Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 13, 26 March 1887 — EDISEPA FERIDO KA HIENA KAULANA O BAGALIA KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia. [ARTICLE]

EDISEPA FERIDO

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI

Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia.

Ke Kuhikuhi Puuone I'oupou Kamahe.o, a o ka Liona Hanu Meheu Pololei. Ht Aīooleh Eneiani i nnuhi ia no kf Kuekoa. 1A wa pane mai la ua Manu ia: Aohe, aohe a'u mea i ike ai, o kela manu ulaula wale no. E hoi e Manu Pouli no ka home, oiai aohe mea nana e hoonaueue i ka mana o kou haku wahine nei. I ka lohe ana o Uwepa Eltele i keia mau huaolelo, ku ae la oia a hoi aku la no kahi o Manu Pouli me ke ano hoikohukohu ana me he niea la o M.inu Pouli ia.

No kekahi mau la ka noho makaala ana o Uwepa Eleele ma Aupuni Olinolino me ka hoomanawanui lua ole, e kiai ana hoi o ka loaa he manawa maikai iaia e hui ai me kona haku, i loaa ai hoi ka wa kupono e olelo aku ai e hoi laua no ko laua aina. Aka, iloko o ia mau la loihi, aole i loaa he wa kupo:io, no ka mea, e noho pu mau ana oia (Hencri) me kana ipo aloha, ka eha koni hoi a ka puuwai. Iloko nae o i.i mau la loihi, aole i hopohopo kona manao, aole pu hoi ka paupauaho a ano kanalua mai hoi, aole loa no. I kekahi la, oiai ua Heneri la e noho ana mawaho o ka lunai o ka hale, nana aku la kona mau maka i ka lani, a īke aku la oia i ka maalo o kekahi mea i ka lewa, a no kek?hi mau niinute wale no mahope iho, aia ho : , ike aku la oia i kekahi keiki kanaka ui e kau ana ma luna o kekahi lio lele, ua aahu ia oia me kekahi lole huluhulu eleele, he oapale huiu bea ma kona poo, a ma kona a-i e lei ana oia he eono mau lei alii, a ma kona lima akau e pna ana oia i kekahi pahi wakawaka, a ua kuni ia nia ua pahi la me keia mau hua palapala penei, u Ka Inu Koko Pohihihi."

1 ka ike ana o Henen i keia mea, huli ae la oia a kahea aku la i kana i[>o me ka pane ana aku penei: E kuu ipo e, owai la keia kanaka e lele mai nei ? la wa koke no huli mai la kana ipo a pane mai la: He kiai kena no ka aina o kaua nei; mai kuhihewa kou aaau no kena kanaka, kahea ia aku. No kekahi mau minute pokole ma- j hope iho, hiki aku la ua kanaka nei imua o Heneri. He kanaka opio wale | no oia, he nani hoi kona nvau be!e-! helena i oi pakolu aku i ko Heneri, kilakila kona kulana mi ka nana ana, a hiehie hoi me he op ia hiki kakahiaka la, a e hoomanao iho kaua e ka mea heluhelu, aole e nele lea ha'i malule o na pua o ke kul* ke ike Hhi mai i keia kaeaea. laia e ku ana imua o Henen, aloha mai la oia a aloha aku la no hoi o Heneri rae ka ninau ou ana aku, Malihini oe ea? Pane mai la ua keiki la me na huaolelo oo(«a penei. Aole au he malihini. O oe no 1 aha ka malihini he komohewa iloko o ko makou aina nei! Pane aku 1a o Henen Auwe ! ano e hoi kau mau olelo. Ua kuhihewa au he malihini maikai oe. eia ka he malihini keke oe' Aole no o'u makemake e kimailio mai oe ia u, eiai, akahi no au a ike h oe; eia nae, kamailio mai nei oe ia'u ma ke ano mahaoi, wahi a ke kanaka iMlihini

Pine aku la o Heneri: Ina pe!a, ua pau ai la keia. a e hele aku oe ma kahi e. O ! kulikuii au la oe; aole au i heie mai nei ia oe, i hele mai nei au i kuu | wahine au i kolohe iho nei. Kawai la joe i olelo aku e kii mai i kuu wahine ? Pane aku la o Heneri: Pela paha, aole au i ike i kau mea e pane mai nei ;a'u, me he mea la, ua pupule ia paha oe, a i ole, he leleiona paha kou ano. Ea, ua oki kau mau olelo ino ia'u. Mai hoao oe e hoohaahaa i ko J u kulana o ukiuki auanei au ia oe, ia'u. Oiai 0 Henen * papaleo ana me keia kanaka, hoea mai la o Ademiana' a pane mai la penei: E a'u mau ipo elua, mai hoao olua e kuee oiai he elua olua na mea hookele i keia moku. Oia paha ka kaua e puana ae ai i keia mau wahi laiani mele penei: Elua kaua i ka unu, I ka wai o Kealialia.

Mai īke ia paha na ai a keia mau keikikane ina i puka ole mai ka laua ipo, aka, na keia leo o ka laua ipo i hoopau ae i ko laua mau manaouluku. No kekahi mau minute wale no keia mau papaleo ana ae o ua mau keikikane la a hoopau wale ae la no laua. Mahope iho o keia huli ae la o Ademijana a pane ae la ia Heneri penei: E kuu lei aloha he kane, ka mea a kuu naau i makee loa ai, a o ka mea hoi nana i alako īa'u iloko o ke aloha pumehana, ano ke haalele nei au ia oe e noho i ka hale o kaua a hiki i keia i keia ahiahi e huli hoi mai no au me ke aloha kane a e noho pu 110 kaua īloko o ko kaua aloha pumehana. Pane aku la o Heneri: Aohe a'u mea nui e kamailio aku ai ia oe, oiai, ua nni a lehulehu wale na kane ma leou aoao, a ma ko'u aoao hoi, aohe a'u ipo o oe hookahi wale no, nolaila, a i makemake oj e hele, e hele no; a ina no ka mai, r>nKf>

Aole, e a? mai oe ia'u e hele no keia la wale no, a iloko o na hora pokole e huli hoi mai no au me ke aloha a kaua, oia ka olioli o ko kaua mau kino no kaua iho; a ke kauoha aku nei au ia oe me ka ikaika loa, e noho oe, eia ka hale a me na mea a pau, aohe ou hopohopo ana no na pilikia e hiki uiai ana, aohe hoi no ka hoopilikia wale ia mai, a o kun kauoha naa ia oe, e makaala mau oe ma na rumi a pau, a o ka rumi i kakau ia me keia mau huaolelo penei, > *£lunicbade-!a y " mai wehe oe ma ia rumi, no ka mea, i kou wa e wehe ai, o kou wa koke no ia e make ai, no ka mea he rumi make ia ina e wehe iaana. | Pane aku la o Heneri; Ke ae aku nei au ia mau kauoha au a pau loa, no ka mea, eia au mahope ou e noho nei, a hookahi wale no a'u olelo hoolohe o kau. Mahope iho o keia mau kukai olelo ani a lakou, huli mai la ua Ademiana la a honi mai la ia Heneri a kau aku la oia mahope o ka lio o kela keiki a lele aku la 1 »ua. * K hoomanao iki kaua e ka mea heluhelu ma keia wahi, aia o Ademiana ke lawe ia la e kela keiki ma ke ano he i t x> kela nana, a nona hoi ka inoa piha ka Huewai Pohihihi o na Mauna Aniani Ehiku.

O keia keiki oia no ke keiki ponoi a ka mea i kapaia ke A'ii o na Pohihihi,! ka mea hoi nana i hoopaa pio i ka kiua £disepa e noho mai la iloko o ka 4 o na mauna aniani, a o kona inoa kapakapa i puana la mai ai e kona mau kiai, oia o Mekiona; ke ano o keia, "Ke Alii ona Ui. n Nolaila, ke kapa nei kaua i ka inoa o keia keiki a ke Alii oke rohihihi o Mekiona, aote o ka Huewai Pohihihi. Ia laua )a e heo la, puana ae !a o Heneri penei: * Ke ahai ia la ke aloha E na kipuai kani o Mekiona. A o kaua pu paha ma keia mau wahi lalani mete e ka mea heluhelu. Koonoo nui iho la o Heneri i ke ano 0 keia mau hana a kana ipo iaia, kona haalele ino ana mai Uia nei, a me kona aloha oie hoi 1 ke aloha ana i Uwe mai ai i keia aina malihini, a noho hookahi iho la keia, a o ka hoapili hoi lilo aku Ila i Puna i \c au a ka hewahewa, nona i paha i puana ia ai ia mau waht Ulani |olelo hoeheno penei la: I He o!e ke aloha ika ip* ika ili, Aia ke aloha i ka ipo mani'ahi. Mjhope tko • keia mau «ii»nte

kupu ae la ka manao » o Heneri e heie aku e nana ma rumi e ae o loko oua hile la. kekahi mau minute 'nou, ku ae la <i hele aku U a wehe pakahi aku la i m rumi a pau. a i ka hope loa eīa mau lumi i wehe ai, ike ae la oia jia mau huapalapala i kakau ia p, "Elumeha-de-h." I kona ike i keia mau hua palapala, kuemi imai la oia i hope a pane ae Ia: A, < rumi keia a kuu ipo i papa mai n* 'u aole au e hele e wehe, ina aae 'i ana. alaila.

e make koke no au; a |ia hou ae la ua Heneri la penei: iiaio anei e make ana au ke wehe ia rumi, ma ke ano hea la wau e mani ? E hoao paha wau e wehe. i Me keia mau noono>m ana iloko g ua Heneri nei, lalau i la oia i ke ki a wehe aku la a h( aku la ka puka. I kela wa 1 hemo ai a puka, aia i hoi, me he malamalama Lpu la \ ho- | lapu ae mannia o ua len nei, aia hoi, ike aku la oia i kek mau kaikamahine ui ekolu ko lak( lui e paani ana maluna o kekahi wa uawai auau, a i ko lakou ike ana m ia Heneri, hehe like aela ka lakotjcaaka a kahea mai la iaia nei e konpku. Pane aku la o Hene Aole au e komo aku ma ko oukou imi, no ka mea, ua papa ia mai au ile e komo maanei, no ka mea, i e komo ai o ko'u wa no ia e mak^. Nawai oe i olelo mai; make ke komo mai ma keia rumi, )wai hoi ia lunakanawai nana e hcop|mai ia oe? O makou wale no ka meaiuleana ma keia wahi, a o makou no ilunakanawai, a ina he manao kou kekahi o

makou e kii mai oe e e me kou makemake, e hooko ia ka me» a kou naau i kuko ai. Na keia mau huaoleio aikai a na kaikamahine kamaaina, 1* mai la ko Heneri manao e komo ileo, oiai ua lIIU lu ta\* Us, SOp»jnipuiil ua olelo a kana ipo Ademiatf i olelo mai ai, nolaila, ko.no aku la i. | laia i hiki aku ai ma hi o ua poe kaikamahine la e nonohi ike ana, ninau mai la kekahi o lako me ka mino aka nu ana penei: E ke keiki malihini nikai, o kuu aha la kau wahi maikai 1( i makemake ai ? Pane aku la o • Hen i me ke ar.o hoohie: Aole i akaka iu ka'u wahi makemake loa, aka, he ahi hoomea wale ae no ka'u e 010 aku o kou maka, ua like me ke naona o na maka o ka manu numj o Pelekane, kuu aina hanau l

Pane mai la ua kaikaeihine la: £ ke alii ui o Pelekane, aot a'u makana e ae e haawi aku ai ia of no kou mahalo ana mai i kn'u mii maka, koe wale no ko kaua' moeuane like ana iloko o ka eha ka manaela hookahi no a'u makana ia oe, o kui|maka, no ka mea, o kuu mau inakai3 like no ia me na kiaha puaniki o :a papaaina o Setiwa ke kanaka makali a iloko o na ua s pau ua hiki no iaaua ke lilo i mau kiaha waina a pela ku. I ka pau ana hoi o U ke kaikamahine olelo ana, pane aU ia ka elua o na koikamahine: E ka ojua hiki kakahiaka, ka mea hoi nona ja ui a makou i ike ole ai mamua, e na!a mai 02 ia'u, a heaha la kau mea e iahalo mai ai ia'u, a o ko'u wahi hei la kau wahi maikai loa i ike ai ?

Pane aku la o Henen;E ka nohea o na nohea, aohe a'u mea e ae e mahalo aku a> ia oe ; oiai, ua li& wale no kou nani mai luna ou a lalo, a he wahi manaolana wale no ko ? u, o :ou mau papalina ua like kona ula milemele me ka pua rose ulaula o Saroia ka maemae ma ka nana ana. Pane mai U ua k&ikahahine la: A, o oe e ke keiki kanaka makai, ka mea i hoike pololei nr.ai i ka nini o ko'u mau helehelena, aohe a'u oakana e ae e haawi aku ai >a oe, lee wale no ko kaua ulele ana iho iloko o na wili na a ke aloha, a he mea eiaio ua oluolu kaua ina kaua iioko o laUa, a no kuu mau [lapaHna, ua like m ia ine ke aniani kilohi o ke kanaki kupea Euredula, a o ia ka'u e makina aku ana ia oe, oiai i kekahi wa f he hiki no ia laua ke lilo i mau aniani kilohi, a e lilo no ia i mau kekua ikaika loa nou. AoU i fau.)

Ke pahola la ka mai kolela ma ke aupuni o Auseturia; oka averigj oka make ileko oka la hookahi he ewalu kanaka Ua kao ka weli iko laila a ke pau aui la i ka «ahuka.