Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 13, 26 March 1887 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA Ka Olali oke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

Ka Olali oke Kahua Kaua.

Ka Eueu 1 heokoaihi ka Otw4ū miiimiUm o U L«; l'i '««lakeU i iMhßua nwa«u o u kuih;»i o« na kuilo»3: ka naninaaa i K& fisow*t O na aiāwhine * paa j i ka "'eha ftraa o<« a k.e Sa Puhieiia Wiliu o h S&iu. A o keKopaon Iwikanl o ka MA KEIA wahi i paina iho ai ke koa opio rae kona lio, aua hoohala h#u ia he mau hora ma ke kamailio ana, a liuliu hou ae la ke koa opio no kana huakai hele, komo ina wahi kapu o ka hale alii o ke kaikuahine o ke akua Poowalu, aohe kamaaina oka hale, ua nalo ua pau kona ike hou ana i kona home.

Hoohuli ae la ifa opio nei i kona lio a pii atcu la i ke kuahiwi, he mau sekona wale no, kala hope ae la na ululaau, a iloko • ia wa i lohe aku ai ua opio nei ika halulu mai o kekahi mea mamua ona, me he la he elua mile ka mamao mai iaia aku, hoeueu aku la ua opio nei i kona lio, me ka manao he mau powa la, eia ka he wailele no na pa'i, ua poho ia manaolana o ke koa opio, a hoomau aku la no i ka pii ana. o»ai oia i hiki pono aku ai i ka piko o kekahi pah kiekie, a e kilohi ana hoi oia ika nani oka wailele, ike aku la oia i kekahi wahi manu e lele n»ai ana mai lalo mai oke kahawai, ku iho la oia a hakilo aku la maluna o kahi manu. a ike kokoke ana mai, īke aku la oia o ka pokii manu no a kana aloha. Ua hui ae la laua iloko o ke aloha, a ua halawai hou no ke koa opio mekekahi leta mai kana aloha m«i, a he mea maikai hoi īa i kona manao.

No ka hoaa o ke koa opio no ka puka e komo aku ai no aupuni aniani, ua alakai ia aku la ka kaua kamahele e kahi manū no lalo o ke kahawai e lele maopu mai la, a na ka mana i loaa i he kookoo kupua o ke koa opio, ua maloo ka wai a ua ahuwMe hoi ka puka e koaku ai. A e ka makamaka heluheln, mamuli | oka pio ana o keia waiiele, pela i emi aku ai ka wai a na kapuai wawae o ke akua Poowalu, a akahi hoi kakou a hi--1 ki mai i kahi o ke kumu a me ka welau o ka mea nana i hoonoho ni kiai o keia aupuni, a o ke Akua Poowalu hoi e nohoalii ana. Oiai ua kupua Poowalu la e hiolani ana iloko o kona halealii ako'ako'a, ua puiwa ae la oia me ka hikilele nui i ke koekoe o kona mau wawae, a i kona puoho ana ae, ike aku la oia i ka wai o Mauna Aniani, ka mea hoi ana i hana

ai me kona mana nui, a oia kana i nane ai. Owai la hoi keia kupua, ina he kupua i oi ae ka mana mamua o ko'u mau kiai, owau auanei ka mea nana e kau aku i ka hoopai maiuna ona, a e hoi uhane aku auanei oia no kona wahi i hele mai ai, a e aho au e pii aku e ike i keia mea nana e hoouluhua mai nei la'u, a e hoonahoa mai nei ika mea i kau ia ka weli a pu-.i ke ao. E kikoo aku no auanei ko'u mau lima iaia a e hoomoa aku i mea paina no ko'u aina ahiahi, a e pau peo pau hiu auanei i ke Akua Poowa'u ka lua o'.e o ka mani a me ka ikaika, aloha wale oia. Me keia mau huaolelo ua Akua Poowalu la i pane ae ai a liuliu ae la no kar.a huakai. Kauoha ae Ia oia i kona mau puka ua, oia hoi o Boneder!o a me Poiio, a i ko laua hiki am mai iraua ena. ua pane aku la oia 1 keii mau huaolelo: E a'u mau punaheie na koo īkaika hoi o ko'u mau aupuni, e lele olua a hi ki i aupuni Aniani e kilohi olua ina mea a pau, a i ike olua 1 ke kupua. e hopu Oiua a Uwe mai imua o'u ko olua haku nei, a ina hoi e neie s*na ilaila, e hookolo aku olua a hiki iko olua hui ana me kuu kaikuahine, ka Moi hoi o Aupuni Daimana, a haawi aku i ko*u aloha nui iaia.

Pau ka o!elt k iuohi hoonoaka aku ia laua e lele no ka !aua mbiona } aole i liu ia aia laua ke kilohi ia i ka nam o Mauoa Aniani, a e huli aiu ma na p<>opoo me ke ake nui o ka loaa o ka enemi, ua hooluhi makehewa ia nae laua ma keia»huli ana, otai, aole i loaa ka enemi. No ka loaa ole oka enemi huli ae la laua no aupuni Daimana, me ka hookolo pu ana no hoi ika meheu Io ka eneml A ano hou e ka makamaka heluhelu e «aiho ae kaua ike ! kaaiaili* ao ma waki c!tW a ke akua

| ke huli la hoi laui i ka me,hmo ko Ukou enemi. a e huli ae Koi kaua a hooipo me ka mea nona ka moolelo. Oiai ka wai o ka wailele t nalo honua ai, mai ka man* aku o ke kookoo kupua o ka ktua kamahele. ua hoohauoli hou ia ka manao o kahi mano, oiai aole he kupua nana i hoopso ka mana o keia wailele ma» kona hookumu ia ana mai a hiki iloko o keia wa ao ka piha ana hoi ii o na makahiki he tB.

Hoeu koke aku Ii no kahi manu R-sigulanani i kana malihini no ka hele ana mi ka laua huakai, a mamua ae o ko laua haalele ana iho i ka ipuka o ka wailele, ua hoikeike mua mai la kahi manu no na mea e pili ana i ko laua alahele, e halawai ana me na kiai a o ko lakou wahi e noho kiai ana, he pouli aaki paa. aole hoi ka malamalama o ka )a. Oiai Uua i heea aku ai ma kahi kokoke i ka iouka o aupuni Po, honi aku la ke kamaeu opio i ka moani mai o ka aala ona pu\ aia iaua i komo aku ai halawai aku lalaua me na kiai oua aupuni la, he ioo ko lakou nui, a e paa ana ma ko lakou lima he mau laau newa, i humu ia me na niho moo kupua. E ku ana hoi iwaenakonu o lakou kekahi kanaka nui a kiekie ioi ae i kona | mau hoa kiai, a e paa ana hoi ma kona [ lima kekahi lama kukui. Heku i hooweliweli ko lakou mau kino, oiai he kino bea ko lakou, a o ko lakou mau poo he poo kanaka.

I ka ike ana aku o ua opio nei 1 ua poe kiai la, ku iki īho la oia, a ia wa i puoho ino mai ai ka leo o ua poe kiai nei: Eke kanaka lapuwale, a hookane, nawai i kauoha ia oe e komo mai iloko o keia wahi, oiai hē wahi laa keia. E hele oe mai keia wahi aku, o kau aku auanei ka hoopai weliweh o ka make maluna o kou kino. i E na kir«i, wahi a ke koa opio, na ka I kaika i kono mai ia'u e hele mai, a ina ua lawa ia haawina hookahi maiuna o ko oukou mau kino no ke kue ana mai jia'u, e haawi aku no au i ka hoopai mahina o oukou no ka manawa mau loa, a o ka hopena hoi o M.rx>uivv,w — — ma keia ao Uilani ae la ka manao oua poe kupua nei no keia mau oielo a ke koa opio, a 'puka mai la na huaolelo ino me ka hookuke pu ana mai i kakakou koa, aka ua lohe hou ia aku la kekahi leo e kahea mai ana. F. hopu pio aku ika enemi, a e hookomo aku iaia iloko o ka lua ahi pio ole, a ko kakou haku i hana ai me kona mana kupua.

Iloko e keia wa hookuene pono iho | la ke koa opio i kona kulana, a he hu ( ana no ka makani ku ana elua mau kanaka nunui, i lako pono me na mea kaua. Puoho ino mai la ko laua mau leo i me ka hoopuka pu ana mai ina hua olelo hailiili, a leie mai la laua e hopu pio i ke koa opio, aka, ua kuhihewa loa ko laua mmao, oiai ua lilo ko 'aua tnau kino i luahi na ka make mamuli o ka ikaika lua o!e oka kaua kamaeu. A mamuli hoi o ka lawe ana ae la o ke koa opio ika lanakila ma kona aoao, ua iho makawalu mai la kela poe, aia wa no i unuhi ae ai ke koa opio i kona kookoo aniani, a hoani aku la imua o ua poe kiai la, aia hoi lakou he mau kino puu lehu. Ika ike ana oke koa opio ua pio kona mau enemi, aua piha hauoli loa ia no hoi kahi manu me kona haawi pu aaa ae i kona leo kani kapalili, hoeu ae la laua i ka laua huakai hele, a i ka hala ana ae o ka hapalua fcora, ho:a aku la laui iwaho a ike it aku U ka raatamalama oki la e iikfc me ko kakou I nel Hul> a- U ke k.a opioa nana aku la maluna o ka aina mal'hini ana e ku nei aia hoi, he mea e kona nani, a ike pu aku la no hoi ua opio nei a kaua i kekth? kuahiwi nni e ku mai ana mamua pono oko laua abhe!e, a mai ua kuahiwi la hoi i hookahaha lea la ai ka manto o ka opio no ka eil.ili mau mal o ke ahi me na iapa uwila a me na hoai-*o-ia hoopahaohao he nui wale.

No keia mau mea ano e a ke kna Gt>*o e ike nei, ninau aku ta ua koa opio nei i kahi maou. ina he kuahiwi io ka mea ana e ike nei, ua hoole mai la kabi mmu me ka hai pu mai, oia ke kakela pahaohao o ke akua Poowalu, a malaila t halawai ai me kona mau kiai a e haawi ai hoi i kani mau kauoha. E noho kiai ia ana hoi ua kakela )• e ka uwila kikiii, cku t mc, makaal pua«

hiohio, a :ne na uhaae ino he i.oe-o, a aok he kupu* e UaakiU ke miilo ae ma«aho o kona mau paia, koe vrak no ua «ahi manu la ka m«a i hookuu iae* lae ia e hele roa na wahi a pau ake akua Poowalu i hookapu ai Ike hou aku la no ke koa opio i ke okooko mai oke ahi ma kekahi aoao, a ua ninau aku la no ua opio nei i kona wahi kamaaina, ua hoike ia nui, he lua ahi ia na ke akua Poowalu, ka mea Uo» ana i kaena nui ai aole he kupua nana e hoopio i kona mana a hlki i ka bu\ ana oka lani ame ka hor.ua. A iwaena o keia mau~ kuhikuhi a !:ahi nun » ua hauoli loa ua opi > nei. no ka loaa mau o kana mea paani. Liuliu ae la iaua no ka hele ana, x oiai laua i hookokoke aku ai ma na pa ia kapu o ua kakeia la, ike aku ia ke koa opio i kekahi ao pohina e pii pono ae ana ma ka piko o ua kakeia nei, a ia wa i lilo ae ai ua ao la he kino aka no kekahi moa. Upoipoi ae la kona mau eheu a hoomaka aku la e 00, aka, aole

i lohe ia kona leo, poha koke mai la ka leo oka hekili, ka uwila, a hoomaka mai la ka ino e pahola maluna oka aina. Lohe aku la ke koa opio i ka halulu 0 loko o ua hale kakela nei, me n3 leo ahiu o na kiai me ka inaina, he kupua. he kupua—a pela wale aku. 1 'ie pi; aku la no hoi ke koa opio i na huaolelo hookikinaa ko lakou a!akai no ka lalau ana i na hao wela a e koala hoi i ko lakou enemi (Laudila) i ke ahi. Ua hoouka ia he kaua mawaena o ua opio nei a kaua me na uhane ino a oka hopena ua pau loa lakou i ka 1 make.

Mamuli oka loaa ana oka lanakila ma ko Laudila aoao, pela i hoopau is ae ai na ao hoopoluluhi, a me ka ino e pahola la maluna o ka ama, a ia wa i wehe maiai ka la i kona malamalama. Hoomaha iho la laua ma ia wahi me kahookomoai ana, oiai ua hiki roai kona ai'na ahiali. Mahope iho o ko laua paina ana, ua ninau koke aku la no ke koi oi>io i kona wahi kamaaina, o ka wa hea !a kona wa e halawai ai me ke akua Poo walu he aio a ne aiu, uu nai mai kani manu, o ka wa e pio ai ke ahi o ka lua ahi aua kupua la. No keia mea, ua hookokoke aku la laua nei ma kae o ua lua ahi la, a malaila laua i hoomaha iho ai ia po, rae lea hooluolu ana i ko laua maluhiluhi.

I ka wehe ana ma» o ka pawa o ke kakahiaka, puoho ae la ke koa opio a paina iho la; a i ka pau ana, hoomakaukau koke iho la no ia i kana npana hana, no ka mea, aia ke ake nui oua opio nei o ka ike i ke akua Poowa'u Kau ae Ia oia maluna o kona lto a ho<j maka aku la e leie i1j!o o ka lua ahi no Ua paio ana me ke akua Poowalu. Oiai laua e lele ana iwaena o kc oko oko o ke ahi, ia wa i kauoha ae ai iio i kona haku opio e pai ae i kona pepeiao akau no eha manawa, aia hoi, o ke ahi mahope o laua ua pio, a o na kiai hoi ua pau loa ika make. O keia ke anuu mua ana o ka lio ma kana mau kuhikuhi ana i kona haku.

Hoomau aku la no laua i ka lele animua, a iwaena o ke okoko o ke ahi t kauoha hou ae ai ua lio nei i kona haku e uhuki ae i kekahi mau hulu o kona a-i, a e hoolei aku iloko o kc ahi, i ua hooko aku la hoi ka opio i kviv\ kauoha, a ia wa i pio mai ai kc ahi ma hope o laua. O keia ke aniiu a «rr o ka iio e like me kana kuh Lele hou aku ta no iaua, a no ka ekolu oka manawa i anuu ai ua lio nei kauoha hoa ae la oia e uhuki ae i eha Hulu o kona kuwu huelo a hco!tc aku iloko o te ahi ma na kihi eha o U lua, a Hoko o ka imo ana a ka maka ua pio iho la ke ahi, a noho aUi iho la h ke koa opio maluna o ka mana o ke ahi a ke akua Peowalu, a ike pu aku la no hoi ua Opio nei i ke ku nui a kekahi kulanakauhale nani, a o ka home ako'ako'a hoi © na kupua a alihikaua hoi o ke akua Poowalu.

1 ke aiii opio e nanea ana i ka rvan« i ua kuianakauhnle nel »ke ak j la h i ua akua Poowalu nei i ka le!e mai, mc kona mau poo kihikihi e mananana hele mai ana i ka lewa f a i kona ko koke'ana inai puai mai la na huaolelo hailiiU mai kona waha mai no ke koa opio, aka, Aole i hopo iho Laudtla t F«o«ilu akua hoomaka'uka'u f Aslt i p**.j