Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 11, 12 March 1887 — Page 1

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Pulama Goodhue
This work is dedicated to:  Anston Levi Kanehailua I love you

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXVI, HELU II. HONOLULU, POAONO, MARAKI 12, 1887. NA HELU A PAU, 2119.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HOOLAHA KUMAU.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

@@@@ @@@@ ASHFORD

@O@@RY @AILLAN COURT ASHFORD.

 

ASHFORD & ASHFORD

(NA HOAHANAU AKIPOKA.)

 

He mau Loio, Hoakaka, Pale ma ke Kanawai, kakauolelo, Luna Hooponopono a me @@@ hana ana i na Palapala Hoolilo.

 

@@@@@E ILOKO O NA AHA A PAU O KE AUPUNI.

 

@@@@ @@@@ PALAPALA A PIIKANAWAI A PAU.

 

@@@@@ Hana Helu 21, Alanui Kalepa, Honolulu Hale.   2082 1y

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

@@@ Helu 348                                             Pahu Leta Helu 415.

 

Chas. T. Gullick.

 

N@tari, a he Agena Hooiaio Palapala K@pa no na Paahana.

 He Agena haawi Laikini Mare

----

@@@@@@@@@LAWE OIHANA

 

---- A ME ----

A@@@A KOMISINA.

 

@@@ mea Hooponopono Waiwai Paa.

 

            Aia ma ka Hale Pohaku o Kimo Kamabela, @@@ @@@@ e pili koke ana me ko ke Kani@@@ Amerika, alanui Kalepa, Honolulu, H. I. 2110-@@

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

A ROSA. (Akoni.)

 

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

 

He Luna Hooiaio Palapala.

 

KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina

tf.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

CECIL BROWN.

 

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

 

A he Agena Hooiaio Palapala no ka Mokupuni o Oahu

 

KEENA HANA: Ma alanui Kalepa.

tf.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

GEORGE P. KAMAUOHA.

 

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

 

-- A ME MEA --

 

ANA AINA.

----

E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.

2091-1y.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

JOSEPH WILLIAM KELIIKOA.

 

He loio, a he kokua, a he pale, a he koo m@ @@ Kanawai. E loaa no au ma ke Keena o J. M. Poepoe, kihi o na Alanui Alii a @@@@@, Honolulu. Ua hiki no hoi ke hana i na Palapala @@@ Kanawai o kela me keia ano. 1yr.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

J. A. MAGGON, (Makuna.)

 

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

 

Keena Hana, Helu 42 Alanui Kalepa, kokoke i ke Keena o Pelekona.

tf.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

           

            LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

 

            HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO

 

            BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.

 

Keena Hana ma Alanui Kalepa, Honolulu, maluna ae o ka Banako o Bihopa ma

1yr.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)

 

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

 

He Luna Hooiaio Palapala.

 

            E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

            KEENA HANA: Alanui Kalepa.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KINNEY & PETERSON

 

LOIO, LOIO, LOIO.

 

            KEENA HANA: Helu 15 Alanui Kaahumanu. Honolulu.    tf.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

S. B. DOLE.

 

LOIO, LOIO, LOIO.

 

He Luna Hooiaio Palapala.

 

KEENA HANA: Helu 15 alanui Kaahumanu

2079 1y

------------------------------------------------------------------------------------------------------------ W R. KELAKELA.

 

LOIO A HE KOKUA ME KE KANAWA

He Luna Hooiaio Palapala.

tf.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

E HITCHCOCK.

            (AIKUE HIKIKOKI)

 

LOIO A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA MA KE KANAWAI.

 

E ohi ia no na Bila Ai@, me ka awiwi.

            KOHALA HAWAII.

 

@114-1yr.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

WILLIAM AULD.

 

Luna Hooiaio Palapala K@pa Paahana no ka Apana o Kona.

 

KEENA HANA: Ma ke Keena o ke Kuooa. tf.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------ W. C. AKANA (KALAUKI.)

He Mahele a Unuhi-olelo ma ke olelo Pake me ka olelo Hawaii. Ua makaukau no hoi hana i na Palapala Kuai a Hoolimalima a pela aku mawaena o na Pake a me na kanaka Hawaii. E loaa no au ma ke Keena Helu 7, Alanui Moi, ma kahi a kokoke ana i ka @@@@@ o H@@lili@ma@a.

2012- 1y

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

EDISEPA FERIDO

 

------

 

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

 

------

 

KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI

------

 

Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna E@@@@.

------

 

Ke Kuhikuhi Puuine Poupou Kamahao, a o ka Liona Hanu Meheu Pololei.

------

 

He Moolelo Enelani i unuhi ia no ke Kuokoa.

------

 

PANE aku la ua kaikamahine la, e ae no au e hemo oe, ke hili mai oe a honi mai iaʻu; Pane aku la o Heneri me ka maka ano hoohie, o ka honi anei kau mea e hookolo mai ai iaʻi, "eia mai ka ihu, he ihu leo ole," a honi ae la laua.

            I kela wa, apo aku la ua kaikamahine Ademiana la ma ka a-i o Heneri a hookunihi ae la oia i kona poo mamua mai o Heneri a pane ae la; kahaha, e ae mai ana no ka hoi oe e honi kaua la, waiho oe a nui na poino i kau maluna ou, alaila oe maliu mai.

            Pane iho la o Heneri me ke ano haohao, i nahea oe i noi mai ai iaʻu no ka honi maikai ana? A i nahea hoi au i ike ai ia oe e ku ana imua oʻu a e noi mai ana oe iaʻu i kekahi mea? Auwe! nani ke kaikamahine a ka mali leo nui wale.

            I kela wa, pane aku la o Ademiana. Ano, ke kala aku nei au ia oe e hemo oe mai keia poino ou, a e lilo oe i kokoolua noʻu ma ka bela nolunolu o Meneisa, a o ke kapa hulu pahee pahaohao hoi, a Adurolia ko kaua kapa e puepue pu iho ai i ke anu o Hauailiki, ʻa welowelo ka pola i huelo.ʻ

            He mau sekona mahope iho o keia mau kukai olelo ana o laua, hemo ae la na lima o ua Heneri nei a kaua, a i ka pau ana o kona pilikia, pane mai la o Ademiana: E kuu ipo, e hahai mai oe mahope oʻu, ae, e hahai aku ana hoi paha neia mau wawae mahope ou, oiai, ua pau ae nei koʻu pilikia i ke kala ia e oe, aohe aʻu uku e ae e makana aku ai ia oe. O neia kino wale no a hahai aku mahope ou, wahi a Heneri i pane aku ai.

            Ia laua i hiki aku ai mawaho o ka hale paahao o Keleawe Melemele; huli ae la ua Ademiana la a nana aku la i ka akau, hapai ae la oia i kana kookoo gula a o aku la i ka akau a pane aku la: ʻIa Manu Pouli la e lele mai.ʻ

            Ia wa koke no i anapu aku ai ka uwila mamua o ua kookoo la a moe kololio aku la ka uwahi a hiki i ka aina i kapaia ka Aina Pohihihi.

            A iloko o ka imo ana a ka maka i ike ia aku ai o Manu Pouli e oiliili mai ana iloko o ka uwahi me he makani puahiohio la ka hele huhu me ka auhau.

            Iloko o na sekona pokole loa, halulu ana ua manu pouli la a oaka ae la kona waha a pane mai la: Eia au o ka mea au i kauoha ae nei, a heaha ka huaolelo e haku.

            Pane aku la o Ademiana; makemake au e lawe aku oe ia maua maluna o Aina Kaupaona i hiki koke aku ai maua i Aina Olinolino kahi aʻu i manao ai e huna aku i kuu ipo ilaila.

            Ua makaukau au i na wa a pau no ka hooko aku e kuu haku, a i ka hakalia wale no ia oe a pane mai, alaila, ilaila kauo e ulele aku ai.

            I keia wa koke no i huli ae ai ua kaikamahine hopo ole la a pane aku la ia Heneri penei: "E ka ipo maka onaona, ina kaua a heo aku, oiai, aole i ike ia aku na ouli o na hana e hiki mai ana." Me keia mau huaolelo ua kaikamahine la i pane aku ai ia Heneri, a hopu aku la oia i ka lima o kana kane a o kekahi hoi o kona mau lima i ka eheu o ka manu a peku aku la kona wawae me ka pane ana aku: "Ina ka kakou e Manu Puli a nalo aku mai keia aina aku."

            I kela wa koke no e like me ka palamimo ana o ka pua mai ke kakaka aku, pela okoa iho la no i nalo aku ai o Manu Pouli me kana mau ukana makamae mai aina Keleawe Melemele aku.

            He wa loihi keia lele ana aku a lakou aia hoi, he uina ana e like me ka leo paapaaina o na hekili ku ana kekahi lio eleele imua o lakou me na pono hololio a pau, a pane mai la oia e like me ka leo o ke kanaka penei: A! Owai ke kupua kaahele i koe o ka lewa nei?

            I keia wa koke no i hahau aku ai o Ademiana i ke kookoo a anapu aku la ka uwila a poha pu aku la ka leo o ua kaikamahine la penei: "E Manu Pouli haawi ia ka Pouli i pouli, no ka mea, ina aku ke kupua ino ke holapu mai la ia kakou.

            I kela wa koke no i ke@u ae ai ua manu ai no ekolu manawa a e like me ka uhi paapu ana iho o ke kuaua koikoi pela no ka pouli aaki paa iho ai, i kokua ia mai hoi e na ao hakumakuma o ka lewa, a i manuahi wale ia mai hoi e na kuaua koikoi o ka lani a na keia mau mea ekolu i hoopouli paa mai i ka lewa holookoa a pau aku la ko ka lio eleele ike ana i ke kaikamahine Ademiana a me Heneri, nalo aku la lakou iloko o ka mana o Manu Pouli, a o aupuni Olinolino ka pahu hopu.

            Maanei ua ike kaua e ka mea heluhelu no ka inoa o Manu Pouli, a ua haohao paha kou naau, pehea la i lilo ai oia ia Ademiana [Ke ala o na mea Pohihihi] a oia ka kou mea kakau e hoike piha aku nei.

            Ua haalele kaua ia Manu Pouli ma na helu aku nei i hala, aia oia iwaena o ka hapalua o ka lewa e hiki mai ai i ka Ipuka kumu laau e hemo mai ai mai loko mai o ka aina o ke Ala o na mea Pohihihi, oiai, ua haalele aku no o Edisepa iaia ilalo o ke aupuni o ke Ala o na mea Pohihihi, a ua ike hoi kaua i ka hoolauwili ia ana o ua manu pouli nei a kaua, a me kona hiki hou ole ana ke puka hou iwaho.

            Me ia ano oia i noho ai a hiki wale i ka hoea ana mai o ka ui ka mea i kapa ia "Ke ala o na mea Pohihihi. O ke kumu nui hoi o keia huakai a ua nohea la i hele mai ai, i imi mai oia ia Edisena ka mea nana i hoohaule mua i kona maluhia; ma kona akahele ane, loaa iho la iaia keia manu e hoa-a hele ana i kona wahi e hemo ai iwaho, oiai, ua hauhili ka mana a pakaawili iaia, a ua aneane hopu lima i ka laua a ke Kuaokalani.

            I ko laua halawai ana i kahi hookahi ninau aku la kekahi i kekahi no ka laua wahi e hele ai, a me ke ano o kana wahi e hele ana, a hahai aku la ka ui Ke ala o na Mea Pohihihi, e hele ana au e huli i kaʻu kane.

            Pane mai la o Manu Pouli, imi i ke kane, owai ka inoa o ke kane?

            "O Edisepa," wahi a ke kaikamahine.

            I ka lohe ana o Manu Pouli i ka inoa o Edisepa, pane koke aku la oia; o Edisepa oia no koʻu haku, a o kaʻu no hoi ia e imi nei, a e hoa a ae ana au i kahi oʻu e puka ai mai keia wahi kau, me he mea la o ka alua la ae nei keia o koʻu lalau hele ana aohe loaa iki o ke alanui iaʻu.

            I ko Ke ala o na Pohihihi lohe ana i keia mau olelo, ua hauoli koke ae la la konanaau, a hoomanao pu ae la hoi ka hoopokoleia o ka luhi, oiai, ua loaa ae la no kamaaina nana e kuhikuhi mai, a hookahi wale no ana mea makau o Setiva.

            Nolaila, pane aku la ua kaikamahine la: E Manu Pouli, ua ike au ia oe a ua maopopo iaʻu kou mau ano a pau, eia kaʻu olelo ia oe, e ae mai oe; e lilo hou oe malalo o koʻu malu, a malalo wale no oe oʻu a pau kou mau la o ke ola ana, alaila, e kuhikuhi no au ia oe i ke alanui e hiki aku ai i kou aina.

            No keia mau olelo a ke kaikamahine la, ua puni wale aku la o Manu Pouli a huli hou aku la okia mahope o ua Ala la o na mea Pohihihi, a pela iho la kaua i ike ae la iaia e noho pio hou ana malalo o kona mau haku mua.

            I ka ike ana o Uwepa Eleele ua hoohokaia oia e ka mana o ke kaikamahine Ademiana, puana ae la ua lio la me keia mau huaolelo penei: Ae, ke lawe la oe i ka la o ka ikaika, a hiki mai i ka la o kuu ikaika, e minamina no auanei oe i kou mau helehelena, a e kulu kou mau waimaka no kou make opiopio ana.

            Me keia mau huaolelo ua lio la i puana ae ai a kahuli ae la oia mai kona kino lio ae a lilo i Pulelehua, a lele aku la oia no aupuni Olinolino.

            O keia aupuni i hoike ia ae la, he aupuni oia iwaenakonu o aupuni Kaupaona, aohe hoi he mau wahi e ae e komo laelae aku ai iloko o aupuni Olinolino, koe wale aku no ka hele ana aku maluna o aupuni Kaupaona.

            I keia wa hoi, ua ae aku la ke kaikamahine Ademiana maluna o ua aupuni la me ka maalahi a me na keakea ole hoi ana i alai mai ma kona alahele, a e nana ae hoi kaua i ka pulelehua kamahao, oia hoi ka lio Uwepa Eleele.

            Oiai oia i keehi aku ai iluna o Aupuni Kaupaona ia wa i nana mai ai na kiai i keia wahi manu liilii e lele aku nei, a puana like ae la lakou me ka olelo ana penei. A @ He manu Maka@@.

            Puana mai la ke koena o na kupua penei: Ae, he manu makalii, ua pa ia e ka makani a ua nawaliwali oia a ke ake mai nei oia e hookanaho maanei, i ku iho ai kona mau wawae.

            Ia wa, poha mai la ka leo o ke alii o na kiai, he ilio nui huluhulu oia nona ka inoa o Dulo, a oia hoi ka mea nana e kaupaona i na mea a pau e hiki aku ana i kona aupuni.

            E hoomakaukau i ke kaupaona @amera, i ike ia ai ke ano o keia wahi manu kamahao e lele mai nei.

            I keia wa i nakeke mai ai na mea paahana o ke kaupaona ana a iloko o na sekona pokole loa, ua makaukau ae la na mea a pau, a ia wa no hoi i kau aku ai ua wahi manu la a kakou me kona ano maalea nui.

            Iaia i kuu iho ai iluna o ke kaupaona, ia wa koke no i hoholo ae ai ka poka ana paona a hookahi auneke kona kaumaha ma ke ana kaupaona.

            I ka wa i loaa ai o ke kaumaha o keia wahi manu, ua hooho mai la na leo mai loko mai o ka paona penei: He kupua! He kupua ino!!

            I keia wa koke no i oili mai ai kekahi wahi pahu huinaha uuku e like no me ka nui o kahi manu pulelehua a ho-o ia iho la ua wahi manu nei a kaua a paa iho la oia a kuni ia iho la me na huapalapala mawaho penei: "Manu ulaula."

            O keia iho la na mea i kakau ia mawaho o ua wahi pahu la, a hoolei ia aku la i ka lewa.

            Ma keia hoolei ia ana o ua pahu nei, pa mai ka la kekahi makani ikaika mai ke kukulu akau mai, a pii ae la ua wahi pahu nei a haule aku la ma ka aoao maloko o ua aupuni la, a oia no hoi ke aupuni Olinolino.

            Ua ike no ka ilio Dulo i keia haule ana o ka pahu maloko o ke aupuni Kaupaona, aka, aole oia i manao he pomaikai kekahi e loaa mai ana i keia wahi manu, oiai, aia oia iloko o ka hiki ole ke wehe ia.

            Aka, alia kaua e ka mea heluhelu, e nana kaua i na hana a keia wahi pahu.

            No kekahi mau hora loihi keia opeapea ana o ua wahi pahu la, haule pono aku la oia iluna o aupuni Olinolino kahi hoi a kona haku e luakaha ana me ka nohea Ademiana, a e hoomanao iho oe e ka mea heluhelu, ua

            "Huikau na makau o ka lawaia

                                                [i Wailua,

              Lou mai o kamiloholu ka ia nui,

              Holu mai ke kuahiwi o Waiale-

                                      [ale i ka makani,

              Haa Anehola i ka malie,

              Hapapa mai na lima o ke Koo-

                                            [lau i Maaa,

              Maaa na wawae i ka wai o ka

                                                [Lihiwai,

              Oia wai pi lima a ke kamahele,

              E hoomaha ae ana i ka naenae,

              Hoomaha ia a, Oi hoi---ha.

 

            E hoomanao pu iho kaua e ka mea heluhelu, elua laua nei i ka ipo hookahi, aka, aohe no ia he mea e hewa ai, oiai

            "Elua moku hookomo nei, i ke awa o Ademiana."

            I kahi pahu i haule iho ai iluna o ua aina la, ia wa hoomanao ae la kahi manu makali iloko he aina keia, no ka mea ke lohe nei au i ka halulu o kuu wahi hale, pelekana ka hoi au, wahi a ua wahi manu la i puana ae ai.

            He mau la loihi keia waiho ana a ua wahi paha nei iluna o ua aina la aia hoi, maalo ae la kekahi o na kauwa wahine a Ademiana ma kahi o ua wahi pahu la a i kona ike ana i ua wahi pahu la, hopu iho la oia a paa ae la iluna o kona mau lima a puana iho la oia penei:

            He mea oiaio he manu ulaula maikai ko loko o keia wahi pahu, e lawe au e hoike aku i kuu haku malia paha he makemake oia i keia ano manu.

            Hooluhiluhi ae la oia ia loko o ua wahi pahu la, ia wa koke no kani ae la kekahi leo manu nanahe loa, nolaila, puana ae la oia me ka leo nui penei:

            Aia! Pomaikai au i kaʻu manu leo nanahe, e hoi au e hoike aku i kuu haku wahine, a hoi aku la ua wahine kauwa la.

            Iaia i hiki aku ai imua o kona haku wahine, hoike aku la oia i ua wahi pahu la me ka olelo pu aku, e kuu haku; he manu leo nahe ko loko o keia pahu.

            Pane mai la kona haku wahine: Nohea kau pahu i loaa mai nei?

(Aole i pau.)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

LAUDILA.

------

 

KA NAI@A HOOPAHAOHAO O NA

 

KAKA@ MAUNA ME KA KAEI PALI O ITALIA

------

 

Ka Olali o ke Kahua Kaua.

 

------

Ka Eueu nana i hookunihi ka O@@hi malamalama o ka La@

ka U@kelakela i @@@@maia mawaena o na kuahiwi

me na kualono: ka nani nana i hoomahule ka puuwai

o na aliiwahine a pau o Europa a @ eha ka ʻeha

lima @@ a ke aloha.

 

Ka Makani Puahiohio Wiliau o ka Hikina.

------

A o ke Kup@ueu Iwikani o ka Makakila

 

UA PAU ka luhi, e komo kaua iloko o ka hale e nana ai i ke aloha a kaua, malia, ua make paha, eia no paha ke ola nei. E wiki hoi kaua.

            No keia kono a ke aikane a hoa make hoi o ka kakou opio, ua ae aku laoia. Hopu iho la oia i ka uwepa kupua a hili iho la maluna o ke kino o ka nunui, a ia wa no i lilo koke iho ai ke kino o ua nunui la i puu lehu.

            Mahope iho o keia, huli ae la ua opio nei me kana aikane a hele aku la no ka hale kakela, a i ko laua komo ana aku, he neo wale no ka mea i halawai mai me ko laua mau maka; a i ka hopena loa o na rumi o ua kakela nei, i hoohauoliia mai ai ko laua manao ma ka ike ana aku i ke kaikamahine a me kona makuakane, ka mea hoi a laua e huli nei.

            Ia wa lakou i hui ae ai iloko o na kipona waimaka a ke aloha, a ua hoohalaia hoi he manawa loihi no lakou e kamailio ai no lakou iho. Ua hoohauoli pu ia no hoi ka manao o ua kaikamahine nei a me kona makuakane i ka lohe ana ua make ko laua enemi a ua hookau aku hoi laua i ko laua mau hoomaikai palena ole maluna o ka kakaou opio, a ua lilo hoi ua Laudila la i puukalahala no laua, a pela hoi na aupuni e ae i loaa na kokua ia e ka puuwai aloha o ka kaua koa.

            Hookuu ia kau la ke kaikamahine a me kona makuakane e hele e ike maka i ke kino puulehu o ka nunui, a ia wa no i lohe ia aku ai ka ikuwa mai o na leo iloko o na rumi o ua kakela nei, a eia ka o ka nui aku ia o na pio i hoopaa ia e ua nunui nei, a i ko lakou halawai pu ana ae me ke koa opio, he mea e ko lakou hauoli no ko lakou pakele, a aia hoi lakou ke kilohi la i ka puulehu o ka nunui me ka hookahakaha pu ia o ko lakou manao no na hana kupua a ke koa opio Laudila.

            Mahope iho o ka makaikai ana o ka lehulehu i ka puulehu o ka nunui, huli hoi aku la lakou no ke kakela a malaila i haawi ia mai ai he papaaina i luluu me na mea ono a pau, a ua hoaumoe iho la hoi ke keiki alii Laudila ma ua kakela nei ia po, a i ke ao ana ae, ua liuliu ae la oia no kana huaki hele. Pau ka paina kakahiaka, kau ae la ke koa opio maluna o kona lio, a haawi na aloha hope, a hoomaka aku la ua opio nei no ka pii ana, aole i emo, hala hope ae la na ululaau, a e walea ana hoi ua opio nei i ka honi ana i na ea huihui o ua uka waokele la.

            Haupu ae la iloko o ka opio na hoomanao ana no kona home kuahiwi a me kona makua hanai ka mea hoi nana oia i hiipoi i kona mau la opio, a i hanai me ka wai o na pua, a oia kana i pane ae ai: E kuu makua aloha eia au ke hele nei ma kau olelol a e loaa ana no anei ka pomaikai ma kaʻu huakai hele, aole paha?

            I ke kuu ana iho o kana mau olelo kaukau, puiwa ae la ua opio nei i ka maalo ana ae o kekahi mea, a i kona nana pono ana aku, aia hoi, he mea e kona hauoli i ka ike ana aku o kona makuakane no ka, a oia hoi kana i pane mai me na muno aka ma kona mau papalina no na olelo a kana keiki, a kaua e ka mea heluhelu i ike ae nei.

            E kuu keiki aloha, mai paupauaho a mai molowa i ka hele huli ana i ka mea aʻu i kauoha ai ia oe, o loaa ole auanei ka mea a kuu naau i lia ai @a a mau e kuu keiki, owau pu me oe iloko o n@ popilikia a pau ma kou alahele, ---e aloha auanei oe:--a ia wa no i nalo hikiwawe aku ai ua olomana nei.

            Ku iki iho la ke koa opio no kekahi mau minute me ka noonoo ana i na olelo a kona makua, a hoeu koke ae la no i kona lio no kana huakai hele, a oiai oia iloko o ka nanea a o ka hora 3 paha ia o ka auina la, lohe aku la keia i ke pohapoha mai o na kapuai lio i kahi mamao, ku iho la oia hoolono, a he oiaio kana i lohe ai, a emo ole kaalo ae la ua huakai nei mamua o ianei, a me @e la, ua oi akou mamua o elima haneri ko lakou nui; a iwaena o lakou i ike aku ai ke koa opio i kekahi kaikamahine alii me kona mau h@a wahine, a ia wa i @@@@@@ aku ai ua opio nei i kona lio.

            I kona kokoke ana aku i ka huakai, ku iho la ua huakai ia mamuli o ko lakou ike ana mai i keia nata, a o ka mea hoi i hui pu mai me ke koa opio, oia no ka makuakane o keia kaikamahine alii, a he kanaka hoi i hele loa aku kona mau makahiki i ke kanikoo. Haawi mai la ua elemakule nei i ke aloha i ka kakou koa opio, a pela pu no hoi ua opio la a kaua i panai aku ai ma ia haawina hookahi; a mawaena o ka laua mau kakele kamailio ana, ua hoike mai la ua elemakule nei i ke ano o ka lakou huakai, oia hoi, e lawe ana oia i kana kaikamahine na ke kupua Lamengata, ka mea hoi i kulike ole me keia kaikamahine, aka mamuli o kona makau ia no kana mau hana ino, pela i hooko ai keia elemakule e haawi aku i kana kaikamahine i wahine @a ke kupua.

            Mahope iho o na kukai olelo loih, ana o ke koa opio me ka elemakulei ua komo iho la na manao aloha iloko o ka kakou koa opio no keika elemakule a me kana kaikamahine, a nolaila i hoomakaukau ae ai ka huakai no ka hele ana, a hahai pu aku la hoi ka kakou kamaeu no ke kokua ana i ke keikamahine alii, a no ka papa lealea pu ana hoi me ke kupua Lamegata, ka mea ana i lehia wale ai. Ma ka hora elima o ke ahiahi i hoea aku ai lakou mawaho o ka ululaau, a ua ike aku la lakou i ke ku mai o ke kulanakauhale alii o ua kupua Lamegata nei. Hoaumoe iho la lakou malaila, a i ke ao ana ae, ua hoomaka aku la ka huakai e nee no ke kulanakauhale, a oiai lakou ma kahi e kokoke aku ai i ka hale alii, ua ikeia aku la kekahi poe kanaka nunui he @@ e holo mai ana maluna o na kamelo, a i lako pono hoi i na mea kaua.

            A i ko lakou kokoke ana mai i o lakou nei, ua ninau koke mai la lakou i ke ano o keia huakai, ina paha he poe hele wale a i ole o ka wahine paha a ko lakou haku.

            Mamuli o keia ninau, ua pane aku la ka makuakane o ke kaikamahine alii he oiaio; no ka wahine no a ko lakou alii keia huakai.

            He mea e ke kokolo puanuanu o ka makau iloko o ka puuwai o ke kaikamahine alii no kona lilo aku i wahine na kela kupua ino. A i ka ike aku o ke koa opio i keia mau nanaina kaumaha maluna o ke kaikamahine alii, ua kono ia ae la kona manao e hele kau imua o ui la no ka hoomalielie ana aku i kona manao kaumaha, a pela ua opio la i hooko aku ai i kana mea i manao ai a oia kana i pane aku ai i na elele a ke kupua Lamegata, ke hai aku nei au ia oukou, e hoi aku au i moi la o oukou e hai aku @@ lawe lilo ia ka wahine ana e kekahi wahi keiki, a o ua wahi keiki la, oia no ka mea e kamailio aku nei imua o oukou ua nele ia i ka wahine ole, a ina he ikaika io kona i oi ae mamua o koʻu wahi manamana-lima iki alaila, lilo io ka wahine a maua iaia.

            Me ka leo nakulukulu i pa-e mai imua o ka opio, huli ae la oia a nana aku la, aia hoi ke ku nei ua poe nunui nei imua o ke alii opio me ka lako i na mea kaua ma ko lakou mau lima, a puai hou a puai hou mai la ka lakou mau huaolelo kakana; E kahi keiki hookano  ahoohaahaa i ka inoa laahia o ko makou alii, ka mea hoi a ke akua poowalu i kapa ai o kona lima akau ia, a o ka weli hoi o ke kahua kaua, a pehea la oe i manao ai e lanakila ana @@ maluna o ko makou mou, oiai, he oi aku kona ikaika a me kona mana kupua. A e lohe pu hoi kou mau wahi pepeiao makalii, o ke keiki a ko makou alii oia ke kupueu i kau nui ia ka weli a puni ka lewa a hala loa aku i ka papa ku o ka moana. A o ka oi o kau wahi pahikau he mea ole loa ia imua o ko makou aliiʻ a e ike auanei oe i ka hopena weliweli e kau iho ana maluna oi e keia wahi kanaka hoonana. Eia ma makou ke hoi nei a hahai aku i ko makou alii, a e make no oe iloko o kons mau lima kona hao. Huli ae la ua poe @@ni nei a kuupau aku la i ka holo o ko lakou mau kamelo kuapuu no ka hale alii.

            Oiai lakou e hoomau aku nei i ka lakou huakai no ka nee ana imua, ikeia aku la ka oili ana mai o kekahi huakai nui mai loko mai o ka pa alii, a iwaena o ua huakai la i ikeia aku ai kekahi kana nui launa ole me kona mau nanaina ano e, a he mau kahiko nani kona e aahu ana; he poe naita wale no keia huakai, a e kamoe mai ana ka lakou huakai i kahi a ke koa opio Laudila a me kona mau hoa e ku aku nei.

            I ke kokoke ana mai, oili mai la mai loko mai o ua huakai la ke kanaka nui nona na lole nani, a i makaukau me na mea kaua. Me ka @@@ nunulu ua kanaka nei i pane mai ai: Owau iwaena o keia huakai i aa ae nei e paio me ke kupua Lamegata ka weli o ke ao, a o ka ilio hoi nona ka huelo wili?

            Poha aku la ka leo o ka kaua opio O oe ka ia e ka mea i kapa iaia iho o ke kupua Lamegata, ke kanaka puh@@@ hulu o ka waoakua. A o ka puuwai hoi i piha me na hana eleele o ka pa kaha i ke ola o na kamah@le, mai hoopau manawa wale ma ke kamailio ana, aka, ho aku kaua i ke kahua, kahi hoi e ike ia ai kou mana a me kou ikaika, a ke hai aku nei au imua ou, e hoao no au me oe; a owai la o kaua ke lanakila ana.

            Me na huaolelo o ka inaina ua ku pua la i pane mai ai, a huli ae la oia no ke kahua kaua, a hahai aku la no hoi ke koa opio a me kona mau hoa hele a i ko lakou hiki ana aku, aia hoi ua kupua la e hoanapue ana i kona kamelo i ke kahua kaua, a ua hele hoi a piha ku-i ke kahua i na makaikai; a ia wa i kahea mai ai ua kupua la i ka i ana: E kahi kanaka makalii kohu naonao, e hele mai imua oʻu, a e kau aku no au i ka uku hoopai no kau mau olelo hou kiekie maluna oʻu ka weli o ke ao nei.

            Oili aku la ua koa opio nei a k@ iho la i ke kahua, ia wa no i hoohuli ae ai ua mau moho nei i ko laua mau holoholona no na kukulu like ole, oia hoi ke kupua Lamegata e holo anapuu la maluna o kona kamelo no ke komohana; a o ke koa opio hoi no ka hikina, a i ko laua hoohuli ana mai no ko laua halawai he alo a he alo, aia hoi, wanaoa ae la ka laua mau laau ihe, a ia wa no i hoomaka mai ai ke kupua Lamegata e holo, a o ke koa opio hoi ku iho la no oia ma kona wahi, a i ke kokoke ana mai, kahea mai la ua kupua nei me ka leo nui: E kahi popoki---e e pale nou iho, a hookuu mai la oia i kana laau ihe, aka, ua hoohokaia kana pahuna ihe me ka haawi pu ia aku he neo, a no keia nele ana, unu hou mai la no oia i kana pahuna ihe no ka lua o ka manawa; aka, ua hoololi ae ka opio i kana pahuna ihe maluna o ke kamelo, a unuhi ae la oia i kana pah@ kaua a hahau aku la maluna o ke kamelo a kaawale ke poo mai ke kino mai, a ia wa i haule a make aku ai na kamelo la i ka honua, pela hoi i haule pu aku ai kona kahu i ka honua me ka huli ana o kona alo iluna. Kahuhu, wahi a ke anaina, haule ke kupua Lamegata i ka honua, e make ana paha.

            Unuhi ae la ke koa opio i kana pahi kaua a uhau aku la maluna o ke kupua a iloko o na sekona pokole lele loa ae la kona aho a e waiho mai ana kona kino i na apana elua. Auwe! owai la kela kanaka makalii e ku la ma ka ao ao o ke kupua, aole anei o ka hookalakupua o ka makakila; oia no, o Laudila, Ka nani.

            I keia wa i holo mai ai ke anaina kanaka e nana ina ua make io ko lakou moi, a he mea oiaio ua hala kona hanu mai kona kino aku a ua haalele i ka la i ka mea pumehana. A iwaena o keia aluka i holo pu mai ai ka elemakule alii me kana kaikamahine a kukuli iho la imua o ke koa opio me ka hoopuka mai i na huaolelo walania a ku no hoi i ke aloha.

            E ke koa lanakila, ka lua ole o ka ikaika aʻu i ike iho nei, o ka mea i lawe ia mai na kela kupua ino i make iho la ia oe, oia hoi kuu kaikamahine nei ke haawi aku @ei au ia oe a oia kaʻu makana, nolaila, e hoi kakou no ko maua aupuni a i hooko aku ka berita o ka mare maluna o olua, a e hoolilo hoi ia olua @ io hookahi.

            I ka lohe ana hoi o na makaainana o ke kupua i make aku la i keia mau olelo a keia elemakule alii, ua a@a maila hoi lakou e moe ma ka halealii, a e hooponopono hoi i ke aupuni me ke koho hou ana i moi a i hope hoi no ke koa opio; aka, ua hoole aku la ia ke koi a na aoao a elua, a oia hoi kana i pane aku ai:

            E na makaainana o keia aupuni, aole au e hiki ke hoi pu aku me oukou no ka halealii, no ka mea, he ala hele koʻu eia mamua.

(Aole i pau.)