oiai oia ma kona moe make, "e haawi aku i kekahi hapa o kuu waiwai no kuu mau hoa makaainana, i aloha nui ia e kukulu i hale no lakou, a i hoike hoi no kuu aloha nui ia lakou." A eia ia home ke ku nei i hoomakaukau ia no lakou.

 

NA HOIKE E AE.    

                        Ua kono ia mai makou ma o ka mea kakau la e hoikeike aku i ke kulana holomua o keia Home imua o ke akea, a e hoike pu aku ua makemake ia na kanikoo Hawaii aloha a pau loa, e hoi mai a noho ma keia Home Lunalilo i lako pono.

            Aole keia he wahi e makau iho ai a e hoomenemene ai paha ka naau me ka manao kuihe o ka loaa ole he noho ana pomaikai, aole keia he waiwai no hai ae, aka, o oukou ponoi na hooilina oiaio i haawi ia keia waiwai, no oukou ia a mau.

            O ka noho ana o keia wahi he holomua; mai hookomo i na manao kanalua no ka holopono ole o ka noho ana. He lawa oi aku maanei, ua hoolako ia e ke alii puuwai aloha kanaka iki a kanaka nui a oi wale aku. He noho ana @ @@ @@@@@ @ @@@ @@ @op@.

            O na pono a pau no keia Home e noho ai, aohe mai kou pakeke ponoi ae, ua lawa, a ua ku ke ahua; hoi mai e noho maluna o ka waiwai, aohe uku aohe auhau. No oukou ia e haaheo ai a mau.

            O ka wa e noho ana iwaho, he nele a he loaa no hoi i kekahi wa, he imiimi wahi pono aku no hoi i kekahi wa me ka hooikaika. Maanei, ua pale ia aku ka luhi a me ka nele, a e lako mau no oe i na wa a pau. Mawaho nele oe i ka makamaka ole e hoolako pono mai ai. Maanei, he makamaka kou i na wa a pau, aohe kunukunu ana no ka nele.

            Ka Home Lunalilo keia no Hawaii oiwi ponoi ua lako a ua lawa piha loa me ka hoohalahala ole. Ua uwai ia mai kou mau anoi a pau a kokoke; hapapa ae no ua loaa. Keia ka makana kiekei a ka Moi Lunalilo no kona lahui

            Ma keia Home ke noho nei he kahu aloha a malama pono, oia no o Mr. G. E. G. Deverrill, kana wahine a me kana mau keiki. He mau nanaina oluolu kona a keia lahui e kapa mau aku ai iaia he waipahe, a o kona iini nui e hooi aku i ka holomua o keia Home i na wa a pau.

            Mahope o na hui aloha ana me ia a me na keiki hooilina kakaikahi a Lunalilo e noho nei, ua loaa hookahi mea nui a ka mea kakau e panai aku ai, he mahalo keikie nona a no ka Home, ka hale alii o na kanikoo. A i hookahi leo hoi imua o oukou, "hoi mai a noho pono iluna-o ko oukou waiwai." Ke kiahoomanao e poina ole ia ai ke alii puuwai aloha i waiho iho mahope nei.

            Ua lawa paha keia mau hoaiai ana no keia wa, a no kekahi wa hou aku e hoike hou ia aku no.

            Ma ka hoomaopono ana ina mea a pau i ike ia e ka mea kakau a me na panai leo a ua mau keiki hooilina la a Lunalilo, ua loaa keia manao nui iloko aole keia he home wale no no ka poe hune a kama ole e like me na hookaulani ia ana keia hale ka "Home Ilihune," aka he home keia no na kanikoo palupalu a pau mai ka ilihune a ka waiwai, mai ka noho'na ohana a ohana ole. Oia ke ano o keia home i kukulu ia. E ike ia na elemakule a pau o ka aina e noho ana ma ia Home maikai. Pela pu na hooia a na kahu e ike ia na kanikoo a pau e hoi mai. Mai nana i ke kulana a hilahila iho. He home keia no ke aloha o Lunalilo i kona poe hoa kanaka; e  hoi mai a hiipoi pu i kona aloha.

 

 

Ka waiwai o ke Kama'lii make.

            Ua hanaia ka palapala hooilina o na Waiwai o Likelike mamua o kona make ana; oia hoi e hoili ana no kana pua alii Kaiulani, a e hookohu ana ia Alex J. Cartwright i Luna Hooko Kauoha a hooponopono pu ana i na waiwai. O ke koho wale ana i ka waiwai io, aia ma kahi o $15,000; oia hoi na waiwai paa. Na waiwai lewa, aole e emi malalo o $5,000. Ua waiho ia ae na hooponopono a hooko ana o ua waiwai la imua o ka Aha Kiekie, a ma ka la 25 o keia mahina e hoolohe ia ai.

 

 

Pane ia Ikepono

            E ke KUOKOA e; Aloha oe:

            Aia ma kekahi o kou mau kolaumu o ka la 12 o Feberuari i hala, ua ike iho maua i na olelo kalahea a Ikepono e hai ana ma ke akea ua haalele na kaikamahine a Sabati iaia, a ua hoi i Hauula me na kane. He hoopunipuni ia olelo au e lkepono, oiai aole maua i hoi i Hauula me na kane, hookahi o maua i noho i Hauula mai kinohi mai, a i kahi wa hoi mai no, a noho paa no kekahi o maua me ka makuakane o maua, a nohea la hoi keia Ikepono e hoike nei i ke akea, oiai aole he kanaka ma Hakipuu nei ma ia inoa, a ke laibila wale nei nae i ko maua inoa makai. Na maua no e malama nei ko maua makuakane me ka maua mau kane i ka ai a me ka ia, aole hoi na o ua Ikepono.

            E like me kona huna i kona inoa ponoi, pela no kona lalau.

ELENA NALEILEHUA.

 

 

NA HOOLAHA HOU.

 

 

            AHA HOOKOLOLO KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o ka Mea Kiekie ke Kama 'Lii M. LIKELIKE CLEGHORN i make.

            Olelo Kauoha e koho ana i la e hooiaio ia ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.

            No ka mea, ma ka la 28 o Feberuari, 1887, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi Palapala, i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa a ka Mea Kiekie ke 'Lii M. LIKELIKE CLEGHORN i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaio ia kela Palapala Kauoha, a e hoopukaia ka Palapala Luna Hooko ia ALEXANDER J. CARTWRIGHT, ua waihoia mai e ALEXANDER J. CARTWRIGHT i oleloia.

            Nolaila, ua kauoha ia o ka POPLIMA oia ka la 25 o MARAKI, 1887, ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka la me ka hora e hooiaio ia'i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe ia ai ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palpala Luna Hooko.

            A ua kauoha hou ia, e hoolaha ia ia mea no na pule ekolu iloko o ka HAWAIIAN GAZETTE a me KUOKOA he mau nupepa i pai ia a i hoolahaia ma Honolulu.

            Kakau ia ma Honolulu; Feberuari 28, 1887. Na ka Aha,

WILLIAM FOSTER             Kakauolelo.     2118-3t

 

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAAPUNI o ka Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o LONOHEANA no Kohala Akau; Hawaii, i make.

            Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka Palapala Noi a IOELA (k), e hoike mai ana ua make o LONOHEANA, ma Kohala Akau, Hawaii, iloko o ka M. H. 1866 a ua waiho oia he apana aina ma Hawi, Kohala Akau Hawaii; a ke noi nei e hooholoia na hooilina o keia waiwai: Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POAKOLU oia ka la 9, o MARAKI, i ka hora 9 kakahiaka, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i keia noi, me na mea kue ke hoike ia, ma ka Hale hookolokolo i Kapaau, Kohala Akau, Hawaii.

F. S. LYMAN.           

Lunakanawai Kaapuni.

Hilo, Hawaii, Feb., 10, 1887.  2117. 3-ts.

 

 

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI o ka Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o KEALAIKALANI (w) no Hamakua, Hawaii, i make.

            Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka Palapala noi a GEORGE HARDY, e hoike ana ua make kauoha ole o KEALAIKALANI (w) no Kalopaa, Hamakua, Hawaii ma Honolulu, Oahu, iloko o ka makahiki 1880, a ua waiho oia he aina ma Hamakua, Hawaii; a e noi ana e hookohu ia o GEORGE HARDY i Lunahooponopono no ia waiwai.

            Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POALUA oia ka la 15, o MARAKI, M.H. 1887, ma ka Hale Hookolokolo, Honokaa, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la me na mea kue ke hoike ia.

F. S. LYMAN.           

Lunakanawai Kaapuni.

Hilo , Hawaii, Feb., 15, 1887. 2117, 3ts.

 

 

I KULIKE AI ME KEKAHI MANA kuai i hoike ia maloko o kekahi moraki i hanaia mawaena o LOUIS MAHIAI me KANEAKUA o Honolulu, mokupuni o Oahu, a me H. R. H. Princess Liliuoklani K. Dominis, wahine a J.O. Dominis, i kakauia ma ka la 26 o Feberuari 1885, i kopeia ma ke Keena Kope Aupuni, ma ka Buke 94 ma na aoao 81-3. E hoike ana keia hoolaha, e hooko ia aku ana ia mana kuai o ka moraki i oleloia mamuli o ka uhaki ia ana o na kumu aelike, no ka uku ole ia ana o ka ukupanee i ka wa i oleloia, a ma ia hooko ana, e kuai kudala ia aku ana ma ke keena o E. P. Adams & Co. ma Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka POAKAHI ka la 21 o FEBERUARI 1887, ma ka hora 12 awakea o ia la, na aina i hoakakaia ma ia moraki i oleloia e like me ia malalo iho.

            No na mea i koe, e ninau ia J. M. Monsarrat  Loio ma ke kanawai.

LILIUOKALANI K. DOMINIS.    

Mea Moraki mai.

John O. Dominis, kane mare a ka MEA MORAKI MAI

            Honolulu, Ianuari 25, 1887.

            O na aina e kuai ia ana, oia kela mau apana aina e waiho la ma Kawailoa, Waialua, ma ka mokupuni o Oahu i oleloia, nona ka ili he @ 77-180 eka he aina kalo a me kula, i oia ka aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1459, Kuleana Helu 7404 ia Kealohaio. Hoolimalima o ka aina kalo, he $30 no ka makahiki.                      2113-4ts

 

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI

O KA MEA NONA KA INOA MALALO iho ua koho pono ia i Lunahoopoopono Waiwai no PAUMANO o Kealakaha ma Hamakua, Hawaii i make.

            A ma keia, ke kauoha ia aku nei, o ka poe a pau i aie mai i ka mea i make e hookaa koke mai, a o ka poe hoi a ka mea make i aie aku ai e hoike koke mai me na bila aie, a pela hoi me ka poe i pili i ka mea i make, mai keia la aku a pau na malama eono.

            Mr. MANAOLE

            Lunahooponopono Waiwai o Paumano i make, ma Kealakaha, Hamakua, Hawaii, Feberuari, 9, 1887.

 

 

HOOLAHA HOU

 

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Paeaina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o J. H. MAHIAI o Honolulu i make kauoha ole.

            Ma ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a KAUIHOU MAHIAI, Lunahooponopono o ka waiwai o J. H. MAHIAI i oleloia, e noi ana e apono ia na hoolilo he $287.83. a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $287.83, a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ia oia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

            Ua kaouhaia o ka POANO, ka la 2 APERILA, 1887, ma ka hora 10 o kakahiaka ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua Noi la, a me ka Papa Hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai ua hoike na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii maloko o ke KUOKOA he nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.

            Kakauia ma Honolulu i keia la 24 o Feberuari 1887.

NA KA AHA.

HENRY SMITH, Hope Kakauolelo.             3117-3t

 

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

ME KE KUAI.

MAMULI O KA MANA KUAI I haawiia maloko o kekahi Palapala Moraki i hanaia mawaena o H. WAHANU a me KEKUAHOOULU kana wahine mare, o Kawainui, Hilo, mokupuni o Hawaii a me WM. N. GOODALE o Onomea, Hilo i oleloia, ma ka la 2 o Iune, A. D. 1886, a ua kopeia maloko o ka Buke o ke aupuni Helu 98, aoao 258, 259 a me 260; a mamuli hoi o ka uhaki ana o na mea aelike ia loko o kela moraki.

            Ke hoolaha aku nei ka mea nona ke moraki, e hooko ana oia i ka mana i haawiia iaia iloko o ua moraki nei.

WM. N. GOODALE,

Mea Hoopaa Moraki.

Ma o D. H. Hitchcock kona Loio

Hilo, Feberuari, 16, 1887                    2117 3t

 

 

AHA HOOKOLOKOLO APANA EHA o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai,

            Ma ka waiwai o KALEIOHI k. no Anahola, Kauai, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke Keena.

            Ia AKIU Pake, Lunahooponopono Waiwai o KALEIOHI k, i oleloia.

            Ua kauohaia oe e hele mai imua o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Eha, ma kona Keena ma Koloa, ma ka la 26 o MARAKI A. D. 1887, ma ka hora 10 kakahiaka, e hoike mai i kou Moowaiwai, me na palapala hai loaa e like me ke kanawai, no kau hana ana no kela waiwai, a i ole ia, alaila e hoike mai i ke kumu e kau ole ia ai ka hoopai o kau palapala bona.

            Hanaia e ka Lunakanawai i oleloia ma Koloa, Kauai, i keia la 19 o Feberuai, 1887.

JACOB HARDY,

Lunakanawai Kaapani, Apana Eha     2117-3t

 

 

AHA KAAPUNI O KO HAWAII PAE AINA, APANA EKOLU, Ma ka hooponopono waiwai.

            Mokupuni o Hawaii    )

            Hawaii Pae Aina.                    )  SS.

            Ma ka Waiwai o LORENZO LYONS no Waimea, Hawaii i make. Olelo Kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.

            No ka mea, ma ka la 9 o Novemaba, M. H. 1886, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala, i oleloia, oia no ke Kauoha Hope oa o LORENZO LYONS i make aku la; a me ka Palapala Hopii e noi ana e hooiaio ia kela Palapala Kauoha a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hooko no LUCIA G. LYONS, ua waihoia mai e LUCIA G. LYONS.

            Nolaila, ua kakuoha ia o ka POALIMA oia ka la 11 o MARAKI M. H. 1887, ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Waimea, Hawaii, ma ke Keena, oia ka la me ka hora e hooiaio ia'i ia Palapalaa Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.

            A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu

            A ua kauoha hou ia, e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha, a me na hooilina o ka mea make, ma Waimea me Honolulu, e hele mai e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.

            Kakauia ma Hilo, Hawaii, ko Hawaii Pae Aina, Feberuari, 10, 1887.

F. S. LYMAN,

Lunakanawai o ka Aha Kiekie, Apana Ekolu, H.P.A.                       2116- 3t

 

 

            AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O Ko Hawaii Pae Aina, Ma ka hooponopono o ka waiwai o DOMINGO LOPEZ RAMOS, i make. Olelo kauoha mamuli o ke noi a ka Lunahooponopono Waiwai no ke kuai aua i kekahi Waiwai Paa.

            Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a J. P. MENDONCA lunahooponopono o ua waiwai la i oleloia e noi ana e kauohaia oia e kuai i kekahi mau waiwai paa o ka mea i make penei:

            Apana aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui helu 2923 no Kamaipelekane he 2.3 eka e waiho la ma Kalaauau, Kalihi Oahu; ame

            Apana aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui helu 595 no Kanaina he 39 eka ma Kalihi i oleloia, e waiho la ma __ __ ___ _ a e hoakaka ana i kekahi mau kumu ku i ke Kanawai, e aeia 'i oia e kuai i ua mau waiwai paa la.

            Ua kauohaia e hele mai na pilikoko a me ka poe a pau i pili i ka mea make a me na mea a pau i kuleana i ua waiwai la imua o keia Aha, ma ka POAKAHI i ka la 14 o MARAKI 1887, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ke Keena Hookolokolo, ma Aliiolani Hale Honolulu, ma ia wa a ma ia wahi e hoike mai ai, ina he kumu kekahi e hoopuka ole ia ai ka olelo kauoha e kuaiia ua mau waiwai la.

            A ua kauoha hou ia e hoolahaia keia olelo kauoha no ekolu pule mamua ae o ka la e hooloheia ai i oleloia, iloko o ka HAWAIIAN GAZETTE me ke KUOKOA he mau nupepa i paiia ma Honolulu i oleloia.

                        Hanaia ma Honolulu, Feb 15, 1887.

NA KA AHA.

HENRY SMITH.

Hope Kakauolelo.                   3-ts

 

 

HALE PAIKII ALANUI NUUANU

I WEHEIA NO EKOLU MAHINA

MAHOPE IHO O NA HOOPONOPONO hou ana i wahi e loaa ai he wa maikai no kela a me keia e hele mai ai e pai kii no lakou iho ma ka uku oluolu, ua hoopaa iho makou e hoolako aku i ka poe a pau e like me keia malalo iho:

            Kii pepa,                      6, no $1.00

            Kii lako hale, lumi hale a pela aku 3, no $1.00.

            Kii nui 8x10    1, no $1.00; a i ole $3 no ke kakini.

            Hoomaemae a hoolele hou ana i na kii ka hiko, oia uku hookahi no. Hookahi kii pena 8x10 a me ka laau, he $6.00.

H. A. LUSCO MB.

HELU-ALANUI NUUANU.            2116 3t

 

 

D. B. WAHINE

LOIO MA KE KANAWAI IMUA O NA

            Aha a pau o keia Aupuni.

            He luna Hooiaio Palapala Kepa ma ka Apana o Hilo.

            He Luna Haawi Palapala Mare no ka Apana o Hilo.              1t.