Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 11, 12 March 1887 — KA MOOLELO KAHIKO O ENELANI. Unuhile no ka Nupepa Kuokoa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAHIKO O ENELANI.

Unuhile no ka Nupepa Kuokoa.

mokina vl I £XELAN*I MAL.ALO O K \ROLD KA WA*AE RAPAI"I, HARCHCAJinC A ME EDtWADX NOHO (naiiao Edewada ke kiikuaara o Alatarrdi i make mainoiw> maiuna o ke kra o k j l;o ma ke kalianu 0 EneUni a vz hco\oia kona iini nut 1 hoohokaia no ki wa mji; a o kana ha na mui, o:u k ni h o' :oiu ana aku i kona makuahme k>komo Ema. a me ke kala pu ana aku i kana mau hana 1 no a p-u i hana ai maluna ona. Ike au e nohoaiii ana o H >rdioinute k»> Edewada h»ki houana imaa o kona aio aui mamuii o kma icon \ a ua hana maikai ia oia e Hard cinute. luko o f lua makal.iki «na ia hope"iho, ua make aku ta oia, a pela i iaweia ae ai o Edewaua 1 aiii no Eneiani, me ke kokua ika<ka a-*a o ka Eia Godwin kekahi o ko Ene- ! lani mau kau<auaiii hanohana Ma ia wa ua kamail o nui la ke ko mu i make ai ke neiki at i Aiifarvda, a ua kuhikuhi wale ia no na ua Eia G dwin la i kauoha e make oia a me kona mau koa;aka, ua hoole ikaika oia. A no ka hoonaiielie ana aku i na manao ehaeha o Edewada no kona kaikama i make mainoino, noiaiia, ua hana iho ia ua Eia nei i kekahi moku nani ioa no Edewada i uhiia me ke guia a me ona mau kanaka koa he 80 o iuna, a oia kana makana i haawi aku ai iaia, i wahi nona e paiekana ai mai ka inaina o na kan&ka ma o ke alii ia, oiai he oia mau kona kapaia ana nana i Depehi o Aiafareda. Nolaih, ua ioaa iho ia i lea Ela G«>dwin he noho'na palekana, no ki mea, ua haawi mai ia ua Ela nei i kana kaikamahine ponoi Edita i wahine na ke alii Edewada me ka nohoalii pu maiuna o Enelani, a haaui pu ia aku ia he mana okoa i ka Eia me ka

nui pu o ka waiwai. He wahine ui keia a Edewada i mare iho ai a i kaena nui ia " he ohu halii no na puu o " a o ke kaona oia mau olel) a kakou paha e hoomanao ae ai, oia ka oi kela o na nani. O ka Ela Godwm kona makuakane e like me ia i hoikeia maluna, a me eono ona mau kaikunane. He wahine akahai keia a oluolu waipahe, a he kulana kona e loaa ai ke aloha nui ia. E like no hoi me ke ano mau o ke kanaka ka noho iho no a mea bQi>]alao aku mao, hoowahawaha iho la i ka mea mua, pela iho la no na haawina i loaa ia Edewada. Ua pa nioni ko laua noho ana no ka wa mua, aua hana ke ahi Edewada i kekahi o na hana pono ole, aka, aole he leo i pane ia mai e kana wuhine ui a ke aloha nui wale. Mamuli o keia mau hana a ke alii, ua komo aku la ka manao lili ilo'<o o ka Ela G jdwin a me kana mau keiki eono, na kaikunane o Ed ta ka wahine a ke alii, no ia mea ua kuka iho la lakou i mea e hoemi ai i ko ke a!ii ikaika a me ka mana me ka malu loa. A he mea haohao iki paha ia i na hoa heluhelu i;ehta la e liiki ai ? Ae, e hoakaka iki ka mea kakau no na hoao ana a keia EU e kue i kana hunona alii a me ke ano i loaa ai iaia

he mana e hana ai. Ua hoikeia maluna ae na hana hoo malielie a hoopunihei manao inaina a ka Ela Gt>dwin i hana aku ai, a oia no kela waa gula ana i hana ai noke alii £dewada me na (kanaka koa he kanawalu, a me ka haawi pu ana aku i kana kaikamahine Edita i wahine na ke alii. Ma keia mau hanaa ua Ela nei, ua punihei 10 ka naau o ke alii, a hnomana aku la iaia maluna o ke aupuni ma ke ano he mea hooponopono aupuni kiekie a me ka haawi pu ana aku i na aina waiwai he nui nona. oiai hoi o Edewada e hialaai ana j <ora painuu ia aku eka Ela me na makana kiekie, kana kaikamahine, a me ka hookoia ana o ko Ke alii iini nui i upu ai e papahi i ke kalaunu o Enelani Ano ua )oaa iaia ia ku'ana, a ua maepopo paha ia kaua e ka mea heluhelu ka mahele ana mawaena o keia mau kana<a. Mamuli o keia mana i loaa i ka Ela, hoo'oli ae la oia i na hooponopono aupuni ana a pau ma na kulana o ka lahui Noman, a o na luna aupuni a pau nal ilo iho ona he poe wale no likou i hanauia n.aike koko mai o ka iahui Nurman. E hoomaka ana mai na 100 luna o na luakini a hiki loa aku i ke koa kiai imua o ke alo ponoi o ke alil A he mea man hoi, iloko o kela a me keia au e noho ae ai kekahi alii ma ke kalaunu, e lawelawe no oia i na nea a p. u e pili ana i kr« r,a aupum i kuhke iho me kona ku lana a koko hoi, a oia maoli no ko Edewada manao i hookahua nnua ai Aka, ua hilinai oia i kona makua hunowai E'a ka mea hoi he koko kona o ka lahui Nonnan, a o ke alii hoi he lalani alii mai oia no ke koko o ka lahui Sakona, a he Sakona popo maoli oia. Aole nae i hana aku keia Ela e like me ia, aka ua hana pku ota e like me la i hoikeia maluna, a he kumu nui hoi ia ana i manao ai e e<oi iho ko ke alii ikaika. Pau aku la na koa Sakona a roe na luna aupuni Sikona i ke kipakuia; pela me na lawelawe aupuni a hooenana ana o ka tahui; a ma keia ano ua leaa he mtu kokua ikaika ma ka aoao o ka Eia me ka pu o ke ahi. | {Mli i f*u.)