Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 14, 2 April 1887 — Page 4

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Kaanana Akima
This work is dedicated to:  George Holokai

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa.

-----

No ka Makahiki….$2.00

No Eono Mahina….1.00

KUIKE KA RULA.

-----

Poaono……Aperila 2, 1887.

------

HOALOHALOHA.

-----

 

       1.  ko makou Makua KALAKAUA 1. , Moi i aloha nui ia.

       O makou o kekahi o na kawowo ponoi o kou lahui e hoonaauao ia ana ma ke kula aupuni o Kawela, Hamakua,

Hawaii, a me ka makou kumu pu:  a mamuli o ka lono walohia i lohe ia mai i o makou nei. ua oluolu i ka Makua

Mana Loa ka lawe ana aku i ka hanu makamae o kou kaikuahine alii ka Mea Kiekie Kapili Miriama Likelike ma

na hora liula o ka la 2 o Feberuari i hala.

       Nolaila, mamuli o ia haawina kaumaha a ehaeha, ua ili iho maluna ou a maluna hoi o kou ohana alii a me ka lahui holookoa mai Hawaii a Niihau.

       O makou o kou mau makaainana opio o ke kula aupuni o Kawela, apana o Hamakua, Hawaii, ke waiho aku nei i ko makou hoalohaloha imua ou e ke Alii ka Moi.

       Hooholoia- Ke komo pu aku nei na haumana a pau o ke kula aupuni o Kawela iloko o ke kumakena paumako mamuli o ka make ana o kou kaikuakuahine alii.  ka Mea Kiekie Kapili Miriama Likelike, a alii o makou.

       Hooholoia- Ke komo pu aku nei makou @ pu me oe no kou kaikuahine @ hala aku la.

       Hooholoia- Ke nei ae nei makou i ke Alii o na Alii e hoomama mai i kou naau kaumaha a me kou ohana alii.

       E ola ka Moi i ke Akua.

       B. K. HANUNA, Kumu.

       SAL@MA KAPA.

       GEORGE KAUAKAHI,

       E. PAULAULA,

       J. MOKUOLA,

       F. KAUKINI,

       ISAAC PAULAULA,

       MOSES NAIHE.

 

       Ia Hon A. S. CLEGHORN, ke kane wahine make a ka Mea Kiekie ke Kama' liiwahine Miriama Kapili Kalikohou Likelike Cleghorn.

       Me ke kumakena.  Ma ka pahola ana iho maluna o kou hokua na maawe lihaliha o ke kaumaha luuluu, mamali o ka lawe ana aku nei o ka Mea Mana Loa iloko o kona alo ha i ka hanu ola makamae o kau wahine ma ka la 2 o Feberuari o keia makahiki.

       Nolaila, ua ili iho maluna ou he uka @ koikoi me ka luuluu nui, a ua kau pa iho iluna o makou ka haawina o ka ehaeha me ka paumako.

       A maluna o ka lahui ka naau mokumokuahua, ka walohia no ka nalo ana o kekahi mau pua alii.

       Nolaila ke komo pu aku nei makou iloko o ke kanikau pu ana me oe oiai oe iloko o ke kumakena.  O maua iho no kau mau kauwa haahaa.

       J. M. KAUWILA

       J. L. AHIA

       Kaimu, Puna, Hawaii,  Feberuai 14, 1887.

                                                                           --------

       O makou o na makaainana e noho ana ma ka apana o Kohala Akua mokupuni o Hawaii.  No ka loaa ana mai ia makou o ka lono kaumaha no ka hala ana aku o ka Mea Kiekie Kapili Kalikohou Kekauluohu Likelike, e like me ka oluolu ana i ka Makua Mana Loa e kahea mai e hele aku ma kela ao, a o kahi a ko ka honua holookoa i hoopaa ia ai e noho malaila, a haalele mai la i kona mau kaikuaana me kana kane i aloha nui ia, a pela hoi me kana kaikamahine, e kumakena me ka paumako a luuluu, a me ka naau ehaeha e hoonipo aku ma keia aoao.

       Nolaila, ua ili pu iho ia kaumaha a me ia mau haawina ehaeha a pau maluna iho o makou, a ke nonoi aku nei i ka Haku Kaikunane o ka mea i make, e noho ana ma ka noho kalaunu o ke aupuni Hawaii i aloha nui ia, a pela hoi i kou hanau mua ka Hooilina o ke Kalaunu o ko Hawaii Pae Aina.

       Ia Kapiolani hoi ka Moiwahine o ko Hawaii Pae Aina, a i ka Mea Kiekie Kaiulani, ka Mea Kiekie Pomaikelani, ka mea Hanohano A. S. Cleghorn, a e hookomo pu aku ia makou ma ia haawina hookahi, e kaniuhu, a e uwe, a e kanikau pu hoi no ka manawa i oleloia.  Ma o ko makou mau Komite la no lakou na inoa malolo ihe nei.

       Z. KALAI.

       L. S. THOMPSON

       CHAS. H. PULAA

       JNO. @

       G. P. KAMAUOHA

       J. K. HOOKANO

       J. W. MOANAULI

       JAMES KAAI

       D. S. KAHOOKANO

       J. B. KAOHI

       S. M. KEKOA

       D. M. AIWO@I.

 

ROMURA.

--------

KE KEIKI ALII O KA @ @.

Ka mea i kapaia ka 'Opuu @ o na kikapai, me ka Puuw'ai o kona lahui; a o ka @ @ hoi e na kualono me na @ anoano polikua o Alegelia.

---------

HE IWIKANI @ O IA@ @ HALA

----------

-----A O NA-----

 

Hookalakupua o Ka Makakila.

---------

       I KA piha ana o na la he 40 o ka huli ia ana o Romura, ua hoea aku la ka huakai huli a ua Edine nei iluna o ka piko o ke kuahiwi, a aohe he wahi i koe o ka aina i ka huliia.

       Oiai o Edine i hookokoke aku ai ma kahi o ke kumu laau Ju@bere, ua kahuli koke ae la ka ili lele kupua Le@adia i manu i kahiko ia @ na hulu nani a ka maka e hoohihi @ ka naau o ke kamahele ke ike aku.

       I ka manawa i hookokoke aku ai ua Edine nei, ua lelele ae la ua wahi manu nei me ka lehelehei ana mao a maanei. a no ia mea i kauoha ae ai ua Edine nei i na poe pana pua e pana i ka manu, a ku aku la ua manu nei a ka maalea nui wale, a haule pololei iho la ma kahi a ua keiki alii lokoino la e ku ana, a iaia i hoao iho ai e lalau iho i ua manu la, o@a no ka manawa i kahuli oe ai ua manu la i kaulahao keleawe e @aa ana i na lima a me na wawae o Edine Berenia.

       I ka manawa i paa iho ai na lima a me na wawae o ua Edine Berenia nei, ia manawa koke no i hoea mai ai kekahi keiki opiopio a honu mai la i ka  pahikaua @ uwila a me ka huipa Uparesinia e @ a ana i na lima o ua puuwai eleele la, a oia ka ua kanaka opio la i pane aku ai:  E ka hoahanau lokoino a @ ke aloha ole, @ keia la e @ ai kaua i mau enemi, a o oe auanei ka'u pio e hoihoi aku ai imua o ko kaua makuakane a me ko kaua lahuikanaka, a na lakou e kau mai ka hoopai maluna ou.

       Ia manawa koke no i ne-i ae ai na koa i ka huaolelo hookahi a i mai la:  E ke kanaka opio nani nui wale, he oiaio anei o kou hoahanau ponoi keia?  Ae, i pane aku ai o Romura.  Auwe @ nani ke kanaka hoopunipuni nui wale o kela, i olelo mai ai, he kauwa ka oe nana, a ua mahuka ka mai kona alo aku me ka ike ole ia, a no ko makou lohe ana ua hoea mai oe i keia aupuni, oia ko makou mea i hele mai nei e huli ia oe, me ka manao e pepehi aku a make, wahi a na koa i pane mai.

       No ia mea, wahi a Romura i pane aku ai, e alakai aku oukou i keia kanaka ma ke ano he pio a he lawehala a hoopaa aku iaia maloko o ka helpaahao me ka hoopaa loa ia, a e hai aku oukou i ko oukou alii e hookuu ae ia Turibana, kana kaikamahine a me kana wahine, a ina e hooko ole oia, alaila, e luku aku auanei au i keia aina i ka luku nui loa a neoneo kona kulanakauhale, a e kanikau auanei ko ka aina a pau.

       Ua puana like mai la na mea a pau, a pane hou aku la keia:  Iloko o na la he umi mai keia la aku, e hoea aku auanei au i ke kulanakauhale e ike i ko oukou hooko pono i kuu kauoha a me ka ole; o ke aloha no ko oukou, a iloko o na la he umi e hui hou ai kakou a pau.

       He mea oiaio ua alakai ia aku la ua Edine Berenia nei ma ke ano he pio, a i ke kokoke ana e hoea i ke kulanakauhale ua hilahila iho la na koa i ke alakai aku ia Edine Berenia, nolaila, ua noi ae la ua Edine la e wehewehe ae i na kaula e paa ana i kona mau lima a e uku pakahi no oia i kela a me keia i hookahi tausani dala, me ka huna loa ia hoi aole e hai aku ua paa pio oia ke kanaka opio malihini.

       Nolaila, ua hooholo like ae la lakou a pau a wehe ia ae la ua iliohae nei o Alegiria kaulana.  Oiai oia i hemo ae ai, puana ae la oia, i ka i ana ae:  Na'u auanei e oki mua ae i kona poo a kauo hele aku i kona kino ma na alanui o ke kulanakauhale kualana o Hilaliana.

       I mea e hooko pono ia ai ka manao o ua Edine nei, a o kona lia palaualelo hoi e ake la e loaa o Romura iaia, ua hoala ae la oia i na pualikaua he nui a puni ka aina, me ke kauoha paa loa e hopu a pepehi i kakahi kanaka e hoea mai ana.  No ia mea i ala like ae ai na koa aupuni a hiki i ka Moi Rubino Humera, a ua pani paa ia na awa a me na makalae o ua aina la e na mokukaua he nui, a ke nana aku i ka aina, ua like me na lalani kuahiwi e paku mai ana i kahi a ke kamahele e ike aku ai i ua kulanakauhale la a ke onaona i hooipo @i, a

 

       Ua kolohe ua poe kamalii nei,

       Ke lehulehu mai la ke one,

       He la manu nui nei e Kamalama,

       Ke lolehua nei ka pili.

 

       Ua mahele ia na pualikaua i na mahele like ole ekolu, a o na alakai pakahi o keia mau pualikaua o ka liona Rubinero ma ka aoao akau a o ka Moi Rubino ma ka aoao komohana, a o Edine Berenia ma ka aoao hema, i kokua pu ia e na aumoku kaua, a o na koa kiai wahi oia kai h@ouna e ia e kiu ma ka aoao hikina, a e ka mea heluhelu, e aui aku a nana imua.

       I ka hala ana ae on la eiwa mai ka hopu pio ia ana o Edine, ua h@@@ pono mai ia ka kaua koa puukani ma ka aoao akau o ke Aupuni Liona, kahi a ka Liona Rubinero e alakai aku la i kona mau koa imua pono o ka olali o Alebiona kaulana, a oia kau e ake iho la e ka hoa heluhelu o keia nanea eehia i na moa kane nana e bebi aku ke kahua.

       I ka manawa i ike aku ai na koa i ke keiki alii, ua hooho ae la lakou me na leo o ka inaina, a oia no ka manawa i ike ia aku ai na koa e ale mai la i ke kula, a oia no ka manawa i lohe ia aku ai ka leo o ua Rubinero la i ka uwo ana mai, a lohe pu ia aku la ka leo paapaaina o kona huelo e hahau ana, a ua like me na pukuniahi he hookahi tausani i ki ia aku i ka wa hookahi, a oia no ka manawa o ua liona la i hookuu iho ai a uwo ae la me ka weliweli nui kahuli koke ae la oia he liona poo kanaka me na lima e paa ana i kana kakaka ua makaukau e hookuu aku i kana pua.

       I ka manawa i ike mai ai ke koa kaulana o Alegiria, ua wehe koke ae la oia i kana pahi wakawaka ia Uwila, a paa ae la ma kona lima akau, a ma kona lima hema e paa ana i kana huipa ia Hekili.

       I ka ike ana aku o Rubinero i ke kulana o ke koa opio ua pana pololei aku la oia i kana pua i kapaia o Popilikia, a oiai ua pua la i oili mai ai, aia ke ahi o ka luai pele ke ai mai i na mea a pau mamua ona, me ka manao o ua liona la o ka mana o ke ahi o kana pua oia ka mea e lilo ai ke kino o ka kaua koa i puulehu.

       Oiai ke ahi o ka luai  pele e holapu mai la, oia no ka manawa i hahau iho ai o Romura i kana huipa kamahao, ia wa koke no i holopapa aku ai ka leo nakolokolo o ka hekili, a haule pu aku la me na kulu pakaua eloelo e kinai ana i ke ahi o ka pua a ua liona kamahao la, a pulumi aku la ka wai i in a mea a pau mai na koa a hiki ia Rubinero ka liaona hoopahaohao nui o Uresia, a ke lulumi ia la lakou e na wiliau hookalakupua o ka huipa Uparesinia, a    

      

       Akahi au a ike i ka ino o Hilo,

       Ke huea mai la na piha-a moe wai o uka.

 

       Na ka ikaika kupanaha o na kolamu wai i pulumi aku i na mea a pau a noho ana i ka moana lipolipo nona ka ikaika o na wiliau e kaualako ana ilalo o na halo'alo'a pohaku o ka moana, e hooku'iku'i hele ana i na kino kanaka he nui a me Rubinero ka hookalakupua nui o ke aupuni Liona, no ka manawa hope loa, a oia ka ua liona la i pane ae ai, ua make au iloko o kuu kuhihewa nui, a koe kuu uhane, a maluna auanei o na ale o keia moana e nohoalii iho ai au a hoaleale aku i na ale o keia moana kai ke hele mai oe, a o kuu mana auanei ka mea nana e hoauwana ia oe iluna o keia moana nui akea a o kou halepaahao auanei hoi ia e noho ai me kou moku, in a oe e holo mai maanei e na lapuwale nui o ka honua.

       O ka Moi Rubino hoi a me kona mau koa, ua lilo lakou i mau puu lehu na ka inaina o ka pahikaua wakawaka, a o ke keikialii lokoino ua paa pio aku la oia, a o na koa malalo iho on a ua haawi pio mai la lakou, a ua komo lanakila aku la o Romura iloko o ke kulanakauhale alii o Hilaliana, he mea oiaio ua hooko ia na mea a Romura i wanana mua ai, a ua lu ia na kanawai luli ole o ua aupuni la, a ua hoonoho ia aku la ka hapauea Turibana i Moi no ua aina la, a o kana kaikamahine Merorine i hooilina Moi.

       E na hoa, ua ike ae la kakou i ke auhulihia ana o na kanawai o ke aupuni Liona a me ka mana o Rubinero, aka e hoomanao iho e na makamaka, ua uhai hou o Romura i ka lua o na kanawai paa a kona makuakane i ao mai ai, mai pepehi i ka holoholona liona.

       O kahi kauwa i lilo ai i kiaaina, ua hoopaaia oia i ka hao, a o kona lua kupapau ia, a pela hoi me Edine Berenia, a ua kauoha aku la no hoi keia e malama loa ia o Edine aole hoohemahema a hiki i kona wa e hoi mai ai a e kali hoi iaia iloko o na makahiki ehiku e hiki mai ana

       (Aole i pau.)

---------------

HE MOOLELO NO

Lonoikamakahiki

---KA---

Pua Alii Kiekie na Kalani

-------

Ke Alii Nui o Hawaii.

--------

(KAKAU IA NO KA NUPEPA KUOKOA.)

--------

       E KOMO mai e ke alii iloko o ka hale, a komo aku la ke alii a hui aloha pu iho la me na elemakule.  I mai la na elemakule he mea e wale hoi ka huakai mama e ke alii o Maui.  He huakai hana nui paha kau e ke alii o ka holo ana mai nei?

       Ae aka nei ke alii, ae he huakai hana nui ka'u o ka holo ana mai nei, he huakai kaua me ke alii o oukou o Hawaii nei.

       I mai la ua mau elemakule nei i ke alii, e oki ka olelo, e auau mai ke alii a pau ka auau ana, e paina ke alii a me ou mau hoa alo moana, ua pehia ia mai la e na hunakai ka ili o Kalani a maholehole kela me he wauke moe lua la i hoopili ia aku i na papalina o ke alii Kamalalawalu.

       He mea oiaio, he alii ai o Kamalalawelu he hooheno kona kulana ke ike aku oe. a pel@ no me kana keiki alii Kauhiaimokuakama, me he mau opua hiki ahiahi la ke kulana o na alii i kela wa, a he noweo ka ula o ko laua mau maka ke nana aku, a oia ka kou mea kakau moolelo e hoohuai aku nei:

       Nani Hilo noe i ka ua Kanilehua

       Noeo ula ka maka ok ohia o Kaliu

       Puapua ula i ka nahele o Malama

       Ke okoko lehua a ka wahine i kalua

       Okooko lae ohia o Keaau

       Pau no ka nani ka maikai ke onaona a noho i Hilo.

       I ke ku o na kanaka maikai o keia mau alii.

       E, auhea oe e ke alii, o ko Kawaihae nei wahi wai la, aole i like aku me ka wai o kou aina, he wai awili kai ko ke kai hawanawana nei, e aho no nae ia wahi wai la pau no ke kai o ka ili o ke alii.  A komo mai kahi kapa malooo, a ai aku ka ai, a piha ka lua o ka inaina, alaila hoike mai ke alii i na mea pili i kau huakai.

       Ia manawa ke alii i auau iho ai, a me kona mau kanaka a pau loa, a hoi aku la lakou a pau e aahu i ko lakou mau wahi kapa pa-upa u o kela au kahiko.

       Kauoha aela ke alii i na A-ipuupuu e hoomakaukau mai ka mea ai a me ka i-a, a ua hooko koke ia ka leo alii i kela wa.

       I ka makaukau ana o na mea ai iluna o ka papaaina, oia ko ke alii wa i ai ai a me kona mau kanaka, me he mea la paha o ka hora 2 P. M. paha ia i kela wa; a i ka maona ana  o ke alii, ua hoike aku la ke alii i na elemakule no keia huakai ana:  "He ano nui no ko keia huakai a'u i hele mai nei."  wahi a ke alii, a eia ua huakai nei.

       I holo mai nei no au e kaua me ke alii o Hawaii nei, me Lonoikamakahiki ina e make ana oia, alaila, lilo kahi kauwa ana ia'u, oia hoi kona kaulana aina o Puapuakea.  A ina no hoi e make au iaia, lilo no hoi ka mokupuni o Maui iaia.  A oia la i lohe mai olua na kamaaina o Kawaihae nei.

       I aku la na elemakule, aole io ka hoi o ka manao nui ka huakai a ke alii i holo mai nei, he huakai ke e wehe ana oe i ka piko me ko hanau mua, a i aha in a la hoi, ua hiki hoi paha, he nani ia he mau keiki kane nae no olua, na kahi no hoi waiho, a na kekahi no hoi o olua wa-hi.  "E waiho ana nae paha i Kaea ka iwi o kamahele."

       E hoakaka aku kou mea kakau moolelo maanei, o kela mau olelo a na elemakule imua o ke alii, aole i ike aku ke alii i ke ano nui o ia mau huaolelo, aole no hoi i ike na kahuna me kona mau kilo.  E hoike mai ana ia huaolelo o ka iwi o kamahele ke waiho ana, oia hoi e waiho a make ana, oia no ka make ana o ke alii o Maui oia no kamahele.  Aole keia huaolelo i pili ke alii o Hawaii no ke alii o Maui oia no kamahele, aole no ke alii o Hawaii.

       I hou aku la ke alii o Maui, in a no hoi paha e haawi mai ana ke alii o Hawaii nei i kahi kauwa ana na'u, alaila, o ka pau ae la no hoi ia o ko'u manao kaua ana me ia, a o ko makou hoi no hoi ia no Maui.  A ina aole oia e haawi mai alaila o ka hopena no o ko maua kaua.

       I mai la na elemakule i na huaolelo o ka maalea a me ka pela ana:  Auhea kau kaulana aina e nana aku maua i ke ano o kona kulana, hoike aku la ke alii eia ae no hoi la o Makaku ko'u kaulana aina.

       I ka ike ana mai o na elemakule, hooho mai la laua, aohe no keia he kanaka,  "he pali kaha-ko lele ke koae."  O ka niuhi ko kai, a o ia nei hoi ko uka nei.  Nau ka make na ke alii o Maui he pukaua nui kou.  O ko Lonoikamakahiki wahi kaulana aina la ea, he wahi kanaka uuku wale no oia, a e lilo ana paha oia i popo hooleilei na kamalii i ka pho o ko ianei mau lima.

       I hou mai la na elemakule i ke alii o Maui:  E, auhea oe, o ka maua mau olelo auanei, oia wale no kau mea hoolohe mai.  Aia oe a hoolohe i ka maua alakai alaila, lanakila ko kakou aoao.

       I aku la o Kamalalawalu, he hoolohe no hoi paha ko'u ke pono ka olua alakai ana.

       Ae aku la na elemakule, he pono ka maua alakai ana, a penei ka maua mau alakai, i keia manawa e kauoha aku oe i ou mau koa, e wawahi koke i na waa liilii a me na waa ano nahaha, a o na waa nunui maikai e wehewehe i na ama a me na iako. a e hookomo ia poe waa iloko o na halau waa o ke alii o Hawaii nei, oia la i lohe oe, e hooko koke mai kali no keia wa ano.

       I aku la ke alii, e pono olua e wehewehe mai ike au i ka pono, a me ka pono ole, ina he pono, ae aku au, a ina e ike aku au aole he pono alaila e hoole aku au.

       Pane hou aku la kekahi elemakule, ina oukou e kaua ana, a make ko Hawaii ia oukou o Maui, e hoomaka auanei lakou e holo mai a kau ma ka waa o oukou a holo lakou i Maui e luku i na wahine a oukou a me na keiki aohe ahailono, a oia ka'u e hooia aku nei ia oe e ke alii; a eia ka lua-----Ina e holo mai lakou aohe waa i paa e kau ai lakou a holo no Maui.  Ina e holo mai lakou a ike a'ohe waa i paa i ke ama a me ke iako, hoomaka lakou e kii e hana ina waa iloko o ka halau, a he ma'u hoi ko lakou apa ana i na waa.  a hiki wale mai oukou mahope, o ka luku ana iho ia a oukou i ka Hawaii pau loa i ka make.

       I kela wa, o ka ae koke aku la no ia o ke alii, i ka pelo a ka olomana.

       Puni oe i ka pelo a ke kauka,

       Kuhi oe i ka paa o ka hemo ia.

       Eia ka auanei he Alapahi.

       Na ka manu leo iki o' Hilia

      

       A o ka lua o na elemakule aia oia ke hoouna la i kekahi kukini o ka laua alo e holo'e hai aku i ka lohe i na kanaka o ka moku o Kona.  e hoike aku ua hiki mai nei ke alii o Maui i keia la.  no ke kaua ana me ke alii o Hawaii.

       "Ua hoouna ia mai nei au e Nunu laua o Kakohe."  wahi a ke kukini i ke alii, e hoike akuia oukou e hoomakaukau no ke hele ae i ke kaua i keia po.  I ao ae hiki ae oukou i Kawaihae i ka la apopo."

       A penei ka olelo:  "O ka elemakule i ku ae a hina, oia ke noho, a o ka elemakule i ku a hele, e hele ae ia no ke kaua i ka la apopo, aole kanaka noho, noho no make

       Ua kukala hele aku la ka elele, oia hoi ke kukini, mai keia kihi o ka moku o Kona, a hiki i Kaulanamauna i ka palena o Kona.

       E waiho malie hoi kakou i ka kakou alii, aole e hai aku iaia, aia hoi a lanakila lakou maluna o kakou, alaila hai aku i ko kakou alii, a me kana koa kaulana oia hoi o Puapuakea, e komo pu mai no ke kaua, a in a hoi ia kakou no hee ka Maui, aole hoi he olelo ana, he hooluu wale no.  E hele kakou ma ke ano he kanaka makaainana me ke alii o Maui ia Kamalalawalu.  O keia na leo kahea a na elele kukini i na kanaka.

       Hooho mai la na leo hauoli o na kanaka o Kona:  He mea maikai ia, hele aku kakou imua o ke kahua kaua, a e lawe pu mai hoi kakou e papahi i ka lei o ka lanakila, a e haaheo pu hoi me ka oi wini o ka ihe laumeki a na keiki o Kona o ke kai "Maokioki."

       I aku la ka elele, eia au ke huli hoi nei a na oukou no hoi ia e kaukoe ae mahope.

       I ka poeleele ana iho hiki maalahi aku la ua elele nei, a hui pu me ua mau elemakule la, i mai la ua mau elemakule la, "E, ka kua i ka umauma haina?"

       I aku la ka elele, ua makaukau lakou i lohi i ka alu po, a hoea mai ka la; me ka wela nui hahana a pela auanei kakou e komo pu aku ai i ke kaua me ka hahana nui, a na ka Maui no auanei waiho, a na ka Hawaii no auanei hoi waiho.

       Ninau aku la ka elele i na elemakule, auhea ua alii nei o Maui?

       Aia no iloko o ka hale kahi i hoonanea ai me kona mau ai alo.

       A eaha nui ana, e hoolala ana no hoi paha no na mea e pili ana i ke kaua?

       Ia wa paina iho la ko lakou nei aina ahiahi a haule nui aku la hooluolu no na hora o ia po.

       Ia lakou nei no ke ao, o ko lakou nei ala nui ae la no ia, a kali aku la o ka ike ia aku o ka ili o kanaka.

       I ka malamalama loa ana ae, hoike mai la na helehelena o ia la me ka molaelae, waiho kahela mai la na puu, ahu.  wale na kualono, kahiko mai la hoi o Maunakea i kona Nupaikini maa mau o ka hau.

       I ka hoea ana inai o na kukuna malamalama o ka la maluna o ka ili honua e hoauhee aku ana i ka pouli, oia no hoi ka wa a ke alii o Maui i ala mai ai a me kona mau kanaka a pau.  E hoomakaukau ana ia lakou iho no ka lakou mau mea ai o la kakahiaka, a me ko ke alii manao e hoomaka no ka nee ana no ke kahua kaua, oia hoi ko lakou pii ana i uka o Waimea kahi hoi a Lonoikamakahiki e noho mai la.

       Ia wa hele aku la ke alii o Hawaii e hui hou me na elemakule, i aku la, pehea la auanei au e hui ai me kuu hanau mua.

       I mai la naelemakule, he wa wale no paha nou e hui ai me ia in a e manao oe pela.

       Pane aku la ke alii, ua manao au e pii no makou ikuka i keia la, ke pau ae ka aina kakahiaka, alaila o ko makou pii no ia.  I noi hou aku au i ke kauwa ana a i ae mai e lilo na'u, o ka pau no hoi ia o ke kaua, aka hoi, i noi aku au a i hoole hou mai no, alaila, o ka hoomaka no ia o maua e kaua.

       I mai la na elemakule, alia e pii, aia a ahiahi ae, kau ae ka la mahope, alaila pii ana me ka oluolu, aohe hoi e wela ka ili i ka la.  Aole keia o ka pii ana o keia wahi i kakahiaka aia a malu ae ka la i na pali.

       Ina pela he manao maikai io ko olua aia io a ahiahi pii makou.

       Pela no hoi paha, nawai ka wikiwiki ana aku?  wahi a na elemakule.

       O ka uni no nae a ke alii o Maui o ka hoeu no i ke kaua---Ke noho nanea la no nae ke alii o Hawaii.

       Oia ka kou mea kakau e puana ae nei:

       Hoeu ka polohua a ka waiopua---Opua-e.

       Heahalaka mea lena ika uka o Kahui

       He kuahine laua me ke kiowao,

       He mau koko ka apeape hili iluna o ka laau,

       Ke hookahekahe la e kahe i kai o Ewa.

       (Aole i pua.)

---------

HOOLAHA KAMAU.

----------

WILDER & CO. (WAILA MA.)

Mea @ @ a me @ @ @ hale @ @ @ @, a me @ @ @ @, a pua no ka hale.

Kihi Alanui Moiwahin me Papu. @

----------

PACIFIC HARDWARE COMPANY

----------

Na hope  a Dilinahama Ma.

Mau Mea Kuai Lako Hao

Alanui Papu, Honolulu.

--------

UA WEHE AE NEI O

Y. ANIN

---HE--

HALE INU KOPE

HELU EKAHI.

MA NA KIEI O NA ALANUI

HOTELE A ME MAUNAKEA

2090 - 6M

-------

Laau Mai Lenera Helu I

---A---

S. H. MEEKAPU.

---------

E LOAA A E HOOUNA IA NO MA ke kauoha, ka laau Mai Lepera ma na wahi a pau ke loaa he mau hoike oiaio no ka mai Lepera. a ke hoouna mua mai i na lilo o ka laau.  E loaa pu no hoi me na Rula o ka inu ana.  2086-1yr

 

H. HACKFELD & CO

 

Mea Kalepa Nui, @ @ @ i na

 

Waiwai Lole, a me na Mea Hao

 

A HE MEA

 

KALEPA WAIWAI NUI

 

HONOLULU, H.I.                         2082-1yr

------------

HALEKUAI HOU

 

----ME NA---

 

LOLE HOU!!

-------

KA HALEKUAI MAKEPONO LOA

       keia o neia Kulanakauhale me ka mai kai loa no na lole ke kihi o na

 

Alanui Papu me Kalepa.

 

Na Lole o na ano a pau no na

 

Keonimana me Keikikane.

 

       Na Lole komo,

       Na Papale,

       Papalekapu,

       Na Pahu waiho Lole,

       Na Paiki Ili,

       a pela aku.

 

       He mau waiwai i lawe pololei ia mai no keia wahi, a i wae pono ia no hoi i kulike me ka makemake o na makamaka Hawaii.

 

       Ka Hale Kuai keia o ke Kanaka Ilihune.  He mea elawa ai ka makemake o ka poe uuku o kahi loaa.

 

       O KO MAKOU MAKIA,

 

E OLA KE KANAKA ILIHUNE

 

       E hele mai a e nana pono, i ike a pau kuhihewa.

 

       EGAN & CO.

       2092-1Y

---------

PAPA!   PAPA!

 

AIA MA KAHI

-

LEWERS & COOKE.

(O LUI MA)

------

ma ke kahua kahiko ma alanui Papa a me Moi.

 

E loaa ai

 

PAPA NOUAIKI

 

o kela a me keia ano

------

a Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olopelepe

Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papa

Ku, A me na Papa Moi nui loa

-------

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

-------

       Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami

o na ano pau, Na Aila Pena, kela me keia ano Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale, Na Aila e ae o na ano a pau.

--------

NA WAI VANIKI

----A ME NA----

WAI HOOHINUHINU NANI!

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

 

        A ke hai ia aku nei ka lono na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua @

---NO KA---

UKU HAAHAA LOA.

-------

E likeme kamea e @ ana mawaena

Laua a me ka mea kuai.

 

HELE MAI E WAE NO OUKOU

-------

HOOLAHA KUMAU.

-------

Kakela a me K@

       HALEKU    NUI O NA WA@

       E laa na pahiolo, koi hole, hamale, koi nui a me @, @, wili puaa, rula, apuapu, @ @ a pau, kala kaa, hao @

 

       Pohaku hoana, kepa, lei @ @. La hao ilio, pahi, upa, @, kalapu, kope hulu, @, lakala, lina hao, @, @

 

---KAUI A @----

 

       Palau o na ano a @, Oo, ho, kopala, @ @, kua, hao kope, @ a aku, kua bipi, @ @, pi, kaula hao bipi @, pa, uwea @, piula, kaa palala, @

 

PA-PALAI MAKAU ME KE @

 

       Ili wai, papa holoi, kopa ala, @ @, hu'akai, ehi wawae, hulu pena, a pela aku

 

       Pena wali, kini nui a me @ ano a pau, me ka pepa kuhi, kuhi, pena keokeo, aila pena, aila hoomaloe, vaniki kaa, a me vaniki moe.

 

PENA HOOMALOO

 

---a me aniani hale---

 

AILA MAHU, AILA MIKIKI, AILA HAMU AILA KAA, INIKA KAKAA

 

PAUDA, KUKAEPELE, KIANA PAUDA, UIKI IPU KUKUI O NA ANO HE NUI A LEHULEHU

------

LOLE MAKEPONO

-E Laa na

 

AHINAHINA, KALAKOA, KEOKEO, LEPONALO, HULUMANU, UWE-WAHINE, KUI HUMUHUMU, A ME KA LOPI

 

Ke Kuike e loaa no ia ma kahi o

 

Kakela & Kuke!

-----

NA MEA PIULA

------

Mikini Humuhumu

 

Makini a WHEELER a me WILSON

 

MIKINI WIILOX ME GIBBS

NA MIKINI A

--REMINGTON--

 

he nui loa na mea hao me na ukana ae o na ano a pau, aole hiki ke hai ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike

-----

Laau Lapaau Kaulana Loa

 

A DR. JAYNE.

LAAU HOOMAEMAE KOKO LAAU HOOPAU NAIO, LAAU KUNU, PENIKILA, HUAALE PAAKAI, LAAU HOOPAA HI,

Me na Laau Hamo a Pela 'ku.

Kakela me Kuke