Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 12, 19 March 1887 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA. Ka Olali o ke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA.

Ka Olali o ke Kahua Kaua.

Eoee eaei i HeokanUii ki. irwt,Uw*tam* k» Iwi: ka t'i kekikeU i Btt*racaa o na V«ahiwi tne n* imileeo; ka raainana i hoomaiul* U puuaai o na a fa a 0 Evrc;p* 3 \ e- a ka "eHa iim» ete * la bhii FuMio Wiiiia o h EiMu. A o keKaimea Iwikani o fca MakaMla AMAANEI no au a hele aku. O ko oukou Moi, oia keia elemakule a me kana kaikamahine, a e noho oukou me ka hooko pono i ka laua mau kauoha a hiki i ko'u wa e huli hoi mai ai mai ka'u huakai mal Hui hope ae la ke alu opio me kona mau hoa hele ame na makaainana, a hoomaka aku la ua opio nei e hele ma kana huakai. Oiai ua opio nei a kaua e kuoe hele ana ma ke alanui, a i kona kemo ana aku iloko o ka ululaau, lohe aku la oia i ke kani kapalili mai o ka leo o kekahi manu, a he leo hoi ana i lohe ole ai ika nani mai kona hanau ana mai, a oia kana e hoolono ana me ka alo-alo ana o kona mau maka-mao a maanei o ke alanui me ke ake e ike aku. Hoomau aku la no oia i ka nee ana īmua, a i kokoke ana aku i kahi a ua wahi manu nei e kani mai la, he mea e ka hoehihi o kona naau a me kona makēmake i kona ike ana aku he gula ka waihoeluu oua wahi manu nei, a oka mea nona ka leo kani kapalili sna elohe' nei. i I keia wa oia i kamaiiio ae ai: Aka hi no au a ike i kekahi manu hulu nani, a o kona kani ana ua oi aku ia i ko ka hapa ameko na mea kani e ae. A ke manao nei au e hopu ia oe, aka, peh*a la e loaa ai. _ Ina hoi au e ki ia ee e maiee ana oe,*aka, e pono no ob e noho īloko o keia ululaau a hiki i ko'u huli hoi ana mai. Hoko o ka wa a ke koa opio e kaniailio nei iaia iho, ua hooi loa ae la ua wahi manu nei i ke kani kapalili o kona leo, a ke hoolono la hoi ua kamahe'e nei a kaua ir.e ka haueli o kona mar ao

ina e loaa ana iaia ua wahi manu nei, a i ke kuu ana iho o kona kani ana, kuehuehu ae la oia i kona mau eheu, aia hoi haule iho la kek2hi puelo, a he mea kahaha loa ia i ka manao o ke kea opio. Lele iho la ua opio nei a liopu iho la 1 ka puolo, a 1 kona wehe ana ae puiwa ae la oia i kona ike ana iho i kekahi leta i kakau ia ma kona inoa. I kona wehe ana ae, he mea e ka walania o kona naau i ke aloha, no ka mea, aole keia he leta na ka mea okoa, aka, na ka mea no ana e imi nei, a o kana ipo moeuhane hoi. I ka pau ana 0 kana nana ana 1 ka leta a kana wahine, kahea aku la oia i kahi manu ma kona inoa i hoike ia mai maloko o ka leta, oia o Leigulanani, e hele mai a haawi mai i kona aloha i ke kea opio, pela oia i hooko mai ai i ke kono a ua opio nei, a oiai no hoi o ke kaikaina ponoi no keia wahi manu no ka mea nana ka leta a ke koa opio i heluhelu iho ai. Mahope iho o ko laua hui aioha ana ua heomaka ko'.e aku la no ua wahi manu nei e lele no ka huii hoi loa aku i ko laua aupuni, a ia wa hookahi no i lele aku ai ke koa opio mahope o ua wahi manu nei, a no ka manawu pokole, ua haaleie loa ia aku Ia ua wahi manu nei e ke koa epio he mau tausani mile ka mamao. Kaohi mai la oia i ka holo paukiki a kona lio, a he hookahi hora a oi kona kali ana, hoea sku Ia ua wahi iranu nei a hoomaka aku la lakou e lele. No elua po ei'ua ao o ko laua iele ani, hiki aku la laua nei i kekahi mauna a malaiia ka kakou kamahele ieni aloha i hoomaha iho ai, a akahi no hei a komo kahi ai. O keia kuahiwi, ua hoonehoia ir.e oa kiai, oia hoi ka uwīla ka hekili, ka ua, a me ka makani ino 1 oi aku kona ino mamua o ka ea o ka mea anke, a aole hoi e hiki ī kekahi mea kioo oia ke hanu i na ea ke komo aku ma na palena o ua kuahiwi la. A e hoomanao e ka hoa heluhelu, o keia ka puka e komo ai a hiki i ke aupuni Aniani, kahi boi o ke aloha e kali mal la o ka hoea aku o kana īpol Oiai laua e hoopau wale i ka manawa ma ke kamaiiio ana, ua pane aku la ke aiii opioi kahi tcam>. E ka pokii manu o kuu aloha, ina e mau ana ka pa ana o kaia neakani, aiaila» aoie paha au • kiki aaa kt ielt aku, »o ka mea, a«U

ioa e hiki aku ia'u ke hanu aku i txa ea oiuolu mamuii oka inomo o keia makani, ia manawa i lulu ae ai kahi manu i kona hulu a haule iho la kek&hi h«inaka siiika nani lua ole, a me ia hainaka i hoioi ae ai ke koa opio i kona mau 1 pukaihu, aia hoi, ua pau kona honi ana j i ea ea inoino, 3o ke ala kupaoa oka hainaka kupt»a ka mea e ino?ni la ma i ka ihu o ke koa onio. 1 Ma keia wahi i lohe pono aku ai ka kaua kamahele alo anu i ka leo kanaka o kahi manu, a e hai mai ana oia ike kiai oua kuahiwi la, oia hoi he pipi, a 0 kekahi kiai hoi a ke akua Poowalu i hoonoho ai malaila, aua hooluolu iho la laua ma ia wahi a po a ao hou ae. Pau ka paina ana, hoomakaukau iho la laua no ka laua huakai, a i ke kokoke ana aku i kekahi kuahiwi kahi hoi a kahi manu i hai mai ai oia ke kino o ua pipi hookalakupua nei, aote no hoi 1 kana mai ka nui. lloko o na hiohiona hoomakaukau o ua pipi nei, i hui ae ai ke koa opio me ua pipi nei ma ke kahua kaua, a no ka manawa pokole ua make aku la ua pipi nei, ahe kino puu lehu kona e *aiho mai ana, a he mea hauoli loa hoi keia no kahi manu no ka lanakila ana oka laua kane aloha maluna o keia kupua. Hoomau aku la no laua i ka hele ana imua, a i ko laua w* e hele nei e haawi mau ana kahi manu i ke kani kapahli o kona leo, a he kapalulu ana nakeke mai la na kaulah«*>, a īke aku ia ke koa opio i ka emi ana iho o ka papa pohaku a hamama mai la kekahi puka hohonu, a oia hoi ko laua puka e komo aku ai iloko a hiki i ke aupuni Aniani. Mamuli 0 na kuhikuhi a kahi manu, pela no laua i kokokeaku ai 1 ka ipuka oke ana, kahi hoi e kiai ia ana ena nunui he 60,0c0 a 1 ko laua komo ana aku, ua hooili ia kekahi kaua hahana mawaena 0 ka kakou kamaeu a me na nunui kiai, a orai eia )xie kena hoMoko o keia pilikia nui, ua unuhi ae . lake koa opio i kana uwepa kupua, a hoomaka aku la e luku i naenemi, a noka wa pokole ua pau loa iho la'lakou i ka make.

Alawa ae la ua opio nei ma na paia pohaku o ua kakela la, he mea e ka nani, e alohi mai ana na mea nani he nui wale. Hoomau aku la no hoi laua i ka hele ana imua a iloko o ka hapalua hora, hoea aku la lakou 1 ke aupuni moo a ua hoouka hou ia he kaua hahana mawaena 0 ke koa opio a me na moo he mau tausani, aka, he mea ole loa lakou imua o ke kamahele kaahele lewa. Hala hope ae la ke aupuni moo, a hoea aku la laua i keaupuni hao, kekahio na aupuni paa loa a ke akua Poowalu i hana ai, a e kiai ia ana hoi e na elepani kunua he 12 a me na kamelo kupua he 12, eia ka mea apiki aole he puka e komo aku ai iloko o ua aupuni la. A mamuli o na kuhikuhi a kahi manu, ua loaa iho la he puka, oia hoi he kumulaau. Unuhi koke ae la ke koa opio i kona keokoo aniani, a o aku la i kahi a ke kumulaau e ku mai la, aia Loi ua lilo ke kumulaau i mea ole i ka mana 0 ua kookoo nei, ke he!e la a paapaaina ka lewa i ka leo o ka hekili, a e olapa ana hoi ke alelo o ka uwila i ka mana o ua kookoo la. Iloko o ka manawa rxkolc, aia hoi hamama mai la ka puka, a ia wa 00 lakou nei i komo aku ai iioko o aupuni hno. a me ka pih( ihoi nui ke koa opio no keia rrea e hauhili mai nei i o lakou nei, eia ka o ka ihu o ra poe elepani kupaianaha nei. Ua hoouka hou ta he kaua hahana mawaena o ke koa opio Laudiia a me na elepani he 12, a no ka manawa hope loa o ko iakou paio ana uwo ae la ua (K>e liona nei me ka lto nui. e kahea ana hoi i kolakou mau hoa holoholona no ke kokua ana ia lakou, a haule aku la lakou ht iuahi na ka make. I ka iohe ana hoi o na kamelo i keia leo pilikia o elepani ma, holo mai la lakou e kekua, aka i ko lakou holo ana mai, ike mai la ke alii o na kamelo i ka waiho mokaki mai o elepani ma, ua pau loa i ka make, haupu ae la oia i!o> ko ona aole keia be mea okoa, aka o ka hanai no a ka hkou keiki, Ke Laodila, ka makua hanai hoi o ke koa opio, a ua hatpu mai keb maeao ena, mamuli o ka koike ana aku o kana keiki 1 ea kamelo alii ia ma ka moeuhane. Noiaila ku laina kokeaela na kamelo a pau ma ka laina, a o ua alii kame* !o la hoi fcele mai la oia imua o xe koa opio, a roe ka leo oluoiu oia i pan* mai •i: I ke ko« Unakila, • kala aaai t kau

kauwa nei ina he kuhihewa ko'U i ke keho aoa aku ia ee, aole aeei 000 o taudi!a kā hanai a kuu keiki Rc Laudila o na. kakii aiauna o iulia ? o*rau oo w«hi ake koa opio. N(e na kukai olelo «na mawaena oua pee kamelo la a me ke koa epio, ua het« lanakila aku la ka kaua kamahele. A e hoomaeao e ka mea helulielu, ua hanau ia keia pee ma ke ano ktno eepa. a oka makua hanai hoi o ka kaua koa he kino kaeaka kona, aka, he oi nae o kona mana a o kana mana hoi ia \ liaawi mai ai i ka kaua kamaeu. Pau ka lakou kamaiho ana t ua hoeu koke aku la nokahi manu ika laua kane no ka hele ana no ka mea ua kokoke mai ka wa e iilo aku ai k;u mea i imi mai ai i ke akua Peowalu, a ua hoo> maka kku la laua e hele* a mamuli hoi 0 na olelo hoalohaloha a ua wahi nianu nei imua oke koa opio, ua hookuu aku la oia i kahi pokii msnu o k?.na aloha e hoi e mamua» a e hai aku iaia, e kaii iaia iloko o nala he 17 mai keia la aku, a hoea aku au imua ona, a he u:ca maikai hoi keia ika manao oua wahi noanu nei. 1 Ae ka makamaka» e hookolo aku ikaua ma ka meheu o kahi manu e hoi la. No elua la me ekolu po oka lele hoomanawanui ana oua wahi manu nei, hiki aku la oia i ko laua home aioha, kahi hoi a kona hanau mua e kali mai )a oka hoi aku o kona pokii me ka mea a kona puuwai i aloha ai. I ke knkahiakanui 0 kahi la ae, ua hoomaka ae ia oia e kuu pau i ke kani kapalili o kona leo, a ilokoo ka hiamee nui o kona kaikuaana i lohe iki ae ai oia i ke kani a kekahi leo manu, hoomanao ae la oia 0 kona pokii no. Puoho ino ae la oia a kahea aku la me ka leo aloha, a hoi iho la no hoi ua waht manu nei a kau ma ka uha o kona hanau mua, a hui aloha iho la laua. Hcike aku la ua wahi manu nei i ka meoIe!o piha 0 kana huakai imi aloha, a he mau la wale no koehoea aku, a ua piha loa kona kaikuaana ika olioli, me ke ake no oka ike koke aku i na maka o ke aloha, ola pono iho loka Ena makamaka e hoomama ne kaua ike kamailio ana ona ui, a pehea aku la ka kaua kamahele. I kahi manu i hoi ai no aupuni aniani, iho aku Ia ka ihu oua opio nei no aupuni Keleawe. I kona komo ana aku, ua hoouka koke iho Ia oia i ke kaua me na kiai o ua aupuni la oia hoi he mau manu ku pua he 500 a oi ko lakou nui, ska, no ka mana o ka uwepa kupua a ke koa opio i hoopio aku i ko lakou mau kino aliloi maupuu lehu. Hala hope ae la o aupuni keleawe ko:no aku la keia 1 aupuni Dala, a ia wa oia i l»he aku ai i ka halulu mai o na kapuai ho, a emo ole hoea mai la he mau tausani ona naita a i noho haku ia hoi e ke keiki a ke kaikuahine o ke akua Poowalu.

Me ka leo kakana a uahoa ua kaeaea nei i kamaiho mai ai ike koa opio, a he wa loihi ko laua papa leo ana, oia no ka wa i hoopuni ia ae ai ka kaua koa, aka, ua pau loa lakou ika make mamuli o ka mana o ka uwepa kupua a ke koa opio. Ike mai la hoi ke ahi o ua poe nei i ka pau o kona uaau naita i !ka make, hoio mai la oia me kana koi i kaua a hoomoe iho ia maluna o ke koa opio, aka aia kona kino e waiho oni o!e ana i ka honua, aohe oeo, a o ke koena aku hoi ona oaita ( oa hookuu ia aku la ia e ke alii opio. Haalele iho la oia la aupum data« a iloko o ka manawapoko!e komo aku ta ioia iioko o aupuni Guia, hahaki mai ia 'ua opio nei i kekahi hla laau gu ! a a 1 paa ma kona lima, a ia wa i lohe z\ ke kaikuahine o ke akua a hoo- | una mai la oia i kona alihikaua me koIna mau tausani naita kino pahaohao, a I e kau ana oia mahina o kona lio moo, ahe manawa pokolr kapalulu ana ua kupueu la imua u ke ahi opio. Ua hoouka koke ia he kaua hahana mawa ena o laua, aka aole loa lakou e lanaki la' c imua oke kamaeu Laudila. Ua hoo lilo ia ke kino oua alihikaua la i kia pohaku mahaia, a he kiai hoi no ia iupunl no ka wa mau loa. Haalele ihola oia ia aupuni gu!a t komo aku la oia i aupuni Oaimana, kahi hoi a ke kaikaahine a ke akua Poo* walu e noho alii ana me kona mana ku pua, a mamuli hoi o kona ike kilokilo, ua ike mai la oia ua pau i ka make kona mau ktai, ku ae La oia a komo iho U t kona mau aahu kaua a kaei ae la i kana mau mea kaua ma kona puhaka, hoomaka mai la oia e lele me kona mau kiai me ka mama nui, a iloko o ka ma* nawa pokole ko ana ua kupua wahme imua oke alii opio> ua hoouka koke ia he kaua mawaena oaa a me ke koa opio. aka ua hoolilo koke aku ke koa opio i kooa kino i aoueoue, a o kc»a mao kiai hoi i p«tt khu,